Blokem Kros ‘Blong Winim Rabis Fasin’

“Ol fren. Sipos wan man i spolem yufala, bambae yufala i no givimbak fasin ya long hem . . . Yufala i mas holemstrong ol stret fasin blong yufala, blong winim ol rabis fasin.”—ROM 12:19, 21.

1, 2. ?Wanem gudfala fasin blong wan grup blong ol Witnes we oli stap mekem wan trip long plen?

WAN grup blong 34 Witnes blong Jeova i stap mekem wan trip long plen. Oli stap go long wan narafala ples blong openem wan niufala branj ofis. Long wan ples, plen i mas stop blong wan aoa blong fulumap masut. Be taem plen i stop, oli faenem wan trabol long enjin. Ale, ol pasenja oli stap 44 aoa long epot ya, we i longwe long taon. Oli sot long kakae mo wota, mo i no gat naf toelet tu. Plante pasenja oli kros, nao oli tok nogud long olgeta we oli wok long epot. Be ol pasenja we oli Witnes blong Jeova oli stap kwaet.

² Ol Witnes oli kasem ples we oli stap go long hem, stret long taem blong laswan haf blong miting blong openem branj ofis ya. Nating se oli taed, oli stap afta long miting ya blong storian wetem ol Kristin brata sista blong olgeta. Samtaem biaen, oli harem wan gudfala ripot long saed blong longfala tingting blong olgeta taem plen i brokdaon, mo fasin blong olgeta blong no kam kros. Wan pasenja i talem long kampani blong plen se: “I gud se ol 34 Kristin ya oli stap long plen, sipos no, bambae i gat wan bigfala faet long epot.”

Ol Man Blong Wol Ya Oli Kros Tumas

3, 4. (a) ?Olsem wanem kros i bin lidim sam man blong kilim narafala? ?Fasin ya i jes stat, no olsem wanem? (b) ?Ken i naf blong blokem kros blong hem? Eksplenem.

³ Ol trabol we ol man oli kasem long rabis wol ya i save mekem olgeta oli kam kros. (Dut. 28:34) Plante man oli letem kros i lidim olgeta gogo oli agensem narafala stret, mo maet oli kilim no mekem i nogud long narafala. Sam kantri oli faet agensem narafala kantri. Mo samtaem ol man insaed long wan kantri nomo, oli stap faetfaetem olgeta. Trabol long plante famle tu, i mekem se faet i stap kamaot insaed long haos nomo. Be ol fasin ya blong kros mo faet oli no jes stat naoia nomo, oli stap long ol yia bifo tu. Ken, we i faswan boe blong Adam mo Iv, i kilim smol brata blong hem, Ebel, i ded, from we jalus i lidim hem blong kros long Ebel. Jeova i tok long Ken, i talem se hem i mas bos long ol filing blong hem. Mo Jeova i promes se bambae i blesem Ken sipos hem i blokem kros blong hem. Be Ken i no lesin. Hem i girap i kilim brata blong hem i ded.—Ridim Jenesis 4:6-8.

⁴ Nating se Ken i sinman, hem i naf blong jusumaot stret rod. Hem i save blokem kros blong hem. Be from we hem i no blokem kros, i klia se hem i gat bigfala fol long fes blong God taem i kilim brata blong hem i ded. Samting ya i sem mak long yumi. From we yumi sinman, i had moa blong blokem kros mo ol nogud fasin we yumi save mekem taem kros i lidim yumi. Antap long hemia, i gat plante narafala trabol we oli save mekem yumi harem nogud, long taem ya we ‘laef i strong tumas.’ (2 Tim. 3:1) Wan samting we i save mekem yumi harem nogud, hemia trabol long saed blong mane. Ol polis mo sam grup we oli wok blong halpem ol famle, oli talem se trabol long saed blong mane nao i lidim plante man blong oli faerap long kros. Mo trabol long saed blong mane i mekem raf fasin i kam antap insaed long famle tu.

5, 6. ?Yumi save tekem wanem tingting blong ol man blong wol, long saed blong kros?

⁵ Mo tu, plante man we oli stap raonabaot long yumi oli “tingbaot olgeta nomo,” “tingting blong olgeta i go antap tumas,” mo “oli wael olgeta.” I isi nomo blong yumi tekem ol nogud fasin ya blong olgeta, nao yumi kam olsem we yumi save kros kwik. (2 Tim. 3:2-5) Mo tu, plante muvi mo stori long televisin oli givim tingting se i stret nomo  blong givimbak nogud fasin we man i mekem long yumi. Ol stori ya oli fulap long faet mo raf fasin. Oli givim tingting se hemia nomo rod blong stretem trabol, mo se man i gat raet blong kilim narafala. Ol tok long ol muvi ya oli pulum ol man we oli stap lukluk olgeta, blong oli gat filing ya se rabis man “i mas kasem blong hem.” Hemia i min se gudfala man i mas kilim rabis man i ded.

⁶ Ol stori olsem oli no leftemap rod we God i talem se yumi mas folem. Oli leftemap “spirit we i kamaot long wol,” mo spirit blong rula blong wol ya we i kros tumas, hemia Setan. (1 Kor. 2:12; Efes. 2:2; Rev. 12:12) Spirit ya i pulum ol sinman blong folem filing blong olgeta nomo. Spirit ya i agensem tabu spirit blong God fulwan, mo i agensem frut blong tabu spirit tu. Yes, wan stamba tijing blong trufala Kristin skul, hemia se man i no mas givimbak nogud fasin we narafala i mekem long hem. (Ridim Matiu 5:39, 44, 45.) Ale, ?olsem wanem yumi save go moa blong folem tijing ya blong Jisas long laef blong yumi?

Sam Man Oli Blokem Kros Mo Sam Oli No Blokem

7. ?Wanem i hapen taem Simeon mo Livae tufala i no blokem kros?

⁷ Baebol i givim fulap advaes blong halpem yumi blong blokem kros. Mo tu, stori blong sam man long Baebol i soemaot long yumi wanem i save hapen taem yumi blokem kros mo taem yumi no blokem kros. Tingbaot tufala boe blong Jekob, nem blong tufala Simeon mo Livae. Tufala i givimbak nogud fasin long man ya Sekem, from we Sekem i fosem sista blong tufala Daena, blong i slip wetem hem. Tufala i ‘harem nogud tumas, mo tufala i kros tumas.’ (Jen. 34:7) Biaen, ol narafala boe blong Jekob oli girap agensem taon we Sekem i stap long hem. Oli karem olting blong taon ya, mo oli tekem ol woman mo pikinini oli go kalabus. Oli mekem samting ya from trabol we i kasem Daena, be ating i no hemia nomo. Oli mekem tu from we oli praod long gudnem we famle blong olgeta i gat, mo oli wantem leftemap gudnem ya bakegen. Oli harem se Sekem i spolem gud olgeta mo papa blong olgeta, Jekob. ?Be wanem tingting blong Jekob long saed blong samting we ol boe blong hem oli mekem?

8. ?Stori blong Simeon mo Livae i soemaot wanem samting long saed blong fasin blong givimbak?

⁸ Yumi save se taem trabol ya i kasem Daena, Jekob i mas harem nogud bitim mak. Nating se i olsem, hem i agensem nogud fasin blong ol boe blong hem, we oli givimbak long Sekem. Simeon mo Livae tufala i traem mekem eskius, tufala i talem se: “?Weswe? ?Yu wantem oli mekem sista blong mifala i kam olsem woman blong rod nomo?” (Jen. 34:31) Be hemia i no en blong trabol ya, from we Jeova tu i no glad. Plante yia biaen, Jekob i talem long Simeon mo Livae se, from we tufala i kros mo tufala i mekem faet, ale ol pikinini blong tufala bambae oli seraot. Bambae oli go stap wanwan olbaot long medel blong ol man Isrel. (Ridim Jenesis 49:5-7.) Yes, papa blong Simeon mo Livae i no glad, mo God tu i no glad long tufala, from we tufala i no blokem kros blong tufala.

9. ?Long wanem taem long laef blong Deved, we klosap hem i letem kros i lidim hem blong mekem sin?

⁹ King Deved i mekem fasin we i defren long Simeon mo Livae. Hem i gat plante janis blong givimbak nogud fasin we man i mekem long hem, be hem i no givimbak. (1 Saml. 24:3-7) Nating se i olsem, i gat wan taem long laef blong Deved, we klosap hem i letem kros i lidim hem blong mekem sin. Ol man blong Deved oli stap lukaot gud long ol sipsip mo nani blong wan rijman we nem blong hem Nabal, mo oli lukaot gud long ol man blong wok blong hem tu. Be Nabal i girap i tok nogud long ol man blong Deved. Deved i harem nogud tumas long samting we Nabal i talem long ol man blong hem, nao hem i wantem faetem man ya blong givimbak nogud fasin blong hem. Ale Deved mo ol man blong hem oli go blong kilim Nabal i ded, wetem evriwan long haos blong hem. Be wan yangfala man i harem nius se Deved olgeta oli stap kam, ale hem i talemaot long Abigel, woman blong Nabal, wanem we i hapen, mo i talem long Abigel se i mas mekem wan samting hareap. Abigel i wan waes woman, ale wantaem nomo, hem i hivimap plante samting, nao i go blong mitim Deved blong givim ol presen ya long hem. Abigel i mekem tingting blong hem i stap daon, nao i talem sore long Deved from fasin blong Nabal we i no gat respek nating. Abigel i save se Deved i wan man we i onagud long Jeova, taswe hem i askem long Deved blong livim bisnes ya i stap long han blong Jeova  nomo. Nao kros blong Deved i godaon, mo hem i talem se: “Mi talem tangkiu long [Jeova] from gudfala tingting ya blong yu, mo from samting ya we yu mekem naoia, we yu blokem mi, blong mi no go kilim man ya i ded.”—1 Saml. 25:2-35.

Tingting Blong Ol Kristin

10. ?Wanem tingting blong ol Kristin long saed blong fasin blong givimbak long man we i mekem i nogud long olgeta?

¹⁰ Stori blong Simeon mo Livae wetem stori blong Deved mo Abigel, oli soemaot klia se Jeova i no glad long man we i letem kros i lidim hem blong mekem raf fasin, be hem i blesem man we i traehad blong mekem pis. Aposol Pol i raetem se: “Oltaem, long saed blong yufala, yufala i mas traehad blong faenem rod blong yufala i gat pis wetem olgeta man. Ol fren. Sipos wan man i spolem yufala, bambae yufala i no givimbak fasin ya long hem bakegen. Yufala i mas livim hem i stap, . . . from we Baebol i talem se, ‘Hae God i talem se, “Fasin ya blong givimbak long man we i mekem i nogud, mi nomo mi gat raet blong mekem. Mo mi bambae mi givimbak long olgeta.”’ Mo bakegen, Baebol i talem se, ‘Sipos wan enemi blong yu i hanggri, yu mas givim kakae long hem. Sipos hem i tosta, yu mas givim wota long hem. Long fasin ya, bambae yu mekem hem i sem we i sem [“bambae yu hivimap sakol we i red we i red antap long hed blong hem,” NW].’ Bambae yufala i no letem ol rabis fasin i winim yufala. Yufala i mas holemstrong ol stret fasin blong yufala, blong winim ol rabis fasin.”—Rom 12:18-21. *

11. ?Olsem wanem wan Kristin sista i lanem blong winim kros?

¹¹ Yumi tu yumi save folem advaes ya. Tingbaot wan Kristin sista we i kam luk wan elda, i talem se hem i no glad long woman we i jes kam maneja long ples blong wok blong hem. Hem i talem se woman ya i no mekem i stret long hem, mo i no kaen nating. Hem i kros long woman ya mo i wantem lego wok ya. Elda i talem long hem se i no mas hareap blong mekem wan samting. Elda i luksave se fasin blong sista ya blong kros from nogud fasin blong maneja ya, i jes mekem trabol i kam mowas. (Taet. 3:1-3) Elda i talem long hem se nating sipos hem i faenem wan narafala wok, be hem i mas jenisim tingting blong hem yet, long saed blong ol man we oli mekem i nogud long hem. Hem i talem long sista ya se hem i mas folem ol tok blong Jisas, mo mekem i gud long maneja ya, olsem we hem i wantem se maneja i mekem i gud long hem. (Ridim Luk 6:31.) Sista i talem se bambae hem i traehad blong folem advaes ya. ?Wanem i hapen? Sloslo, fasin blong maneja i jenis, nao wan dei hem i talem tangkiu long sista ya from gudfala wok blong hem.

12. ?From wanem yumi save harem nogud bitim mak sipos wan narafala Kristin i mekem samting we i no stret long yumi?

¹² Ating yumi no sapraes taem yumi kasem trabol long wan man afsaed long Kristin kongregesen. Yumi save se laef long wol ya we Setan i bos long hem i no stret nating. Mo oltaem yumi mas traehad blong blokem fasin ya we yumi kam kros from ol nogud samting we ol man oli mekem long yumi mo long ol narafala. (Sam 37:1-11; Pri. 8:12, 13; 12:13, 14) Be taem wan Kristin brata no sista i mekem samting we i no stret long yumi, yumi save harem nogud bitim mak. Wan Kristin sista i tingting bak long samting we i hapen long hem, i se: “Taem mi stap lanem trutok, samting we i had moa long mi hemia blong kasem save se ol man blong Jeova oli no stret gud olgeta, oli save mestem tu.” Bifo we yumi kasem trutok, yumi stap long medel blong ol man blong wol we oli no gat lav mo oli no kea nating. Be taem yumi bilif long trutok, yumi wantem se evriwan long Kristin kongregesen bambae oli kaengud long olgeta. Taswe, sipos wan Kristin brata no sista, antap moa wan brata we i gat wok long kongregesen, i no tingting gud nao i mekem no i talem wan samting we i spolem yumi, no i mekem wan samting we i no stret blong wan Kristin i mekem, yumi save harem nogud mo yumi kros. Maet yumi askem se: ‘?Olsem wanem samting olsem i save hapen long medel blong ol man blong Jeova?’ Blong talem stret, ol samting olsem oli hapen long taem blong ol aposol tu, long medel blong ol Kristin we tabu spirit i makemaot olgeta. (Gal. 2:11-14;  5:15; Jem. 3:14, 15) ?Sipos samting ya i hapen long yumi, yumi mas mekem wanem?

13. ?From wanem yumi mas wok had blong winim trabol we i save kamaot wetem narafala, mo yumi mas wok olsem wanem?

¹³ Kristin sista we yumi jes tokbaot, i talem se: “Mi mi lanem blong prea from man we i spolem mi. Oltaem samting ya i givhan.” Olsem yumi ridim finis, Jisas i tijim yumi blong prea from olgeta we oli mekem i nogud long yumi. (Mat. 5:44) !I moa impoten yet we yumi prea from ol Kristin brata sista blong yumi! Ol papa oli wantem se ol pikinini blong olgeta oli lavlavem olgeta. Long sem fasin, Jeova i wantem se ol man blong hem long wol oli fren gud tugeta. Yumi stap wet long taem ya we bambae yumi laef tugeta long pis, gogo i no save finis. Jeova i stap tijim yumi naoia blong laef olsem. Hem i wantem we yumi joengud blong mekem bigfala wok we hem i givim long yumi. Taswe, yumi mas stretem ol trabol we yumi gat wetem narafala. Narafala rod se, ‘yumi no moa tingbaot’ rong we hem i mekem long yumi, be yumi gohed nomo blong wokgud wetem hem. (Ridim Ol Proveb 19:11.) Taem yumi gat trabol wetem wan brata no sista, i nogud yumi stap longwe long hem. Yumi mas givgivhan long yumi blong yumi stap insaed long kongregesen blong ol man blong God. Long ples ya, yumi save stap sef, olsem we Jeova i “stap holemgud yumi, we han blong hem bambae i no save kam slak samtaem.”—Dut. 33:27.

Mekem i Gud Long Olgeta Man, i Karem Gudfala Frut

14. ?Olsem wanem yumi save faet agensem paoa we Setan i yusum blong traem mekem yumi seraot?

¹⁴ Setan mo ol rabis enjel blong hem oli wantem blokem yumi, blong yumi no moa talemaot gud nius long ol man. Blong mekem olsem, oli traem spolem ol hapi famle mo kongregesen. Oli traem blong mekem ol famle mo kongregesen i seraot, from oli save se sipos ol man long wan grup oli seraot, hemia bambae i mekem grup ya i foldaon. (Mat. 12:25) Blong blokem paoa blong Setan mo ol rabis enjel, yumi mas folem advaes ya blong Pol se: “Man blong wok blong Masta blong yumi, hem i no mas man blong faet, hem i mas mekem i gud long olgeta man.” (2 Tim. 2:24) Yumi mas tingbaot se olgeta we yumi stap faet agens long olgeta, “oli no man. Yumi stap faet agens long ol devel . . . we oli gat paoa.” Blong winim faet ya, yumi no yusum ol prapa tul blong faet mo raf fasin we i kamaot from kros. Be yumi mas putum ol klos blong faet we God i givim, mo yusum ol tul “blong talemaot gud nius blong pis.”—Efes. 6:12-18.

15. ?Yumi no mas mekem wanem, taem ol man afsaed long kongregesen oli agensem yumi?

¹⁵ Ol enemi blong Jeova afsaed long kongregesen, oli mekem ol rabis samting agensem ol man blong Jeova we oli man blong mekem pis. Sam long ol enemi ya oli kilim ol Witnes blong Jeova. Sam narafala oli putum ol giaman tok long niuspepa blong agensem ol Witnes, no oli talemaot ol giaman tok ya long kot. Jisas i talem finis se bambae oli mekem olsem long ol man blong hem. (Mat. 5:11, 12) ?Yumi no mas mekem wanem taem oli agensem yumi? Yumi neva mas talem no mekem wan samting blong ‘givimbak fasin nogud’ we oli mekem long yumi.—Rom 12:17; ridim 1 Pita 3:16.

16, 17. ?Wanem trabol we wan kongregesen i fesem?

¹⁶ Nomata wanem samting we Setan i mekem long yumi, yumi save givim wan gudfala witnes taem yumi ‘holemstrong long stret fasin blong winim rabis fasin.’ Stori blong kongregesen long wan aelan blong Pasifik i soemaot samting ya. Kongregesen ya i rentem wan haos miting blong mekem Memoriol long hem. Ol lida blong jos oli harem se ol Witnes oli rentem haos ya, nao oli talem long ol man blong olgeta blong oli kam long wan jos seves long haos miting ya, long sem taem stret we ol Witnes  oli bin putum blong mekem Memoriol. Be bos blong polis i harem nius blong plan ya, ale hem i talem long ol lida blong jos se haos miting ya i mas rere blong ol Witnes, long stret taem we oli putum finis blong mekem miting blong olgeta. Be long stret taem ya, haos i fulap long ol man blong jos, mo oli statem seves blong olgeta.

¹⁷ Ol polis oli luk samting ya nao oli mekem rere blong ronemaot ol man ya long haos miting ya. Be presiden blong jos i kam luk wan elda blong ol Witnes, i askem se: “?Yufala i wantem mekem wan spesel samting tunaet?” Elda ya i talemaot Memoriol long hem, nao man ya i talem se: “!O, mi mi no save!” Wan polis i harem tok blong hem nao i talem strong se: “!Mifala i talem long yu finis long moning ya!” Lida ya blong jos i tanem hem blong lukluk elda blong ol Witnes, nao hem i talem wetem wan giaman smael se: “?Bambae yufala i mekem wanem naoia? Haos ya i fulap long ol man blong jos. ?Bambae yufala i strong long ol polis blong ronemaot mifala?” !Man ya i minim nomo blong blokem ol Witnes, mo i talem ol giaman tok ya blong mekem i luk olsem se ol Witnes nao oli stap mekem i nogud long ol man blong jos! ?Ale, ol Witnes oli mekem wanem?

18. ?Ol Witnes oli mekem wanem taem lida blong jos i mekem trabol long olgeta? ?Wanem i kamaot from?

¹⁸ Ol Witnes oli talem se oli save letem jos ya i holem seves blong hem blong haf aoa, mo biaen bambae oli mekem Memoriol. Ale jos i gohed bitim haf aoa, be taem ol man blong jos oli aot, ol Witnes oli mekem Memoriol. Long nekis dei, gavman i putumap wan komiti blong lukluk long bisnes ya. Komiti i skelem gud ol samting we i hapen, nao i mekem desisen se jos i mas talemaot se presiden blong jos nao i mekem trabol ya, i no ol Witnes. Komiti ya i talem tangkiu long ol Witnes blong Jeova from longfala tingting we oli gat taem oli fesem trabol ya. Ale from we ol Witnes oli traehad blong ‘faenem rod blong gat pis wetem olgeta man,’ i gat gudfala frut i kamaot.

19. ?Wanem narafala samting we i save givhan long yumi blong gat pis wetem ol man?

¹⁹ Wan narafala samting we i givhan long yumi blong gat pis wetem ol man, hemia fasin blong toktok gud long olgeta. Nekis stadi bambae i tokbaot se: ?Wanem ya fasin blong toktok gud long ol man? ?Olsem wanem yumi save lanem blong toktok gud long ol man? ?Olsem wanem yumi save yusum fasin ya?

[Futnot]

?Yu Yu Save Eksplenem?

• ?From wanem ol man blong wol tede oli kros tumas?

• ?Hu ya samfala long Baebol we oli blokem kros mo samfala we oli no blokem kros, mo wanem frut i kamaot from?

• ?Yumi mas mekem wanem sipos wan Kristin brata no sista i mekem yumi harem nogud?

• ?Yumi mas mekem wanem, taem ol man afsaed long kongregesen oli agensem yumi?

[Kwestin]

[Tok blong pija long pej 23]

Taem yumi kaen long man we i agensem yumi, samting ya i save pulum hem blong jenisim fasin blong hem