1, 2. (1) ?Olsem wanem ol Witnes blong Jehova oli defren long ol narafala skul? (2) Bambae yumi lanem wanem long stadi ya mo long nekis stadi?

PLANTE taem, ol man oli askem long ol Witnes blong Jehova se: “?Hu i lida blong yufala?” Oli askem olsem from we long plante skul, lida blong olgeta i wan man no wan woman. Be, yumi praod blong talem se Lida blong yumi i no wan sinman. !Lida blong yumi i Jisas Kraes! Mo hem i obei long Papa mo Lida blong hem, Jehova.—Matiu 23:10.

² I gat wan grup blong ol man tu we Baebol i kolem olgeta se, “gudfala slef we i waes,” we i stap lidim ol man blong God long wol tede. (Matiu 24:45, NW) ?Be olsem wanem yumi save se Jehova nao i stap lidim yumi tru long Pikinini blong hem? Long stadi ya mo long nekis stadi, bambae yumi luk tri samting we oli pruvum se Jehova nao i Lida blong ol man blong hem bifo mo tede, nating se hem i stap yusum sam man blong oli lidim ol man blong hem.—Aesea 58:11.

3. ?Wanem i givim paoa long Moses blong lidim ol man Isrel?

³ Tabu spirit i givim paoa long ol man we God i jusum, blong oli lidim ol man blong hem. God jusum Moses blong i  lidim ol man Isrel. ?Wanem i givhan long hem blong mekem impoten wok ya? Jehova i givim “Tabu Spirit blong hem” long Moses. (Ridim Aesea 63:11-14.) Taswe Jehova nao i stap lidim ol man blong hem, from we tabu spirit blong hem i givhan long Moses.

4. ?Wanem i pruvum se Moses i gat spirit blong God? (Yu luk pija long stat blong stadi.)

⁴ ?Ol man oli naf blong luksave se Moses i gat spirit blong God? !Yes! Tabu spirit i givim paoa long Moses blong i mekem ol merikel, mo blong mekem Fero we i bigfala rula blong Ijip, i save long nem blong God. (Eksodas 7:1-3) Tabu spirit i givhan long Moses tu blong hem i kam wan lida we i gat lav mo longfala tingting. Hem i defren olgeta long ol lida blong ol narafala neson. !Olgeta ya oli strong tumas mo oli tingbaot olgeta nomo! (Eksodas 5:2, 6-9) I klia nomo se Jehova i jusum Moses blong i lida blong ol man blong hem.

5. ?Jehova i givim tabu spirit long hu bakegen?

⁵ ?Jehova i givim tabu spirit long hu bakegen, blong oli lidim ol man blong hem? Baebol i talem se: ‘Jehova i mekem Josua i waes we i waes.’ (Dutronome 34:9) “Spirit blong [Jehova] i kam long Gideon.” (Jajes 6:34) Mo “Spirit blong [Jehova] i kam long Deved.” (1 Samuel 16:13) Olgeta ya oli dipen long spirit blong God, blong i givhan long olgeta blong oli naf blong mekem ol samting we oli no save mekem long prapa paoa blong olgeta. (Josua 11:16, 17; Jajes 7:7, 22; 1 Samuel 17:37, 50) I klia nomo se Jehova nao i givim paoa long olgeta blong oli mekem ol bigfala wok, taswe i stret we ol man oli presem hem nomo.

6. ?From wanem God i wantem se ol man blong hem oli respektem ol lida blong Isrel?

⁶ ?Ol man Isrel oli sud mekem wanem taem oli luk we tabu spirit i givim paoa long Moses, Josua, Gideon, mo Deved? Oli sud respektem olgeta. Makem samting we Jehova i askem, taem ol man oli tok agensem Moses. Hem i askem se: “?Olgeta ya bambae oli stap tanem baksaed long mi gogo kasem wetaem?” (Namba 14:2, 11) I klia nomo se Jehova nao i jusum olgeta we bambae oli lidim ol man blong hem. Taem ol man oli obei long olgeta ya, oli stap obei long Jehova olsem Lida blong olgeta.

7. ?Olsem wanem ol enjel oli givhan long Moses?

⁷ Ol enjel oli givhan long ol man we God i jusum, blong oli lidim ol man blong hem. (Ridim Hibrus 1:7, 14.) God i yusum ol enjel blong oli lidim Moses. Fastaem, wan ‘enjel i kamtru long Moses long tri ya we faea i stap laet antap long hem,’ blong givim wok long hem blong i go mekem ol man Isrel oli kam fri mo lidim olgeta. (Ol Wok 7:35) Namba tu, God i yusum ol enjel blong givim Loa long Moses, blong i tijim ol man Isrel. (Galesia 3:19) Namba tri, Jehova i talem long hem se: “Yu tekem ol man ya, yu lidim olgeta gogo yufala i kasem kantri ya we mi bin talem long yu bifo. Bambae yu no foget we enjel blong mi bambae i go fastaem long yufala.”  (Eksodas 32:34) Baebol i no talem se ol man Isrel oli luk ol enjel oli mekem ol samting ya. Be taem yumi luk ol samting we Moses i mekem blong tijim mo lidim ol man, i klia nomo se ol enjel oli givhan long hem.

8. ?Olsem wanem ol enjel oli givhan long Josua mo Hesekia?

⁸ ?Ol enjel oli givhan long hu bakegen? Baebol i talem se wan enjel we i “komanda blong ol soldia blong” Jehova, i givhan long Josua blong winim ol man Kenan. (Josua 5:13-15; 6:2, 21) Biaen, taem King Hesekia i lidim ol man blong God, ol ami blong Asiria oli mekem plan blong spolem Jerusalem. Be long wan naet nomo, “wan enjel blong Hae God i kam long ples ya we ol soldia blong Asiria oli stap long hem, i kilim wan handred eiti faef taosen soldia oli ded.”—2 King 19:35.

9. ?Jehova i wantem se ol man Isrel oli mas mekem wanem?

⁹ Ol enjel oli stret gud olgeta. Be, oli givhan long ol man we oli sinman. Eksampol, wan taem Moses i no ona long Jehova. (Namba 20:12) Josua i no askem advaes long Jehova taem ol man Gibeon oli wantem mekem kontrak wetem hem. (Josua 9:14, 15) Wan taem, Hesekia i kam praod tumas. (2 Kronikel 32:25, 26) Nating se ol man ya oli no stret gud olgeta, Jehova i wantem se ol man Isrel oli mas obei long olgeta. Ol man Isrel oli luksave se Jehova i stap yusum ol enjel blong givhan long ol man ya. I klia nomo se Jehova i stap lidim ol man blong hem.

10. ?Olsem wanem Loa blong God i lidim Moses?

¹⁰ Tok blong God i lidim ol man we God i jusum, blong oli lidim ol man blong hem. Baebol i kolem Loa we ol man Isrel oli mas folem, se “Loa blong Moses.” (1 King 2:3) Be Baebol i soemaot klia se Jehova nao i givim Loa ya long ol man Isrel. Mo Moses tu i mas obei long Loa ya. (2 Kronikel 34:14) Eksampol, afta we Jehova i talem long hem olsem wanem blong wokem haos tapolen, “Moses i mekem evri samting ya, stret olsem we [Jehova] i talem.”—Eksodas 40:1-16.

11, 12. (1) ?Josua mo ol king we oli rul long ol man blong God, oli mas mekem wanem? (2) ?Olsem wanem Tok blong God i lidim olgeta we oli lidim ol man blong God?

¹¹ Taem Josua i kam wan lida, hem i gat buk we Tok blong God i stap long hem, mo Jehova i talem long hem se: “Yu mas ridim buk ya long dei mo long naet, mo yu mas tingting dip long hem, blong bambae yu save obei gud long evri samting we hem i talem.” (Josua 1:8, NW) Biaen, ol king tu we oli rul long ol man blong God, oli mas ridim Loa ya evri dei, oli mas raetemdaon wan kopi blong olgeta, mo oli mas obei long “olgeta tok blong loa ya mo ol rul ya” taem oli folem long laef blong olgeta.—Ridim Dutronome 17:18-20.

¹² ?Olsem wanem Tok blong God i lidim ol man ya we oli lidim ol man blong God? Tingbaot eksampol blong King Josaea. Afta we oli faenem Loa blong Moses, sekretari blong Josaea i stat blong ridim long hem. * ?King i mekem wanem? “Taem we king i harem ol tok blong buk ya, hem i harem nogud mo i fraet tu, nao i terem klos blong hem.” Tok blong God i pusum Josaea blong i spolem evri aedol long ples ya, mo blong mekem wan bigfala lafet blong Pasova we i bigwan i bitim ol narafala taem. (2 King 22:11; 23:1-23) Josaea mo ol narafala gudfala lida oli folem Tok blong God, taswe oli rere blong jenisim ol rul we oli givim long ol man blong God, blong  lidim olgeta. Ol jenis ya oli givhan long ol man blong God blong oli obei long hem.

13. ?Olsem wanem ol lida blong ol man blong God oli defren long ol lida blong ol narafala neson?

¹³ Ol lida blong ol narafala neson oli folem waes blong man nomo blong lidim ol man blong olgeta. Eksampol, ol lida blong ol man Kenan mo ol man blong olgeta, oli mekem plante nogud samting, olsem oli slip wetem stret famle blong olgeta, man i slip wetem man, oli slip wetem ol anamol, oli bonem pikinini blong mekem sakrefaes long god blong olgeta, mo oli wosipim ol aedol. (Levitikas 18:6, 21-25) Mo tu, ol lida blong Babilon mo Ijip oli no gat ol rul olsem ol man blong God long saed blong klin fasin. (Namba 19:13) Be ol man blong God, oli luksave se ol lida blong olgeta oli givhan long olgeta blong mekem wosip blong olgeta i klin, bodi blong olgeta i klin, mo blong oli no joen long ol doti fasin blong seks. I klia nomo se Jehova i stap lidim olgeta.

14. ?From wanem Jehova i stretem sam lida blong ol man blong hem?

¹⁴ Samtaem ol king blong ol man blong God tu oli no folem ol rul blong God. Sam long olgeta oli no obei long God nating, mo oli no wantem letem spirit blong God, ol enjel blong hem, mo Tok blong hem, i lidim olgeta. Samtaem Jehova i stretem olgeta no i jusum sam narafala blong oli tekem ples blong olgeta. (1 Samuel 13:13, 14) Be sam yia biaen, Jehova i jusum wan man we bambae i kam wan lida we i stret gud.

15. (1) ?Ol profet oli soemaot olsem wanem se wan lida we i stret gud bambae i kam? (2) ?Hu ya lida ya we i stret gud?

¹⁵ Blong plante handred yia, Jehova i promes se bambae hem i putumap wan lida we i stret gud, blong lidim ol man blong hem. Eksampol, Moses i talem long ol man Isrel se: “Bambae [Jehova] i putumap wan profet blong yufala olsem mi, we man ya bambae i kamaot long yumi nomo mo bambae yufala i mas obei long hem.” (Dutronome 18:15) Aesea i talem se Man ya bambae i kam wan “lida mo komanda.” (Aesea 55:4) Mo Daniel i raetem se Mesaea bambae i kam “Lida.” (Daniel 9:25, NW) Biaen, Jisas Kraes i talem se hem nao “Lida” blong ol man blong God. (Ridim Matiu 23:10.) Ol disaepol blong Jisas oli glad blong folem hem, mo oli bilif se hem nao man we Jehova i jusumaot. (Jon 6:68, 69) ?From wanem oli bilif se Jisas Kraes nao i man we Jehova i jusumaot?

16. ?Wanem i pruvum se tabu spirit i givim paoa long Jisas?

¹⁶ Tabu spirit i givim paoa long Jisas. Taem Jisas i baptaes, Jon i “luk we skae i open, nao i luk we Tabu Spirit i stap kamdaon long hem olsem wan sotleg.” Biaen, “Tabu Spirit i mekem Jisas i go long draeples.” (Mak 1:10-12) Taem Jisas i stap prij long wol ya, tabu spirit i givhan long hem blong tij mo mekem ol merikel. (Ol Wok 10:38) Mo tu, tabu spirit i givhan long hem blong i soemaot ol gudfala fasin olsem lav, glad, mo strong bilif. (Jon 15:9; Hibrus 12:2) Olgeta samting ya oli pruvum se hem i gat spirit blong God, mo i no gat wan narafala lida we i gat olgeta pruf olsem. I klia nomo se Jehova i jusum Jisas blong i kam Lida.

17. ?Ol enjel oli mekem wanem blong givhan long Jisas?

 ¹⁷ Ol enjel oli givhan long Jisas. Smoltaem afta we Jisas i baptaes, “ol enjel oli kam, oli stap lukaot long hem.” (Matiu 4:11) Mo sam aoa bifo we hem i ded, “wan enjel i aot long heven i kam, nao i kamtru long Jisas, i mekem hem i strong bakegen.” (Luk 22:43) Jisas i save se bambae Jehova i sanem ol enjel, blong givhan long hem long enitaem we hem i nidim.—Matiu 26:53.

18, 19. ?Olsem wanem Tok blong God i lidim laef blong Jisas mo tijing blong hem?

¹⁸ Tok blong God i lidim Jisas. Stat long taem we Jisas i prij go kasem taem we hem i ded long pos, hem i letem Tok blong God i lidim hem. Mo tu, taem hem i stap pulum ol laswan win blong hem, hem i talem ol tok we ol profet oli talem long saed blong Mesaea. (Matiu 4:4; 27:46; Luk 23:46) Be ol lida blong skul long taem ya oli defren olgeta long Jisas. Oli no wantem folem Tok blong God taem i no laenap wetem kastom blong olgeta. Jisas i yusum Tok blong God taem hem i tokbaot olgeta se: “Ol man ya oli stap ona long mi long ol toktok blong olgeta nomo, be tingting blong olgeta i longwe tumas long mi. Oli stap mekem wosip long mi blong nating nomo, from we taem oli tijim ol man, oli talem se tok ya i blong mi, be i tingting blong man nomo.” (Matiu 15:7-9) Jehova bambae i neva jusum ol man we oli no wantem folem Tok blong hem blong lidim ol man blong hem.

¹⁹ Jisas i yusum Tok blong God tu blong tijim ol narafala. Taem ol lida blong skul oli tok agensem hem, hem i no yusum prapa waes mo save blong hem blong ansa long olgeta. Be hem i tijim ol man long samting we i stap long Baebol. (Matiu 22: 33-40) Mo tu, Jisas i save pulum ol man sipos hem i tokbaot ol stori blong laef blong hem long heven, no taem i wokem ol samting long heven mo wol. Be hem i no mekem olsem. Hem i lavem Tok blong God, taswe hem i wantem tumas blong talemaot tok ya long ol narafala, mo “hem i openem tingting blong olgeta blong oli savegud ol tok blong Baebol.”—Luk 24:32, 45.

20. (1) ?Olsem wanem Jisas i ona long Jehova? (2) ?Jisas i defren olsem wanem long Herod Agripa Wan?

²⁰ Nating se ol man we oli stap lesin long Jisas oli sapraes long ol tok we hem i talem, be oltaem hem i givim ona long Tija blong hem, Jehova. (Luk 4:22) Taem wan rijman i traem blong ona long Jisas mo i singaot hem se: “Tija. Yu yu wan gudfala man,” wetem tingtingdaon Jisas i talem long hem se: “?From wanem yu talem se mi mi wan gudfala man? I no gat man we i gud. God nomo, hem i gud.” (Mak 10:17, 18) Be samwe long eit yia biaen, Herod Agripa Wan hem i kam lida blong ol man Judia. !Hem i defren olgeta long Jisas! Wan dei, long wan spesel miting, hem i putum ol spesel klos we oli sas mo oli pulum ae blong man. Taem ol man oli luk hem mo oli harem ol samting we hem i talem, oli singaot se: “Hemia i no man ya we i stap toktok long yumi. Hemia wan god ya.” Herod i laekem we ol narafala oli presem hem. ?Be biaen wanem i hapen? “Wantaem nomo, wan enjel blong [Jehova] i mekem King Herod i foldaon, from we hem i no save leftemap nem blong God. Nao ol wom oli kakae gat blong hem, nao hem i ded.” (Ol Wok 12:21-23) I klia nomo se Jehova i no jusum Herod blong i kam wan lida. Be Jisas i pruvum se God i jusumaot hem, taswe hem i gohed blong ona long Jehova we i Hae Lida blong ol man blong hem.

21. ?Bambae yumi tokbaot wanem long nekis stadi?

²¹ Jehova i wantem se Jisas i Lida blong longtaem. Afta we Jisas i laef bakegen, hem i talem long ol disaepol blong hem se: “God i givim olgeta paoa long mi, long olgeta samting long heven mo long wol.” Hem i gohed se: “Yufala i mas save se mi bambae mi stap wetem yufala oltaem, gogo wol ya i finis.” (Matiu 28:18-20) ?Be olsem wanem Jisas i save lidim ol man blong hem long wol ya, taem hem i stap long heven? ?Jehova bambae i jusum hu blong i wok long nem blong Jisas long wol ya? ?Mo ol Kristin oli save luksave ol man ya olsem wanem? Long nekis stadi, bambae yumi tokbaot ansa blong ol kwestin ya.