“Taem tija i stap toktok, mi luk sam klasmet blong mi oli no holem wan teks buk, be oli gat iafon long sora blong olgeta mo oli lesin long miusik. !Biaen ol studen ya oli no kasem save from wanem oli kasem rabis mak! Be i gat sam studen olsem mi we oli traem bes blong olgeta, oli stadi blong ded, be yet oli kasem rabis mak taem oli gat wan tes. Mi mi no save nating from wanem samting olsem i hapen. Mi mi spenem wan ful wik blong stadi had go kasem let naet, be taem mi kasem wan rabis mak biaen long hem, mi no glad nating.”—Yolanda.

 ?Yu tu yu gat sem filing olsem Yolonda? Blong talem stret, sipos yu kasem wan rabis mak, o yu stap kasem plante rabis mak olsem, hemia i save daonem tingting blong yu.

 Maet sam yangfala we oli stap kasem rabis mak long skul, oli givap nao oli no moa traehad blong mekem mak blong olgeta i kam gud moa. Sam narafala, maet oli dropaot long skul wantaem. Maet i luk olsem se i moa isi blong folem tufala rod ya, be i gat narafala rod blong dil wetem problem ya. Traem tingbaot sikis step we yu save folem, blong mekem se ol mak blong yu oli kam gud moa.

•  Samting we yu save mekem

•  Sam yangfala oli talem wanem

•   Go long evri klas. Maet yu stap tingting se hemia wan step we evri man oli save finis, be sipos yu stap skipim plante klas, bambae yu gat problem wetem ol mak blong yu.

   “Long skul blong mi, plante taem ol pikinini we oli no kea nating long mak blong olgeta, hemia olgeta we oli stap skipim skul, be samting ya i pulum trabol i kam long olgeta bakegen.”—Matthew.

   Advaes blong Baebol: “Wanem sid we man i planem, be frut blong hem nomo, man ya bambae i kakae.”—Galesia 6:7.

•   Traehad blong mekem bes blong yu long evri klas. Wan gudfala stat, hemia blong stap long klas. Be hemia nomo i no naf, yu mas mekem bes blong yu tu, blong yu kasem gudfala samting long klas ya. Yu raetem not. Traem kasemsave long samting we tija blong yu i stap tokbaot. Mo sipos oli letem, askem kwestin long taem blong klas.

   “Mi mi askem plante kwestin long taem blong klas, from we mi faenemaot se taem tija i luk we wan studen i no kasemsave long wan topik, bambae hem i eksplenem gud moa topik ya.”—Olivia.

   Advaes blong Baebol: “Yufala i mas lesin gud.”—Luk 8:18.

•   No stilim ansa. Fasin blong stilim ansa i wan nogud fasin olsem fasin ya blong giaman. I gat plante rod blong stilim ansa long skul. Wan, hemia blong kopi wok blong narafala. Hemia wan fasin we i nogud, be tu, i no givhan long yu blong yu lanem samting.

   “Sipos yu no kasemsave long wan samting, yu no mas kopi ansa long tes blong ol narafala studen. Taem yu stilim ansa, yu no stap givhan long yu. Yu stap tijim yu wan blong dipen long ol narafala, i bitim we yu wan yu lanem blong stretem ol problem.”—Jonathan.

   Advaes blong Baebol: “Yu mekem gud prapa wok blong yu, nao bambae yu gat wan samting blong praod from.”—Galesia 6:4, Contemporary English Version.

•   Mekem homwok fastaem. Sipos i posibol, yu mekem homwok blong yu bifo long ol narafala samting—speseli ol pleplei. a !Long rod ya, taem homwok blong yu i finis, yu save enjoem fri taem blong yu moa!

   “Mi mi mekem se homwok i faswan samting we mi mas mekem, mo hemia i givhan bigwan long ol mak blong mi. Taem mi kasem haos, plante taem mi wantem tumas blong slip smol o lesin long miusik. Be mi traem blong mekem homwok blong mi fastaem, nao biaen mi save rilaks.”—Calvin.

   Advaes blong Baebol: “Faenemaot ol samting we oli moa impoten.”—Filipae 1:10.

•   Askem help. Yu no mas sem blong letem ol narafala oli halpem yu. Yu go askem advaes long ol perens blong yu. Yu askem long tija blong yu blong i halpem yu blong mekem ol mak blong yu oli kam gud moa. Samtaem, maet wan tija o studen i save spenem moa taem wetem yu blong givhan long yu.

   “Yu go toktok stret long tija. Askem hem blong i givhan long yu blong kasemsave long sabjek mo blong mekem se ol mak blong yu oli kam gud moa. I sua se bambae tija i sapraes se yu yu gat strong tingting blong pas, mo bambae hem i halpem yu.”—David.

   Advaes blong Baebol: “Man we i stap holem ol gudfala advaes we ol man oli givim long hem, bambae laef blong hem i save gohed gud.”—Ol Proveb 15:22.

•   Yusum gud evri janis we yu gat. Long sam kantri, ol tes oli gat sam kwestin we poen blong olgeta i hae we i hae, mo oli save givhan blong mekem se ol mak blong yu oli kam gud. Mo tu, maet yu save volontia blong mekem sam asaenmen we oli gat ekstra poen blong olgeta. Sipos yu fel long wan tes, maet yu save mekem tes ya bakegen sipos yu askem blong oli givim janis long yu.

   “Sipos mi wantem se ol mak blong mi long wan sabjek oli kam gud moa, mi nao mi mas faswan blong tekem aksen. Mi askem ol tija blong mi sipos mi save mekem sam asaenmen we oli gat ekstra poen blong olgeta, o sipos mi save mekem bakegen eni wok blong mi, blong mi save kasem sam gudfala mak.”—Mackenzie.

   Advaes blong Baebol: “Sipos man i stap wok had, bambae hem i stap win.” Ol Proveb 14:23.