1-2. ?Yumi bin tokbaot wanem long las stadi, mo long stadi ya bambae yumi tokbaot wanem?

LONG las stadi, yumi tokbaot sam gudfala advaes we i kamaot long Levitikas japta 19. Eksampol, long vas 3 Jehova i talem long ol man Isrel blong oli mas respektem ol perens blong olgeta. Mo yumi tokbaot tu olsem wanem yumi save folem advaes ya tede, hemia blong givim samting we ol perens blong yumi oli nidim long saed blong bodi, filing, mo spirit. Mo long sem vas ya God i talem se oli mas kipim Sabat. Yumi lanem se yumi no moa stap folem loa blong Sabat tede, be yumi save folem tingting biaen long loa ya, taem yumi makemaot sam taem long program blong yumi blong mekem ol samting we i joen wetem wosip blong yumi. Taem yumi mekem olsem, yumi soemaot se yumi stap traehad blong stap tabu olsem Levitikas 19:2 mo 1 Pita 1:15 i talem.

² Long stadi ya, bambae yumi gohed blong tokbaot sam moa vas blong Levitikas japta 19. Japta ya bambae i tijim yumi olsem wanem blong kaen long olgeta we oli handikap, olsem wanem blong tok tru taem yumi mekem bisnes, mo olsem wanem blong soem lav long ol narafala. Yumi wantem stap tabu olsem we God i tabu, taswe naoia i gud yumi luk samting we yumi save lanem.

3-4. Folem Levitikas 19:14, ?Jehova i wantem se ol man Isrel oli tritim man we sora blong hem i fas o blaenman olsem wanem?

³ Ridim Levitikas 19:14. Jehova i wantem se ol man blong hem oli kaen long olgeta we oli handikap. Eksampol, hem i talem long ol man blong Isrel se oli no mas singaot trabol i kam long man we sora blong hem i fas, taem oli mekem o talem wan  nogud samting long hem. I no stret nating blong mekem nogud long man olsem, from we hem i no save harem nogud samting we man i talem long saed blong hem, taswe hem i no save difendem hem wan.

⁴ Mo tu, long vas 14 God i talem long ol man blong hem se oli no mas “putum wan samting long fored blong wan blaenman blong mekem hem i foldaon.” Wan buk i tokbaot ol man we oli handikap se: “Long Medel Is bifo, plante taem ol man oli stap tritim nogud ol man olsem.” Maet wan man bambae i putum wan samting long fored blong wan blaenman blong mekem hem i kasem kil, o hem i mekem olsem jes blong laf long hem nomo. !Hemia i no wan gudfala fasin! Be loa ya we Jehova i givim, i halpem ol man blong hem blong oli luksave se oli mas sori long ol man olsem.

5. ?Olsem wanem yumi save soemaot se yumi sori long ol man we oli handikap?

⁵ Jisas i soemaot se hem i sori long olgeta we oli handikap. Tingbaot ol tok ya we Jisas i sanem ol man blong oli talemaot long Jon se: “Ol blaenman, naoia oli save lukluk, olgeta we leg blong olgeta i nogud, oli save wokbaot, olgeta we oli gat leprosi, oli kam klin bakegen, olgeta we sora blong olgeta i fas, oli harem samting, [mo] ol dedman oli laef bakegen.” Taem ol man oli luk ol merikel blong Jisas, “olgeta tu oli presem God.” (Luk 7:20-22; 18:43) Ol Kristin oli glad blong folem fasin blong Jisas blong sori long ol man we oli handikap. Taswe, yumi kaen mo yumi gat longfala tingting long ol man olsem. I tru se yumi no gat paoa blong mekem merikel olsem Jisas, be yumi gat privilej ya blong talemaot long olgeta we oli blaen long saed blong bodi o spirit, gud nius ya long saed blong paradaes we evriwan bambae oli kam stretgud mo oli frengud wetem God. (Luk 4:18) Gud nius ya i stap halpem plante man finis blong oli presem God.

6. ?Olsem wanem Levitikas japta 19 i halpem yumi blong kasemsave moa long Ten Komanmen?

⁶ Sam vas long Levitikas japta 19, oli givhan long yumi blong kasemsave moa long ol tok we i stap long Ten Komanmen. Eksampol, namba 8 komanmen i talem nomo se: “Yu no mas stil.” (Eks. 20:15) Maet wan man i ting se from  we hem i neva tekem wan samting we i blong narafala man, hemia i min se hem i stap obei long komanmen ya. Nating se i olsem, maet hem i stap stil be long wan narafala rod.

7. ?Wanem i save mekem se maet wan bisnesman i no obei long komanmen ya se: “Yu no mas stil”?

⁷ Maet wan bisnes man i save gat tingting ya se, hem i no stil from we hem i neva tekem wan samting we i blong narafala man. ?Be olsem wanem? ?Oltaem hem i tok tru taem i mekem bisnes wetem narafala? Folem ol tok long Levitikas 19:35, 36, Jehova i talem se: “Yufala i no mas giaman taem yufala i makem longfala blong wan samting, o hevi blong wan samting, o amaon blong wan samting. Yufala i mas yusum ol skel we oli stret, ol wet we oli stret, ol mak we oli stret, mo ol amaon we oli stret.” Wan bisnes man we i stap yusum ol skel o mesamen we i no stret, yumi save talem se hem i stap stilim ol kastoma blong hem. I gat sam narafala vas tu long Levitikas japta 19 we oli makem gud poen ya.

8. ?Olsem wanem ol tok long Levitikas 19:11-13, i halpem ol man Isrel blong folem namba 8 komanmen? ?Hemia i halpem yumi blong mekem wanem?

⁸ Ridim Levitikas 19:11-13. Levitikas 19:11 i stat wetem tok ya: “Yufala i no mas stil.” Vas 13 i joenem stil wetem fasin blong mekem bisnes long rod we i no stret, taem i talem se: “Yufala i no mas trikim man blong tekem samting blong hem.” Taswe, sipos wan man i mekem bisnes long rod we i no stret, hem i stap stil. Namba 8 komanmen i talem se fasin blong stil i no stret. Be ol tok we i stap long Levitikas i givhan long ol man Isrel blong kasemsave olsem wanem blong folem tingting biaen long loa ya, hemia blong tok tru long evri samting we oli mekem. I gud yumi tingbaot tingting we Jehova i gat long fasin blong giaman mo stil. Maet yumi askem yumi wan se, ?taem mi tingbaot Levitikas 19:11-13, mi mi luksave se mi nidim blong mekem sam jenis long laef blong mi, speseli taem mi mekem bisnes wetem narafala?

9. ?Olsem wanem loa ya long Levitikas 19:13 i halpem wan wokman?

⁹ I gat wan narafala samting long saed blong fasin ya blong tok tru, we wan Kristin we i gat bisnes i mas tingbaot. Levitikas 19:13 i talem se: “Sipos yufala i askem wan man blong i wok blong yufala, yufala i no mas holemtaet pei blong hem go kasem long moning.” Long Isrel, plante man oli wok long ol fam. Mo sipos oli wok blong narafala man, man ya i mas pem olgeta long en blong evri dei. Sipos wan wokman i no kasem mane blong hem long en blong dei, maet hem i not gat mane blong pem ol samting we famle blong hem i nidim long dei ya. Jehova i eksplenem se: “Hem i stap long trabol mo hem i dipen long mane ya blong stap laef.”—Dut. 24:14, 15; Mat. 20:8.

10. ?Yumi lanem wanem long Levitikas 19:13?

¹⁰ Tede, plante wokman oli kasem pei wantaem o tu taem long wan manis, be i no evri dei. Be loa we i stap long Levitikas 19:13 i stret yet tede. Sam bisnesman oli mekem i no stret long ol wokman blong olgeta, taem oli pem olgeta long wan praes we i daon moa long wanem we oli sud kasem. Oli save se maet ol wokman ya oli harem nogud, be bambae oli gohed nomo blong wok blong olgeta nating se oli kasem smol pei nomo. Taem oli mekem olsem, hemia i olsem we oli “holemtaet pei” blong wokman ya. Wan Kristin we i gat bisnes i mas meksua se hem i mekem i stret long ol wokman blong hem. Naoia bambae yumi luk sam narafala samting we yumi save lanem long Levitikas japta 19.

11-12. ?Jisas i wantem makem wanem taem hem i talem bakegen ol tok ya blong Levitikas 19:17, 18?

¹¹ God i talem se yumi no mas spolem ol narafala man. Be hem intres tu blong luk olsem  wanem yumi tritim ol narafala. Yumi save luk samting ya long Levitikas 19:17, 18. (Ridim.) Jehova i talem klia se: “Yu mas lavem neba blong yu olsem we yu lavem yu wan.” Wan Kristin i mas mekem samting ya sipos hem i wantem mekem God i glad.

¹² Jisas i soemaot se loa ya long Levitikas 19:18, i impoten tumas. Taem wan Farisi askem long Jisas se: “?Weswan komanmen long Loa i hae moa?” Jisas i ansa se: ‘Komanmen ya we i hae moa mo i faswan,’ hemia se yu mas lavem Jehova long olgeta hat blong yu, long olgeta sol blong yu mo long olgeta tingting blong yu. Biaen, Jisas i talem ol tok ya blong Levitikas 19:18, we i se: “Sekenwan i sem mak, hemia se: ‘Yu mas lavem neba blong yu olsem we yu lavem yu wan.’” (Mat. 22:35-40) I gat plante rod blong soemaot se yumi lavem ol neba blong yumi, mo sam long ol rod ya i stap long Levitikas japta 19.

13. ?Olsem wanem stori blong Josef i givhan long yumi blong kasemsave poen we i stap long Levitikas 19:18?

¹³ Wan rod blong soemaot se yumi lavem ol neba blong yumi, hemia taem yumi folem advaes we i stap long Levitikas 19:18, we i talem se: “Yu no mas givimbak mo yu no mas stap kros longtaem.” Plante long yumi oli save sam man we oli stap kros longtaem long wan fren long skul, long wok, o long wan memba blong famle, be samtaem oli holem kros ya blong plante yia. Tingbaot se ol ten brata blong Josef oli kros tumas long hem, nao oli mekem wan samting we i no stret. (Jen. 37:2-8, 25-28) Be Josef i no givimbak nogud fasin ya long olgeta. Nating se hem i gat hae posisen mo i gat raet blong givimbak long ol brata blong hem, be hem i no mekem, hem i sore long olgeta. Hem i no holemtaet kros, be hem i mekem samting we Levitikas 19:18 i talem long yumi blong mekem.—Jen. 50:19-21.

14. ?Wanem i soemaot se ol rul we i stap long Levitikas 19:18 i stret yet tede?

¹⁴ Gudfala fasin ya blong Josef blong fogivim long ol brata blong hem o blong no givimbak, i wan gudfala eksampol long ol kristin we oli wantem mekem Jehova i glad. Hemia i laenap tu wetem Lodsprea we Jisas i talem se yumi mas fogivim olgeta we oli mekem sin agensem yumi. (Mat. 6:9, 12) Long sem fasin, aposol Pol i talem long Kristin se: “Ol gudfala  fren, yufala i no mas givimbak.” (Rom 12:19) Mo tu, hem i enkarejem olgeta se: “Yufala i no mas hariap blong kros long yufala, mo yufala i mas glad blong fofogivim yufala nating sipos wan long yufala i gat risen blong komplen agens long narawan.” (Kol. 3:13) Ol rul blong Jehova oli no jenis. Mo ol stamba tingting biaen long loa we i stap long Levitikas 19:18 i stret yet tede.

15. Talem wan eksampol we i halpem yumi blong kasemsave se yumi mas fogif mo foget.

¹⁵ Traem tingbaot eksampol ya. Fasin blong harem nogud i olsem ol kil long bodi blong yumi. Sam oli smol nomo, be sam narafala oli bigwan. Eksampol, taem yumi stap katem ol vejtebol, maet yumi mestem nao yumi katem fingga blong yumi. I tru se bambae yumi harem i soa be hemia blong smol taem nomo. Afta wan o tu dei bambae yumi no moa luksave ples we yumi katem yumi long hem. Long sem fasin, sam samting we i mekem yumi harem nogud oli no rili impoten. Eksampol, wan fren i save talem o mekem wan samting we yumi harem nogud from, be i isi nomo blong yumi fogivim hem. Be sipos yumi katem yumi bigwan, maet yumi nidim blong go luk dokta blong hem i save somap mo putum bandej long hem. Sipos yumi gohed blong tajem soa ya, bambae yumi harem nogud moa. Sore tumas, hemia nao samting we maet wan man i save mekem taem narafala i spolem hem. Maet hem i gohed blong tingbaot mo harem nogud from samting we narafala i mekem long hem. Olgeta we oli stap kros longtaem, oli stap spolem olgeta wan nomo. Taswe, i gud moa blong folem advaes we i stap long Levitikas 19:18.

16. Folem Levitikas 19:33, 34, ?Jehova i wantem se ol man Isrel oli tritim ol man blong narafala kantri olsem wanem, mo yumi save lanem wanem from?

¹⁶ Taem Jehova i talem long ol man Isrel se oli mas lavem ol narafala man, hem i no minim se oli mas lavem nomo ol narafala man Isrel. Hem i talem tu se oli mas lavem ol man blong narafala kantri we oli stap wetem olgeta. Hem i talem klia tok ya long Levitikas 19:33, 34. (Ridim.) Jehova i wantem se ol man Isrel oli mas tritim ol man blong narafala kantri, “olsem se oli man ples” blong olgeta mo oli mas “lavem olgeta” olsem oli lavem olgeta wan. Eksampol, loa i talem se ol man Isrel oli mas letem ol man blong narafala kantri mo ol pua man, blong oli pikimap ol hafhaf kakae long garen blong olgeta. (Lev. 19:9, 10) Rul ya blong lavem ol man blong narafala kantri i stret tu  long ol kristin tede. (Luk 10:30-37) Tede i gat plante milian man raon long wol we i stap muv i go long ol narafala kantri. Mo maet sam oli laef klosap long yu. Taswe, i impoten we yumi tritim olgeta man, woman, mo ol pikinini wetem respek.

17-18. (1) Levitikas 19:2 mo 1 Pita 1:15 i enkarejem yumi blong mekem wanem? (2) ?Wanem impoten wok we aposol Pita i enkarejem yumi blong mekem?

¹⁷ Levitikas 19:2 mo 1 Pita 1:15 i talem se ol man blong God oli mas tabu. I gat plante narafala vas long Levitikas japta 19 we i tokbaot sam samting we yumi save mekem blong God i glad long yumi. Yumi bin tokbaot sam vas nomo we oli soemaot klia ol gudfala samting we yumi mas mekem, mo ol nogud samting we yumi no mas mekem. * Kristin Grik Haf blong Baebol i soemaot se Jehova i wantem yet we yumi folem ol rul ya long laef blong yumi. Be aposol Pita i ademap wan moa samting.

¹⁸ Nating se yumi mekem plante samting long saed blong spirit mo yumi mekem plante gudfala wok, be Pita i makem wan impoten samting. Bifo we Pita i enkarejem yumi blong stap tabu long evri fasin blong yumi, hem i talem se: “Yufala i mas rerem tingting blong yufala blong wok.” (1 Pita 1:13, 15) ?Pita i stap tokbaot wanem wok? Hem i talem long ol tabu brata blong Kraes se oli mas “‘talemaot ol gudfala fasin’ blong God we i singaot” olgeta. (1 Pita 2:9) Mo olgeta Kristin tede oli gat privilej ya blong joen long impoten wok ya we i save givhan moa long ol man. Yes, hemia wan nambawan privilej we yumi gat blong joen oltaem long wok blong prij mo tijim ol man. (Mak 13:10) Taem yumi mekem bes blong yumi blong folem rul we i stap long Levitikas japta 19, yumi pruvum se yumi lavem God blong yumi mo ol neba blong yumi, mo yumi soemaot se yumi wantem stap “tabu” long evri fasin blong yumi.