Gudfala Fasin Long Medel Blong Rabis Fasin

LONG wol tede, i luk olsem se smol man nomo oli glad blong mekem i gud long narafala. Be i gat samfala we oli wantem “jenisim sam samting” blong mekem i gud long ol narafala long sam rod. Evri yia, fulap man oli givim plante milian vatu long ol ogenaesesen we oli ting se bambae oli save givhan long ol man. Eksampol, long 2002, long Inglan, ol ogenaesesen we oli stap givhan long ol man, oli kasem wan bigfala mane we neva oli kasem bifo. Mane ya i olsem 13 bilian dola (mane blong Amerika). Long 1999, ten man oli glad blong givim, no oli promes blong givim, bitim 38 bilian dola (mane blong Amerika) blong halpem ol man we oli rili gat nid.

Ol man ya we oli glad blong mekem i gud long narafala, oli mekem sam long ol gudfala wok olsem, oli pem hospital blong ol famle we oli no gat plante mane, oli tijim no lukaot long ol pikinini we papa no mama nomo i lukaot long olgeta, oli givim mane long ol grup we oli sanem ol stik meresin blong givhan long kantri we oli no gat mane, oli givim ol buk long ol pikinini, oli givim ol anamol we ol fama blong ol pua kantri oli save fidim mo salem bakegen, mo oli givhan long ol man we oli kasem trabol long disasta.

Ol samting ya oli soemaot se ol man oli naf blong mekem i gud long ol narafala. Be sore tumas, i gat ol man tu we oli mekem ol fasin we oli rabis tumas.

Rabis Fasin i Stap Kam Antap

I gat klosap 50 nogud samting i bin hapen olbaot long wol afta we Wol Wo Tu i finis. Ol nogud samting ya hemia fasin ya blong kilimaot wan ful laen blong man mo blong kilim plante man i ded from sam risen long saed blong politik. Wan niuspepa (American Political Science Review) i talem se: “Ol samting ya oli spolem laef blong klosap 12 milian man mo bitim 22 milian man we oli ded oli ol man we oli no joen long ami nating. [Namba ya blong ol man we oli ded] i bigwan moa i bitim olgeta man we oli ded long ol faet insaed long wan kantri no bitwin ol kantri blong wol stat long 1945 i kam kasem naoia.”

Long lashaf blong ol yia 1900, i gat samting olsem 2.2 milian man oli ded long Kambodia from ol faet long saed blong politik. Long Ruwanda, bitim 800,000 man, woman mo pikinini oli ded from fasin ya we wan laen i no laekem wan narafala laen. Long Bosnia, bitim 200,000 man oli ded from sam risen long saed blong ol skul mo politik.

Long 2004, sekretari jenerol blong Yunaeted Neson i tokbaot ol rabis fasin we oli kamaot i no longtaem i se: “Long Irak, ol man we oli no gat sore nating, oli kilim i ded plante man we oli no joen long ami. Oli holem ol man we oli wok blong givhan long narafala we i stap long trabol, oli holem ol man blong raetem ol stori long niuspepa mo ol man tu we oli no joen long faet. Oli tekem ol man ya mo  oli kilim olgeta i ded long wan fasin we i nogud bitim mak. Long semtaem, ol man oli stap mekem i nogud tu long ol presina blong Irak. Long Darfur, ol man oli ronemaot ol man long ol haos blong olgeta, oli spolemgud ol haos ya, mo long semtaem, oli mekem plan blong repem ol woman. Long not blong Uganda, ol man oli spolem bodi blong ol pikinini mo oli fosem olgeta blong oli joen long sam fasin we i nogud olgeta. Long Beslan, Alania, ol man oli go long wan skul mo oli kilim plante pikinini i ded.”

Long ol kantri we oli rij, fasin ya blong no laekem man blong narafala laen no kantri i stap kam antap. Eksampol, long 2004, niuspepa ya Independent News i talem se, long kantri ya Inglan, “namba blong ol man we narafala i kilim olgeta i ded from kala no kantri blong olgeta, i bigwan moa i bitim bifo.”

?From wanem ol man we oli naf blong mekem plante gudfala samting oli mekem ol rabis fasin olsem? ?Rabis fasin bambae i finis wan dei? Nekis haf bambae i soemaot we Baebol i givim stret ansa long ol kwestin ya.