1, 2. (1) ?Wanem mining blong Hibru tok we oli tanem i kam “ona”? (2) ?Wanem ol kwestin we bambae yumi ansa long olgeta?

?TAEM yu harem tok ya “ona,” yu tingbaot wanem? ?Yu tingbaot ol naesfala samting we God i mekem? (Sam 19:1) ?Yu tingbaot ol man we narafala i leftemap nem blong olgeta, from we oli rij, oli waes mo oli stap win long laef blong olgeta? Long Baebol, Hibru tok we oli tanem i kam “ona” i minim wan samting we i hevi. Bifo, ol man oli wokem ol mane long gol mo silva, mo taem wan mane i hevi, hem i sas moa. From samting ya tu, oli stap yusum tok ya “ona,” blong tokbaot wan samting we praes blong hem i antap tumas, hem i gud mo i naes.

² Plante taem ol man oli ona long olgeta we oli gat paoa mo haenem. ?Be wanem samting we God i luk long wan man, we i mekem se hem i ona long man ya? Ol Proveb 22:4 i talem se: “Man we i obei long Hae God, mo i mekem tingting blong hem i stap daon, hem bambae i kam rijman. Bambae hem i gat longfala laef, mo ol man bambae oli ona long hem.” Mo disaepol Jemes i raetem se: “Long fes blong Hae God, yufala i mas mekem tingting blong yufala i stap daon, nao hem bambae i leftemap yufala.” (Jem. 4:10) ?Jehova i mekem wanem blong ona long yumi? ?Wanem i save blokem Jehova blong i no ona long yumi? ?Mo yumi save givhan long ol narafala olsem wanem, blong Jehova i ona long olgeta?

3-5. ?Jehova i ona long yumi olsem wanem?

³ Man blong raetem Ol Sam i bilif se Jehova bambae i ona long hem. (Ridim Ol Sam 73:23, 24.) ?Jehova i ona long ol man we oli obei long hem olsem wanem? Hem i mekem olsem, taem hem i leftemap olgeta long plante defren rod. Hem i blesem olgeta mo i givhan long olgeta blong oli kasem save long samting we hem i wantem. Hem i letem olgeta oli fren gud wetem hem.—1 Kor. 2:7; Jem. 4:8.

⁴ Mo tu, Jehova i ona long yumi taem hem i givim wok ya blong talemaot gud nius long yumi. (2 Kor. 4:1, 7) Taem yumi presem Jehova from we yumi joen long wok blong prij,  Jehova i ona long yumi, mo yumi mekem i gud long ol narafala tu. Jehova i promes long yumi se: “Man we i ona long mi, mi bambae mi ona long hem.” (1 Saml. 2:30) Jehova i ona long olgeta we oli prij, taem hem i mekem we oli gat gudnem long fes blong hem. Mo ol narafala long kongregesen bambae oli talem ol gudfala toktok long saed blong olgeta.—Prov. 11:16; 22:1.

⁵ ?Olgeta we oli obei long Jehova, bambae oli kasem wanem? Baebol i promes se: “Bambae hem [Jehova] i ona long yu, i givim graon ya long yu. Bambae yu luk we hem i ronemaot ol man nogud.” (Sam 37:34) Ol man blong God oli gat nambawan hop ya blong laef gogo i no save finis.—Sam 37:29.

6, 7. ?From wanem plante man oli no bilif se Jisas i Mesaea?

⁶ ?Wanem sam samting we i save blokem Jehova blong i no moa ona long yumi? Wan samting hemia se maet yumi wari tumas long tingting blong olgeta we oli no fren gud wetem Jehova. Sam lida blong ol laen blong Isrel long taem blong Jisas oli mekem olsem. Aposol Jon i talem se ol lida ya oli bilif long Jisas, “be oli no save talemaot long klia ples we oli bilif long hem from we oli fraet se bambae ol Farisi oli putumaot olgeta long haos blong prea. . . . Ol lida ya oli wantem tumas blong ol man oli glad long olgeta, i winim we oli wantem blong God i glad long olgeta.” (Jon 12:42, 43) I moagud sipos ol lida ya oli no wari tumas long tingting blong ol Farisi.

⁷ Jisas i eksplenem klia from wanem plante man bambae oli no bilif se hem i Mesaea. (Ridim Jon 5:39-44.) Plante handred yia finis, neson blong Isrel i stap wet long Mesaea. Taem Jisas i stat blong prij, samfala oli ting se profet tok blong Daniel long saed blong Mesaea i kamtru. Sam manis bifo, taem Jon Baptaes i stap prij, plante man oli ting se hem i Mesaea. (Luk 3:15) Be taem Mesaea i kamtru, ol tija blong Loa oli no bilif long hem. Jisas i talemaot from wanem oli mekem olsem, taem hem i talem long olgeta se: “Oltaem yufala i wantem blong ol man oli stap presem yufala, be neva yufala i traem blong mekem wan samting we bambae God ya we hem nomo i God, i presem yufala from. ?Olsem wanem bambae yufala i save bilif long mi long fasin ya?”

8, 9. Sipos yumi wantem se man i leftemap yumi, bambae yumi no moa mekem samting we Jehova i save ona long yumi from. ?Samting ya i save hapen olsem wanem? Yu tokbaot pijatok blong laet.

⁸ Taem wan man i leftemap yumi, samting ya i save kam impoten tumas long yumi, nao yumi no moa mekem samting we Jehova i save ona long yumi from. Bambae yumi yusum pijatok blong laet blong kasem save moa long samting ya. Yunives we yumi stap long hem, i fulap long laet. Maet yu tingbaot wan taem we yu bin lukluk i go antap long skae long wan naet we i klia, nao yu luk plante taosen sta. Ating yu sapraes bigwan blong luk we ol sta oli saen gud. (1 Kor. 15:40, 41) Be sipos yu stap long wan bigfala taon we i gat plante laet long hem, ating bambae yu no save lukluk gud laet blong ol sta. ?From wanem? ?Yu ting se from we laet blong ol rod, ol bigfala stad, mo ol bilding oli saen moa, mo oli naes moa i bitim laet blong sta? Nogat. Yu no save lukluk gud laet blong ol sta ya, from we laet blong taon i klosap moa long yu. Sipos yu wantem lukluk ol naesfala laet blong ol sta, yu mas go long wan ples we i longwe long ol laet blong taon.

⁹ Long sem fasin, sipos yumi wantem tumas we ol man oli leftemap yumi, bambae yumi no moa mekem samting we Jehova i save ona long yumi from. Plante man oli no lesin long gud nius from we oli fraet long samting we maet ol fren mo ol famle blong olgeta oli talem. ?Be olsem wanem? ?Ol man blong God tu oli wantem we ol man oli leftemap olgeta? Yu traem tingbaot se wan yangfala i go prij long wan ples we evri man oli save hem, be bighaf blong olgeta oli no save se hem i wan Witnes blong Jehova. ?Bambae hem i fraet, nao hem i no moa prij long ples ya? Mo yu traem tingbaot se wan Kristin brata no sista i wantem mekem moa long wok blong Jehova, be ol narafala oli jikim hem from mak we hem i wantem  kasem. ?Bambae hem i letem olgeta ya we oli no tinghevi long wok blong Jehova, oli blokem hem? No yu traem tingbaot wan Kristin we i mekem wan bigfala sin. Maet hem i fraet blong lusum wok blong hem long kongregesen, no hem i no wantem mekem ol famle mo ol fren blong hem oli harem nogud. ?Olsem wanem? ?Bambae hem i haedem sin blong hem? Sipos hem i tingbaot se fasin fren blong hem wetem Jehova i impoten moa, bambae hem i askem ol elda blong oli givhan long hem.—Ridim Jemes 5:14-16.

10. (1) ?Wanem i save hapen sipos yumi wari tumas long tingting we narafala i gat long yumi? (2) ?Sipos yumi gat tingting daon, bambae yumi kasem wanem?

¹⁰ Maet yumi stap gohed gud long trutok, be wan brata i givim advaes long yumi. Advaes blong hem i save mekem i gud long yumi sipos yumi akseptem. Be sipos yumi no lesin long advaes ya from we yumi flas, yumi no wantem spolem gudnem blong yumi, mo yumi wantem mekem eskius from samting we yumi mekem, bambae advaes ya i no save givhan long yumi. No yu traem tingbaot se yu mo wan narafala Kristin, yutufala i joen blong mekem wan wok. Ale, yu givim sam gudfala tingting long saed blong wok ya mo yu wok had. ?Olsem wanem? ?Bambae yu yu wari se ol narafala bambae oli leftemap moa narafala Kristin ya from wok blong yutufala? Sipos wan long ol samting olsem i hapen long yu, yu mas tingbaot se “sipos yu mekem tingting blong yu i stap daon, ol narafala man bambae oli tinghae long yu.”—Prov. 29:23.

11. ?Wanem tingting we yumi mas gat taem narafala i leftemap yumi, mo from wanem?

¹¹ Ol elda mo ol brata we oli traehad blong kasem wok long kongregesen, oli mas blokem tingting ya blong wantem ‘mekem ol man oli presem olgeta.’ (1 Tes. 2:6; 1 Tim. 3:1) Taem wan brata i mekem wan gudfala wok, nao ol narafala oli talem ol gudfala tok long hem, ?hem i mas gat wanem tingting? I tru se bambae hem i no mekem olsem King Sol we i putumap wan ston blong makem samting we hem i mekem. (1 Saml. 15:12) Be hem i mas luksave se hem i save mekem gud wok blong hem, from we Jehova nao i givhan long hem. Mo bambae hem i mekem ol gudfala wok yet, from we Jehova nao i stap blesem hem mo i stap givhan long hem. (1 Pita 4:11) Tingting we yumi gat taem narafala i leftemap yumi, i soemaot sipos yumi wantem we man i leftemap yumi, no Jehova i leftemap yumi.—Prov. 27:21.

12. ?From wanem sam man Jiu oli no wantem lesin long ol tok blong Jisas?

¹² Wan narafala samting we i save blokem Jehova blong i no ona long yumi, hemia ol nogud samting we yumi nomo i wantem. Ol samting ya oli save mekem se yumi no wantem nating blong harem trutok. (Ridim Jon 8:43-47.) Jisas i talem long sam man Jiu se oli no lesin long ol tok blong hem, from we oli ‘wantem mekem ol samting we Papa blong olgeta Setan i wantem.’

13, 14. (1) ?Ol man blong stadi oli faenemaot wanem long saed blong bren blong yumi? (2) ?Blong jusum weswan man yumi wantem lesin long hem, hemia i dipen long wanem?

¹³ Samtaem, yumi lesin nomo long samting we yumi wantem harem. (2 Pita 3:5) Jehova i mekem bren blong yumi long wan spesel fasin, we i mekem se yumi naf blong no lesin long sam noes. Yu traem stap kwaet smoltaem, mo yu lesin long ol defdefren saon. ?Yu yu harem hamas defren saon? Ating long sam minit i pas, yu no bin harem plante long ol saon ya. ?From wanem? From we nating se bren blong yu i naf blong harem plante defren saon, be hem i stap givhan long yu blong putum tingting blong yu long wan samting nomo. Be ol man we oli stadi long bren, oli faenemaot se i had moa long bren blong yumi blong lesin long toktok blong plante man wantaem. Hemia i min se taem yumi harem voes blong tu man we tufala i toktok semtaem, yumi mas jusum se bambae yumi lesin long weswan, mo hemia i dipen long hu man we yumi wantem lesin long hem. Ol man Jiu we oli wantem mekem samting we papa blong olgeta Setan i wantem, oli no lesin long Jisas.

 ¹⁴ Baebol i talem se “waestok” mo “krangke fasin” tufala i stap singaot yumi blong yumi kam long tufala. (Prov. 9:1-5, 13-17) Yumi mas jusum se, ?bambae yumi lesin long hu? Be blong mekem olsem, hemia i dipen long hu man we yumi wantem mekem hem i glad. Sipos yumi ol sipsip blong Jisas, bambae yumi lesin mo yumi obei long hem. (Jon 10:16, 27) Jisas i talem se ol man blong hem oli “glad blong folem ol tok we i tru.” (Jon 18:37) “Oli no save voes blong ol strenja.” (Jon 10:5, Nyutesteman wetem Ol Sam Long Bislama) Olgeta we oli gat tingting daon mo oli biaen long Jisas, bambae Jehova i ona long olgeta.—Prov. 3:13, 16; 8:1, 18.

15. ?From wanem Pol i talem se ol trabol we oli kasem hem, oli blong leftemap ol Kristin blong Efesas?

¹⁵ Taem yumi stanap strong blong mekem wok blong Jehova, hemia i save givhan long ol narafala blong oli mekem samting we Jehova i save leftemap olgeta from. Aposol Pol i raetem leta long kongregesen blong Efesas i se: “Mi askem strong long yufala, se plis yufala i no letem tingting blong yufala i foldaon from ol trabol ya we mi mi stap kasem from yufala, we oli stap traem mi tumas. Olgeta samting ya oli blong leftemap yufala.” (Efes. 3:13) ?From wanem Pol i talem se ol trabol we oli kasem hem, oli blong leftemap ol Kristin blong Efesas? Taem Pol i gohed blong halpem olgeta nating se hem i kasem trabol, hem i soemaot long olgeta se samting we i moa impoten long wan Kristin, hemia blong mekem wok blong God. Sipos Pol i lego wok blong God taem hem i kasem trabol, maet ol Kristin ya oli save ting se wosip we oli mekem long Jehova, wok blong prij, mo promes we oli putum tingting blong olgeta i stap long hem, oli no impoten. Be taem Pol i stanap strong, hem i soemaot long olgeta se oli mas rere blong lego eni samting, blong oli stap olsem disaepol blong Kraes.

16. ?Wanem i hapen long Pol long Listra?

¹⁶ Pol i strong blong mekem wok blong Jehova mo hem i stanap strong longtaem. Yu traem tingbaot olsem wanem fasin ya i givhan long ol brata. Ol Wok 14:19, 20 i talem se: “Sam man long laen blong Isrel oli aot long Antiok ya long Pisidia, mo long Ikoniam, oli kamtru long Listra. Nao oli pulum plante man oli kam joen long olgeta. Nao oli tekem Pol, oli stonem hem, oli pulum i go afsaed long taon, oli livim hem i stap, oli ting se hem i ded finis. Be taem ol man we oli bilif long Jisas oli kam stanap raonabaot long hem, hem i girap, i go insaed long taon bakegen. Nao long nekis dei, hem mo Banabas, tufala i go long Debe.” Yu traem tingbaot se long nekis dei nomo afta we oli stonem Pol, hem i mas wokbaot 100 kilometa i go long Debe. !Ating i mas had long hem ya!

17, 18. (1) ?Timoti i save olsem wanem se Pol i kasem trabol long Listra? (2) ?From we Pol i stanap strong, hemia i givhan long Timoti olsem wanem? (Yu lukluk pija.)

¹⁷ ?Olsem wanem? ?Timoti i stap long taem ya  we oli stonem Pol? Stori long buk blong Ol Wok i no talem stret, be i luk olsem se Timoti i save samting we i hapen long Pol. Long nambatu leta we Pol i raetem long Timoti, hem i talem se: “Yu stap biaen long mi, yu save finis ol toktok blong mi, mo ol fasin blong mi. . . . Yu save finis ol samting ya we mi mi kasem long Antiok mo long Ikoniam mo long Listra, we ol man oli stap mekem i nogud tumas long mi. Be Masta blong yumi i tekemaot mi long olgeta samting ya, i sevem mi.”—2 Tim. 3:10, 11; Wok 13:50; 14:5, 19.

¹⁸ Timoti i save se Pol i stanap strong long ol hadtaem ya. Fasin blong Pol i tijim yangfala Timoti long plante samting. Sam manis afta, taem Pol i go long Listra, hem i luk we Timoti i stap soemaot wan gudfala eksampol long kongregesen. Mo hem i harem nius se “ol brata . . . long Listra mo Ikoniam oli stap talem se Timoti i wan gudfala man.” (Wok 16:1, 2) Samtaem biaen, Timoti i kasem sam wok we i bigfala moa.—Fil. 2:19, 20; 1 Tim. 1:3.

19. ?Taem yumi stanap strong, hemia i save givhan long ol narafala olsem wanem?

¹⁹ Sipos yumi gohed blong mekem samting we God i wantem, fasin blong yumi i save givhan long ol yangfala blong oli kam ol gudfala man blong wok blong God. Ol yangfala oli lukluk olsem wanem yumi toktok wetem ol man long wok blong prij, nao olgeta tu oli save mekem sem mak. Be i no hemia nomo. Oli lukluk tu samting we yumi mekem taem yumi kasem trabol. Pol i talem se hem i “stap harem nogud long evri samting” be tingting blong hem i no foldaon, blong bambae hem i save givhan long ol narafala blong oli kasem laef we i no save finis.—2 Tim. 2:10.

20. ?From wanem yumi mas gohed blong mekem samting we God i save ona long yumi from?

²⁰ Yumi mas gohed blong ‘mekem samting we bambae God ya we hem nomo i God, i presem yumi from.’ (Jon 5:44; 7:18) Bambae Jehova i givim “laef we i no save finis” long olgeta we oli “wantem kasem hae nem.” Hemia olgeta we oli wantem se Jehova i ona long olgeta. (Ridim Rom 2:6, 7.) Mo taem yumi stanap strong, hemia i save givhan long ol narafala blong olgeta tu oli stanap strong long bilif, blong oli save kasem laef we i no save finis. Taswe, yu no mas mekem eni samting we i save blokem God blong i no ona long yu.