1-2. ?Wan man i bin talem wanem? ?Bambae yumi tokbaot wanem long stadi ya?

TEDE plante milian man oli talem se oli bilif long Jisas, be oli no wantem folem ol samting we hem i talem. (2 Tim. 4:3, 4) Wan man i bin raetem se: “Sipos tede i gat wan man olsem Jisas i stap wetem yumi, mo i talemaot ol semfala samting olsem we Jisas i bin talem, ?bambae yumi tu yumi no bilif long hem olsem ol man oli bin mekem long Jisas tu taosen yia bifo? Ansa hem i: Yes, bambae yumi mekem sem mak nomo.”

² Plante man long taem blong Jisas oli harem ol tijing blong hem mo oli luk ol merikel we hem i mekem, be yet oli no wantem bilif long hem. ?From wanem? Long las stadi, yumi bin luk fo risen from wanem ol man oli stambol from ol samting we Jisas i talem mo mekem. Naoia bambae yumi luk fo moa risen mo yumi faenemaot from wanem ol man tede oli no wantem lesin long ol man blong Jisas, mo samting we yumi mas mekem blong yumi no stambol.

3. ?Jisas i mekem wanem, we sam man oli stambol from?

³ Taem Jisas i stap long wol, hem i joen wetem olgeta kaen man. Hem i kakae wetem ol man we oli rij mo oli gat paoa, be tu hem i spenem taem wetem ol puaman mo ol man we narafala i stap spolem olgeta. Mo tu, hem i tingbaot olgeta ya we ol man oli singaot olgeta se “ol man blong mekem sin.” Fasin ya blong Jisas i mekem se ol man we oli praod, oli stambol. Oli askem long ol disaepol se: “?From wanem yufala i stap kakae mo dring wanples wetem ol man blong tekem takis mo ol man blong mekem sin?” Be Jisas i ansa se: “Olgeta we oli no sik, oli  no nidim dokta, be olgeta we oli sik, yes, oli nidim. Mi mi no kam blong singaot ol stret man, be mi kam blong singaot ol man blong mekem sin blong oli tanem tingting blong olgeta.”—Luk 5: 29-32.

4. Folem profet tok blong Aesea, ?ol man Jiu oli sud save wanem long saed blong Mesaea?

⁴ ?Baebol i talem wanem? Bifo we Mesaea i kamtru, profet Aesea i talem se ol man blong wol bambae oli no akseptem hem. Profet tok ya i talem se: “Ol man oli lukluk nogud long hem mo oli tanem baksaed long hem. . . . I olsem we oli haedem fes blong hem long yumi. Ol man oli lukluk nogud long hem, mo yumi luk hem olsem we hem i nating nomo.” (Aes. 53:3) “Ol man” bambae oli tanem baksaed long Mesaea, taswe ol man Jiu long taem blong Jisas oli save finis se ol man bambae oli no wantem lesin long Jisas.

5. ?Plante man tede oli gat wanem tingting long ol man blong Jisas?

⁵ ?Hemia i sem mak tede? Yes. Plante lida blong jos oli glad tumas taem wan man we i gat hae posisen, i rij, mo i gat hae save, i joenem relijen blong olgeta. Nating se ol man ya oli mekem ol samting we Jehova i no laekem, be ol lida ya oli letem olgeta oli stap nomo. Ol lida ya blong jos oli lukluk nogud long ol man blong Jehova we oli wok strong mo oli gat klin fasin, from we fasin blong olgeta i defren long ol man blong wol. Olsem we Pol i talem, God i jusum ol man we narafala i “luklukdaon long olgeta.” (1 Kor. 1:26-29) Yes long lukluk blong Jehova, olgeta man we oli mekem wok blong hem oli rili sas.

6. ?Olsem wanem yumi save folem fasin blong Jisas long Matiu 11:25, 26?

⁶ ?Olsem wanem blong no stambol? (Ridim Matiu 11:25, 26.) Blokem rong tingting we wol i gat long ol man blong God. Luksave se Jehova i stap yusum nomo ol man we oli gat tingting daon blong mekem wil blong hem. (Sam 138:6) Mo tingbaot olgeta samting we Jehova i mekem, taem hem i yusum ol man we wol i luk olgeta se oli no waes o oli no skul gud.

7. ?From wanem Jisas i talem se ol Farisi oli gat tu fes, mo wanem riaksen blong olgeta?

⁷ Jisas i no fraet blong talemaot se ol lida blong skul long taem blong hem oli gat tu fes. Eksampol, hem i soemaot se ol Farisi oli gat tu fes from we oli tinghae moa long kastom ya blong wasem han, i bitim we oli ona long perens blong olgeta. (Mat. 15:1-11) Ating ol disaepol blong Jisas oli sapraes long ol tok we hem i talem, taswe oli askem se: “?Yu save se ol Farisi oli stambol taem oli harem tok we yu talem?” Nao Jisas i ansa se: “Evri tri we Papa blong mi long heven i no planem, bambae hem i pulumaot. Lego olgeta. Olgeta oli lida be oli blaen nomo. Sipos wan blaenman i lidim wan blaenman bakegen, bambae tufala tugeta i foldaon long wan hol.” (Mat. 15:12-14) Nating se ol lida blong skul oli kros from ol tok ya we Jisas i talem, be hemia i no blokem hem blong talemaot trutok.

8. ?Olsem wanem Jisas i soemaot se God i no agri long evri bilif blong ol relijen?

⁸ Jisas i mekem ol giaman tijing tu oli kamaot long klia ples. Hem i no talem se God i agri long evri bilif blong ol relijen. Be hem i tokbaot se plante man bambae oli stap long rod ya we i go blong lus, mo smol man nomo bambae oli folem rod we i strong we i lidim olgeta blong kasem laef. (Mat. 7:13, 14) Hem i talem klia se sam man bambae oli mekem olsem se oli stap wosipim God, be oli stap giaman nomo. From samting ya, hem i givim woning se: “Yufala i mas lukaot long ol giaman profet we oli kavremap olgeta long skin blong sipsip nao oli kam long  yufala, be insaed oli ol wulf we oli hanggri tumas. Bambae yufala i luksave olgeta long frut blong laef blong olgeta.”—Mat. 7:15-20.

9. ?Wanem sam giaman tijing we Jisas i mekem i kamaot long klia ples?

⁹ ?Baebol i talem wanem? Profet tok blong Baebol i tokbaot se strong tingting we Mesaea i gat long haos blong Jehova, i olsem faea insaed long hem. (Sam 69:9; Jon 2:14-17) Strong tingting ya i pulum Jisas blong mekem ol giaman bilif mo wok blong giaman skul i kamaot long klia ples. Eksampol, ol Farisi oli bilif se sol i no save ded, be Jisas i talem se ded i olsem we man i slip nomo. (Jon 11:11) Ol Sadusi oli no bilif long laef bakegen, be Jisas i mekem fren blong hem Lasaros i laef bakegen. (Jon 11:43, 44; Wok 23:8) Ol Farisi oli talem se God nao i stamba blong evri samting we i hapen long laef blong wan man, be Jisas i talem se ol man oli save jusum blong wosipim God no nogat.—Mat. 11:28.

10. ?From wanem plante man oli stambol from ol tijing blong yumi?

¹⁰ ?Hemia i sem mak tede? Yes. Plante man oli stambol from we yumi yusum Baebol blong mekem ol giaman tijing oli kamaot long klia ples. Ol lida blong skul oli stap tijim ol memba blong olgeta se God i stap panisim man long hel faea. Oli stap yusum ol giaman tijing ya blong kontrolem ol man. Be yumi we yumi stap wosipim Jehova, we i God blong lav, yumi stap halpem ol man blong luksave se tijing ya i giaman. Ol lida ya oli stap tijim ol man tu se sol i no save ded. Be yumi soemaot se tijing ya giaman, from we sipos i tru, bambae i no nid blong ol man oli laef bakegen. Mo tu, plante relijen oli talem se God i mekem plan finis from ol samting we oli hapen long laef blong man. Be yumi tijim se man i fri, mo i save jusum sipos i wantem wosipim God no nogat. ?Wanem tingting blong ol lida blong skul taem yumi stap soemaot se ol tijing ya oli giaman? !Plante taem oli kam kros tumas!

11. Folem tok blong Jisas long Jon 8:45-47, ?God i wantem se ol man blong hem oli mekem wanem?

¹¹ ?Olsem wanem blong no stambol? Sipos yumi lavem trutok, yumi mas akseptem olgeta samting we God i talem.  (Ridim Jon 8:45-47.) Yumi no olsem Devel Setan, yumi holemtaet trutok. Yumi neva mekem wan samting we i go agensem bilif blong yumi. (Jon 8:44) God i wantem we ol man blong hem oli “agensem ol samting we oli rabis” mo oli “holemstrong long ol samting we oli gud,” olsem we Jisas i mekem.—Rom 12:9; Hib. 1:9.

12. Taem Jisas i ded ?from wanem plante man Jiu oli stambol?

¹² ?Wanem wan narafala risen we i mekem ol man long taem blong Jisas oli stambol? Pol i talem se: “Yumi stap talemaot se Kraes i ded long pos, mo tok ya i stap mekem ol man Jiu oli stambol.” (1 Kor. 1:23) Taem Jisas i ded, ?from wanem plante man Jiu oli stambol? Long lukluk blong olgeta, fasin ya we Jisas i ded long wan pos, i olsem we hem i wan kriminol mo wan man blong mekem sin, be i no Mesaea.—Dut. 21:22, 23.

13. ?Ol man we oli stambol from Jisas oli no luksave wanem?

¹³ Sam man Jiu we oli stambol from Jisas, oli no luksave se hem i no gat fol, se oli stap talem ol giaman tok long saed blong hem, mo se oli tritim nogud hem. Olgeta we oli jajem Jisas, oli no kea sipos i no gat jastis. Saprim kot blong ol man Jiu i kwik tumas blong jajem Jisas mo oli no folem loa blong jajem man. (Luk 22:54; Jon 18:24) Ol jaj oli mekem i no stret taem oli lesin long ol giaman tok mo oli traem faenem “sam giaman poen agens long Jisas blong oli save kilim hem i ded.” Be taem plan ya i no wok, hae pris i traem pulum Jisas blong i talem wan rong samting, blong oli save talem se hem i gilti. Samting we oli mekem i no stret nating mo i agensem loa. (Mat. 26:59; Mak 14:55-64) Mo afta we Jisas i laef bakegen, ol jif pris mo ol elda oli givim plante silva mane long ol soldia blong Rom we oli stap gad long tomb blong Jisas, blong oli spredem wan giaman stori blong eksplenem from wanem tomb i emti.—Mat. 28:11-15.

14. ?Profet tok blong Aesea i taem wanem long saed blong ded blong Mesaea?

¹⁴ ?Baebol i talem wanem? Nating se plante man Jiu long taem blong Jisas oli no ekspektem se Mesaea i mas ded, be traem luk  samting we profet tok ya i talem. I se: “Hem i givim laef blong hem go kasem mak we hem i ded from, mo oli kaontem hem wetem ol man blong mekem sin, hem i karem sin blong plante man, mo hem i toktok long bihaf blong ol man we oli stap mekem sin.” (Aes. 53:12) Taswe ol man Jiu oli no gat risen blong stambol taem ol man oli kilim Jisas i ded olsem wan man blong mekem sin.

15. ?Wanem sam giaman tok we oli talem agensem ol Witnes we i mekem sam man oli stambol?

¹⁵ ?Hemia i sem mak tede? !Yes! Ol man oli jajem Jisas long fasin we i no stret mo oli talem ol giaman tok long saed blong hem. Mo hemia semfala samting we ol man tede oli mekem long ol Witnes blong Jehova. Hemia sam eksampol. Long Yunaeted Stet long ol yia 1930 mo 1940, yumi pas plante taem long kot blong difendem raet blong yumi blong wosip. Sam jaj oli soemaot klia se oli no laekem yumi nating. Long Quebec, Kanada, jos mo gavman i wok tugeta blong stopem wok blong yumi. Plante pablisa oli go long kalabus jes from we oli stap tokbaot Kingdom blong God long ol neba blong olgeta. Long taem blong Nasi Jemani, oli kilim i ded plante yangfala brata we oli gat strong bilif. Long ol yia we i pas, gavman blong Rasia i talem se wok blong tokbaot Baebol long ol man, i wan “wok blong ol teroris,” mo from samting ya oli talem se plante long ol brata blong yumi oli gilti mo oli putum olgeta long kalabus. Antap long hemia, oli putum tabu long Niu Wol Translesen long lanwis Rasia mo oli talem se hem i wan “tul blong ol teroris,” from i gat nem blong Jehova long hem.

16. Folem 1 Jon 4:1, ?from wanem yumi no mas lesin long ol giaman stori long saed blong ol man blong Jehova?

¹⁶ ?Olsem wanem blong no stambol? Faenemaot samting we i tru. Long Toktok Blong Jisas Antap Long Hil, hem i givim woning long ol man we oli stap lesin se sam man bambae oli “talem enikaen rabis tok agens” long olgeta. (Mat. 5:11) Setan nao i stamba blong ol giaman tok ya. Hem i pulum ol man blong agens blong oli spredem ol giaman tok agensem ol man we oli lavem trutok. (Rev. 12:9, 10) Yumi mas blokem ol giaman tok blong ol enemi blong yumi. Yumi neva mas letem ol giaman tok ya oli mekem yumi fraet o mekem bilif blong yumi i kam slak.—Ridim 1 Jon 4:1.

17. ?Olsem wanem ol samting we i hapen bifo we Jisas i ded i save mekem sam man oli stambol?

¹⁷ Jes bifo we Jisas i ded, wan long ol twelef aposol blong hem i salem hem long ol enemi. Wan narafala aposol i giaman tri taem se i no save Jisas, mo long naet bifo we hem i ded, olgeta narafala aposol oli lego hem. (Mat. 26:14-16, 47, 56, 75) Jisas i no sapraes from hem i bin talemaot finis se ol samting ya bambae oli hapen. (Jon 6:64; 13:21, 26, 38; 16:32) Ol samting ya we oli hapen i save mekem sam man oli stambol, from maet oli stap tingting se: ‘!Sipos hemia nao samting we ol disaepol blong Jisas oli mekem, mi mi no wantem joen long grup ya!’

18. ?Wanem ol profet tok we oli kamtru jes bifo we Jisas i ded?

¹⁸ ?Baebol i talem wanem? Plante handred yia bifo we Jisas i kam long wol, Jehova i soemaot long Tok blong hem se bambae oli salem Mesaea long 30 silva mane. (Sek. 11:12, 13) Man ya we bambae i salem Jisas, i wan gudfala fren blong hem. (Sam 41:9) Profet Sekaraea i raetem tu se: “Yu kilim man blong lukaot long sipsip, nao yu letem ol sipsip oli go wanwan.” (Sek. 13:7) Ol man we hat blong olgeta i stret, oli no save stambol from ol samting ya we i hapen. Defren olgeta, bilif blong  olgeta i kam strong moa taem oli luk ol profet tok ya oli kamtru long Jisas.

19. ?Ol man we hat blong olgeta i stret, oli luksave wanem?

¹⁹ ?Hemia i sem mak tede? Yes. Tede sam Witnes oli lego trutok, oli kam ol apostasi mo oli traem pulum ol narafala tu blong oli gowe long trutok. Oli talem ol giaman ripot mo ol giaman stori agensem ol Witnes blong Jehova long nius pepa, radio, TV, mo intenet. Be ol man we hat blong olgeta i stret, oli no stambol. Defren olgeta, oli luksave se ol samting ya oli mas hapen olsem we Baebol i talem.—Mat. 24:24; 2 Pita 2:18-22.

20. ?Olsem wanem blong no letem olgeta ya we oli lego trutok oli mekem yumi stambol? (2 Timoti 4:4, 5)

²⁰ ?Olsem wanem blong no stambol? Yumi mas gohed blong mekem bilif blong yumi i strong, taem yumi stadi oltaem, yumi prea oltaem, mo yumi gohed blong bisi long wok ya we Jehova i askem yumi blong mekem. (Ridim 2 Timoti 4:4, 5.) Sipos yumi gat bilif, bambae yumi no wari o fraet taem yumi harem ol nogud ripot long saed blong ol Witnes. (Aes. 28:16) Mo taem yumi lavem Jehova, Tok blong hem, mo ol brata sista, bambae yumi no letem olgeta ya we oli lego trutok oli mekem yumi stambol.

21. Nating se bighaf blong ol man tede oli no akseptem mesej blong yumi, ?be yumi sua long wanem?

²¹ Long taem blong ol fas Kristin, plante man oli stambol mo oli no bilif long Jisas. Nating se i olsem, plante man oli bilif long hem. Long olgeta ya i gat wan memba blong Sanhedrin blong ol man Jiu, mo “wan bigfala hip blong ol pris.” (Wok 6:7; Mat. 27:57-60; Mak 15:43) Long sem fasin, tede i gat plante milian man we oli no stambol. ?From wanem? From we oli save mo oli lavem ol trutok we oli stap long Baebol. Baebol i se: “Olgeta we oli lavem loa blong yu, oli kasem pis we i bigwan tumas. I no gat wan samting i save mekem olgeta oli stambol.”—Sam 119:165.