Kwestin
?Ol man Isrel oli kakae mana mo pijin ya kwel nomo, o oli kakae sam moa narafala samting?
Mana hem i men kakae we ol man Isrel oli kakae long ol 40 yia we oli stap long draeples. (Eks. 16:35) Mo tu, i gat tu defren taem we Jehova i givim pijin ya kwel long olgeta. (Eks. 16:12, 13; Nam. 11:31) Nating se i olsem, ol man Isrel oli gat sam narafala samting tu blong kakae.
Eksampol, samtaem Jehova i lidim ol man blong hem oli go long ‘wan ples blong spel’ we i gat wota mo kakae long hem. (Nam. 10:33) Wan long ol ples ya hemia Elim, we “i gat 12 springwota mo 70 pamtri,” i sua se hemia detpam. (Eks. 15:27) Buk ya Plants of the Bible i talem se detpam “i gru long plante defren ples, mo hem i men kakae we ol man oli kakae long draeples. Pamtri ya oli save kakae, yusum olsem oel, mo yusum blong mekem selta blong plante milian man.”
Mo tu, maet ol man Isrel oli bin stop long wan bigfala ples, we tede oli kolem Faran, we hem i pat blong Wadi Ya Faran. a Buk ya Discovering the World of the Bible i talem se wadi o vali ya “i longfala olsem 130 kilometa, mo hem i naes we i naes, mo hem i wan popiula wadi long Sinae.” Buk ya i gohed i se: “Sipos wan man i travel samwe 45 kilometa stat long maot blong reva ya i go kasem solwota, bambae hem i kasem naesfala ples ya Faran. Ples ya i stap samwe 610 meta antap long level blong solwota, mo i longfala olsem 4.8 kilometa. Ples ya i fulap long ol pamtri, mo i naes we i naes olsem garen blong Iden. Blong plante taosen yia, ol man oli stap kam long ples ya from i gat plante taosen detpam.”
Taem ol man Isrel oli aot long Ijip, oli karem sam flaoa, sam bol blong miksim flaoa, mo maet sam sid mo oel. I tru, ol samting ya oli no stap longtaem. Be ol man Isrel oli karem tu “ol sipsip, ol buluk, mo plante narafala animol.” (Eks. 12:34-39) Be from we laef long draeples i had, plante long ol animol blong olgeta oli ded. Mo tu, oli kakae sam long ol animol ya, sam oli givim olsem sakrefaes, iven long ol giaman god. b (Wok 7:39-43) Be ol man Isrel oli stil gat sam buluk mo sipsip. Yumi save samting ya from we Jehova i talem long ol man we oli no obei long hem se: “Ol boe blong yufala bambae oli stap long draeples blong 40 yia.” (Nam. 14:33) Taswe, i sua se ol animol ya oli mekem se ol man Isrel oli save dring melek mo kakae mit. Be maet i no naf long fidim klosap 3 milian man blong 40 yia. c
?Weples ol animol ya oli faenem kakae mo wota? d Long taem ya we ol man Isrel oli stap wokbaot long draeples, i gat plante ren mo plante plant long draeples. Buk ya Insight on the Scriptures, Volume 1, i talem se 3,500 yia bifo, “ples ya we ol man Isrel oli stap long hem, i gat plante moa wota i bitim tede. Yumi save samting ya from we i gat plante drae vali we oli dip, we oli soemaot se i bin gat ol reva we oli ron long ples ya.” Nating se i olsem, ples ya i wan bigfala draeples mo i mekem man i fraet. (Dut. 8:14-16) Sipos Jehova i no mekem merikel blong givim wota long olgeta, ol man Isrel wetem ol animol blong olgeta bambae oli ded evriwan.—Eks. 15:22-25; 17:1-6; Nam. 20:2, 11.
Moses i talem long ol man Isrel se Jehova i givim mana long olgeta “blong [oli] save se man i no save laef long bred nomo, be man i save laef long evri tok we i kamaot long maot blong Jehova.”—Dut. 8:3.
a Yu luk Wajtaoa blong 1 Mei 1992, pej 24-25.
b Baebol i tokbaot tu defren taem we ol man Isrel oli givim animol olsem sakrefaes i go long Jehova long draeples. Faswan taem, hemia long taem ya we oli putumap ol pris, mo seken taem, hemia long taem blong Pasova. Oli mekem tufala samting ya long 1512 B.K.T., hemia long seken yia we ol man Isrel oli aot long Ijip.—Lev. 8:14–9:24; Nam. 9:1-5.
c Klosap long en blong ol 40 yia we ol man Isrel oli stap long draeples, oli tekem plante taosen animol long ol man we oli winim long faet. (Nam. 31:32-34) Nating se i olsem, oli gohed blong kakae mana gogo kasem we oli go insaed long Promes Lan.—Jos. 5:10-12.
d I no gat pruf we i soemaot se ol animol oli kakae mana, from we Jehova i talem long ol man Isrel blong oli pikimap mana folem namba blong ol man nomo, be hem i no tokbaot ol animol.—Eks. 16:15, 16.