1, 2. (1) ?Olsem wanem ol samting we yumi putum tingting long olgeta i defren long ol samting we ol narafala oli wantem? (2) Long stadi ya, ?bambae yumi tokbaot wanem?

JEHOVA i mekem plante gudfala promes we yumi save putum tingting blong yumi i stap strong long olgeta. Hem i promes se bambae i mekem nem blong hem i tabu, mo i mekem samting we hem i wantem i kamaot long heven mo wol. (Matiu 6:9, 10) Hemia ol impoten samting we yumi wet long olgeta. Mo Jehova i promes tu blong givim laef we i no save finis, maet long heven no long wol. !Hemia i gud we i gud tumas! (Jon 10:16; 2 Pita 3:13) Mo tu, yumi stap wet blong luk olsem wanem Jehova bambae i lidim mo sapotem ol man blong hem long ol las dei ya.

² Baebol i talem se man we i gat bilif, “i sua” long samting we hem i putum tingting i stap strong long hem. Hemia i min se hem i sua gud se ol samting we Jehova i promes blong mekem, bambae oli kamtru. (Hibrus 11:1) Hemia i defren long ol narafala man tede we oli wantem sam samting mo oli putum tingting i stap strong long ol samting ya, be oli no save  sua se bambae oli kamtru. Yu traem tingbaot wan man we i wantem tumas blong winim lotri. Hem i putum tingting blong hem long samting ya, be hem i no save sua se bambae hem i winim. Long stadi ya, bambae yumi tokbaot olsem wanem blong mekem bilif blong yumi long ol promes blong God, i kam strong moa. Mo tu, bambae yumi tokbaot olsem wanem strong bilif i save givhan long yumi naoia.

3. ?From wanem yumi bilif se ol promes blong God bambae oli kamtru?

³ Taem yumi bon, yumi no gat bilif. Yumi mas letem tabu spirit i lidim tingting blong yumi, nao yumi save gat bilif. (Galesia 5:22) Tabu spirit i givhan long yumi, blong yumi save Jehova. Taem yumi kasemsave se hem i gat olgeta paoa mo waes, yumi gat strong tingting se hem i naf blong mekem ol promes blong hem oli kamtru. Jehova i tokbaot ol promes blong hem olsem se oli kamtru finis, i se: “Naoia olgeta samting i finis.” (Ridim Revelesen 21:3-6.) Yumi save se oltaem Jehova i mekem promes blong hem i kamtru. “Tingting blong hem i stap strong oltaem” blong mekem samting we hem i talem. Taswe, yumi bilif long olgeta promes blong hem long fiuja.​—Dutronome 7:9.

4. ?Ol man blong God bifo oli bilif long wanem?

⁴ Hibrus japta 11 i talem nem blong 16 man mo woman we oli bilif strong long ol promes blong Jehova. Japta ya i tokbaot plante narafala tu we oli mekem Jehova i glad, “from we olgeta ya oli stap bilif strong.” (Hibrus 11:39) Oli stap wet long “pikinini” we Jehova i promes blong sanem. Oli save se “pikinini” ya bambae i spolem ol enemi blong God, mo i mekem wol ya i kam paradaes bakegen. (Jenesis 3:15) Mo tu, ol man blong God bifo oli gat strong bilif se Jehova bambae i mekem olgeta oli laef bakegen. Oli no ting se bambae oli laef bakegen long heven, from we Jisas i no openem rod yet. (Galesia 3:16) Be oli stap tingbaot blong laef olwe long wol ya, long wan naesfala paradaes.​—Ol Sam 37:11; Aesea 26:19; 1 Korin 15:55.

5, 6. ?Ebraham mo famle blong hem oli stap wet long wanem? ?Olsem wanem oli mekem bilif blong olgeta i stap strong? (Yu luk pija long stat blong stadi.)

⁵ Hibrus 11:13 i tokbaot ol man blong God bifo, se: ‘Oli stap bilif strong, be taem oli ded, oli no kasem ol samting ya yet we God i promes finis blong givim. Olgeta oli stap luk ol samting ya olsem we oli stap longwe yet long olgeta, be oli glad tumas blong luk.’ Oli stap wet long niufala wol, mo oli stap tingbaot se laef blong olgeta bambae i olsem wanem. Ebraham nao i wan long olgeta. Jisas i talem se taem Ebraham ‘i harem nius se bambae hem i save luk taem ya, hem i harem gud tumas.’ (Jon 8:56) Sera, Aesak, Jekob, mo plante narafala bakegen, olgeta tu oli wet long taem ya we Kingdom blong God bambae i rul long fulwol. Kingdom ya, “God i mekem ol plan blong hem, mo i wokem finis i stap.”​—Hibrus 11:8-11.

⁶ ?Olsem wanem Ebraham wetem famle blong hem oli mekem bilif blong olgeta i stap strong? Oli gohed blong kasemsave long Jehova. Sam samtaem Jehova i yusum enjel blong toktok long olgeta, mo i mekem se oli luk ol vison no drim. Mo tu,  ating oli lanem plante samting long ol olfala hanraet, mo long ol olfala blong olgeta. Ebraham mo famle blong hem oli no fogetem ol promes blong God, mo oli laekem tumas blong tingbaot olgeta. Taswe oli sua gud se Jehova bambae i holem ol promes ya. Nao oli obei long hem oltaem, nating se ol man oli agensem olgeta mo oli kasem plante trabol.

7. ?Jehova i givim wanem blong mekem bilif blong yumi i strong? ?Mo yumi mas mekem wanem?

⁷ ?Wanem i save givhan blong mekem bilif blong yumi i stap strong? Jehova i givim Baebol, blong tijim yumi long ol promes blong hem long fiuja. Baebol i soemaot samting we yumi mas mekem blong stap glad. Taswe i gud yumi ridim Baebol evri dei, mo yumi folem ol advaes blong hem. (Ol Sam 1:1-3; ridim Ol Wok 17:11.) Mo tu, Jehova i yusum ‘slef we i stret mo waes’ blong givim ‘kakae long yumi long stret taem.’ (Matiu 24:45) Olsem ol man blong God bifo, yumi mas ridim ol promes blong God oltaem, mo tingting dip long olgeta. Hemia bambae i givhan long yumi, blong yumi obei long God, mo wet long taem ya we Kingdom bambae i rul long fulwol.

8. ?Olsem wanem prea i save mekem bilif blong yumi i strong?

⁸ ?Wanem narafala samting we i givhan long bilif blong ol man blong Jehova bifo? Oli prea long Jehova, mo taem oli luk we hem i ansa long prea blong olgeta, oli bilif moa long hem. (Nehemaea 1:4, 11; Ol Sam 34:4, 15, 17; Daniel 9:19-21) Long sem fasin, taem yumi luk we Jehova i harem prea blong yumi mo i givim samting we yumi nidim long stret taem, yumi bilif moa long hem. (Ridim 1 Jon 5:14, 15.) Mo tu, yumi mas “gohed blong askem” long Jehova blong i givim tabu spirit long yumi, nao yumi save gat bilif we i strong moa.​—Luk 11:9, 13.

9. ?Yumi save prea from wanem samting?

⁹ Taem yumi prea long Jehova, yumi no askem nomo ol samting we yumi nidim. Evri dei yumi mas talem tangkiu long hem mo presem hem. !Hem i mekem plante gudfala samting blong givhan long yumi! (Ol Sam 40:5) Ol man blong Jehova oli prea tu from ol brata blong olgeta long fulwol. Oltaem yumi “tingbaot ol man we oli stap long kalabus.” Mo tu, yumi prea from ‘ol man we oli stap lidim yumi.’ Taem yumi luk se Jehova i ansa long prea blong yumi, bilif blong yumi i kam strong moa, nao yumi kam klosap long hem.​—Hibrus 13:3, 7.

10. ?Wanem i givhan long plante man blong oli no fraet mo oli no lego Jehova?

¹⁰ Long Hibrus japta 11, aposol Pol i talem se: “I gat sam woman we [God] i mekem ol pikinini blong olgeta oli laef bakegen long ded. Be sam narafala man . . . ol enemi blong olgeta oli stap mekem olgeta oli harem nogud tumas long bodi blong olgeta, be oli . . . no wantem lego bilif blong olgeta, blong oli save go fri, oli bilif se God bambae i mekem olgeta oli  laef bakegen long wan laef we i gud moa.” (Hibrus 11:35) Plante man oli kasem bigfala trabol be oli no lego God, from we oli bilif strong long promes blong laef bakegen. Oli save se Jehova bambae i mekem olgeta oli laef bakegen, nao oli gat laef we i no save finis long wol ya. Yumi save tingbaot Nabot mo Sekaraea. Ol man oli stonem tufala i ded from we tufala i obei long God. (1 King 21:3, 15; 2 Kronikel 24:20, 21) Oli sakem Daniel i go long wan hol we i fulap long ol laeon, mo oli sakem ol fren blong hem oli go long faea we i hot we i hot. Olgeta ya oli rere blong ded bitim we oli lego Jehova. Oli gat strong bilif se Jehova bambae i givim tabu spirit long olgeta, mo givhan long olgeta blong oli stanap strong taem oli safa.​—Daniel 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23; Hibrus 11:33, 34.

11. ?Wanem trabol we sam profet oli kasem be oli stanap strong?

¹¹ Plante profet olsem Mikaea mo Jeremaea, ol man oli jikim olgeta mo sakem olgeta oli go long kalabus. Sam narafala olsem Elaeja, oli stap olbaot “long draeples, mo long hil, mo long hol blong ston, mo long hol long graon.” Olgeta ya oli no lego Jehova, be oli stanap strong from we oli ‘sua se olgeta samting we oli putum tingting i stap strong long olgeta, bambae oli kamtru.’​—Hibrus 11:1, 36-38; 1 King 18:13; 22:24-27; Jeremaea 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2.

12. ?Hu ya nambawan eksampol blong folem? ?Wanem i givhan long hem blong i stanap strong?

¹² Jisas Kraes i kasem trabol we i bigwan olgeta, be hem i no lego Jehova. ?Wanem i givhan long hem? Pol i talem se: ‘Hem i luksave finis we bambae i save harem gud. Nao from samting ya, hem i no moa tingbaot se pos ya bambae i mekem bigfala sem long hem. Mo naoia, hem i stap sidaon long raet saed blong God.’ (Hibrus 12:2) Afta, Pol i talem se ol Kristin oli mas “tingbaot” eksampol blong Jisas. (Ridim Hibrus 12:3.) Plante Kristin bifo oli ded olsem Jisas, from we oli no wantem lego Jehova. Wan long olgeta hemia Antipas. (Revelesen 2:13) Ol Kristin ya oli kasem pei blong olgeta finis long heven, i no olsem ol narafala man blong God bifo long olgeta, we oli stap wet blong laef bakegen long wol ya. (Hibrus 11:35) Afta we Jisas i kam King long 1914, ol tabu Kristin we oli ded finis oli laef bakegen long heven, blong bambae oli rul wetem hem.​—Revelesen 20:4.

13, 14. ?Wanem ol hadtaem we Rudolf Graichen i kasem? ?Wanem i givhan long hem blong i stanap strong?

¹³ Ol man blong God, we oli kam plante milian tede, oli stap folem eksampol blong Jisas. Oli tingting dip long ol promes blong God, mo oli no lego hem taem oli kasem trabol. Yu traem tingbaot Rudolf Graichen, we i bon long Jemani long yia 1925. Taem hem i pikinini, papa  mo mama blong hem i hangem ol pija olbaot long haos we oli soemaot ol stori blong Baebol. Hem i talem se: “Wan pija i blong wael dog wetem sipsip, mo smol nani wetem leped, mo pikinini buluk wetem laeon, we olgeta evriwan oli stap long pis mo oli folem wan smol boe nomo.” (Aesea 11:6-9) Pija ya i mekem Rudolf i tingbaot paradaes long wol, nao bilif blong hem i kam strong. From samting ya, hem i no lego Jehova taem ol polis blong Nasi mo ol Stasi blong komunis long Is Jemani, oli kilim hem mo mekem i nogud long hem blong plante yia.

¹⁴ Rudolf i pastru long plante narafala hadtaem tu. Mama blong hem i ded from sik ya typhus, long rabis kalabus long Ravensbrück. Papa blong hem i saenem wan pepa blong talem se hem i no moa wan Witnes blong Jehova. Be bilif blong Rudolf i stap strong. Taem hem i kamaot long kalabus, hem i mekem wok blong eria elda. Afta, oli singaot hem i go long skul blong Gilead, mo biaen, hem i go  mekem wok blong eria elda bakegen long kantri ya Jili. Long ples ya, hem i mared long wan sista we i misinari, nem blong hem Patsy. Tufala i gat wan smol gel, be sore tumas, wan yia biaen, smol gel ya i ded. Afta, Patsy tu i ded, taem hem i gat 43 yia nomo. Nating se Rudolf i fesem ol hadtaem ya, hem i gohed nomo blong mekem wok blong Jehova. Hem i kam olfala mo i siksik, be hem i gohed nomo blong mekem wok blong fultaem paenia mo elda. Yumi save ridim laef stori blong hem long Wajtaoa blong 1 Ogis 1997, pej 20-25. ^[1] (Yu luk ol not long pej 20.)

15. Yu tokbaot sam brata tede we oli stanap strong, nating se ol man oli mekem i nogud long olgeta.

¹⁵ Tede, plante brata mo sista oli glad blong mekem wok blong Jehova, nating se ol narafala oli kilim olgeta mo oli mekem i nogud tumas long olgeta. Plante handred long olgeta oli stap long ol kalabus long Eritrea, mo Singapo, mo Saot Koria, from we oli no wantem “tekem naef blong faet.” (Matiu 26:52) !Yu traem tingbaot Isaac, mo Negede, mo Paulos, we trifala i stap long kalabus bitim 20 yia long Eritrea! Oli mekem i nogud tumas long trifala. Mo long ol yia ya, trifala i no save mared, mo trifala i no save lukaot long ol papa mo mama blong olgeta. Nating se i olsem, trifala i holemstrong long Jehova, mo bilif blong trifala i strong. Naoia ol gad long kalabus oli respektem trifala. I gat wan pija blong trifala brata ya long websaet ya jw.org. Trifala i stap smael, nating se trifala i safa.

16. ?Bilif we i strong i save givhan long yu olsem wanem?

¹⁶ Bighaf blong ol man blong Jehova oli no bin stap long kalabus mo kasem hadtaem, olsem ol brata ya. Be plante oli safa from we oli pua, no disasta i spolem ples blong olgeta, no i gat bigfala faet long ples blong olgeta. Sam narafala oli folem eksampol blong Ebraham, Aesak, Jekob, mo Moses, nao oli lego janis blong kasem haenem mo mane, blong mekem wok blong Jehova. ?Wanem i mekem se ol brata ya oli save stap glad long wok blong Jehova? Hemia from we oli lavem hem, mo oli bilif strong long ol promes blong hem. Oli save se bambae hem i mekem i gud long ol man blong hem. Bambae hem i givim laef we i no save finis long niufala wol, we i no moa gat wan samting i save spolem olgeta.​—Ridim Ol Sam 37:5, 7, 9, 29.

17. Blong gat strong bilif, ?yu mas mekem wanem? ?Bambae yumi tokbaot wanem long nekis stadi?

¹⁷ Long stadi ya, yumi tokbaot se man we i gat bilif, hem “i sua se olgeta samting we hem i stap putum tingting blong hem i strong long olgeta, bambae oli mas kamtru.” Blong gat bilif olsem, yumi mas prea long Jehova oltaem mo tingting dip long ol promes blong hem. Nao bambae yumi naf blong stanap strong, nomata wanem trabol i kasem yumi. Long nekis stadi, bambae yumi tokbaot sam moa samting we oli save givhan long yumi, blong yumi gat strong bilif.