Go long ol haf insaed long hem

Go long lis blong ol haf

“Wan Faet Blong Finisim Olgeta Faet”

“Wan Faet Blong Finisim Olgeta Faet”

“Wan Faet Blong Finisim Olgeta Faet”

‘Mi mi mekem promes long yufala se faet ya hem i laswan faet—wan faet blong finisim olgeta faet.’—WOODROW WILSON, PRESIDEN BLONG YUNAETED STET (1913-1921).

HEMIA nao bigfala samting we wan lida blong wol i wet blong luk afta we Wol Wo Wan i finis, samwe 90 yia i pas finis. Wol Wo ya we olgeta kantri blong wol oli joen long hem i nogud we i nogud olgeta, taswe olgeta we oli winim faet ya oli wantem holem tingting ya—mo oli nidim blong holem tingting ya—se olgeta samting we oli lusum bambae i mekem laef blong olgeta i moagud blong olwe. Be ol faet blong man oli no givhan blong finisim olgeta trabol, antap long hemia, oli no givhan nating blong karemaot faet.

Samwe 20 yia afta we Presiden Wilson i hareap blong mekem promes ya, Wol Wo Tu i stat. Faet ya i kilim plante moa man i ded mo i spolem fulap samting bitim Wol Wo Wan. Long ol 20 yia bitwin Wol Wo Wan mo Wol Wo Tu, ol niufala save blong wokem ol samting i kam antap, nao ol man oli kam naf blong kilim fulap man i ded wantaem. Klosap long en blong Wol Wo Tu, ol lida blong wol oli luksave se maet bambae ol faet oli kam antap moa bitim bifo.

Long 1945, wan komanda blong ami blong Yunaeted Stet, Douglas MacArthur, i bin talem olsem: “Yumi kasem laswan janis blong yumi finis, blong finisim ol faet. Sipos yumi no wokem wan plan we i moagud mo we i mekem i stret long olgeta man, i no long sam nomo, bambae Amagedon i save kasem yumi.”

Komanda MacArthur i savegud trabol we i bin kamaot taem oli sakem tu niuklia bom long tufala taon ya Nagasaki mo Hiroshima, long en blong Wol Wo Tu. Tufala bom ya i spolemgud tufala taon ya long Japan, mo samting ya i pulum komanda ya blong givim wan niufala mining long tok ya “Amagedon”—wan niuklia faet we i save spolemgud evri samting, mo i save minim tu se, en blong olgeta man long wol.

Ol man oli stap wari yet se maet bambae i save gat wan niuklia faet. Klosap long 1960, ol bigbigfala kantri blong wol oli putumap wan plan we oli kolem “mutually assured destruction” (“evriwan oli sua blong lus”). Plan ya, hemia se nomata wanem saed i statem faet, be olgeta kantri oli mas gat naf bom mo roket blong spolem smolhaf (25 pesen) blong ol man mo stret haf (50 pesen) blong ol faktri, long ol kantri we oli enemi blong olgeta. I no gat plante man we oli haremgud long plan ya blong holem pis long wol.

Tede namba blong ol niuklia tul blong faet i stap kam antap, mo faet long sam kantri i gohed blong kilim plante plante man i ded. Tingting ya se i save gat wan niuklia faet, i stap mekem ol man oli fraet yet. Nating we ol man oli wantem tumas blong luk en blong ol faet, i no gat plante man we oli bilif se wan faet no wan narafala plan blong ami mo politik i save putum pis long fulwol.

Be Baebol i tokbaot wan faet we i narakaen olgeta we bambae i finisim olgeta faet blong wol. Hem i kolem faet ya se “Amagedon”—tok ya we plante man oli yusum blong tokbaot wan bigfala niuklia faet. ?Olsem wanem faet ya Amagedon i save finisim ol faet? Nekis haf blong magasin ya bambae i givim ansa long kwestin ya.

[Credit Line long pej 3]

DTRA Photo