1-2. (1) ?Sam gavman oli mekem wanem long ol man blong Jehova? ?Be ol man blong Jehova oli mekem wanem? (2) ?From wanem yumi save glad taem ol man oli agensem yumi? (Tokbaot pija long fran pej tu.)

 NAOIA long bitim 30 kantri long wol, ol gavman oli putum tabu long wok blong yumi o oli no letem yumi blong mekem wok ya fulwan. Long sam narafala kantri, gavman i putum ol brata mo sista long prisen. ?Oli mekem wanem samting we i rong? Oli no mekem wan samting nating we i rong long tingting blong Jehova. Oli ridim mo stadi long Baebol, oli serem bilif blong olgeta wetem ol narafala, mo oli joen wetem ol narafala long ol miting. Mo tu, oli no tekem saed blong eni politik pati. Be oli holemstrong * long God nating se ol gavman oli agensem olgeta. Hemia i soemaot se i no gat wan samting we i save blokem olgeta blong wosipim Jehova. !Mo from samting ya, oli glad we oli glad!

² Ating yu bin luk pija blong sam Witnes we oli gat strong tingting, mo yu luk se oli stap smael. Oli harem gud from we oli save se Jehova i glad long olgeta, taem oli stap holemstrong long hem. (1 Kron. 29:17a) Jisas i talem se: “Olgeta we oli stap mekem stret fasin be ol man oli ronem mo kilim olgeta, oli glad . . . Yufala i harem gud mo yufala i mas glad bitim mak, from we bigfala pei blong yufala i stap.”—Mat. 5:10-12.

3. Folem Ol Wok 4:19, 20, ?ol aposol blong Jisas oli mekem wanem taem ol man oli agensem olgeta? ?From wanem oli mekem olsem?

³ Ol brata mo sista oli stap safa olsem ol aposol blong Jisas  bifo, taem ol man oli mekem i nogud long olgeta. Bakegen mo bakegen, ol jaj blong hae kot blong ol man Jiu “oli givim oda long olgeta blong oli stop blong yusum nem blong Jisas blong toktok long ol man.” (Wok 4:18; 5:27, 28, 40) ?Ol aposol oli mekem wanem? (Ridim Ol Wok 4:19, 20.) Oli save se wan Man we i hae moa i ‘givim oda long olgeta blong prij long ol man mo blong witnes’ long saed blong Kraes. (Wok 10:42) Taswe Pita mo Jon i toktok long bihaf blong olgeta, mo tufala i talem wetem strong tingting se bambae oli obei long God i bitim ol jaj ya, mo bambae oli no stop blong tokbaot Jisas. I olsem we oli talem long ol jaj ya se: ‘!Yufala i flas tumas! ?Yufala i ting se yufala i hae moa long God?’

4. Folem Ol Wok 5:27-29, ?wanem gudfala eksampol we ol aposol oli soemaot long ol tru Kristin? ?Mo olsem wanem yumi save folem eksampol blong olgeta?

⁴ Ol aposol oli soemaot wan gudfala eksampol we ol tru Kristin oli stap folem, hemia blong ‘obei long God we i rula blong olgeta, i bitim we oli obei long ol man.’ (Ridim Ol Wok 5:27-29.) Oli wipim ol aposol from we oli holemstrong long Jehova, mo taem oli aot long hae kot blong ol man Jiu, “oli glad from we God i luk olgeta se oli naf blong kasem sem long fes blong ol man from nem blong Jisas.” !Oli gohed nomo blong prij!—Wok 5:40-42.

5. ?Wanem sam kwestin we yumi mas ansa long olgeta?

⁵ Maet yu stap tingbaot sam kwestin olsem: ?Olsem wanem ol aposol oli save obei long God i bitim ol man, mo long semtaem obei long ol Tok blong Baebol blong “stap aninit long ol haeman”? (Rom 13:1) Tede, ?olsem wanem yumi save “stap aninit long ol gavman mo ol haeman” olsem aposol Pol i talem, mo gohed blong obei long God fastaem?—Taet. 3:1.

6. (1) ?Hu ya “ol haeman” we Rom 13:1 i tokbaot, mo yumi mas mekem wanem long olgeta? (2) ?Be yumi mas tingbaot wanem long saed blong ol haeman ya?

⁶ Ridim Rom 13:1. Long vas ya, “ol haeman” i minim ol man we oli rul antap long ol narafala mo kontrolem olgeta. Ol Kristin oli  mas obei long ol haeman ya. Olgeta ya oli traem mekem se ol man oli stap long pis, oli meksua se ol man oli obei long loa, mo samtaem oli protektem ol man blong Jehova tu. (Rev. 12:16) Taswe Baebol i talem se yumi mas pem ol defren takis we oli askem, mo givim respek mo ona long olgeta. (Rom 13:7) Be ol gavman ya oli rul nomo from we Jehova i letem olgeta. Jisas i soemaot samting ya taem Hed Gavman blong Rom, Ponjes Paelat, i kwestinim hem. Ponjes Paelat i talem se hem i gat paoa blong sevem laef blong Jisas o kilim hem i ded, Jisas i talem long hem se: “Sipos God i no givim paoa ya long yu, bambae yu yu no gat paoa long mi nating.” (Jon 19:11) Olsem Paelat, paoa blong ol man we oli stap rul tede mo ol man blong politik, i smol nomo.

7. ?Wetaem yumi no save obei long ol man we oli rul, mo olgeta oli mas save wanem?

⁷ Ol Kristin oli obei long gavman taem ol loa blong hem oli no agensem loa blong God. Be yumi no save obei taem oli askem long yumi blong mekem samting we God i agensem, o taem oli agensem samting we God i askem long yumi blong mekem. Traem tingbaot sipos gavman i talem se ol yangfala man oli mas joen long ami mo go faet. * O maet oli putum tabu long Baebol mo ol buk blong yumi, wok blong prij, mo ol miting. !Be Jehova i stap wajem ol rula ya we oli yusum nogud paoa blong olgeta, mo oli mekem i nogud long ol disaepol blong Kraes, mo bambae hem i jajem olgeta from!—Pri. 5:8.

8. ?Olsem wanem “haeman” i defren long “man ya we i hae olgeta”? ?Mo from wanem samting ya i impoten?

⁸ Tok ya “haeman” i minim “man we i moa gud, i gat paoa, o i gat hae posisen.” Be i no minim “man we i beswan, i gat olgeta paoa, i hae olgeta.” Nating se ol gavman blong man oli “haeman we oli stap rul,” be i gat wan Man we i hae moa long olgeta. Fo taem Baebol i singaot Jehova God se “Man Ya We i Hae Olgeta.”—Dan. 7:18, 22, 25, 27.

9. ?Profet Daniel i luk wanem vison?

⁹ Profet Daniel i luk sam vison we oli soemaot klia se Jehova i hae moa long ol rula. Fastaem Daniel i luk fo bigfala wael animol we oli pija blong ol politik paoa blong wol bifo mo naoia: Babilon, Media mo Pesia, Gris, Rom, mo hemia we i stap rul tede, Inglan mo Amerika. (Dan. 7:1-3, 17) Biaen, Daniel i luk Jehova God we i stap sidaon long bigfala jea blong king long heven. (Dan. 7:9, 10) Nekis samting we profet Daniel i luk, hem i wan woning long ol rula tede.

10. Folem Daniel 7:13, 14, 27, ?Jehova i givim paoa blong rul long hu? ?Samting ya i soemaot wanem long saed blong Jehova?

¹⁰ Ridim Daniel 7:13, 14, 27. God i tekemaot paoa blong rul long ol gavman blong man mo i givim long ol narafala we oli stret blong oli kasem mo oli gat moa paoa. ?Hem i givim long hu? Long “pikinini blong man,” hemia Jisas Kraes, mo long “ol tabu man blong Man We i Hae Olgeta,” hemia ol 144,000 we bambae oli rul “gogo i no save finis.” (Dan. 7:18) I klia se Jehova i “Man Ya We i Hae Olgeta,” from we hem nomo i gat paoa blong mekem samting ya.

11. ?Wanem narafala samting we Daniel i raetem, we i soemaot se Jehova i hae moa long ol nesen?

¹¹ Samting we Daniel i luk long vison i laenap wetem samting we hem i talem finis, i se: “God blong heven . . . i stap tekemaot ol king mo i stap putumap ol king.” Hem i talem tu se: “Hae God i Rula long kingdom blong ol  man mo . . . hem i save givim kingdom ya long eni man we hem i wantem.” (Dan. 2:19-21; 4:17) ?I gat sam taem bifo we Jehova i bin tekemaot sam rula mo putumap sam rula? !Yes!

12. Tokbaot olsem wanem Jehova i tekemaot paoa blong sam king long taem bifo. (Yu luk pija.)

¹² Jehova i soemaot finis se hem i hae moa i bitim “ol haeman we oli stap rul.” Tingbaot tri eksampol. Fero blong Ijip i mekem ol man blong Jehova oli kam slef, mo bakegen mo bakegen hem i talem se bambae hem i no lego olgeta. Be God i mekem olgeta i fri mo i draonem Fero long Red Si. (Eks. 14:26-28; Sam 136:15) Long wan bigfala lafet we King Belsasa blong Babilon i mekem, hem i “leftemap [hem] wan agensem Masta blong heven,” mo hem i no presem Jehova be i “presem ol god ya long silva mo gol.” (Dan. 5:22, 23) Be God i daonem flas man ya. “Long sem naet ya,” oli kilim Belsasa i ded mo kingdom blong hem i go long han blong ol man Media mo Pesia. (Dan. 5:28, 30, 31) King Herod Agripa 1 blong Palestaen i kilim aposol Jemes i ded mo i putum aposol Pita long prisen, wetem tingting ya blong kilim hem tu i ded. Be Jehova i blokem plan blong Herod. “Enjel blong Jehova i kilim [Herod]” i ded.—Wok 12:1-5, 21-23.

13. Tokbaot olsem wanem Jehova i winim sam grup blong ol rula we oli joen wanples blong agensem ol man blong hem.

¹³ Mo tu, Jehova i soemaot se hem i hae moa long ol grup blong ol nesen we oli joen wanples blong agensem ol man blong hem. Jehova i faet long bihaf blong Isrel, mo i mekem se oli naf blong winim wan grup blong 31 king blong Kenan mo tekem bigfala haf blong Promes Lan i blong olgeta. (Jos. 11:4-6, 20; 12:1, 7, 24) Mo tu, Jehova i spolem King Benadad mo 32 narafala rula blong Siria we oli joen wanples blong faet agensem Isrel.—1 King 20:1, 26-29.

14-15. (1) ?King Nebukadnesa mo King Darias oli talem wanem long saed blong rul blong Jehova? (2) ?Wan man blong raetem Ol Sam i talem wanem long saed blong Jehova mo nesen blong hem?

¹⁴ !Bakegen mo bakegen, Jehova i soemaot se hem i Man Ya We i Hae Olgeta! King Nebukadnesa blong Babilon i no gat tingting daon blong luksave se evriwan i mas presem Jehova. Be hem i tok flas se ‘hem nao i gat paoa, hem i king, hem i gat glori mo haenem.’  Taswe God i mekem se hem i lusum hed. Afta we Nebukadnesa i kam gud bakegen, hem i “presem Hae God” mo i talem se “rul blong [Jehova] i wan rul we i blong olwe.” Hem i gohed se: “I no gat wan man i save blokem hem.” (Dan. 4:30, 33-35) Daniel tu i holemstrong long God taem oli sakem hem i go long ol laeon, nao Jehova i sevem hem. Long taem ya, King Darias i talem se: “Evri man i mas seksek mo fraet long God blong Daniel. From hem i God ya we i laef mo hem i stap olwe. Kingdom blong hem bambae i neva foldaon, mo paoa blong rul blong hem i stap olwe.”—Dan. 6:7-10, 19-22, 26, 27, fut.

¹⁵ Wan man blong raetem Ol Sam i talem se: “Jehova i spolem finis ol plan blong ol nesen. Hem i blokem finis ol plan blong ol man.” Mo hem i gohed se: “Nesen we God blong hem Jehova, hem i glad, hemia ol man we hem i bin jusumaot olgeta blong oli stap olsem ol samting we i blong hem nomo.” (Sam 33:10, 12) !Hemia wan gudfala risen blong yumi holemstrong long Jehova!

16. Long saed blong “bigfala trabol,” ?bambae yumi sua long wanem samting? ?From wanem? (Yu luk pija.)

¹⁶ Yumi ridim finis ol stori blong ol samting we Jehova i mekem bifo. ?Olsem wanem long fiuja? ?Wanem bambae i hapen i no longtaem? Yumi sua se Jehova bambae i sevem ol man we oli holemstrong long hem, long taem blong “bigfala trabol.” (Mat. 24:21; Dan. 12:1) Bambae hem i mekem olsem taem wan bigfala grup blong ol nesen, hemia Gog blong Magog, i atakem olgeta we oli holemstrong long Jehova long fulwol. !Nating sipos long bigfala grup ya i gat ol 193 memba blong Yunaeted Nesen, be bambae oli no naf blong winim Man Ya We i Hae Olgeta mo ami blong hem long heven! Jehova i promes se: “Bambae mi leftemap mi i go antap long fored blong plante nesen, mi mekem mi mi  kam tabu, mo mi mekem olgeta oli save mi. Nao bambae olgeta oli mas save se mi mi Jehova.”—Esik. 38:14-16, 23; Sam 46:10.

17. ?Baebol i tokbaot wanem fiuja blong ol king long wol ya mo olgeta we oli holemstrong long Jehova?

¹⁷ Atak blong Gog bambae i statem laswan faet ya Amagedon we bambae Jehova i spolem ‘ol king blong evri ples long wol.’ (Rev. 16:14, 16; 19:19-21) Biaen “ol stret man nomo bambae oli stap long wol ya, mo ol man we oltaem oli stap mekem samting we i stret, bambae oli stap long hem.”—Prov. 2:21, fut.

18. ?Plante trufala Kristin oli rere blong mekem wanem? ?From wanem? (Daniel 3:28)

¹⁸ Long ol handred yia we i pas, plante trufala Kristin oli rere blong go kalabus o blong ded, from we oli lavem Jehova olsem Rula mo King blong olgeta. Ol man ya oli holemstrong long Jehova. Oli gat sem tingting olsem ol trifala Hibru we Jehova i sevem olgeta taem oli sakem olgeta long bigfala faea, from we oli holemstrong long Man Ya We i Hae Olgeta.—Ridim Daniel 3:28.

19. ?Jehova bambae i jajem ol man blong hem folem wanem? ?Yumi mas mekem wanem naoia?

¹⁹ Deved i raetem wan Sam we i tokbaot olsem wanem i impoten blong holemstrong long God, i se: “Jehova bambae i talemaot jajmen we ol man bambae oli kasem. O Jehova, yu jajem mi folem ol stret fasin blong mi mo folem fasin blong mi blong holemstrong.” (Sam 7:8) Mo tu, Deved i raetem se: “I gud fasin we i stret, mo fasin blong mekem i stret, tufala i lukaot gud long mi.” (Sam 25:21) !Beswan fasin blong laef, hemia blong holemstrong long Jehova nomata wanem samting i hapen! Sipos yumi mekem olsem, bambae yumi gat sem filing olsem man ya we i raetem Sam, se: “Ol man we oli holemstrong long yu, oli glad oli singsingaot.”—Sam 132:9.