1, 2. ?Setan i yusum wanem blong spolemgud ol man?

SAM samting we ol man oli wokem olsem, telefon, balb blong laet, trak, mo aesbokis, oli mekem laef i kamgud moa. Sam narafala samting olsem, masket, ol bom we oli berem, sigaret, mo atomik bom, oli putum laef blong man long denja. Be i gat wan samting we i moa nogud, we i stap spolem ol man longtaem finis i kam. ?Wanem samting ya? !Hemia fasin blong giaman! Giaman i minim tok we man i save se i no tru, be hem i talem blong trikim narafala. ?Hu i fas man blong giaman? !Hemia Devel Setan! Jisas i singaot hem se “papa blong ol giaman toktok.” (Ridim Jon 8:44.) ?Wetaem hem i stat blong giaman?

² Hem i stat long garen blong Iden. Jehova i wokem wan naesfala Paradaes blong Adam mo Iv i haremgud long hem. Hem i bin talem se sipos tufala i kakae frut blong ‘tri we i mekem man i save ol fasin we i gud, mo ol fasin we i nogud,’ bambae tufala i ded. Setan i save samting ya, be hem i yusum wan snek blong talem long Iv se: “Yutufala i no save ded.” Hemia nao faswan giaman tok. Setan i talem tu se:  ‘[God] i save se sipos yutufala i kakae frut ya, bambae ae blong yutufala i open, nao bambae yutufala i kam olsem hem, we i save ol fasin we i nogud mo ol fasin we i gud.’—Jenesis 2:15-17; 3:1-5.

3. ?From wanem Setan i minim nomo blong giaman? ?Wanem i kamaot from?

³ Setan i minim nomo blong giaman, from we hem i save se sipos Iv i kakae frut ya, bambae hem i ded. Mo i hapen olsem. Iv i no obei long Jehova mo biaen Adam tu i no obei, ale tufala i ded. (Jenesis 3:6; 5:5) Nao from sin blong Adam, “ded i kasem olgeta man.” I olsem se ‘ded i stap rul long olgeta ya tu we oli no mekem sin long sem fasin we Adam i mekem.’ (Rom 5:12, 14) Taswe tede, yumi evriwan i gat sin mo yumi no save laef olwe. Be yumi laef blong samwe ‘seventi o eiti yia nomo,’ mo laef blong yumi i fulap wetem ‘trabol.’ (Ol Sam 90:10) !Olgeta samting ya oli hapen from giaman tok blong Setan!

4. (1) ?Wanem ol kwestin we yumi mas faenem ansa blong olgeta? (2) Folem Ol Sam 15:1, 2, ?hu nomo i save kam fren blong Jehova?

⁴ Jisas i tokbaot Setan se: “Hem i gowe long trutok from we trutok i no stap long hem.” Setan i no jenis, hem i “stap lidim olgeta man long wol oli go krangke” long ol giaman tok blong hem. (Revelesen 12:9) Yumi no wantem se Setan i trikim yumi. Taswe i gud yumi faenemaot ansa blong ol trifala kwestin ya: ?Olsem wanem Setan i stap lidim ol man oli go krangke tede? ?From wanem ol man oli giaman? ?Olsem wanem yumi save gohed blong tok tru mo stap frengud wetem Jehova?—Ridim Ol Sam 15:1, 2.

5. ?Olsem wanem Setan i stap lidim ol man i go krangke tede?

⁵ Yumi save blokem ol trik blong Setan. Aposol Pol i talem se: “Yumi save ol trik blong hem.” (2 Korin 2:11; futnot) Yumi save se Setan nao i kontrolem wol, ol giaman skul, ol gavman, mo ol griri bisnes man. (1 Jon 5:19) Taswe yumi no sapraes se Setan mo ol enjel blong hem oli stap pulum ol man we oli gat paoa blong oli talem “ol giaman tok.” (1 Timoti 4:1, 2) Eksampol, sam bisnes man oli giaman long ol advetaesmen, blong oli save salem ol samting we i nogud, o blong trikim mo tekem mane blong ol man.

6, 7. (1) ?From wanem i moa nogud taem ol lida blong skul oli giaman? (2) ?Wanem sam long ol giaman tijing blong olgeta?

⁶ Taem ol lida blong skul oli giaman, hemia i moa nogud. From we sipos man i bilivim ol giaman tijing blong olgeta mo i mekem ol samting we God i no laekem, maet hem i save lusum janis blong laef olwe. (Hosea 4:9) Jisas i save se ol lida blong skul long taem blong hem oli stap trikim ol man. Taswe hem i talem long olgeta se: ‘!Ol tija blong Loa mo ol Farisi, yufala i gat tu fes! Yufala i go long sip mo long ol narafala kantri blong pulum ol man oli folem bilif blong yufala, mo taem yufala i winim wan man, yufala i mekem hem i kam man blong lus long Gehena,’ we i min se bambae hem i lus blong olwe. (Matiu 23:15) Jisas i talem se ol lida ya oli olsem papa blong olgeta Setan, we i “man blong kilim man.”—Jon 8:44.

⁷ Tede tu i gat plante lida we ol singaot  olgeta se, pasta, pris, rabae, swami, o sam narafala taetel bakegen. Ol lida ya oli olsem ol Farisi, oli no tijim trutok we i kamaot long God, be oli mekem man i ‘bilif long giaman tok, i bitim we i bilif long trutok blong God.’ (Rom 1:18, 25) Sam long ol giaman tijing blong olgeta hemia, helfaea, sol i no save ded, man we i ded i laef bakegen long wan defren bodi, mo God i glad long man we i slip wetem man o woman i mared wetem woman.

8. ?Wanem giaman tok we ol lida blong skul bambae oli talem i no longtaem? ?I stret blong bilivim ol tok ya?

⁸ Ol man blong politik tu oli stap giaman blong trikim ol man. Wan long ol bigfala giaman we bambae oli talem i no longtaem, hemia se “i gat pis mo seftaem.” Be “bambae oli sek we bigfala trabol i kam wantaem nomo blong spolem olgeta.” Taswe yumi no mas bilivim ol lida ya. Trutok hemia se, oli no “savegud se dei blong Jehova bambae i kam stret olsem man blong stil i kam long naet.”—1 Tesalonaeka 5:1-4.

9, 10. (1) ?From wanem ol man oli giaman, mo wanem i kamaot from? (2) ?Yumi mas tingbaot wanem long saed blong Jehova?

⁹ Tede bighaf blong ol man oli giaman. Long atikol ya “Why We Lie,” we Y. Bhattacharjee i raetem, i talem se: “Giaman i kam olsem wan fasin we i had blong man i jenisim.” Haf ya i talem tu se sam man oli no fraet blong giaman long “ol strenja, ol man we oli wok wetem olgeta, ol fren blong olgeta, mo ol famle blong olgeta.” Ol man oli ting se i oraet nomo blong giaman. Plante taem man i giaman, maet blong haedem mastik, o blong kasem mane, o blong pleplei nomo.

¹⁰ ?Wanem frut i kamaot from fasin ya blong giaman? Man i no moa trastem narafala, mo oli no moa frengud. Traem tingbaot filing blong wan hasban taem hem i faenemaot se waef blong hem i no stap tru long hem, mo i stap giaman blong haedem samting ya. O traem tingbaot wan man we i stap giaman long fored blong ol narafala se hem i lavem mo i kea long famle blong hem, be long haos hem i stap mekem i nogud long olgeta. Man olsem i save trikim narafala, be i no save trikim Jehova. Baebol i talem se: “Olgeta samting oli stap long klia ples nomo, stret long fes blong [God.]”—Hibrus 4:13.

11. ?Yumi lanem wanem long stori blong Ananaeas mo Safaera? (Yu luk pija long stat blong stadi.)

¹¹ Baebol i tokbaot stori blong wan hasban mo waef we Setan i pulum tufala blong giaman long God. Hemia Ananaeas mo Safaera, we tufala i traem blong trikim ol aposol. Tufala i salemaot pis graon blong tufala mo givim haf nomo long ol aposol. Tufala i wantem se ol narafala long kongregesen oli glad long tufala, nao tufala i talem se tufala i givim evri mane long ol aposol. Be  Jehova i save se tufala i giaman mo i panisim tufala.—Ol Wok 5:1-10.

12. ?Wanem bambae i hapen long ol man we oli stap giaman mo oli no wantem tanem tingting?

¹² ?Wanem tingting blong Jehova long ol man we oli stap giaman? Olgeta we oli minim nomo blong giaman mo oli no wantem tanem tingting, bambae oli go long ‘lek blong faea,’ olsem Setan. Hemia i min se bambae oli lus blong olwe. (Revelesen 20:10; 21:8; Ol Sam 5:6) From we Jehova i luk olgeta se oli sem mak long “olgeta we oli stap mekem ol samting we i nogud we i nogud tumas long ae blong [hem].”—Revelesen 22:15, futnot.

13. ?Yumi save wanem samting long saed blong Jehova? ?Mo hemia i pusum yumi blong mekem wanem?

¹³ Jehova “i no olsem man, we i save giaman” mo hem “i neva save giaman.” (Namba 23:19; Hibrus 6:18) Jehova ‘i no laekem nating fasin blong giaman.’ (Ol Proveb 6:16, 17) Sipos yumi wantem mekem hem i glad, yumi mas tok tru. Taswe yumi ‘no mas giaman long narafala.’—Kolosi 3:9.

14. (1) ?Wanem i mekem se ol trufala Kristin oli defren long ol man long giaman skul? (2) Eksplenem samting we yumi lanem long Luk 6:45.

¹⁴ ?Wanem wan risen we i mekem se ol trufala Kristin oli defren long ol man long giaman skul? Yumi “talem trutok.” (Ridim Sekaraea 8:16, 17.) Pol i talem se: “Mifala i soemaot se mifala i man blong wok blong God, . . . taem mifala i tok tru.” (2 Korin 6:4, 7) Mo Jisas i talem se “taem man i toktok, hem i stap talemaot ol samting ya nomo we oli fulap long hat blong hem.” (Luk 6:45) Hemia i min se wan man we i no giaman bambae i tok tru. Bambae hem i tok tru  long ol strenja, ol man we hem wok wetem olgeta, ol fren mo famle blong hem. Naoia bambae yumi tokbaot sam eksampol we oli soemaot olsem wanem yumi save tok tru, long evri samting we yumi mekem.

15. (1) ?From wanem i nogud blong gat tu fes? (2) ?Wanem i save givhan long ol yangfala blong oli blokem ol rabis fren? (Yu luk futnot.)

¹⁵ Sipos yu wan yangfala, maet yu wantem se ol fren blong yu oli glad long yu. Tingting ya i mekem se sam yangfala oli gat tu fes. Oli soem se toktok blong olgeta i klin taem oli stap wetem famle blong olgeta mo kongregesen. Be taem oli go long intenet no oli stap wetem ol man blong wol, fasin blong olgeta i defren. Oli tok swea, oli werem ol klos we i soem bodi, oli lesin long ol miusik we i fulap long doti tok, oli dring bitim mak, oli tekem drag, oli fren haed, o oli mekem sam narafala nogud samting. Oli stap giaman long ol papa mo mama blong olgeta, long ol brata mo sista, mo long Jehova. (Ol Sam 26:4, 5) Be Jehova i save sipos yumi talem se yumi lavem hem, be long sem taem yumi stap mekem samting we hem i no laekem. (Mak 7:6) Taswe i moa gud blong folem advaes ya: “I nogud yu stap harem nogud from we yu no gat ol samting ya we ol man nogud oli gat. Yu mas mekem we oltaem long laef blong yu, yu tinghevi long Hae God nomo mo yu mas ona gud long hem.”—Ol Proveb 23:17. *

16. ?Yumi mas tingbaot wanem taem yumi fulumap fom blong mekem wok blong Jehova?

¹⁶ Sipos yu wantem kam wan fultaem paenia o wok long Betel, yu mas fulumap wan fom. I impoten tumas we yu tok tru long ol kwestin we oli askem long saed blong helt blong yu, ol samting we yu laekem blong mekem taem yu spel, mo ol fasin blong yu. (Hibrus 13:18) ?Be olsem wanem sipos yu bin mekem wan samting we Jehova i no laekem o i gat wan samting we i stap stikim yu mo yu no tokbaot long ol elda? I gud yu askem ol elda blong halpem yu, olsem nao yu save mekem wok blong Jehova wetem wan tingting we i klin.—Rom 9:1; Galesia 6:1.

17. ?Bambae yumi mekem wanem sipos ol man we oli agens oli askem kwestin long saed blong ol brata mo sista?

¹⁷ ?Bambae yu mekem wanem sipos oli putum tabu long wok blong prij nao ol polis oli arestem yu mo oli askem kwestin long saed blong ol brata mo sista? ?Bambae yu talemaot evri samting long olgeta? ?Jisas i mekem wanem taem wan haeman blong Rom i stap kwestinim hem? Jisas i folem rul ya long  Baebol we i se, i gat ‘taem blong stap kwaet mo taem blong toktok,’ taswe hem i no talem wan tok. (Prija 3:1, 7; Matiu 27:11-14) Sipos yumi fesem wan traem olsem, yumi mas waes mo lukaotgud blong no putum ol brata blong yumi long denja.—Ol Proveb 10:19; 11:12.

18. ?Wanem wok blong yumi sipos ol elda oli askem kwestin long saed blong wan narafala we i mekem sin?

¹⁸ ?Olsem wanem sipos yu save se i gat wan long kongregesen we i mekem wan bigfala sin? Ol elda oli gat wok ya blong mekem kongregesen i stap klin, taswe maet oli save askem sipos yu save eni samting long saed blong bisnes ya. ?Bambae yu mekem wanem sipos hem i wan fren blong yu o wan famle? Baebol i talem se: “Man we oltaem i stap talem ol trutok, sipos hem i pas long kot, hem i save talemaot ol tok we i tru nomo.” (Ol Proveb 12:17; 21:28) Yu no mas haedem wan samting long ol elda, yu gat wok ya blong talemaot evri samting. Ol elda oli mas save ol samting ya, blong oli save givhan long man we i mekem sin blong i frengud bakegen wetem Jehova.—Jemes 5:14, 15.

19. ?Bambae yumi tokbaot wanem long nekis stadi?

¹⁹ Deved i prea long Jehova se: “Yu yu wantem man we tingting blong hem i stret gud olgeta.” (Ol Sam 51:6) Deved i save se samting we i stap long hat blong yumi i moa impoten. Taswe oltaem ol tru Kristin oli ‘oli mas tok tru long olgeta.’ Wan narafala samting we i mekem yumi defren long ol man blong giaman skul, hemia se yumi stap tijim trutok we i kamaot long Baebol. Long nekis stadi, bambae yumi tokbaot olsem wanem yumi save mekem samting ya taem yumi prij.