1. ?Baebol i tokbaot bred blong minim wanem?

 LONG taem bifo, ol man oli kakae bred moa i bitim ol narafala kakae. (Jen. 14:18; Luk 4:4) Taswe samtaem, Baebol i yusum tok ya “bred” blong minim kakae. (Mat. 6:11) Mo tu, Jisas i yusum bred long tu merikel blong hem, we ol man oli save gud. (Mat. 16:​9, 10) Bambae yumi luk wan long tufala merikel ya long Jon japta 6, mo luk ol lesen we yumi save lanem.

2. ?Wetaem plante taosen man oli nidim kakae?

² Afta we ol aposol oli finis prij, Jisas i tekem olgeta long wan bot mo oli gokros long Si Blong Galili blong oli save spel. (Mak 6:​7, 30-32; Luk 9:10) Nao oli kamtru long wan eria blong Betsaeda we i stap longwe long ol vilej. Be taem ol man oli save se Jisas i stap long ples ya, plante taosen man oli kam blong luk hem. Jisas i no ronwe long olgeta, be hem i tekem taem blong tokbaot Kingdom long olgeta, mo i mekem ol sikman oli kam gud bakegen. Mo taem i stap kam klosap long sapa, ol disaepol oli stap tingting se olsem wanem ol man ya bambae oli kasem kakae. Maet samfala oli gat smol kakae, be bighaf oli nidim blong go long ol vilej blong pem kakae. (Mat. 14:15; Jon 6:​4, 5) ?Jisas bambae i mekem wanem?

MERIKEL WE JISAS I MEKEM BLONG GIVIM BRED

3. ?Jisas i talem long ol aposol blong hem blong oli mekem wanem long ol man ya? (Mo tu, yu luk pija.)

³ Jisas i talem long ol aposol blong hem se: “No, i no nid blong oli go. Yufala i givim kakae long olgeta.” (Mat. 14:16) Be hemia wan bigfala problem from we i gat samwe long 5,000 man. Mo sipos oli kaontem ol woman mo ol pikinini, maet i  kasem 15,000 man olsem. (Mat. 14:21) Nao Andru i talem se: “I gat wan boe long ples ya we i gat faef bale bred mo tu smol fis. Be hemia i no naf nating long olgeta ya.” (Jon 6:9) Bale bred, hem i wan kakae we plante man oli stap kakae, mo smol fis ya, oli sakem sol long hem mo oli draemap. Be smol bred mo fis ya i no naf nating blong fidim plante taosen man ya.

4. ?Yumi lanem wanem long Jon 6:​11-13? (Mo tu, yu luk pija.)

⁴ Jisas i wantem tumas blong givim kakae long bigfala hip blong ol man ya, taswe hem i talem long olgeta blong oli sidaon long ol grup long gras. (Mak 6:​39, 40; ridim Jon 6:​11-13.) Biaen, Jisas i talem tangkiu long Papa blong hem from bred mo fis ya. Mo hemia i stret nomo from we Jehova nao i Man ya we i givim kakae. Jisas i soemaot wan gudfala eksampol, hemia blong prea bifo we yumi kakae, nomata se yumi stap yumi wan o wetem ol narafala. Afta we Jisas i prea, hem i askem long ol disaepol blong hem, blong oli givimaot kakae long ol man ya, nao oli kakae gogo oli fulap gud. Be Jisas i no wantem westem ol haf kakae we i stap. Taswe hem i askem long ol aposol blong oli hivimap ol haf kakae ya, maet blong oli save yusum biaen. Hemia i wan gudfala eksampol we yumi save folem. Sipos yu yu wan perens, i gud yu yusum stori ya blong tijim ol pikinini blong yu se i impoten blong prea bifo kakae, givim kakae long ol narafala, mo glad long wanem we oli gat.

5. Afta we bigfala hip blong ol man ya oli luk ol samting we Jisas i mekem, ?oli wantem mekem wanem? ?Be Jisas i mekem wanem?

⁵ Ol man oli sapraes tumas long fasin blong Jisas blong tij mo long ol merikel we hem  i mekem. Oli save se Moses i bin talem se God bambae i sanem wan spesel profet. Taswe maet oli stap tingting se, ‘!Ating Jisas ya nao!’ (Dut. 18:​15-18) Sipos i olsem, ating Jisas bambae i wan gudfala rula, mo maet hem i save givim bred long ful nesen blong Isrel. Taswe, oli wantem “fosem [Jisas] mo mekem hem i kam king.” (Jon 6:​14, 15) Sipos Jisas i letem samting ya i hapen, bambae i olsem we hem i joen long politik wetem ol man Jiu ya, we oli stap aninit long rul blong ol man Rom. Be Jisas i no letem samting ya i hapen. Yumi ridim se Jisas ‘i aot, i go antap long bigfala hil.’ Taswe, nating se ol man ya oli stap traem fosem hem, be hem i no joen nating long politik. !Hemia wan impoten lesen blong yumi!

6. ?Yumi soemaot olsem wanem se yumi wantem folem eksampol blong Jisas? (Mo tu, yu luk pija.)

⁶ I tru, ol man bambae oli no askem yumi blong mekem bred i kam plante, o hilim ol sikman. Mo bambae oli no traem mekem yumi kam king o kam rula blong wan nesen. Be maet oli save pulum yumi blong vot o blong talemaot tingting blong yumi long saed blong wan samting we yumi ting se i save kam gud moa. Be eksampol blong Jisas i klia. Hem i no wantem joen nating long ol samting blong politik, mo hem i talem se: “Kingdom blong mi i no blong wol ya.” (Jon 17:14; 18:36) Yumi ol Kristin, yumi mas folem tingting mo fasin blong Jisas. Yumi sapotem nomo Kingdom, yumi prea from, mo yumi talemaot long ol narafala.  (Mat. 6:10) I gud yumi tokbaot bakegen merikel ya we Jisas i mekem blong givim bred long ol man, mo ol narafala lesen we yumi save lanem.

“MINING BLONG MERIKEL WE HEM I MEKEM LONG OL BRED”

7. ?Jisas mo ol aposol oli mekem wanem? (Jon 6:​16-20)

⁷ Afta we Jisas i fidim bigfala hip blong ol man ya, hem i tekem wan bot, nao hem mo ol aposol oli aot oli gobak long Kapaneam, mo hem i go antap long bigfala hil from hem i no wantem we ol man ya oli mekem hem i kam king. (Ridim Jon 6:​16-20.) Taem ol aposol oli stap long bot, wan bigfala win i girap, i mekem solwota i raf we i raf. Biaen, Jisas i wokbaot antap long wota i kam long olgeta. Mo hem i askem long aposol Pita tu blong i wokbaot antap long wota. (Mat. 14:​22-31) Taem Jisas i kam insaed long bot, wantaem nomo win ya i stop. Nao ol disaepol oli sapraes mo oli talem se: “I tru nomo se yu yu Pikinini blong God.” a (Mat. 14:33) I narakaen we ol aposol oli jes talem tok ya naoia, be oli no bin talem long taem ya we Jisas i fidim bigfala hip blong ol man ya. Mak tu i talem se: “[Ol aposol] oli sapraes tumas, from we oli no kasem save mining blong merikel we hem i mekem long ol bred, mo tingting blong olgeta i fasfas yet.” (Mak 6:​50-52) Yes, ol aposol oli no kasemsave se Jehova nao i givim paoa long Jisas blong mekem ol merikel ya. Smoltaem afta, Jisas i tokbaot bakegen merikel ya we hem i mekem blong givim bred, mo narafala lesen we yumi save lanem from.

8-9. ?From wanem bigfala hip blong ol man ya oli stap folem Jisas? (Jon 6:​26, 27)

⁸ Bigfala hip blong ol man ya we Jisas i fidim olgeta, oli tingbaot moa blong kasem ol samting we oli wantem mo nidim long saed blong bodi. ?Olsem wanem yumi save samting ya? Hemia from we long nekis dei, taem oli luk we Jisas mo ol aposol oli aot long ples ya, olgeta oli klaem long ol narafala bot we oli aot long Taebirias i kam, mo oli go long Kapaneam blong traem faenem Jisas. (Jon 6:​22-24) ?Oli mekem samting ya from we oli wantem harem gud nius blong Kingdom? !Nogat! Bigfala risen we i pulum olgeta, hemia se oli wantem nomo we Jisas i givim sam moa bred long olgeta. ?Olsem wanem yumi save samting ya?

⁹ Makem samting we i hapen taem bigfala hip blong ol man ya i kasem Jisas klosap long Kapaneam. Jisas i talem klia se olgeta oli wantem tumas blong kasem ol samting blong bodi we i save mekem oli harem gud blong smoltaem nomo. Hem i talem se oli ‘kakae ol bred ya mo oli fulap gud’ be hemia “kakae we i blong smoltaem nomo.” Mo hem i pulum olgeta blong oli wok had from “kakae we i blong stap longtaem, we i save givim laef we i no save finis.” (Ridim Jon 6:​26, 27.) Jisas i talem se Papa blong hem nomo i save givim kakae ya. Taem ol man ya oli harem se kakae ya i save givim laef we i no save finis long olgeta, oli sapraes tumas. ?Be wanem kakae ya we Jisas i stap tokbaot? ?Mo olsem wanem oli save kasem kakae ya?

10. ?Ol man oli mas mekem wanem blong “kasem laef we i no save finis”?

¹⁰ I luk olsem se ol man Jiu ya oli luksave se oli mas mekem sam samting blong oli save kasem kakae ya. Mo maet oli stap tingbaot ol “wok” we Loa blong Moses i talem. Be Jisas i talem long olgeta se: “Wok blong God hemia se yufala i mas soemaot se yufala i bilif long mi, we hem i sanem mi mi kam.” (Jon 6:​28, 29) Yes, ol man Jiu oli mas bilif long Jisas, blong oli save “kasem laef we i no save  finis.” Mo Jisas i bin tokbaot samting ya finis long olgeta. (Jon 3:​16-18, 36) Mo hem i gat plante samting yet blong talem, long saed blong samting we yumi mas mekem blong kasem laef olwe.—Jon 17:3.

11. ?Olsem wanem ol man Jiu oli soemaot se oli wantem harem gud nomo long bred? (Ol Sam 78:​24, 25)

¹¹ Ol man Jiu ya oli no wantem akseptem tijing blong Jisas we i tokbaot niufala “wok blong God.” Naoia oli askem long hem se: “?Bambae yu mekem wanem saen blong mifala i luk, nao mifala i save bilif long yu?” (Jon 6:30) Olgeta oli stap tokbaot mana ya we ol olfala blong olgeta oli bin kasem long taem blong Moses, we yumi save talem se i olsem bred. (Neh. 9:15; ridim Ol Sam 78:​24, 25.) I klia se olgeta oli wantem harem gud nomo long bred. Mo taem Jisas i tokbaot se “prapa bred we i kam long heven” i defren long mana, from we bred ya i save givim laef we i no save finis, olgeta oli no askem nating se i minim wanem. (Jon 6:32) Ol man Jiu ya oli tingbaot moa blong kasem ol samting we oli nidim long saed blong bodi, nao oli no moa wantem save long ol trutok we Jisas i stap traem blong tijim olgeta long hem. ?Yumi save lanem wanem long stori ya?

?WANEM NAO I MAS IMPOTEN MOA LONG YUMI?

12. ?Jisas i soemaot se wanem nao i moa impoten?

¹² I gat wan impoten lesen we yumi save lanem long Jon japta 6. I impoten blong tingbaot moa ol samting we i save mekem yumi fren gud wetem Jehova. Jisas i makem gud poen ya taem hem i stanap strong agensem trap blong Setan. (Mat. 4:​3, 4) Mo long Bigfala Toktok Blong Jisas Antap Long Hil, hem i talem se i impoten we yumi fren gud wetem Jehova. (Mat. 5:3) Taswe, i gud yumi askem yumi wan se: ‘?Fasin blong laef blong mi, i soemaot se mi mi tingbaot moa blong fren gud wetem Jehova, i bitim we mi harem gud long ol samting long saed blong bodi?’

13. (1) ?From wanem i no rong blong harem gud long ol kakae? (2) ?Wanem woning we Pol i givim long yumi? (1 Korin 10:​6, 7, 11)

¹³ I no rong blong prea from ol samting we yumi nidim long bodi mo harem gud long ol samting ya. (Luk 11:3) Baebol i talem se i gud we man “i kakae mo i dring” mo i harem gud long ol samting we hem i hadwok from, from we ol samting ya oli “kam long han blong tru God.” (Pri. 2:24; 8:15; Jem. 1:17) Nating se i olsem, yumi mas gohed blong putum ol samting long saed blong bodi long stret ples blong olgeta. Aposol Pol i makem gud samting ya long leta we hem i raetem i go long ol Kristin we oli laef klosap long taem ya we Jerusalem bambae i lus. Mo tu, hem i tokbaot samting we i hapen long ol man Isrel taem oli stap klosap long Hil Ya Sinae. Mo hem i wonem ol Kristin se oli no mas “wantem ol rabis samting olsem [ol man Isrel] oli mekem.” (Ridim 1 Korin 10:​6, 7, 11.) Jehova i mekem merikel blong givim kakae long ol man Isrel, be from we oli tingbaot kakae tumas, hemia i spolem olgeta. (Nam. 11:​4-6, 31-34) Mo long taem ya we oli mekem smol buluk long gol, oli kakae, oli dring, mo oli gat gudfala taem. (Eks. 32:​4-6) Taswe, Pol i yusum stori ya olsem wan woning long ol Kristin man Jiu we oli laef bifo long taem ya we Jerusalem bambae i lus long yia 70 K.T. Yumi tu, naoia we yumi laef klosap long en blong sistem blong wol, yumi mas folem gud advaes ya blong Pol.

14. ?Baebol i talem wanem long saed blong ol kakae?

¹⁴ Taem Jisas i talem long yumi blong prea from ‘bred we i naf blong tede,’ hem i tijim yumi tu blong prea blong God i mekem wil blong hem i kamtru “long wol ya olsem long heven.” (Mat. 6:​9-11) ?Yu ting se wol bambae  i olsem wanem long taem ya? Baebol i soemaot se wil blong God, hemia se wol bambae i fulap long ol gudfala kakae. Hemia i laenap wetem Aesea 25:​6-8, we i talem se bambae i gat plante gudfala kakae we yumi save harem gud long hem aninit long Kingdom blong Jehova. Ol Sam 72:16 i talem se: “Bambae i gat fulap garen blong sid long olgeta ples long wol, bambae oli kavremap top blong ol bigfala hil gogo i kafkafsaed.” ?Yu yu stap wet long taem ya we bambae yu yusum sam long ol sid ya blong mekem wan bred we yu laekem tumas, o blong traem kukum wan niufala kakae? Antap long hemia, yu save harem gud long ol frut blong grep we yu planem. (Aes. 65:​21, 22) Mo bambae yu no stap yu wan.

15. ?Long taem ya we ol man bambae oli laef bakegen, bambae yumi tijim olgeta long wanem? (Jon 6:35)

¹⁵ Ridim Jon 6:35. Traem tingbaot bakegen ol man ya we oli bin kakae bred mo fis we Jisas i givim. Nating se bifo, sam long olgeta oli no bilif long Jisas, be long taem ya we ol man bambae oli laef bakegen, maet yu save mitim sam long olgeta. (Jon 5:​28, 29) Be olgeta ya oli mas lanem mining blong tok blong Jisas we i se: “Mi mi bred blong laef. Man we i kam long mi, bambae hem i no moa hanggri.” Olgeta ya oli mas bilif long ransom sakrefaes blong Jisas, mo oli mas bilif se hem i givim laef blong hem from olgeta. Long taem ya, bambae i gat wan program blong tijim olgeta we oli laef bakegen mo ol pikinini we oli bon long taem ya, blong oli save Jehova. !Bambae yumi glad tumas blong joen long wok ya blong tijim ol man! Yes, taem yumi halpem ol narafala blong oli fren gud wetem Jehova, bambae yumi glad moa i bitim we yumi glad blong kakae ol gudfala kakae ya long niufala wol.

16. ?Bambae yumi tokbaot wanem long nekis stadi?

¹⁶ Yumi bin tokbaot haf blong stori nomo we i stap long Jon japta 6. Be Jisas i gat plante moa samting yet blong tokbaot long saed blong “laef we i no save finis.” Ol man Jiu we Jisas i bin toktok long olgeta, oli mas lesin gud long ol samting we hem i talem. Mo hemia i sem mak long yumi tu. Long nekis stadi bambae yumi gohed blong tokbaot Jon japta 6.