Go long ol haf insaed long hem

Go long lis blong ol haf

Advaes We Yumi Save Trastem Blong Tijimgud Pikinini

Advaes We Yumi Save Trastem Blong Tijimgud Pikinini

Advaes We Yumi Save Trastem Blong Tijimgud Pikinini

RUTH i tokbaot faswan taem we hem i gat bel, i se: “Mi mi bin gat 19 yia long taem ya. Mi bin stap longwe long ol famle blong mi, mo mi no bin save wan samting nating.” Ruth i no gat wan brata no sista blong hem, mo hem i no tingbaot se wan dei bambae hem i gat wan pikinini. ?Weples bambae hem i kasem advaes we hem i save trastem?

Jan i gat tu pikinini we tufala i bigwan finis. Hem i tingtingbak long taem we tufala i smol, mo hem i se: “Long stat mi mi no fraet nating. Be kwiktaem nomo mi luksave se mi mi no save nating wanem blong mekem.” Plante papa mama oli no save olsem wanem blong tijimgud ol pikinini blong olgeta. Plante taem oli filim olsem taem pikinini blong olgeta i jes bon, no maet filing ya i jes kasem olgeta taem pikinini blong olgeta i stap gruap. ?Ale, weples oli save kasem help blong tijimgud pikinini blong olgeta?

Tede plante moa papa mama oli lukluk long Intenet blong kasem help. Be maet yu stap askem sipos yumi save trastem ol advaes we i kamaot long Intenet. I tru, yu mas lukaot gud. ?Yu yu save ol man ya we oli stap givim advaes long Intenet? ?Olgeta oli stap tijimgud mo lukaot gud long prapa pikinini blong olgeta? I sua se yu yu mas lukaot gud long wanem advaes yu folem blong tijim famle blong yu. Olsem faswan haf i soemaot, samtaem ol advaes tu we ol man blong hae save oli givim oli no wok. ?Taswe, yu save go long weples blong kasem help?

Stamba blong beswan advaes long saed blong fasin blong tijim ol pikinini, hemia Jeova God, we hem i Stamba blong ol famle. (Efesas 3:15) Hem wan nomo i gat stret save long saed ya. Long Tok blong hem, Baebol, hem i givim ol save we oli wokgud mo we yumi save trastem. (Ol Sam 32:8; Aesea 48:​17, 18) Be wok blong yumi wanwan i blong mekem ol save ya oli wok long laef blong yumi.

Mifala i askem long sam papa mama blong oli talemaot samting we oli lanem taem oli stap tijim ol pikinini blong olgeta blong oli gat stret tingting mo oli ona long God long laef blong olgeta biaen. Ol papa mama ya oli talem se faswan samting we i mekem se oli kasem gudfala frut, hemia se oli folem ol rul blong Baebol. Oli faenem se oli save trastem ol advaes blong Baebol, mo se ol advaes ya oli wokgud tede, olsem we oli bin wokgud long taem ya we oli raetemdaon long Baebol.

Spenem Taem Wetem Pikinini

Taem oli askem long Catherine, we i gat tu pikinini, se wanem advaes nao we i givhan moa long hem, kwiktaem nomo hem i talem Dutronome 6:7. Vas ya i talem se: “Oltaem, yufala i mas tijim ol pikinini blong yufala long [ol rul blong Baebol]. Sipos yufala i stap long haos, no yufala i stap wokbaot, no yufala i go blong slip, no yufala i girap bakegen, be yufala i mas tokbaot ol samting ya.” Catherine i kasem save se blong folem advaes ya, hem i mas spenem taem wetem ol pikinini blong hem.

Maet yu tingting se: ‘I isi blong talem, be i no blong mekem.’ Tede long fulap famle, papa mama tugeta i mas wok blong oli gat naf mane blong kasem ol samting we famle i nidim. ?Taswe, olsem wanem ol papa mama ya oli save spenem moa taem wetem ol pikinini blong olgeta? Torlief i gat wan boe we i bigwan finis, mo i gat prapa famle blong hem. Torlief i talem se samting we i impoten blong mekem, hemia blong folem advaes we i stap long Dutronome. Tekem pikinini blong yu wetem yu long evri ples we yu yu go long hem, mo bambae yu luk se i gat plante janis blong yutufala i storian. Torlief i talem se: “Mi mo boe blong mi, mitufala i wok tugeta blong fiksimap ol samting long haos. Mifala evriwan long famle mifala i joen taem mifala i wokbaot i go samples. Mo mifala evriwan i joen wanples blong kakae.” Hem i tokbaot frut we i kamaot se: “Boe blong mitufala i neva fraet blong talemaot tingting blong hem long mitufala.”

?Be, olsem wanem sipos pikinini i no wantem toktok wetem yu, nao i hadwok blong yutufala i storiangud? Samting ya i save kamaot taem pikinini i stap kam bigwan moa. Bakegen, sipos yu spenem moa taem wetem hem, hemia bambae i givhan blong yutufala i save toktok gud. Ken, hasban blong Catherine, i tingbaot se taem gel blong tufala i kasem yangtaem blong hem, hem i komplen se papa blong hem i no stap lesin long hem. Plante taem ol yangfala oli stap talem toktok ya. ?Ale, Ken i mekem wanem? Ken i tingtingbak long taem ya, mo i talem se: “Mi tekem desisen blong spenem moa taem wetem hem, blong mitufala nomo i save storian long ol tingting mo ol filing blong hem mo ol samting we hem i harem nogud from. Samting ya i givhan bigwan.” (Ol Proveb 20:5) Be Ken i ting se risen from wanem rod ya i wok, hemia se oltaem famle blong hem i gat fasin ya blong storian gud. Hem i talem se: “Mi mo gel blong mi mitufala i fren gud oltaem, taswe hem i no fraet blong talemaot tingting blong hem long mi.”

Samfala oli mekem wan stadi i no longtaem i pas, mo oli faenemaot se i gat plante moa yangfala i bitim ol papa mama, we oli talem se ol papa mama oli no spenem naf taem wetem ol pikinini blong olgeta. Taswe, i gud blong folem advaes blong Baebol. Papa mama, yutufala i mas spenem plante taem wetem ol pikinini blong yutufala​—taem yufala i spel mo taem yufala i wok, taem yufala i stap long haos mo taem yufala i wokbaot, taem yufala i girap long moning mo taem yufala i go slip long naet. Sipos i gat rod, tekem olgeta wetem yutufala long evri ples we yutufala i go long hem. Olsem Dutronome 6:7 i soemaot, i no gat wan narafala samting we i save tekem ples blong taem ya we yutufala i spenem wetem ol pikinini blong yutufala.

Tijim Olgeta Long Ol Gudfala Fasin

Mario we i gat tu pikinini, i talem tok we i klosap sem mak i se: “Givim plante lav long ol pikinini, mo ridim buk long olgeta.” Sipos yu mekem olsem, bambae yu givhan long pikinini blong i mekem bren blong hem i wok. Be i no hemia nomo. Yu nidim blong tijim hem blong i luksave samting we i stret mo samting we i no stret. Mario i talem bakegen se: “Stadi Baebol wetem olgeta.”

Baebol i givim advaes long ol papa mama se: “Ol papa mo mama. Bambae yufala i no mas mekem ol samting long ol pikinini blong yufala we i save mekem olgeta oli kros. Yufala i mas lukaot gud long olgeta. Yufala i mas stretem olgeta, mo yufala i mas tijim olgeta, olsem we Masta blong yumi i stap stretem yumi, i stap tijim yumi.” (Efesas 6:4) Tede plante famle oli no moa strong blong tijim ol pikinini blong olgeta long ol gudfala fasin. Samfala oli ting se taem ol pikinini oli gruap, bambae oli jes jusum wanem fasin we oli wantem folem. ?Yu yu ting se tingting ya i stret? Ol smosmol pikinini oli nidim gudfala kakae blong oli gruap mo kam strong. Long sem fasin, i nidim we papa mama i tijim tingting mo hat blong olgeta. Sipos yu no tijim pikinini blong yu long ol gudfala fasin, bambae hem i folem tingting blong ol tija mo fren blong hem long skul, mo blong ol man we hem i luk long televisin.

Baebol i save givhan long ol papa mama blong oli tijim pikinini blong olgeta blong i luksave samting we i stret mo samting we i no stret. (2 Timoti 3:​16, 17) Jeff i wan Kristin elda we tufala pikinini blong hem oli bigwan finis. Hem i givim advaes ya se yumi mas yusum Baebol blong tijim pikinini long ol gudfala fasin. Hem i talem se: “Sipos yumi yusum Baebol, hemia i givhan long ol pikinini blong oli kasem save long filing we God i gat long wan bisnes, i no filing blong papa mama nomo. Mitufala i makem se Baebol i gat bigfala paoa long tingting mo hat blong pikinini. I no gat wan narafala samting we i gat paoa olsem. Blong stretem wan nogud fasin no tingting, mitufala i tekem taem blong faenem wan stret vas. Biaen, taem mifala i stap mifala nomo, mitufala i letem pikinini i ridim vas. Plante taem wota i ron long ae blong pikinini afta we hem i ridim vas ya. Mitufala i sapraes tumas long samting ya. Baebol i gat bigfala paoa i bitim eni samting we mitufala i save talem no mekem.”

Hibrus 4:12 i eksplenem se: “Tok blong God i wan samting we i laef, mo i stap wok. . . . Tok blong God i save jajem olgeta tingting blong man, mo ol samting we man i wantem long tingting blong hem.” Taswe ol tok blong Baebol oli no ol prapa tingting no stori blong ol man nomo we God i raetem long buk ya. Defren olgeta, buk ya i soemaot tingting blong God long saed blong ol gudfala fasin blong laef. Samting ya i mekem se advaes blong Baebol i defren olgeta long ol narafala advaes. Sipos yu yusum Baebol blong tijim pikinini blong yu, yu stap givhan long hem blong kasem tingting blong God. Trening we yu givim long hem i gat moa paoa, mo yu gat bigfala janis blong kasem hat blong pikinini blong yu.

Catherine, we yumi bin tokbaot hem finis, i agri long samting ya. Hem i talem se: “!Taem problem i kam strong moa, mitufala i strong moa blong lukaotem advaes blong Baebol​—mo mifala i winim problem ya!” ?Olsem wanem? ?Yu yu save yusum Baebol moa blong tijim pikinini blong yu blong i luksave samting we i stret mo samting we i no stret?

Yu No Mas Strong Tumas

Aposol Pol i makem wan narafala impoten rul we i save givhan long yumi blong tijimgud pikinini. Hem i talem long ol Kristin se: “Yufala i mas soemaot long olgeta man se yufala i no stap mekem i strong tumas long narafala.” (Filipae 4:​5, NW ) Hemia i min se yumi mas soemaot long ol pikinini blong yumi tu, se yumi no stap mekem i strong tumas long olgeta. Mo tingbaot, fasin blong no mekem i strong tumas long olgeta i soemaot “waes we i kam long heven.”​—Jemes 3:17.

?Be, olsem wanem blong no mekem i strong tumas long ol pikinini blong yumi? Yumi mekem evri samting we yumi naf blong mekem blong givhan long olgeta. Be yumi no bos long evri samting we oli mekem. Tingbaot Mario we yumi bin tokbaot hem finis. Hem i wan Witnes blong Jeova, mo hem i tingtingbak i se: “Mitufala i leftemap tingting blong tufala pikinini blong mitufala blong tufala i tekem baptaes, mekem wok blong prij fultaem, mo blong tufala i kasem ol narafala mak long saed blong spirit. Be mitufala i makem klia long tingting blong tufala se hemia desisen blong tufala we tufala i save tekem long stret taem blong hem.” ?Wanem frut i kamaot? Tede tufala pikinini ya tugeta i stap mekem wok blong prij fultaem.

Long Kolosi 3:​21, Baebol i givim woning long ol papa, se: “Ol papa. . . . Bambae yufala i no stap mekem ol samting we i save mekem ol pikinini blong yufala oli kros, from we sipos yufala i stap mekem olsem, bambae tingting blong olgeta i foldaon.” Catherine i laekem vas ya. Taem wan papa no mama i no moa gat longfala tingting, i isi blong hem i kam kros no i strong long pikinini blong hem. Be Catherine i talem se: “Yu no mas ting se pikinini blong yu i naf blong mekem ol samting we yu yu naf blong mekem.” Catherine tu i wan Witnes blong Jeova, mo hem i talem bakegen se: “Yu mas mekem se wosip long Jeova i wan samting we i givim bigfala glad long olgeta.”

Jeff, we yumi tokbaot hem finis, i talem wan advaes we i wokgud, i se: “Taem tufala pikinini blong mitufala i stap kam bigwan, wan gudfala fren blong mitufala i talem se hem i bin luksave se oltaem nomo hem i stap talem ‘no’ long ol pikinini blong hem taem oli wantem wan samting no oli wantem mekem wan samting. Hemia i mekem oli harem nogud, mo oli harem se hem i stap daonem olgeta. Fren ya i givim advaes se mitufala i mas lukaot rod blong talem ‘yes’ long tufala pikinini blong mitufala.”

Jeff i talem se: “Mitufala i faenemaot se hemia i gudfala advaes. Ale, mitufala i traem faenem janis blong tufala pikinini i save joen wetem ol narafala blong mekem samting we mitufala i agri long hem. Mitufala i askem long tufala se: ‘?Yu yu save se man ya i stap mekem samting ya? ?Olsem wanem? ?Yutufala i wantem joen wetem hem tu?’ Sipos tufala pikinini i askem long mitufala blong mitufala i karem tufala i go samples, mitufala i traehad blong go, nating sipos mitufala i taed. Mitufala i mekem olsem blong mitufala i no talem ‘no’ oltaem long tufala.” Hemia nao mining blong no mekem i strong tumas long pikinini​—yumi mekem i stret long olgeta, yumi tingbaot olgeta, mo yumi letem olgeta blong oli mekem samting we i no brekem ol rul blong Baebol.

Kasem Blesing From Advaes We Yumi Save Trastem

Bighaf blong ol papa mama ya we yumi tokbaot, oli bubu naoia. Oli glad tumas taem oli luk se ol semfala rul blong Baebol we oli bin folem, oli stap givhan long ol pikinini blong olgeta blong oli mekemgud wok blong olgeta olsem ol papa mama. ?Olsem wanem? ?Ol advaes blong Baebol oli save givhan long yu?

Taem Ruth, we yumi tokbaot hem long stat blong haf ya, i kam wan mama, sam samtaem hem mo man blong hem tufala i harem se i no gat wan i stap blong givhan long tufala. Be i no olsem. Tufala i gat nambawan advaes we i kamaot long Tok blong God, Baebol. Ol Witnes blong Jeova oli wokem plante nambawan buk mo magasin we oli givhan long ol man blong oli stadi Baebol. Ol buk ya oli save givhan long ol papa mama tu. Long ol buk ya i gat Learn From the Great Teacher, Buk Blong Ol Baebol Stori, Ol Kwestin We Ol Yangfala Oli Askem​—Ol Ansa We Oli Wok Gud, mo Man We i Hae Moa Long Olgeta Man. Torlief, hasban blong Ruth, i talem se: “Tede ol papa mama oli save kasem plante advaes we oli kamaot long Baebol, mo i isi nomo blong oli kasem ol advaes ya. Sipos oli yusum ol advaes ya, bambae i givhan long olgeta blong oli tijimgud ol pikinini blong olgeta long evri haf blong laef blong olgeta, gogo oli kam bigwan.”

[Bokis/Foto blong pija long pej 5]

Samting We OL MAN BLONG SAVE Oli Talem . . . Samting We BAEBOL i Talem

Soem Lav:

Long buk blong Dokta John Broadus Watson, The Psychological Care of Infant and Child (1928), hem i talem long ol papa mama se: “Yufala i neva mas holem mo kisim” ol pikinini blong yufala. “Yufala i neva mas letem olgeta oli sidaon long leg blong yufala.” Be i no longtaem tumas, Dokta Vera Lane mo Dokta Dorothy Molyneaux i raetem wan stori long buk ya Our Children (Maj 1999) se: “Ol stadi we mifala i mekem, i soemaot se ol smosmol pikinini we mama papa blong olgeta oli no karem olgeta mo soemaot lav long olgeta, bodi blong olgeta i no gru gud mo oli no haremgud.”

Long Aesea 66:​12, Baebol i soemaot se fasin blong God i defren olgeta. Hem i soemaot lav long ol man blong hem olsem wan gudfala papa i soemaot lav long pikinini blong hem. Jisas i sem mak. Taem ol disaepol blong hem oli traem blokem ol man blong oli no karem ol smosmol pikinini blong olgeta oli kam long Jisas, hem i tok long olgeta i se: “!Yufala i no blokem ol pikinini ya! Yufala i letem olgeta oli kam long mi.” Nao “hem i putum han blong hem i goraon long ol pikinini ya, mo i putum han blong hem long olgeta, i blesem olgeta.”​—Mak 10:​14, 16.

Tijim Pikinini Long Ol Stret Fasin:

Long yia 1969, Dokta Bruno Bettelheim i raetem wan stori long niuspepa ya New York Times. Hem i talem strong se pikinini “i gat raet blong mekemap prapa tingting blong hem, mo [papa mama blong hem] tufala i no mas [tok strong] blong pulum hem blong folem tingting blong tufala. Hem i mas gat ol prapa tingting blong hem folem samting we i hapen long laef blong hem.” Be klosap 30 yia biaen, Dokta Robert Coles i raetem samting we i defren long buk ya The Moral Intelligence of Children (1997) i se: “Ol pikinini oli nidim tumas sam mak we oli mas traehad blong kasem long laef, oli nidim man blong lidim olgeta, mo ol gudfala rul” we papa mama blong olgeta mo sam narafala bigman oli agri long olgeta.

Ol Proveb 22:6 i talem long ol papa mama se: “Sipos yu tijimgud pikinini blong yu long fasin we i stret blong hem i folem, taem hem i kam bigman, bambae i no save gowe long hem.” Tok ya “tijimgud” i kamaot long wan Hibru tok we i minim tu se “statem.” Long vas ya, tok ya i soemaot faswan tijing we papa mama i stat givim taem pikinini i smol nomo. Taswe, Baebol i leftemap tingting blong ol papa mama blong stat tijim ol pikinini blong olgeta long ol stret rul blong laef, taem oli smol nomo. (2 Timoti 3:​14, 15) Ating samting we oli lanem long ol faswan yia ya bambae i stap wetem olgeta long olgeta yia biaen.

Stretem Pikinini:

Dokta James Dobson i raetem buk ya The Strong-Willed Child (1978), mo i talem se: “Taem papa mama we i lavem pikinini blong hem i panisim hem, hem i stap yusum wan tul blong tijim hem mo blong blokem ol fasin we oli save spolem hem.” Be Dokta Benjamin Spock i talem defren tingting long wan stori we hem i tekemaot long buk ya we plante man oli save hem, Baby and Child Care (1998). Hem i se: “Taem yu wipim pikinini, yu tijim hem se man we i bigwan moa mo i strong moa, hem i gat paoa blong kasem samting we hem i wantem, nating se tingting blong hem i stret no nogat.”

Long saed blong fasin blong stretem pikinini, Baebol i talem se: “Fasin ya we man i stap wipim pikinini blong hem, mo i stap tok long hem blong stretem hem, hem i save mekem pikinini i waes.” (Ol Proveb 29:15) Be i no evri pikinini we yumi mas wipim olgeta. Ol Proveb 17:10 i talem se: “Man we i gat hed, sipos yu tok strong long hem blong stretem hem, nating we wan taem nomo, be bambae hem i lan moa, i winim krangke man we yu kilim hem plante taem blong stretem hem.”

[Tok blong pija long pej 5]

Yusum Baebol blong kasem hat blong pikinini