Naoia i Taem Blong Tekem Strong Aksen

“?Wetaem bambae yufala i mekemap tingting blong yufala?”​—1 KING 18:21.

1. ?From wanem, taem blong yumi i defren long ol narafala taem bifo?

 ?OLSEM wanem? ?Yu yu bilif se Jeova nomo i trufala God? ?Mo yu yu bilif se ol profet tok blong Baebol oli makem taem blong yumi se hemia “ol las dei” blong rabis wol ya blong Setan? (2 Timoti 3:​1, NW ) Sipos yes, bambae yu yu agri se yumi nidim blong tekem strong aksen naoia i bitim olgeta taem bifo. I no gat wan narafala taem long histri we laef blong olgeta man i stap long denja olsem naoia.

2. ?Taem King Ehab i rul, wanem i hapen long ten laen blong Isrel?

² Long ol yia 900 B.K.T., * neson blong Isrel i mas tekem wan bigfala desisen. ?Bambae oli mekem wosip long hu? King Ehab we hem i lesin long hiten woman blong hem Jesebel, i statem wosip blong Bal long ten laen blong Isrel. Bal, hem i god we ol man oli ting se hem i save givim ren mo mekem garen i karem plante kakae. Maet plante man we oli wosipim Bal oli sanem wan kis i go long hem, no maet oli bodaon long wan aedol blong hem. Blong mekem se Bal i blesem garen mo ol anamol blong olgeta, oli mekem ol rabis lafet we oli slip wetem ol woman blong rod long haos tempol. Mo tu, oli folem kastom ya blong katkatem bodi blong olgeta blong mekem blad i ron.​—1 King 18:28.

3. ?Wosip blong Bal i mekem wanem long ol man blong God?

³ Samwe long 7,000 man Isrel oli no mekem wosip long Bal, we i joen wetem rabis fasin blong seks mo raf fasin. (1 King 19:18) Oli stap tru long kontrak we oli bin mekem wetem Jeova God. From samting ya, plante man oli agensem olgeta, olsem Kwin Jesebel we hem i kilim i ded plante profet blong Jeova. (1 King 18:​4, 13) From we plante trabol olsem i kasem ol man Isrel, bighaf blong olgeta oli gat tu tingting long saed blong wosip. Oli traem blong mekem Jeova i glad mo oli traem blong mekem Bal i glad tu. Be ol man we oli lego Jeova mo wosipim wan giaman god, oli mekem fasin blong apostasi. * Jeova i bin promes long ol man Isrel se sipos oli lavem hem mo oli obei long ol loa blong hem, bambae hem i blesem olgeta. Be hem i givim woning long olgeta tu, se oli ‘no mas mekem wosip long narafala god, oli mas mekem wosip long hem nomo.’ Sipos oli no obei long tok ya, bambae hem i spolem olgeta.​—Dutronome 5:​6-10; 28:​15, 63.

4. ?Jisas mo ol aposol blong hem oli bin talem se wanem samting bambae i hapen long sam Kristin? ?Olsem wanem tok ya i kamtru?

⁴ Samting ya i sem mak long Krisendom * tede. Ol memba blong ol jos ya oli talem se oli Kristin, be ol holide, ol fasin, mo ol bilif blong olgeta oli no laenap nating wetem ol tijing blong Baebol. Ol lida  blong Krisendom oli olsem Jesebel, oli pusum ol man blong girap agensem ol Witnes blong Jeova. Mo tu, long olgeta yia we oli pas, ol lida blong Krisendom oli sapotem ol wo. Long rod ya, i fol blong olgeta we plante milian memba blong jos blong olgeta oli ded long ol faet ya. Baebol i talem se taem ol jos oli sapotem ol gavman blong wol, i olsem we oli slip olbaot long saed blong spirit. (Revelesen 18:​2, 3) Mo tu, sloslo ol jos blong Krisendom oli no moa agensem rabis fasin long saed blong seks, oli letem ol lida blong olgeta tu oli joen long ol fasin ya. Jisas Kraes mo ol aposol blong hem oli bin talemaot se bambae plante man oli mekem apostasi. (Matiu 13:​36-43; Ol Wok 20:​29, 30; 2 Pita 2:​1, 2) ?Wanem bambae i hapen long bilian man ya we oli stap long ol skul blong Krisendom? ?Mo wanem wok we ol trufala man blong Jeova oli mas mekem blong givhan long ol man ya mo ol narafala we ol giaman skul oli lidim olgeta i go krangke? Yumi kasem klia ansa blong ol kwestin ya taem yumi tingting gud long ol samting we i bin hapen long Isrel, bifo we oli ‘waepemaotgud rabis fasin ya we ol man oli stap mekem wosip long Bal.’​—2 King 10:28.

God i Soem Lav Long Ol Man We Oli Lego Hem

5. ?Olsem wanem Jeova i soemaot lav long ol man we oli lego hem?

⁵ Jeova God i no glad nating taem hem i mas panisim olgeta we oli lego hem. Hem i olsem wan Papa we i gat bigfala lav, taswe hem i wantem we ol rabis man oli tanem tingting blong olgeta from sin mo kambak long hem. (Esikel 18:32; 2 Pita 3:9) Jeova i soemaot samting ya long taem blong Ehab mo Jesebel. Hem i yusum plante profet blong givim woning long ol man blong hem long saed blong panis we bambae oli kasem sipos oli wosipim Bal. Wan long ol profet ya, hemia Elaeja. Elaeja i talemaot se bambae i gat wan bigfala drae taem long Isrel. Samting ya i kamtru. Afta we ren i no moa foldaon blong longtaem, Elaeja i talem long King Ehab blong singaot ol man Isrel mo ol profet blong Bal oli kam mitim hem long bigfala hil ya Kamel.​—1 King 18:​1, 19.

6, 7. (a) ?Elaeja i mekem wanem blong soemaot stamba problem blong ol man Isrel? (b) ?Ol profet blong Bal oli mekem wanem? (c) ?Nao Elaeja i mekem wanem?

⁶ Oli mekem miting ya long ples we wan olta  blong Jeova i bin stap long hem bifo, be oli bin “brekemdaon” olta ya, maet from we Jesebel i wantem olsem. (1 King 18:30) Sore tumas, ol man Isrel we oli stap hivap long ples ya oli gat tu tingting​—oli no save sipos Jeova i save givim ren ya we oli nidim tumas, no sipos Bal i save givim. I gat 450 profet blong Bal oli stap, be i gat wan profet nomo blong Jeova, hemia Elaeja. Ale Elaeja i go stret long stamba blong problem we ol man ya oli gat. Hem i askem long olgeta se: “?Wetaem bambae yufala i mekemap tingting blong yufala?” Nao hem i talemaot klia wanem jus we oli gat, i se: “Sipos [Jeova] i God, i gud yufala i mekem wosip long hem. Be sipos Bal i God, i gud yufala i mekem wosip long hem.” Blong pulum ol man Isrel we oli gat tu tingting blong oli mekem wosip long Jeova nomo, Elaeja i talemaot wan plan we bambae i pruvum hu i rili trufala God. Oli mas kilim tu buluk olsem sakrefaes, wan bambae oli givim i go long Jeova mo narawan bambae oli givim i go long Bal. God ya we i truwan bambae i mekem faea i kamdaon blong bonem sakrefaes ya. Ale ol profet blong Bal oli rerem sakrefaes blong olgeta. Nao oli gohed blong singaot long god blong olgeta blong plante aoa, oli se: “!Bal! !Plis yu harem prea blong mifala!” Taem Elaeja i jikim olgeta, oli katkatem bodi blong olgeta gogo blad i ron, mo oli singaot antap. Be god blong olgeta i no ansa nating.​—1 King 18:​21, 26-29.

⁷ Biaen, Elaeja i mekem sakrefaes i go long Jeova. Fastaem, hem i mekemgud olta blong Jeova bakegen, nao hem i putum ol pis blong yangfala buluk long hem. Hem i talem long ol man blong oli kafsaedem fo bigfala botel wota long sakrefaes ya. Oli mekem samting ya tri taem, gogo wota i fulapgud long hol raon long olta. Nao Elaeja i prea se: “[Jeova]. Yu yu God blong Ebraham mo Aesak mo Isrel we mifala i laen blong hem. Plis yu soemaot naoia, we yu yu God blong mifala, mo we mi mi man blong wok blong yu, mo we mi mekem ol samting ya from we yu yu talem olsem. [Jeova], plis yu ansa long mi, blong ol man ya bambae oli save we yu nomo yu God, mo we yu stap tekem olgeta i kambak long yu bakegen.”​—1 King 18:​30-37.

8. ?Olsem wanem God i ansa long prea blong Elaeja? ?Mo wanem narafala aksen we profet ya i tekem?

⁸ Nao trufala God i ansa long prea ya. Hem i sanem faea i kamdaon long heven, i bonem sakrefaes ya wetem olta tu. Wota we i stap long hol raon long olta, i kam drae evriwan. Traem tingbaot filing blong ol man Isrel. “Oli foldaon we fes blong olgeta i godaon long graon, nao oli singaot, oli talem se, ‘![Jeova] nomo, hem i God! ![Jeova] nomo, hem i God!’ ” Nao Elaeja i tekem wan narafala strong aksen, i givim oda long ol man Isrel se: “Yufala i holem ol profet blong Bal, yufala i no letem wan i ronwe.” Ale oli kilim ol 450 profet blong Bal oli ded long stamba blong bigfala hil ya Kamel.​—1 King 18:​38-40.

9. ?Olsem wanem ol man blong mekem trufala wosip oli kasem traem bakegen?

⁹ !Ol man Isrel oli no save fogetem dei ya! !Jeova i mekem ren i foldaon long kantri ya, afta we ples i drae blong tri yia haf! (Jemes 5:​17, 18) Tingbaot  storian blong ol man Isrel taem oli stap wokbaot blong gohom. Jeova i win. Hem i soemaot se hem i trufala God. Be samting ya i no mekem ol man we oli wosipim Bal oli stop. Jesebel i gohed nomo blong mekem i nogud long ol man blong Jeova. (1 King 19:​1, 2; 21:​11-16) Nao bilif blong ol man blong God i kasem traem bakegen. ?Olsem wanem? ?Bambae oli holemstrong long wosip blong Jeova long taem we hem i jajem ol man blong mekem wosip long Bal?

Tekem Strong Aksen Naoia

10. (a) ?Long taem blong yumi, ol Kristin we tabu spirit i makemaot olgeta oli mekem wanem? (b) ?Yumi mas mekem wanem blong obei long oda long Revelesen 18:4?

¹⁰ Long taem blong yumi, ol Kristin we tabu spirit i makemaot olgeta oli mekem wan wok we i sem mak long wok blong Elaeja. Long toktok blong olgeta mo long ol buk blong olgeta, oli givim woning long ol man blong wol insaed mo afsaed long Krisendom, long saed blong ol giaman skul. From samting ya, plante milian man oli tekem strong aksen finis blong kamaot long ol giaman skul. Oli givim laef blong olgeta i go long Jeova mo oli tekem baptaes blong kam ol disaepol blong Jisas Kraes. Yes, oli obei long oda ya we God i givim long saed blong Bigfala Babilon we i pija blong ol giaman skul: “Ol man blong mi, . . . Yufala i kamaot long hem. I nogud yufala i stap joen wetem hem long ol sin ya we hem i stap mekem, mo i nogud we bambae yufala i joen wetem hem blong kasem panis wetem hem.”​—Revelesen 18:4.

11. ?Ol man oli mas mekem wanem blong Jeova i glad long olgeta?

¹¹ Plante milian narafala man, oli laekem blong harem ol tok blong Baebol we ol Witnes blong Jeova oli talemaot, be oli no sua se oli mas mekem wanem. Sam long olgeta oli kam long wanwan Kristin miting, olsem Lodsapa mo sam haf blong distrik asembli. I gud sipos ol man olsem oli tingting dip long tok ya blong Elaeja: “?Gogo kasem wetaem bambae yufala i sidaon long fenis, we wan leg i stap long wansaed mo narafala leg i stap long narasaed?” (1 King 18:​21, New English Bible) Ol man olsem oli no mas wet, oli mas girap mo tekem strong aksen naoia. Oli mas wok strong blong kasem mak ya we oli naf blong givim laef blong olgeta i go long Jeova mo tekem baptaes blong kam ol man blong hem. !Laef we i no save finis i dipen long aksen we oli tekem!​—2 Tesalonaeka 1:​6-9.

12. ?Sam Kristin we oli baptaes finis oli tekem wanem fasin we i denja? ?Olgeta oli mas mekem wanem?

¹² Sore tumas, sam Kristin we oli baptaes finis, oli bin kam slak long wosip blong olgeta, mo samfala oli stop olgeta. (Hibrus 10:​23-25; 13:​15, 16) Samfala oli no moa wok strong. Maet oli fraet se narafala bambae i agensem olgeta, maet oli faenem i had blong kasem samting we oli nidim blong laef, maet oli wantem kam rijman, no maet oli ronem pleplei mo ol samting we olgeta nomo oli wantem. Jisas i givim woning se ol samting ya bambae oli mekem sam man blong hem oli foldaon, bambae i blokem tok blong God long laef blong olgeta, mo bambae i mekem olsem we oli fas long wan trap. (Matiu 10:​28-33; 13:​20-22; Luk 12:​22-31; 21:​34-36) Olgeta ya oli no mas stap olsem we oli no save ‘mekemap tingting blong olgeta.’ Be oli mas ‘traehad blong tanem tingting blong olgeta from ol sin blong olgeta,’ mo wok strong bakegen. Blong mekem olsemia, oli mas tekem strong aksen blong holem promes we oli bin mekem taem oli givim laef blong olgeta i go long God.​—Revelesen 3:​15-19.

Ol Giaman Skul Bambae Oli Finis Wantaem Nomo

13. Tokbaot wanem i hapen long Isrel taem oli makemaot Jehu olsem niufala king.

¹³ I impoten tumas we ol man oli tekem strong aksen naoia. ?From wanem? Tingbaot wanem i hapen long ol man Isrel samwe long 18 yia afta we Jeova i pruvum se hem i trufala God long bigfala hil ya Kamel. Wantaem nomo, Jeova i mekem jajmen i kamtru long ol man we oli wosipim Bal, long taem we oli no tingbaot nating. Hemia afta we Elisa i tekem ples blong Elaeja. Long taem ya, boe blong King Ehab we nem blong hem Joram i stap rul long Isrel, mo mama blong hem Jesebel i stap kwin yet. Long kwaet fasin, Elisa i sanem man blong hem blong kafsaedem oel i go long jif blong ami blong Isrel we nem blong hem Jehu, blong makemaot hem olsem niufala king. Jehu i stap long is saed blong Jodan Reva, long taon ya Ramot long Gilead. Hem i stap lidim wan faet agens long ol enemi blong Isrel. King Joram i stap long Jisrehel, long flatples long medel blong ol hil klosap long Megido. Hem i stap harem nogud from wan kil we hem i kasem long faet.​—2 King 8:29–9:4.

14, 15. ?Wanem wok we Jehu i kasem, mo hem i mekem wok ya olsem wanem?

 ¹⁴ Jeova i talem wanem aksen we Jehu i mas tekem, i se: “Bifo, Kwin Jesebel, woman blong King Ehab, hem i kilim ol profet blong mi wetem ol narafala man blong wok blong mi oli ded, mo mi mi wantem givimbak rabis fasin ya long ol pikinini blong hem. . . . Bambae ol pikinini blong King Ehab . . . oli mas ded. . . . Mo woman blong hem, bambae oli no berem bodi blong hem. Bambae ol dog oli kakae bodi blong hem long distrik ya Jisrehel.”​—2 King 9:​7-10.

¹⁵ Jehu i wan man we i no fraet blong tekem aksen. Ale, wantaem nomo, hem i klaem long kat blong hem we hos i pulum, i spid i go long Jisrehel. Wan wajman blong taon ya i luksave se Jehu i stap kam, from we hem i save fasin blong Jehu blong draevem kat blong hem. Ale wajman ya i go talemaot long King Joram. Nao Joram i klaem long kat blong hem i go blong mitim jif blong ami blong hem. Taem tufala i mit, Joram i askem long Jehu se: “?Yufala i kam gud nomo, no olsem wanem?” Jehu i ansa se: “?Bambae mifala i save kam gud nomo olsem wanem? !Ol rabis fasin ya blong mama blong yu oli stap yet ya! !Hem i stap mekem ol bisnes blong posen mo kleva, mo i stap mekem wosip long ol narafala god!” King Joram i tanemraon blong gobak, be bifo we hem i save ronwe, Jehu i tekem bonara blong hem, i sutum wan ara i go stret long hat blong Joram, we i kilim hem i ded wantaem.​—2 King 9:​20-24.

16. (a) ?Ol man long haos blong Jesebel oli mas tekem wanem desisen kwiktaem? (b) ?Olsem wanem tok we Jeova i talemaot long saed blong Jesebel i kamtru?

¹⁶ Jehu i no wet, hem i girap i spid i go long taon. Jesebel i stap stanap long windo long wan rum antap long haos blong hem. Hem i pentem fes mo ae blong hem mo i stap komkom gud. Hem i lukluk i kamdaon long bigrod, i singaot long Jehu wetem ol tok jik blong agensem hem nomo. Jehu i no lesin long hem. Hem i wantem save sipos samfala oli sapotem hem, ale hem i singaot se: “!Ei! ?Hu long yufala i stanap long saed blong mi?” Naoia ol man blong wok blong Jesebel oli mas tekem wan desisen kwiktaem. I gat tutri man blong haos blong king oli kam pusum hed long windo. Ale Jehu i givim wan oda long olgeta we bambae i soemaot sipos oli rili stap long saed blong hem. Hem i se: “!Yufala i sakem woman ya i kamdaon!” Ol man ya oli holem Jesebel, oli sakem hem i kamdaon,  nao Jehu i draevem kat blong hem i ron antap long hem. Long fasin ya nao, woman ya we i stanemap wosip blong Bal long Isrel i kasem en blong hem. I stret nomo we hem i ded olsem. Bifo we ol man oli gat taem blong berem hem, ol dog oli kam, oli kakae evri mit long bodi blong hem olsem profet i bin talem finis.​—2 King 9:​30-37.

17. ?Jajmen blong God long Jesebel i mas mekem we yumi bilif strong long wanem samting long fiuja?

¹⁷ ‘Bigfala Babilon’ i olsem wan woman blong rod long saed blong spirit. Taswe, en blong hem tu bambae i nogud olsem Jesebel. Woman blong rod ya Bigfala Babilon, hem i pija blong olgeta giaman skul long wol blong Setan we oli bin stat long taon ya Babilon bifo. Afta we ol giaman skul ya oli lus, Jeova God bambae i lukluk i go long ol man we oli sapotem ol narafala haf blong wol blong Setan. Bambae hem i spolem olgeta tu, blong mekem se wol ya i save kam olsem wan niufala wol we i fulap long stret fasin nomo.​—Revelesen 17:​3-6; 19:​19-21; 21:​1-4.

18. ?Afta we Jesebel i ded, wanem i hapen long ol narafala man Isrel we oli wosipim Bal?

¹⁸ Taem Jesebel i ded finis, King Jehu i no tektaem blong kilim i ded olgeta pikinini blong Ehab mo ol man blong hem. (2 King 10:11) Be i gat plante narafala man Isrel we oli mekem wosip long Bal tu. Long saed blong olgeta ya, Jehu i tekem aksen bakegen blong soem se hem i “strong blong mekem wok blong [Jeova].” (2 King 10:16) Jehu i giaman se hem tu i wan man blong wosipim Bal. Hem i rerem wan bigfala lafet long haos prea blong Bal we Ehab i bin bildim long Sameria. Olgeta man Isrel we oli stap wosip long Bal oli kam long lafet ya. Taem haos prea i fulapgud mo ol man oli no save ronwe, ol man blong Jehu oli kilim olgeta evriwan i ded. Baebol i finisim stori ya wetem ol tok olsem: “Long fasin ya, King Jehu i waepemaotgud rabis fasin ya long Isrel, we ol man oli stap mekem wosip long Bal.”​—2 King 10:​18-28.

19. ?Wanem nambawan fiuja i stap fored long “bigfala kampani” blong ol man we oli gohed blong mekem wosip long Jeova nomo?

¹⁹ Yes, oli waepemaot wosip blong Bal long Isrel. Long sem fasin, ol giaman skul blong wol ya bambae oli finis wantaem nomo. ?Long bigfala dei blong jajem olgeta, bambae yu yu stap long saed blong hu? Yu mas tekem strong aksen naoia. Olsemia, yu save kasem blesing ya blong stap wetem “bigfala kampani” blong ol man we bambae oli laef tru long taem ya blong “bigfala trabol.” Afta, yu save tingtingbak wetem glad, mo presem God from we hem i mekem jajmen i kamtru long “woman ya blong rod we i nogud we i nogud, we i stap mekem wol i kam nogud long ol rabis fasin blong hem.” Yu wetem ol man blong mekem trufala wosip, bambae yufala i agri long ol nambawan tok we ol voes long heven oli talem long singsing blong olgeta, se: “Hae God ya [Jeova] we i Masta blong yumi, mo i gat olgeta paoa, yumi presem hem, from we hem nomo i King.”​—Revelesen 7:​9, 10, 14, NW; 19:​1, 2, 6.

[Ol Futnot]

Ol Kwestin Blong Tingting Dip

• ?Wanem ol fasin we ol man Isrel bifo oli mekem blong wosip long Bal?

• ?Baebol i talemaot wanem bigfala apostasi? ?Olsem wanem profet tok ya i kamtru?

• ?Olsem wanem Jehu i finisim wosip blong Bal?

• ?Yumi mas mekem wanem blong laef tru long dei blong God blong jajem ol man?

[Kwestin]

[Map blong pija long pej 25]

(Lukluk niuspepa)

Soko

Afek

Helkat

Jokneam

Megido

Tahanak

Dotan

SAMERIA

Endoro

Sunem

Ofraha

Jisrehel

Jibleam (Gatrimon)

Tijaha

Betarabel

Betsan

Jabes long Gilead?

Abelmehola

Betsemes

Ramot long Gilead

Hil ya Kamel

Hil ya Taboro

More

Hil ya Gilboa

Mediterenian Si

Lugun ya Galili

Jodan Reva

Springwota long Harod

[Credit Line]

Based on maps copyrighted by Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. and Survey of Israel

[Tok blong pija long pej 26]

Joen oltaem long wok blong talemaot Kingdom mo kam long ol Kristin miting, hemia sam impoten haf blong trufala wosip

[Tok blong pija long pej 28, 29]

Olgeta we oli wantem laef tru long dei blong Jeova, oli mas tekem strong aksen olsem Jehu