Go long ol haf insaed long hem

Go long lis blong ol haf

Taem Blong Krismas—?Hem i Pulum Man Blong Tingbaot Wanem?

Taem Blong Krismas—?Hem i Pulum Man Blong Tingbaot Wanem?

Taem Blong Krismas—?Hem i Pulum Man Blong Tingbaot Wanem?

LONG tingting blong plante milian man, Krismas i wan taem we oli save joen wanples wetem ol famle mo ol fren. Plante narafala man, tingting blong olgeta i blong tingbaot dei we Jisas Kraes i bon long hem mo blong tingbaot wok we hem i mekem blong sevem ol man long wol ya. Long Rasia i defren long ol narafala kantri, from we i no oltaem we oli bin letem ol man oli mekem lafet blong Krismas long kantri ya. Plante handred yia finis, Otodoks Jos long Rasia i bin mekem lafet ya blong Krismas. Nating se i olsem, gavman blong Rasia i blokem olgeta blong oli no mekem lafet ya long bighaf blong ol yia 19 handred. ?From wanem?

Afta long Bolsevik Revolusen long yia 1917, ol haeman long Rasia oli stanemap wan loa long ful kantri blong talem se i no gat God, mekem se oli blokem lafet ya blong Krismas we i joen wetem jos. Gavman i stat blong mekem plante nogud toktok i goraon agensem lafet ya blong Krismas mo Niu Yia. Oli agensem long klia ples nomo ol samting we oli joen wetem lafet ya, olsem Krismas tri mo Olfala Bubu Man Blong Aes, hemia nem we ol man Rasia oli talem long saed blong Santa Klos.

Long 1935, i gat wan samting we i jenisim bigwan tingting blong ol man Rasia long saed blong lafet ya. Ol man Rasia oli stat bakegen blong mekem lafet ya blong Niu Yia mo yusum bakegen grin tri ya evri yia​—be oli twistim. Oli talem se, Santa Klos bambae i stap karem presen i kam, i no long taem blong Krismas be, long Dei blong Niu Yia. !Mo tu, bambae i no moa gat wan Krismas tri, be bambae i gat wan Niu Yia tri! From samting ya, wan bigfala jenis i kamaot long tingting we ol man long Soviet Yunion oli gat long saed blong Krismas. Yes, lafet blong Niu Yia, i tekem ples blong Krismas.

Krismas i kam wan taem blong lafet nomo, we i no joen nating wetem ol bilif blong jos. Oli no flasem Niu Yia tri wetem ol samting long saed blong jos, be oli flasem Niu Yia tri wetem ol pija blong ol samting we oli mekem we Soviet Yunion i kam antap. Wan niuspepa blong Rasia, Vokrug Sveta (Raon Long Wol) i talem se: “Ol samting we oli yusum blong flasem Niu Yia tri long hem, i soemaot ol samting we oli bin hapen long histri blong ol man Rasia long ol yia we i pas. Fastaem, oli flasem tri ya wetem ol smosmol rabet, ol pija blong aes, mo ol raon bred, mo tu, oli wokem pija blong ol hama mo huknaef mo ol trakta blong flasem tri ya. Be biaen, oli wokem ol smosmol doli blong man we oli wok long maen mo man we i wokbaot long mun, mo oli wokem ol smosmol pleplei we oli pija blong ol mesin blong pamem oel long graon, mo ol roket, mo ol trak we oli yusum blong wokbaot long mun.”

?Be, olsem wanem long Krismas Dei? Oli no tingbaot dei ya nating. Ol haeman long Rasia oli makem dei ya se i wan dei blong wok nomo. Olgeta we oli wantem blong holem dei ya olsem wan tabu dei, oli mas holem dei ya wetem fasin waes, from we gavman i save givim panis long man we i mekem lafet ya. Long ol yia 19 handred, tingting we ol man Rasia oli gat long saed blong Krismas mo Niu Yia i jenis olgeta. Hem i no moa wan taem blong tingbaot God, be i wan pablik holide nomo.

Wan Jenis We i Hapen i No Longtaem

Long 1991 Soviet Yunion i finis, mekem se ol man oli fri moa. I no moa gat loa ya we i talem se i no gat God i stap. Plante niufala gavman oli stat, mo oli talem se bisnes blong jos i no mas joen wetem ol bisnes blong politik. Plante man we oli holemstrong ol bilif blong skul blong olgeta, oli harem se oli save stat bakegen blong mekem ol samting we oli joen wetem bilif blong olgeta. Oli tingbaot se wan rod blong mekem olsem, hemia blong mekem lafet blong Krismas. Be, plante long olgeta oli harem nogud. ?From wanem?

Taem ol yia oli pas, lafet blong Krismas i kam wan samting long saed blong bisnes nomo. Tingting we ol man Rasia oli gat long saed blong Krismas i sem mak olsem ol man blong narafala kantri we oli no Komunis. Yes, Krismas i kam wan nambawan taem blong ol faktri oli wokem ol samting, blong ol stoa oli salem samting mo blong bisnesman oli winim mane. Oli flasem ol windo blong ol stoa wetem ol samting blong Krismas. Ol stoa oli plei ol singsing blong ol narafala kantri, we ol man Rasia oli neva save bifo. Ol man oli karem ol bigfala bag we i fulap long ol samting blong salem nao oli wokbaot insaed long ol tren mo ol narafala transpot blong salem ol samting ya. Hemia wanem we yu save luk long Rasia naoia.

Maet sam man oli no luk wan samting i rong long rod ya blong winim mane, be i gat wan nara samting we oli luk long taem blong Krismas we i mekem oli no glad​—hemia fasin blong drong bitim mak mo ol trabol we i kamaot. Wan man we i wok long hospital long Moscow i talem se: “Long Niu Yia selebresen ol dokta oli save finis se bambae i gat ol man oli kam long hospital wetem olkaen smosmol kil mo soa, mo wetem ol bigfala kil tu we oli kasem long naef mo masket. Bighaf blong ol samting ya i kamaot from i gat rao long haos, mo from we ol drong man oli faet, mo from ol aksiden long trak.” Wan man blong saens we i wok long skul blong saens long Rasia (Russian Academy of Sciences) i talem se: “Namba blong ol man we oli ded from we oli dring bitim mak i kam antap. Mo long yia 2000 nao, namba ya i bigwan tumas. Mo tu namba blong ol man we oli kilim olgeta wan i ded, i kam antap.”

Sore tumas, ol nogud fasin we oli stap hapen long Rasia long taem blong Krismas i stap kam antap from wan narafala risen bakegen. Wan ripot long niuspepa ya Izvestiya, aninit long haf ya, “Ol Man Rasia Oli Mekem Lafet Blong Krismas Tu Taem,” i talem se: “Klosap wan long evri ten man Rasia oli mekem lafet blong Krismas tu taem. Wan stadi we oli mekem long ofis blong ROMIR (Russian Public Opinion and Market Research), i soemaot se 8 pesen blong olgeta man we oli askem kwestin long olgeta, oli talem se oli mekem lafet blong Krismas long Disemba 25, we i folem kalenda blong ol Katolik, mo bakegen long Jenuware 7 folem Otodoks Jos . . . I klia nomo se long tingting blong sam man, Krismas i no wan impoten taem blong tingbaot ol bilif blong jos, be hem i wan gudfala janis blong mekem lafet nomo.” *

?Ol Selebresen Ya Oli Rili Givim Ona Long Kraes?

I klia se, plante nogud fasin i kamaot long taem blong Krismas. Nating se i olsem, sam man oli talem se oli mas mekem ol selebresen ya from we oli gat respek long God mo Kraes. I gud blong luk we sam man oli wantem mekem God i glad. ?Be olsem wanem? ?God mo Kraes tufala i glad long lafet blong Krismas? Tingbaot stamba blong Krismas.

Nating se wanem tingting we ol man Rasia i gat long saed blong Krismas, be wan buk (Great Soviet Encyclopedia) i talemaot klia nomo wanem we i bin hapen long histri se: “Oli karem Krismas . . . long bilif blong ol man bifo long Kraes we oli wosipim ol god ‘we oli ded mo oli laef bakegen.’ Bilif ya i bigwan moa long ol man blong wok long garen mo plantesen, we evri yia long Disemba 21 go kasem 25, taem ples i kolkol, oli selebretem ‘betde’ blong God we i sevem man, we long taem ya hem i givim niufala laef long olgeta.”

Ating i gud yu tingbaot wanem we buk ya i talem se: “Ol Kristin long faswan handred yia oli no save long selebresen ya blong Krismas. . . . Stat long medel blong ol yia 300, ol Kristin oli tekem kastom we ol man oli mekem blong wosip long san god ya Mithra mo oli jenisim i kam lafet blong Krismas. Sam man blong jos long Rom, olgeta oli faswan blong selebretem Krismas. Long ol yia 900, lafet blong Krismas wetem Kristin skul i go kasem Rasia. Ale, ol man oli joenem lafet ya wetem selebresen we oli mekem long taem blong kolkol, blong ona long spirit blong ol olfala blong olgeta we oli ded finis.”

Ating bambae yu askem se, ‘?Olsem wanem? ?Tok blong God Baebol i talem se Jisas i bon long Disemba 25?’ Baebol i no talem stret dei we Jisas i bon long hem, mo i no gat wan stori blong soem se Jisas i talem long ol man blong hem se oli mas selebretem betde blong hem. Be, Baebol i givhan long yumi blong wokemaot wanem taem blong yia we Jisas i bon long hem.

Matiu japta 26 mo 27 i talem se oli kilim Jisas i ded long Nisan 14, hemia long aftenun blong faswan dei blong Pasova blong ol man Jiu long Maj 31, 33 K.T. * Long Gospel blong Luk yumi lanem se taem Jisas i gat 30 yia hem i baptaes mo i statem minista wok blong hem. (Luk 3:​21-23) Jisas i mekem minista wok blong hem blong tri haf yia. Mekem se, taem Jisas i ded, hem i gat toti tri mo haf yia. Ating bambae hem i kasem 34 yia blong hem raonabaot long Oktoba 1, 33 K.T. Luk i talem se long taem we Jisas i bon, “i gat sam man blong ples ya we oli stap afsaed long vilej, oli stap lukaot long ol sipsip blong olgeta, long naet.” (Luk 2:8) Ol man blong lukaot long sipsip oli no save stap afsaed long kolkol taem blong Disemba from we long taem ya i save gat sno long Betlehem. Be, i stret sipos oli stap afsaed long vilej long Oktoba 1, mo ol pruf oli soemaot se hemia nao taem we Jisas i bon long hem.

?Be, olsem wanem long saed blong Niu Yia selebresen? Olsem we yumi luk finis, fulap nogud fasin i kamaot long taem blong lafet ya. Nating se oli talem se lafet ya i no wan lafet blong jos, be stamba blong hem tu i nogud.

Yes, taem yumi lukluk long ol samting we i hapen long taem blong Krismas mo Niu Yia, ol toktok we oli talem se, Yumi tingbaot Jisas long taem blong Krismas oli no gat mining nating. Sipos yu yu harem nogud long ol fasin we ol man blong bisnes oli mekem blong winim mane, mo ol fasin we plante man oli mekem long taem blong Krismas, yu no mas harem nogud. I gat wan stret rod we yu save mekem blong soem respek long God mo ona long Kraes, we long semtaem famle blong yu i save harem gud tugeta.

Beswan Rod Blong Ona Long God Mo Kraes

Baebol i talem se Jisas Kraes i kam “blong givim laef blong [hem] blong pem rod blong plante man oli go fri.” (Matiu 20:28) Hem i letem ol man oli kilim hem i ded, hem i agri blong givim laef blong hem from ol sin blong yumi. Maet sam man oli ting se Krismas hem i wan gudfala taem blong ona long Kraes. Olsem we yumi luk finis, Krismas mo Niu Yia oli no joen wetem Kraes nating mo stamba blong olgeta i kamaot long hiten lafet. Mo tu, Krismas i wan taem we ol man oli yusum nomo blong mekem bigfala bisnes long winim mane. Mo yumi mas agri se long taem blong Krismas ol man oli mekem plante nogud fasin we God mo Kraes tufala i no glad long olgeta nating.

?Man we i wantem mekem God i glad i mas mekem wanem? Man olsem i mas traehad blong faenem stret rod blong ona long God mo Kraes, bitim we hem i holemtaet ol kastom blong ol man we maet i mekem oli haremgud long jos blong olgeta, be i agens long Baebol. ?Wanem stret rod, mo yumi mas mekem wanem?

Kraes hem wan i talem long yumi se: “Laef ya [we i no save finis], hem i min se man i save yu, we yu nomo yu tru God, mo i save mi, se mi, Jisas Kraes, we yu yu sanem mi mi kam.” (Jon 17:3) Yes, man we i rili wantem mekem God i glad, bambae i traehad blong kasem stret save se olsem wanem blong ona long God mo Kraes. Nao bambae hem i folem save we hem i kasem long laef blong hem evridei, i no long sam spesel taem blong yia nomo. God i haremgud tumas long ol traehad olsem ya, we i save lidim man blong kasem laef we i no save finis.

?Yu yu wantem we famle blong yu i stap wetem ol man we oli ona long God mo Kraes folem wanem we Baebol i talem? Ol Witnes blong Jeova oli givhan long plante milian famle long fulwol blong kasem impoten save long Baebol. Mifala i glad blong invaetem yu blong toktok wetem ol Witnes blong Jeova long ples blong yu no blong raet i kam long mifala long wan long ol adres long pej 2 blong magasin ya.

[Ol Futnot]

^ Bifo long Bolsevik Revolusen long Oktoba 1917, Rasia i yusum olfala kalenda we oli kolem Julian, be plante kantri oli yusum Gregorian kalenda. Long 1917, Julian kalenda i 13 dei biaen long Gregorian kalenda. Afta long revolusen, gavman blong Rasia i jenis i go long Gregorian kalenda, mekem se naoia Rasia i yusum semfala kalenda we olgeta kantri long wol oli yusum. Be, Otodoks Jos i stap yusum yet Julian kalenda blong mekem ol selebresen, mo oli talem se hemia “Olfala” kalenda. Maet yu yu harem se ol man long Rasia oli stap mekem lafet blong Krismas long Jenuware 7. Be, yu mas tingbaot se Jenuware 7 long Gregorian kalenda hem i sem mak wetem Disemba 25 long Julian kalenda. Mekem se plante man Rasia oli gat holide blong olgeta olsemia: Disemba 25 hemia Krismas blong ol narafala kantri; Jenuware 1, hem i Niu Yia blong ful kantri; Jenuware 7, hem i Krismas blong ol Otodoks; mo Jenuware 14 hem i Olfala Niu Yia.

^ K.T. i minim Kristin Taem.

[Bokis/Foto blong pija long pej 7]

Stamba Blong Niu Yia Selebresen

Wan Lida blong Otodoks i Talemaot Tingting Blong Hem

“Lafet blong Niu Yia i kamaot long ol hiten lafet blong ol man Rom bifo. Oli holem faswan dei blong Jenuware blong tingbaot hiten god ya Janus, mo nem blong manis ya Jenuware i kamaot long nem blong god ya. Pija blong Janus i gat tu fes long hem, wan i lukluk i go fored mo wan i lukluk gobak biaen, we i minim se hem i save luk ol samting bifo mo tede. I gat wan tok we oli talem se, man we i haremgud mo i laflaf plante long Jenuware 1 bambae hem i gat plante kakae, i haremgud, mo i gat gud helt long fulwan yia. Sem giaman tingting ya i joen wetem selebresen blong Niu Yia we ol manples blong yumi oli stap mekem . . . Long taem blong sam lafet, ol hiten man oli mekem ol sakrifaes i go long ol aedol. Sam long olgeta oli mekem lafet blong drong mo blong mekem ol rabis fasin long saed blong seks, oli stilim man no woman blong narafala, mo oli slip olbaot. Long sam narafala lafet bakegen, olsem lafet ya blong Janus, ol man oli kakae mo dring bitim mak, mo oli mekem ol narafala doti fasin we i joen wetem ol lafet ya. Sipos yumi tingbaot olsem wanem yumi wanwan i bin selebretem Niu Yia long ol yia we i pas, ale, yumi mas agri se yumi evriwan i bin joen long lafet ya we i blong ol hiten man.”​—Toktok ya i kamaot long wan niuspepa blong Georgia.

[Tok blong pija long pej 6]

Krisendom i miksimap wosip blong Mithra wetem ol bilif blong jos

[Credit Line]

Museum Wiesbaden

[Tok blong pija long pej 7]

Ol man blong lukaot long sipsip oli no save stap afsaed long kolkol taem blong Disemba wetem ol sipsip blong olgeta