LONG taem bifo, ol man Isrel oli stap givim mane blong sapotem tru wosip. Long taem blong Jisas ol man Jiu oli mas pem plante defren kaen takis, mo hemia i kam olsem wan baden long olgeta.

Ol man Jiu oli mas pem haf sekel (tu drakma) blong sapotem wok long tabenakel, mo biaen tempol. Long taem blong Jisas, mane ya we i olsem takis, oli yusum blong pem ol samting blong mekem sakrefaes mo blong lukaot gud long tempol we Herod i wokem. Sam man Jiu oli askem long Pita sipos Jisas tu i stap pem takis, mo Jisas i talem se i no rong blong pem takis. Wantaem hem i talem long Pita blong tekem wan koin mo go pem takis blong tufala.—Mat. 17:24-27.

Ol man blong God long taem ya tu oli mas givim taet olsem takis, hemia i min se oli mas givim namba ten hip blong kakae blong olgeta o mane blong olgeta i go olsem taet. (Lev. 27:30-32; Nam. 18:26-28) Ol lida blong skul oli talem se ol man oli mas givim evri vejtebol blong olgeta olsem takis, iven “ol lif ya min mo dil mo kamin.” Jisas i no agensem fasin blong givim taet, be hem i talem se fasin blong ol Farisi blong aplaem loa ya, i rong.—Mat. 23:23.

Long taem ya, ol man Jiu oli mas pem plante takis tu long gavman blong Rom we i rulum olgeta. Eksampol, olgeta we oli gat graon, oli mas pem takis wetem mane o kakae. Ol man oli mas pem samwe 20 kasem 25 pesen blong kakae we i kamaot long graon ya. Mo tu, evri man we oli Jiu, oli mas pem takis. Ol Farisi oli kwestinim Jisas long saed blong kaen takis ya nao. Mo Jisas i soemaot stret tingting we yumi mas gat long saed blong takis, hem i se: “Ol samting we oli blong Sisa, yufala i givimbak long Sisa, mo ol samting we oli blong God, yufala i givimbak long God.”—Mat. 22:15-22.

I gat wan takis tu we ol bisnes man oli mas pem, taem oli kam insaed o go aotsaed long wan distrik. Takis ya oli pem long ol wof, ol brij, ol kros rod, o long ol entrens blong ol taon o maket.

Evri takis ya we ol man Rom oli askem blong ol man oli pem, i bigwan tumas. Man Rom ya Tacitus, we i wan man blong histri i talem se taem Jisas i stap long wol, long taem we Empera Tiberius i rul, “ol man Siria mo Judia oli harem se praes blong ol takis ya i hae tumas, taswe oli askem blong daonem.”

Ol man Jiu oli mas pem ol man blong tekem takis. Ol man blong tekem takis oli mas pem bigfala mane moa bitim ol narafala, blong oli save lukaot long wok ya. Biaen, oli pem sam narafala man blong olgeta nao oli save tekem mane blong takis. Mo olgeta evriwan oli askem ekstra mane long ol man taem oli tekem mane blong takis. I luk olsem se Sakias i wan long ol bos blong ol man blong tekem takis. (Luk 19:1, 2) Hemia i mekem se ol man we oli pem takis oli no glad mo oli no laekem nating ol man blong tekem takis.