Felisa: Mi mi gruap long Spen, mo famle blong mi i pua. Mifala i strong long skul blong Katolik. I gat 13 long famle we oli kam pris no oli mekem wok long jos. Kasen brata blong mama blong mi i wan pris mo i tij long Katolik skul. Afta we hem i ded, Pop Jon Pol 2 i mekem hem i kam wan tabu man. Wok blong papa blong mi, hem i mekem ol samting long aean, mo mama blong mi i wok long plantesen. Mi mi fasbon long eit pikinini.

Taem mi gat 12 yia, wan faet i stat long Spen. Afta we faet i finis, oli putum papa blong mi long kalabus from we oli no laekem tingting blong hem long politik. I had blong mama blong mi i kasem kakae blong mifala evriwan. Taswe hem i sanem tri smol sista blong mi, Araceli, Lauri, mo Ramoni, oli go stap wetem ol sista blong Katolik long taon ya Bilbao. Long ples ya, oli kasem naf kakae.

Araceli: Long taem ya, mi mi gat 14 yia, Lauri i gat 12 yia, mo Ramoni i gat 10 yia. Mitrifala i harem nogud blong stap longwe long famle. Wok blong mitrifala i blong klinim haos blong ol sista blong Katolik. Tu yia biaen, ol sista blong Katolik oli sanem mitrifala i go long Zaragoza, we i ples blong lukaot long ol olfala. Wok blong mitrifala i blong klinim kijin. Hemia i wan hadwok we i mekem mitrifala i taed.

Felisa: Taem trifala sista blong mi oli go long Zaragoza, mama blong mi mo brata blong hem we i pris long ples blong mifala, tufala i sanem mi mi go tu. Tufala i no moa wantem se mi luk wan boe we i  laekem mi. Mi mi glad blong go stap wetem ol sista blong Katolik, from we mi lavem God. Evri dei mi go long jos, mo mi wantem kam wan misinari blong Katolik olsem kasen blong mi long Afrika.

Be taem mi stap wetem ol sista blong Katolik, mi no save mekem plante samting we mi wantem. Mi ting se bambae oli pulum mi blong mi mekem wok blong God long narafala kantri, be nogat. Taswe, wan yia biaen, mi gobak long ples blong mi, mo mi lukaot long brata blong mama blong mi, we i pris. Mi klinim haos blong hem. Evri naet, mitufala i yusum ol bidbid blong prea. Mi laekem blong putum ol flaoa long jos, mo putum klos long ol pija blong Meri mo ol “tabu man.”

Araceli: Taem mi stap long Zaragoza, mi mekem fas promes blong mi blong kam wan sista blong Katolik. Afta, oli seraotem mitrifala. Oli sanem mi mi go long Madrid mo Lauri i go long Valencia. Ramoni i stap nomo long Zaragoza. Long Madrid, mi mekem seken promes blong mi blong kam wan sista blong Katolik. Plante man, olsem ol studen mo ol olfala, oli kam stap long haos blong ol sista ya. Taswe, i gat plante wok blong mekem. Mi mi wok long hospital long ples ya.

Mi glad tumas blong kam wan sista blong Katolik. Mi ting se bambae mifala i spenem plante taem blong ridim Baebol mo blong stadi long hem. Be i no olsem. Oli no yusum Baebol mo oli no tokbaot God mo Jisas. Mi lanem lanwis blong Latin smol, mi stadi long laef blong ol “tabu man” blong Katolik, mo mi wosipim Meri. Be bighaf blong taem blong mifala, mifala i wok had nomo.

Mi harem nogud mo mi wari. Mi harem se i moagud mi wok blong givim mane long famle blong mi, i bitim we mi wok blong mekem ol narafala oli rij. Ale, mi toktok long sista blong Katolik we i lukaot long mifala, mo mi talem long hem se mi wantem aot long ples ya. Hem i girap i lokem mi long wan rum we i olsem kalabus. Hem i ting se samting ya bambae i jenisim tingting blong mi.

Ol narafala oli mekem mi mi kam fri, be taem oli kasem save se mi no jenisim tingting blong mi, oli lokem mi bakegen long rum ya. Oli mekem samting ya tri taem. Afta, oli talem se mi save aot sipos mi raetem leta we i talem se: “Mi mi aot from we mi wantem mekem wok blong Setan i bitim we mi mekem wok blong God.” Mi mi sek nogud long samting ya. Mi wantem tumas blong aot, be mi no save raetem leta ya. Mi talem long olgeta se mi wantem luk wan pris, nao mi talem long hem evri samting we i hapen. Hem i askem long bisop sipos i save sanem mi mi gobak long Zaragoza. Mi stap sam manis long ples ya, nao oli letem mi mi aot. Smoltaem biaen, Lauri mo Ramoni tufala i aot.

Felisa: Afta we taem i pas, mi mi mared mo mi stap long wan provins blong Spen we nem blong hem Cantabria. Mi stap go long jos evri Sande. Wan dei, pris i kros we i kros. Hem i soemaot buk ya Trutok Blong Soemaot Rod Blong Itenel Laef, mo i singaot strong se: “!Yufala i luk buk ya! !Sipos yufala i gat, yufala i sakem! !Sipos no, yufala i givim long mi!”

Mi mi no gat buk ya, be mi wantem tumas blong kasem. Sam dei biaen, tu woman i kam long haos blong mi. Tufala i Witnes blong Jehova, mo tufala i givim buk ya long mi. Long naet ya, mi ridim buk ya gogo mi flatem. Taem tufala i kam luk mi bakegen, tufala i askem sipos mi wantem stadi Baebol, mo mi talem yes.

Oltaem long laef blong mi, mi wantem mekem God i glad. Taem mi kasem save long trutok long saed blong Jehova, mi lavem hem tumas. Mi wantem tokbaot hem long evriwan. Long 1973, mi mi baptaes. Mi yusum evri janis we mi gat blong talemaot trutok long famle blong mi. Be oli ting se bilif blong mi i rong, mo Araceli nao i agensem mi moa.

Araceli: Mi mi kros long skul blong mi, mo mi harem nogud from we ol sista blong Katolik oli bin mekem i nogud long mi. Nating se i olsem, mi go long jos evri Sande, mo mi yusum ol bidbid blong prea evri dei. Mi wantem yet blong kasem save long Baebol, mo mi prea long God blong i givhan long mi. Felisa i tokbaot samting we hem i stap lanem. Hem i glad we i glad long bilif blong hem. Be mi mi ting se hem i lusum hed. Mi no agri nating long ol samting we hem i talem.

Mi gobak long Madrid blong lukaot wok, mo biaen mi mared. Mi luksave finis se plante man we oli stap go long jos oli no folem ol tijing blong Jisas. Taswe, mi no moa go long jos. Mo tu, mi no moa bilif long ol “tabu man” mo long helfaea, mo mi no moa ting se pris i save fogivim sin blong ol man. Mi sakemaot ol aedol blong mi tu. Mi no save sipos mi stap mekem i stret no nogat. Mi harem nogud, be mi gohed nomo blong prea long God se: “!Mi wantem save yu! !Plis yu givhan long mi!” Ol  Witnes blong Jehova oli kilim doa plante taem, be mi no openem, from we mi no moa trastem ol skul.

Lauri i stap long Franis, mo Ramoni i stap long Spen. Samwe long 1980, tufala i stat blong stadi Baebol wetem ol Witnes blong Jehova. Mi mi ting se tufala i no luksave, se tufala i stap bilif long ol giaman toktok olsem Felisa. Taem i pas, nao mi mitim Angelines we i stap long wan haos klosap long mi. Mitufala i fren gud. Angelines tu i wan Witnes blong Jehova. Hem mo man blong hem, tufala i askem long mi plante taem sipos mi wantem stadi Baebol. Tufala i luksave se mi wantem tumas blong save Baebol, nating se mi stap talem se mi no intres long ol skul. Tufala i askem bakegen, mo mi talem se: “Ale bae mi stadi. Be mi wantem yusum Baebol blong mi.” Mi mi gat Baebol ya Nácar-Colunga.

Felisa: Taem mi baptaes long 1973, i gat samwe long 70 Witnes long bigfala taon ya Santander long Cantabria. Mifala i mas wokbaot longwe blong prij long ol man long plante handred vilej long provins ya. Plante taem mifala i yusum bas no trak blong go long ol vilej.

Long ol yia we oli pas finis, mi stadi Baebol wetem plante man, mo 11 long olgeta oli baptaes. Bighaf blong ol stadi blong mi oli Katolik. Mi mas gat longfala tingting. Olsem mi, oli nidim taem blong kasem save se samting we oli bilif long hem i no stret. Mi save se Baebol mo tabu spirit blong Jehova nomo i save jenisim tingting blong man, mo givhan long hem blong i kasem save long trutok. (Hibrus 4:12) Man blong mi, Bienvenido, we bifo hem i wan polis, i baptaes long yia 1979, mo mama blong mi i jes stat blong stadi long Baebol smoltaem bifo we hem i ded.

Araceli: Taem mi stat blong stadi Baebol wetem ol Witnes blong Jehova, mi no trastem olgeta. Be sloslo, mi no moa harem olsem. Ol Witnes oli no tijim mi nomo blong save ol tijing blong Baebol, be oli tijim mi blong folem olgeta tu. Sloslo, mi trastem Jehova mo ol tok blong Baebol, mo mi harem gud. Sam long ol man we oli stap raonabaot long mi, oli luk samting ya mo oli talem se: “Araceli, yu mas gohed nomo long rod ya we yu jusum.”

Mi tingbaot wan prea blong mi se: “Tangkiu Jehova we yu givim plante janis long mi blong faenem stret save blong Baebol we mi stap lukaotem. Tangkiu we yu no lego mi.” Mi askem tu long Felisa blong i fogivim mi from ol nogud tok we mi sakem long hem. Stat long taem ya, mitufala i no moa raorao, be mitufala i harem gud blong storian tugeta long Baebol. Long yia 1989, mi mi baptaes, taem mi gat 61 yia.

Felisa: Naoia mi mi gat 91 yia. Man blong mi i ded finis, mo mi no moa save mekem plante wok. Be evri dei mi ridim Baebol, mo taem mi mi naf, mi go long miting mo long wok blong prij.

Araceli: Mi mi laekem blong tokbaot Jehova long ol pris mo sista blong Katolik. Maet hemia from we bifo mi tu mi sista blong Katolik. Mi mi storian gud wetem plante long olgeta, mo oli tekem ol buk mo magasin. Mi tingbaot wan pris we mi storian plante taem wetem hem, mo hem i agri long ol tok we mi talem. Be hem i talem se: “Mi mi olfala finis. ?Sipos mi aot long ples ya, bae mi go wea? ?Mo ol man we oli stap kam long jos blong mi mo ol famle blong mi, bambae oli talem wanem?” Mi ansa se: “?God bambae i talem wanem?” Hem i kasem save, mo mi luk se hem i harem nogud. Be hem i fraet blong jenisim skul blong hem.

Mi no save fogetem dei ya we man blong mi i talem se i wantem kam long miting. Long taem ya, hem i gat bitim 80 yia, mo afta, hem i neva mestem wan miting. Hem i stadi Baebol mo i prij. Mi harem gud tumas taem mi tingtingbak long ol gudfala taem we mitufala i gat long wok blong prij. Hem i ded tu manis bifo long dei we hem i mas baptaes.

Felisa: Taem mi stat blong mekem wok blong Jehova, tri smol sista blong mi oli agensem mi. Be biaen, trifala i bilif long trutok. Tru ya, hemia wan samting long laef blong mi we i mekem mi mi harem gud tumas. Afta long hemia, mifala i harem gud blong joen wanples blong storian long nambawan God blong yumi Jehova, mo Tok blong hem. Nating se i tekem taem, be mifala evriwan i kam ol man blong Jehova. *