1, 2. (1) ?Wanem ol presen we God i givim long Adam? (2) ?God i givim wan woman long Adam from wanem? (Yu luk pija long stat blong stadi.)

JEHOVA i mekem wol ya blong ‘man i save stap long hem.’ (Aes. 45:18) Hem i mekem fas man ya Adam, we hem i stret gud olgeta. Ale, hem i putum Adam long wan naesfala garen, nem blong hem Iden. Garen ya i hom blong Adam. Long garen ya, i gat ol defdefren kaen anamol mo ol naesfala flaoa mo ol tri, mo Adam i laekem tumas. Be i gat wan impoten samting we i no stap. Nao Jehova i mekem samting ya. Hem i talem se: “I nogud we man ya i stap hem wan. I moa gud mi mekem wan fren blong hem we i olsem hem, blong i givhan long hem.” Nao hem i mekem Adam i slip ded, mo i tekem wan “rib blong hem mo i mekem wan woman.” Taem Adam i wekap, hem i glad tumas long woman ya. Hem i se: “Bambae nem blong hem Woman, from we hem i kamaot long man.”—Jen. 2:18-23.

² Woman i wan spesel presen we God i givim blong givhan long man. Mo tu, woman i gat spesel blesing ya blong bonem pikinini. Baebol i talem se: ‘Adam i putum nem blong woman blong hem se Iv, from we bambae hem i mama blong olgeta man we oli laef.’ (Jen. 3:20) Yes, tufala nao i mas fulumap wol ya wetem ol man we oli stret gud. Adam mo Iv wetem ol pikinini we oli kamaot biaen long tufala, oli gat nambawan blesing blong mekem fulwol i kam wan paradaes, mo blong lukaot long ol narafala laef samting long hem.—Jen. 1:27, 28.

3. (1) ?Adam mo Iv i mas mekem wanem blong harem gud long blesing we Jehova i givim long tufala? ?Be tufala i mekem wanem? (2) ?Wanem trifala kwestin we bambae yumi tokbaot long stadi ya?

 ³ Be Adam mo Iv i mas obei long Jehova mo letem hem i rulum tufala, olsem nao tufala i save harem gud long ol blesing ya. (Jen. 2:15-17) Jehova i save letem tufala i mekem evri samting we hem i plan se bambae tufala i mekem, sipos tufala i gohed blong obei long hem. Sore tumas, tufala i no obei long Jehova. Tufala i lesin long “snek ya blong bifo we nem blong hem Setan,” nao tufala i mekem sin. (Jen. 3:1-6; Rev. 12:9) From samting ya, ?wanem i stap hapen long ol woman? ?Wanem sam gudfala samting we sam woman bifo oli mekem? ?Tede ol Kristin woman oli olsem wan bigfala ami from wanem?—Sam 68:11, NW.

4. ?God i talem se hu i gat fol from sin we Adam mo Iv i mekem?

⁴ Taem Jehova i askem Adam se from wanem hem i kakae frut ya we i tabu, Adam i talem se: ‘Woman ya we yu yu givim long mi, hem nao i givim frut blong tri ya long mi, nao mi kakae.’ (Jen. 3:12) Adam i no wantem luksave mastik we hem i mekem. Hem i girap i talem se Iv nao i rong. Mo tu, hem i putum fol ya long Jehova, man we i mekem woman ya. Nating se tufala tugeta i mekem sin, be God i talem se Adam nao i gat fol from rong we tufala i mekem. Hemia nao from wanem Baebol i talem se, ‘wan man nomo [Adam] i statem fasin blong sin long wol ya. Mo from we hem i mekem sin, hem i ded. Be frut blong samting ya, hemia we ol man oli stap ded, from we olgeta oli gat sin.’—Rom 5:12.

5. ?Taem ol man oli rul long olgeta bakegen, wanem frut i kamaot?

⁵ Adam mo Iv i bilif long ol giaman tok blong Setan, nao tufala i ting se tufala i no nidim we Jehova i rul long tufala. Taswe kwestin i stap se, ?hu i gat raet blong rulum ol man? Blong faenem stret ansa, Jehova i letem ol man oli rul long olgeta bakegen. Ale, ?wanem frut i kamaot? Rul blong man i mekem plante trabol. Long ol handred yia we oli pas, i gat samwe long 100 milian man we oli ded long ol bigfala faet blong wol. Ol samting ya oli soemaot se “i no gat man i save kam bos long laef blong hem.” (Jer. 10:23) From samting ya, ol tru Kristin oli letem Jehova i rul long olgeta.—Ridim Ol Proveb 3:5, 6.

6. ?Wanem trabol we ol woman mo ol gel oli stap kasem?

⁶ Ol man mo ol woman oli stap kasem trabol long wol ya we i stap long paoa blong Setan. (Pri. 8:9; 1 Jon 5:19) Be ol woman oli kasem sam trabol we oli moa nogud. Wan ripot i soem se, sipos i gat 3 woman, be 1 long olgeta, hasban no boefren blong olgeta i stap kilim nogud hem. Long sam kantri, ol papa mo mama oli laekem moa ol boe bitim ol gel. ?From wanem? From we ol boe nao oli holem nem blong famle, mo olgeta nao bambae oli lukaot long papa mo mama. Mo long sam narafala ples, oli luk ol gel olsem we oli nating nomo, mo plante taem ol mama oli kilim i ded ol pikinini gel long bel.

7. ?Long stat, Jehova i givim wanem kaen laef long man mo woman?

⁷ Jehova i no glad taem i luk ol woman oli stap kasem ol trabol ya. Hem i respektem ol woman, mo i mekem i gud long olgeta. Hem i no mekem Iv blong i kam slef blong Adam. Be hem i mekem Iv, i stret gud mo i gat plante gudfala fasin, we oli mekem se hem i stret fren blong Adam. Hemia nao from wanem Baebol i talem se, taem God i luk olgeta wok ya we hem i mekem, “hem i luk we oli gud we oli gud tumas.” (Jen. 1:31) Yes, long stat, Jehova i mekem se man mo woman, tugeta i stret gud mo gat gudfala laef.

8. (1) ?Kam kasem taem blong yumi, fasin blong plante man i olsem wanem? (2) ?Be Jehova i tinghae long hu?

⁸ Ale, from we Adam mo Iv i no obei, ol  man we oli kamaot biaen long tufala oli gohed blong mekem sin. Mo kam kasem taem blong yumi, fasin blong ol man i kam moa nogud. Yes, Baebol i talem finis se “laef long wol ya bambae i kam strong tumas.” (2 Tim. 3:1-5) Nating se i olsem, i gat sam man mo woman we oli stap folem loa blong God, mo letem hem i rul long olgeta. Mo Jehova i tinghae long olgeta from we oli trastem hem.—Ridim Ol Sam 71:5.

9. ?Taem bigfala wota i ron, hamas man mo woman oli sef, mo from wanem?

⁹ I gat smol man nomo oli sef taem God i mekem bigfala wota i spolem ol rabis man. Sipos ol brata mo sista blong Noa oli laef yet long taem ya, olgeta tu oli ded long bigfala wota. (Jen. 5:30) Olgeta we oli sef long taem ya, i gat 4 man mo 4 woman. Hemia Noa, woman blong hem, mo trifala boe blong hem wetem ol woman blong trifala. Olgeta oli sef from we oli obei long Jehova, mo oli mekem samting we hem i wantem. Taswe, ol man mo ol woman we oli laef tede, oli kamaot long ol eit man ya we God i tinghae long olgeta mo i lukaot gud long olgeta.—Jen. 7:7; 1 Pita 3:20.

10. ?God i tinghae long Sera mo Rebeka from wanem?

¹⁰ God i tinghae long ol woman blong sam gudfala man blong hem bifo. Ol woman ya oli no stap komplen from ol samting blong laef, ale Jehova i blesem olgeta. (Jud 16) Wan hemia Sera. Taem Ebraham i askem hem blong tufala i lego gudfala haos blong tufala long Uru, mo go laef long wan haos tapolen, Sera i no komplen. Be ‘hem i obei long Ebraham, mo i singaot hem se, masta blong mi.’ (1 Pita 3:6) Mo tu, yu traem tingbaot Rebeka, waef blong Aesak. Hem i olsem wan presen we Jehova i givim long Aesak. Baebol i talem se taem Aesak i luk Rebeka, ‘hem i lavem hem tumas. Mo Rebeka i leftemap tingting blong Aesak, i mekem hem i no moa harem nogud from mama blong hem we i lus.’ (Jen. 24:67) !Tede, ol man blong Jehova oli harem gud from we oli gat ol gudfala woman olsem Sera mo Rebeka long medel blong olgeta!

11. ?Tu woman Isrel i soemaot olsem wanem se tufala i no fraet long king?

¹¹ Taem ol man Isrel oli wok slef long Ijip, oli wan smol grup nomo. Be sloslo oli kam wan bigfala neson. Ale, Fero i girap i talem long ol man blong hem se oli mas kilim i ded ol pikinini boe blong ol man Isrel taem oli bon. I luk olsem se long taem ya, tufala woman Isrel ya Sifraha mo Pua, tufala nao i stap givhan long ol woman, taem oli bonem pikinini. Be tufala i no folem oda we king i givim. Tufala i no fraet long king from we tufala i stap onagud long Jehova. Ale samtaem biaen, Jehova i blesem tufala mo famle blong tufala.—Eks. 1:15-21.

12. ?Wanem spesel wok we Debora mo Jael i mekem?

¹² Long taem blong jaj Barak, God i jusum woman ya Debora blong i mekem wok olsem profet. Debora i leftemap tingting blong jaj Barak, mo i givhan long ol man Isrel blong winim enemi blong olgeta. Mo hem nao i talemaot se wan woman bambae i kasem haenem, long taem we bambae oli winim ol man Kenan, be i no jaj Barak. Woman ya hemia Jael, hem i no wan woman Isrel. Hem nao i kilim i ded Siseraha we i komanda blong ami blong ol man Kenan.—Jaj. 4:4-9, 17-22.

13. ?Baebol i tokbaot Abigel se hem i olsem wanem?

¹³ Wan narafala gudfala woman hemia Abigel. Baebol i talem se, hem i gat gudfala tingting, be man blong hem Nabal, we i min se hafmad, hem i no save mekem wan gudfala samting. (1 Saml. 25:2, 3, 25) Wan taem, Deved wetem ol man blong hem oli protektem ol man blong Nabal. Taswe, Deved i sanem ol man blong hem oli go luk Nabal blong i givim sam kakae mo wota long olgeta. Be Nabal i “sakem ol rabis tok i go long olgeta,” mo i no givim wan samting long olgeta. Ale, Deved i kros tumas mo i rere blong go kilim Nabal mo ol man blong hem. Abigel i harem samting we  Nabal i mekem long Deved, ale kwiktaem nomo, hem i karem sam kakae mo sam dring i go givim long Deved. Gudfala fasin blong hem, i mekem se Deved i no kilim Nabal. (1 Saml. 25:8-18) Taswe, Deved i talem long Abigel se: “!Mi mi presem Hae God! Hem i laef, i stap we i stap, mo hem i God blong yumi. Hem nao i sanem yu blong yu kam mitim mi tede.” (1 Saml. 25:32) Biaen taem Nabal i ded, Deved i mared long Abigel.—1 Saml. 25:37-42.

14. ?Ol gel blong Salum oli joen long wanem wok? ?Tede ol Kristin woman oli mekem sem wok ya olsem wanem?

¹⁴ Long yia 607 bifo Kraes, ol ami blong Babilon oli spolem Jerusalem wetem tempol blong hem. Long taem ya, plante man, mo woman, mo pikinini oli ded. Long yia 455 bifo Kraes, Nehemaea i lidim wok blong bildim bakegen stonwol blong Jerusalem. Long taem ya ol gel blong man ya Salum, oli go givhan. Salum ya, i wan ‘prins mo i stap lukaot long ol narafala haf blong ples raonabaot long Jerusalem.’ (Neh. 3:12) Nating se Salum i wan prins, be ol gel blong hem oli mekem tingting blong olgeta i stap daon, blong joen long wok ya blong bildim stonwol blong Jerusalem. Oli mekem yumi tingbaot ol Kristin woman, we oli joen long wok blong bildim ol haos wosip long ol defdefren ples.

15. ?Jehova i blesem Meri olsem wanem?

¹⁵ Jehova i letem ol woman tu oli mekem sam wok blong hem we oli impoten. Wan long olgeta hemia Meri. Hem i no save man yet, mo Josef i blokem hem finis blong tufala i mared. Be taem tufala i no mared yet, tabu spirit blong Jehova i mekem se Meri i gat bel. ?From wanem Jehova i jusum Meri blong i kam mama blong Jisas? Hem i luk se Meri i stap obei long hem, mo i gat ol gudfala fasin blong i save tijim mo lukaotgud long pikinini ya we i no gat sin. !Yes, Meri i gat bigfala blesing ya blong i kam mama blong man ya we i hae moa long olgeta man long wol!—Mat. 1:18-25.

16. ?Jisas i mekem wanem fasin long ol woman? Yu talem wan eksampol.

¹⁶ Jisas i mekem i gud long ol woman. Yu traem tingbaot wan woman we ‘sik blong woman i stap long hem 12 yia.’ Hem i go tajem klos blong Jisas from we hem i wantem se sik ya i finis. ?Olsem wanem? ?Jisas i kros long hem? Nogat. Hem i toktok kaen long hem, i se: “Dota blong mi. Bilif blong yu i mekem yu yu gud bakegen. Yu go, yu no moa wari bakegen. Sik blong yu i finis nao.”—Mak 5:25-34.

17. ?Wanem i hapen long dei blong Pentekos long yia 33?

¹⁷ I gat sam woman tu we oli yusum mane mo olting blong olgeta blong givhan long Jisas wetem ol disaepol blong hem. (Luk 8:1-3) Long dei blong Pentekos long yia 33, i gat samwe long 120 man mo woman, we oli kasem tabu spirit blong Jehova long wan spesel fasin. (Ridim Ol Wok 2:1-4.) Plante yia bifo long taem ya, Jehova i talemaot se: “Mi bambae mi givim Spirit blong mi long olgeta man, we bambae olgeta evriwan oli kasem fulpaoa blong hem. Ol pikinini blong yufala, ol boe mo ol gel, bambae oli save talemaot ol tok we mi bambae mi givim long olgeta. . . . Nating we ol boe blong wok mo ol gel blong wok nomo, be long taem ya, mi bambae mi givim Spirit blong mi long olgeta.” (Joel 2:28, 29) Taswe, samting we i hapen long dei blong Pentekos, i soemaot se Jehova i no moa givhan long ol prapa man Isrel, be i givhan long sam man mo woman we oli kam ‘Isrel blong God.’ (Gal. 3:28; 6:15, 16, NW) Long taem blong ol fas Kristin, i gat plante woman we oli stap prij. Sam long olgeta hemia ol gel blong Filip.—Wok 21:8, 9.

18, 19. (1) ?Wanem blesing we God i givim long ol man, mo ol woman? (2) ?Baebol i tokbaot ol woman we oli stap talemaot gud nius, se oli olsem wanem?

¹⁸ Klosap long en blong yia 1800, sam man mo woman oli traehad blong faenem ol trutok blong Baebol. Olgeta nao oli faswan blong talemaot gud nius blong Jisas, mo oli joen blong mekem profet tok blong hem i kamtru. Jisas i talem se: “Bambae ol man oli stap talemaot gud nius ya, se God i King blong olgeta man. Bambae oli talemaot long olgeta ples long wol, blong oli witnes blong hem long fes blong olgeta man. Nao biaen, bambae Lasdei i save kam.”—Mat. 24:14.

¹⁹ Sloslo plante man oli kam joen long smol grup blong ol Baebol Studen ya. Tede, oli samwe long 8,000,000, mo oli karem nem ya Ol Witnes blong Jehova. Mo evri yia, i gat moa long 11,000,000 narafala we oli kam joen wetem olgeta blong tingbaot ded blong Jisas. Plante long olgeta ya oli ol woman. Mo tu, i gat bitim 1 milian Witnes, long olgeta ples long wol we oli prij fultaem, be bighaf blong olgeta oli ol woman. I wan blesing we Jehova i letem ol woman oli mekem wok blong hem. Oli mekem tok blong Baebol i kamtru se: “Ol woman we oli stap talemaot gud nius, oli olsem wan bigfala ami.”—Sam 68:11, NW.

20. ?Wanem sam gudfala stori blong Baebol we ol famle mo olgeta we oli no mared, oli save stadi long hem?

²⁰ I gat plante gudfala woman we Baebol i tokbaot olgeta. Yumi no save tokbaot evriwan. Be yumi save ridim stori blong olgeta long Baebol, mo long ol buk blong yumi. Tingbaot stori blong Rut. Yumi save ridim, mo tingting dip long fasin blong hem we i stap tru long Jehova. (Rut 1:16, 17) Mo tu, sipos yumi ridim stori blong Kwin Esta, bambae bilif blong yumi i kam strong. Long famle wosip, yumi save stadi long ol stori blong ol woman olsem. Sipos yu no mared, yu save stadi yu wan long ol stori ya.

21. ?Ol woman we oli obei long God, oli soemaot olsem wanem se oli stap tru long Jehova?

²¹ Jehova i blesem wok ya blong talemaot gud nius we ol woman oli mekem, mo i stap givhan long olgeta long taem blong trabol. Yu traem tingbaot raf fasin long taem we Komunis mo Nasi i rul. Long taem ya, Jehova i givhan long ol woman we oli obei long hem, blong oli gat strong tingting mo stap tru long hem. Plante long olgeta oli kasem ol bigfala kil, mo samfala oli ded, from we oli obei long Jehova. (Wok 5:29) Tede, ol Kristin woman wetem ol narafala Kristin, oli folem eksampol blong ol gudfala woman ya. Oli jusum blong obei long God, mo stap aninit long rul blong hem. Jehova bambae i lukaotgud long olgeta, olsem we i lukaotgud long neson blong Isrel bifo. Bambae hem i talem tu long olgeta se: “!Yufala i no fraet! !Mi bambae mi givhan long yufala!”—Aes. 41:10-13.

22. ?Wanem nambawan blesing we bambae yumi kasem long fiuja?

²² Long niufala wol, ol man mo ol woman we oli obei long God, bambae oli givhan long ol milian man we oli laef bakegen, blong oli save Jehova mo stamba tingting blong hem. Mo tu, bambae oli joen wetem ol narafala blong mekem fulwol ya i kam paradaes. Be go kasem taem ya, i gud we naoia yumi evriwan, ol man mo ol woman, yumi tinghae long blesing ya blong mekem wok blong Jehova, ‘we solda blong wan i joen long solda blong narawan.’—Sef. 3:9, NW.