Gberra gha rhie uhunta

Gberra gha rhie dọmwadẹ uhunmwuta ni rre uwu ẹre

AKO IRUẸMWI 36

Mu Emwi Nọ Khẹke Ne U Mu, Ne U Filo Nikẹre Kua

Mu Emwi Nọ Khẹke Ne U Mu, Ne U Filo Nikẹre Kua

“Uwa gi ima filo ihẹ hia kua . . . , uwa gi ima ya izinegbe rhie ulẹ nọ khẹke ne ima lẹẹ.”—HIB 12:1.

IHUAN 33 Mu Orhikhan Ruẹ Ne Jehova

OLIKA ẸMWẸ ỌGHE AKO IRUẸMWI NA a

1. Zẹvbe nọ rre ebe Hibru 12:1, de emwi nọ khẹke ne ima ru, ne ima mieke na sẹtin rhie ulẹ ọghe arrọọ sẹ ufomwẹ?

 E BAIBOL ya ẹdagbọn ọghe ima ne Ivbi Otu e Kristi gie ulẹ. Emwa ni sẹtin rhie ulẹ na sẹ ufomwẹ, a ghi ya arrọọ ọghe etẹbitẹ san iran ẹse. (2 Tim 4:7, 8) Ọ khẹke ne ima hia vbe odẹ ke odẹ ne ima ye gha rhie ulẹ na, katekate na na miẹn wẹẹ, kherhe ẹre ọ ghi kẹ ne ima rhie ulẹ na sẹ ufomwẹ. Ukọ e Pọl nọ sẹtin rhie ulẹ na sẹ ufomwẹ, gi ima rẹn emwi ne ima gha ru, ne ima mieke na sẹtin vbe ru vberriọ. Ọ tama ima wẹẹ: “uwa gi ima filo ihẹ hia kua . . . uwa gi ima ya izinegbe rhie ulẹ nọ khẹke ne ima lẹẹ.”—Tie Hibru 12:1.

2. Vba yae kha na na wẹẹ, ne ima “filo ihẹ hia kua”?

2 E Pọl khare wẹẹ ne ima “filo ihẹ hia kua,” te Pọl ghi ya ọni kha wẹẹ, ọ ma zẹdẹ khẹke ne Ivbi Otu e Kristi mu ihẹ rhọkpa ra? Ẹo, ẹ i re ọni ẹre Pọl yae kha. Emwi nọ yae kha ọre wẹẹ, ne ima filo ihẹ hia nọ ma khianrẹn kua. Ihẹ vbenian sẹtin mu idobo ye ima egbe, ẹghẹ nii egbe ghi do wọọ ima. Ne ima mieke na sẹtin zin egbe, ọ khẹke ne ima hia ne ima rẹn emwi ni ma khianrẹn ni gha sẹtin mu idobo ye ima egbe, ma ghi vbe filo ehia kua. Vbọrhirhighayehẹ, ọ ma khẹke ne ima filo ihẹ nọ khẹke ne ima mu kua. Rhunmwuda ma gha ru vberriọ, ma i khian ghi sẹtin rhie ulẹ ọghe arrọọ. (2 Tim 2:5) De ihẹ nọ khẹke ne ima mu?

3. (a) Zẹvbe nọ rre ebe Galatia 6:5, de emwi nọ khẹke ne ima mu? (b) Vbe ima khian guan kaẹn vbe ako iruẹmwi na, vbọzẹ?

3 Tie Galatia 6:5. E Pọl guan kaẹn emwi nọ khẹke ne ima mu. Ọ khare wẹẹ, “dọmwadẹ ọghẹe ẹre ọ khian mu ihẹ ọre.” Ihẹ nọ bi ye dọmwadẹ ima egbe vbe odaro Osanobua ẹre Pọl guan kaẹn, ẹ i re ọmwa ẹre ọ khian gu ima mu ihẹ na, ma ẹre ọ khian tobọ ima muẹn. Vbe ako iruẹmwi na, ma gha guan kaẹn emwi eso nọ re “ihẹ” ọghe obọ ima kevbe vbene ima gha ya sẹtin muẹn hẹ. Ma gha vbe guan kaẹn ihẹ eso ni ma khianrẹn ne ima mu kevbe vbene ima gha ya sẹtin filo ẹre kua hẹ. Ma ghaa mu ihẹ ọghe obọ ima, ma na vbe filo ihẹ ni ma khianrẹn kua, ma ghi sẹtin rhie ulẹ ọghe arrọọ sẹ ufomwẹ.

IHẸ NỌ KHẸKE NE IMA MU

Avbe ihẹ nọ khẹke ne ima mu ọre, ne ima muẹn sẹ eyan ne ima ru vbe ima ya egbe fiohan ne Osanobua, ne ima gha ru iwinna nọ bi ye ima egbe vbe uwu ẹgbẹe, kevbe ne ima miẹn ọnrẹn yi emwi ne ima rhirhi miẹn vbe azẹ ne ima ru (Ghee okhuẹn 4-9)

4. Vbọzẹ ne ima gha na sẹtin kha wẹẹ, eyan ne ima ru vbe ima ya egbe fiohan ne Osanobua i re ihẹ ne ima i sẹtin mu? (Ghee efoto nọ rre ipapa 27.)

4 Eyan ne ima ru vbe ima ya egbe fiohan ne Osanobua. Vbe ima ya egbe ima fiohan ne Jehova, te ima yan rẹn wẹẹ, te ima khian gha ya ẹdagbọn ima gae kevbe wẹẹ, te ima khian gha ru ahoo ọghẹe. Ọ khẹke ne ima mu eyan na sẹ. Na do sẹtin mu eyan na sẹ keghi re emwi ne kpataki nọ bi ye ima egbe, sokpan ẹ i re ihẹ ne ima i sẹtin mu. Rhunmwuda, te Jehova yi ima ne ima gha ru ahoo ọghẹe. (Arhie 4:11) Ọ yi ima ne ima gha hoo ne ima do rẹn irẹn kevbe ne ima gha gae, ọ vbe yi ima ne ima gha yevbe irẹn. Ọna ẹre ọ zẹ ne ima na sẹtin sikẹ ọre, ẹre ọ vbe zẹ ne iho ọghẹe na ru, na yẹẹ ima. (Psm 40:8) Yevbesọni, deghẹ ima na gha ru ahoo ọghe Osanobua, ma na vbe gha ya egbe taa Ovbi ẹre, “egbe gha rọkhọ” ima.—Mat 11:28-30.

(Ghee okhuẹn 4-5)

5. Vbọ khian ru iyobọ nuẹn ya mu eyan ne u yan rẹn ma e Jehova sẹ? (1 Jọn 5:3)

5 Vbe ima khian ya sẹtin mu ihẹ na hẹ? Emwi eva ẹre ọ khian ru iyobọ ne ima. Nokaro, gha ru emwi nọ gha ya ahoẹmwọmwa ne u mwẹ ne Jehova wegbe sayọ. Odẹ ne u khian ya ru ọnọna, ọre ne u gha muẹn roro emwi hia ne Jehova he ru nuẹn kevbe emwi nọ khian ru nuẹn vbe odaro. Zẹvbe ne ahoẹmwọmwa ne u mwẹ ne Osanobua ya wegbe yọ, ẹ i khian gha lọghọ ruẹ ne u gha họn ẹmwẹ nẹẹn. (Tie 1 Jọn 5:3.) Nogieva, ya egbe taa e Jesu. Ọ keghi sẹtin ru ahoo ọghe Osanobua rhunmwuda nọ na na erhunmwu gie Jehova nọ ru iyobọ ne irẹn, ọ na vbe rhie aro tua afiangbe nọ khẹ irẹn vbe odaro. (Hib 5:7; 12:2) Vbe na ghee Jesu, gha na erhunmwu gie Jehova nọ ru iyobọ nuẹn, u ghi vbe rhie aro tua arrọọ ọghe etẹbitẹ nọ khẹ ima vbe odaro. Zẹvbe ne ahoẹmwọmwa ne u mwẹ ne Jehova ya wegbe yọ, u na vbe gha ya egbe taa Ovbi ẹre, u ghi sẹtin mu eyan ne u yan rẹn ma e Jehova sẹ.

6. Vbọzẹ nọ na khẹke ne ima gha ru iwinna nọ bi ye ima egbe vbe uwu ẹgbẹe? (Ghee efoto nọ rre ipapa 27.)

6 Iwinna nọ bi ye ima egbe vbe uwu ẹgbẹe. Vbe ulẹ ọghe arrọọ ne ima ye na, ọ khẹke ne ima hoẹmwẹ e Jehova vbe Jesu sẹ vbene ima hoẹmwẹ emwa ima vbe uwu ẹgbẹe. (Mat 10:37) Ọna ma rhie ma wẹẹ, te ima khian ghi yangbe iwinna nọ bi ye ima egbe vbe uwu ẹgbẹe, vbe na miẹn wẹẹ, te avbe iwinna na mu idobo ye ima egbe ne ima ghẹ sẹtin gha ru emwi nọ yẹẹ Osanobua vbe Jesu Kristi. Nọghayayerriọ, deghẹ ima hoo ne ima ya ẹko rhiẹnrhiẹn Osanobua vbe Jesu, te ọ khẹke ne ima ru iwinna nọ bi ye ima egbe vbe uwu ẹgbẹe. (1 Tim 5:4, 8) Ma gha ru vberriọ, ọyẹnmwẹ ọyẹnmwẹ ẹre ọ khian gha sẹ ima. Ọni ọre emwi ne Jehova gualọ amaiwẹ, e Jehova hoo ne ọdọ vbe amwẹ gha ya obọ esi mu egbe, ne iran hoẹmwẹ egbe kevbe ne iran vbe gha rhie ọghọ ne egbe, ọ hoo ne evbibiẹ emọ hoẹmwẹ ivbi iran, ne iran vbe koko iran ẹse, ọ vbe hoo ne emọ gha họn ẹmwẹ ne evbibiẹ iran. E Jehova rẹnrẹn wẹẹ, iran gha ru ena hia, iran ghi gha ghọghọ.—Ẹfis 5:33; 6:1, 4.

(Ghee okhuẹn 6-7)

7. Vbua khian ya ru iwinna nọ bi yọ ruẹ egbe hẹ vbe uwu ẹgbẹe?

7 Vbe ima khian ya sẹtin mu ihẹ na hẹ? Ọre ọdọ ẹre u khin, amwẹ ra ọmọ, emwi ne Baibol tae ẹre ọ khẹke ne u ya gha ru emwi, ẹ i re ẹwaẹn ọghe obọ ruẹ, ra vbene emwa ya ru emwi vbe eke ne u ke rre, ra emwi ne avbe umẹwaẹn ta. (Itan 24:3, 4) Gha tie avbe ebe ọghomwa ni rhan otọ e Baibol. Avbe ebe na guan kaẹn odẹ ughughan ne ima gha ya sẹtin zẹ owẹ lele avbe ilele ni rre Baibol. Vbe igiemwi, uhunmwuta nọ khare wẹẹ “Help for the Family” wa guan kaẹn ọlọghọmwa eso ne ọdọ vbe amwẹ, evbibiẹ emọ kevbe igbama werriẹ aro daa vbe ẹdẹnẹrẹ kevbe emwi nọ gha sẹtin ru iyobọ ne iran. b Gha ya emwi nọ rre uwu e Baibol ru emwi, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, emwa ọvbehe vbe uwu ẹgbẹe ruẹ i ru vberriọ. U gha ru vberriọ, ẹgbẹe ruẹ gha wa miẹn ere vbọ, u ghi vbe miẹn afiangbe nọ ke obọ e Jehova rre.—1 Pit 3:1, 2.

8. De vbene azẹ ne ima ru khian ya sẹtin mu idobo ye ima egbe hẹ?

8 Emwi ne ima rhirhi miẹn vbe azẹ ne ima ru. Te Jehova yi ima ne ima sẹtin gha zẹ ne egbe ima, ọ vbe hoo ne ima sẹtin gha ru azẹ nọ maan, ne ima mieke na gha sọyẹnmwẹ vbe ẹdagbọn ima. Sokpan e Jehova i khian gbogba ga ima ne ima ghẹ rri oya rhunmwuda azẹ nọ ma khẹke ne ima ru. (Gal 6:7, 8) Rhunmwuda ọni, ma gha ru azẹ nọ ma khẹke, ma na ta ẹmwẹ nọ ma khẹke, ra ma na ya okhirhikhirhi ru emwi, emwi ne ima kọe ẹre ima khian rhọ. Ekhọe ima sẹtin gha bu abe gbe ima rhunmwuda emwi ne ima ru. Vbọrhirhighayehẹ, ne ima na rẹn wẹẹ emwi ne ima kọe ẹre ima khian rhọ, ọ sẹtin gu ima kpa ya miẹn orukhọ ọghe ima kue, ma ghi ru afiwerriẹ nọ khẹke, ma ghi vbe hia ne ima ghẹ dọlegbe ru ẹre. Ma gha ru vberriọ, ọ gha ru iyobọ ne ima, ne ima ye gha rhie ulẹ ọghe arrọọ na khian.

(Ghee okhuẹn 8-9)

9. Vbọ khian ru iyobọ nuẹn vbe u gha ru azẹ nọ ma khẹke? (Ghee efoto nọ rre ipapa 27.)

9 Vbe ima khian ya sẹtin mu ihẹ na hẹ? Adeghẹ ọ kẹ ruẹ ya ru azẹ nọ ma khẹke nẹ, ghẹ gbe egbuẹ rua. Emwi nọ sunu sunu nẹ. Ghẹ mu ẹghẹ rhia ya gha gualọ emwi ne u khian mu na, ne u gha kha wẹẹ emwi ne u ru ma de emwi nọ rhia, ghẹ kpokpo egbe ra ne u gha kha wẹẹ, emwa ọvbehe ẹre ọ si ẹre ne u na ru emwi ne u ru. Nọghayayerriọ, miẹn abakuru ruẹ kue, u ghi vbe hia ne u ru afiwerriẹ nọ khẹke. Adeghẹ ekhọe ruẹ bu abe gbuẹ rhunmwuda emwi ne u ru, na erhunmwu gie Jehova, miẹn orukhọ ruẹ kue, ne u vbe rinmwiaẹn nọ yabọ ruẹ. (Psm 25:11; 51:3, 4) Ya rinmwian emwa ne u ru khọ, adeghẹ esa rrọọ, u ghi wẹẹ ne ediọn ru iyobọ nuẹn. (Jems 5:14, 15) Ya abakuru ne u ru wan ne egbe, u ghi vbe hia ne u ghẹ dọlegbe ru ẹre. U gha ru vberriọ, gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha tohan ruẹ kevbe wẹẹ, ọ gha ru iyobọ nọ khẹke nuẹn.—Psm 103:8-13.

IHẸ NỌ KHẸKE NE IMA ‘FILO KUA’

10. Vbọzẹ na na kha wẹẹ, ihẹ nọ ma khianrẹn ẹre emwi ne ima i sẹtin ru khin? (Galatia 6:4)

10 Ma ghaa hoo ne ima rhie obọ ye emwi ne ima i sẹtin ru. Ma ghaa hia ne ima ru emwi ne emwa ọvbehe ru ne ẹtin ima ma sẹ, ọ sẹtin ya egbe wọọ ima. (Tie Galatia 6:4.) Ma ghaa ya egbe ima gie emwa ọvbehe vbe ẹghẹ hia, ma sẹtin do gha gbọvo iran, ma sẹtin vbe do gha gu iran suan. (Gal 5:26) Rhunmwuda ne ima na hia ne ima ru emwi ne emwa ọvbehe ru, ima sẹtin do ru gberra vbene ẹtin ima sẹ, ọna sẹtin zẹ ẹbe. E Baibol khare wẹẹ, “adeghẹ emwi na ya aro yi ma rherhe sẹ obọ, orhiọn ghi dọyọ,” inu ghi nọ adeghẹ ima na rhie obọ ye emwi ne ima i khian sẹtin ru ẹdẹ! (Itan 13:12) Ma gha ru vberriọ, egbe sẹtin wọọ ima, ọ sẹtin vbe si ima digiẹn vbe ulẹ ọghe arrọọ.—Itan 24:10.

11. De emwi nọ khian ru iyobọ nuẹn ne u ghẹ rhie egbe ye emwi ne u i sẹtin ru?

11 Vbe ima khian ya fi ihẹ na fua hẹ? Aro ne Jehova ya ghee ruẹ, ẹre ọ khẹke ne u ya gha ghee egbuẹ. E Jehova i wẹẹ ne ima ru emwi ne ima i sẹtin ru. (2 Kọr 8:12) Gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova i ya emwi ne u sẹtin ru taa ọghe emwa ọvbehe. (Mat 25:20-23) Aro nọ ghaan ẹre Jehova ya ghee iwinna ne u ya ekhọe hia ru vbe ugamwẹ ọnrẹn, ẹkoata ne u mwẹ daa ẹre, kevbe izinegbe ne u mwẹ. Ọ khẹke ne u rẹn wẹẹ ọmaẹn, emianmwẹ kevbe emwi ọvbehe gha sẹtin mu idobo yọ ruẹ egbe, ẹghẹ nii, u i ghi sẹtin ru emwi ne u ka ru, ma ghaa mwẹ ọna vbe orhiọn, ọ rhie ma wẹẹ ma mu egbe rriotọ. Vbe na ghee Bazilai, ọ khẹke ne ima mu egbe ne ima khian ya kha wẹẹ, ma i sẹtin ru iwinna eso adeghẹ a na miẹn wẹẹ ọmaẹn ra emianmwẹ i gi ima ru iwinna nii. (2 Sam 19:35, 36) Vbe na ghee Mozis, wẹẹ ne emwa ọvbehe ru iyobọ nuẹn, ra deghẹ esa na gha rrọọ, u sẹtin vbe mu iwinna ne emwa ọvbehe ne iran gu ruẹ ru ẹre. (Ẹks 18:21, 22) U ghaa mu egbe rriotọ vbenian, ọ gha ru iyobọ nuẹn ne u ghẹ rhie egbe ye emwi ne u i sẹtin ru, nọ gha si ruẹ digiẹn vbe ulẹ ọghe arrọọ.

12. Obọ ima ẹre ọ ye, vbe emwa ọvbehe gha ru azẹ nọ ma khẹke ra? Rhan otọ re.

12 Ma ghaa roro ẹre wẹẹ, ma ẹre ọ si ẹre ne emwa ọvbehe na ru emwi nọ ma khẹke. Ma i khian sẹtin zẹ ne emwa ọvbehe; ma i khian vbe sẹtin gbogba ga iran ne iran ghẹ rhọ emwi ne iran kọe. Vbe igiemwi, ọmọ okpia ra ọmọ okhuo sẹtin sẹ e Jehova rae. Te emwi vbenian wa da evbibiẹ emọ sẹ ugboloko. Vbọrhirhighayehẹ, evbibiẹ emọ ghaa roro ẹre wẹẹ, iran ẹre ọ si ẹre ne ovbi iran na ru emwi nọ ma khẹke, ihẹ nọkhua ẹre iran wa mu nii. E Jehova ma hoo ne iran mu ihẹ vberriọ.—Rom 14:12.

13. Vbọ khian ru iyobọ ne evbibiẹ emọ vbe ovbi iran gha ru azẹ nọ ma khẹke?

13 Vbe ima khian ya fi ihẹ na fua hẹ? Ọ khẹke ne u rẹn wẹẹ te Jehova yi dọmwadẹ ima, ne ima sẹtin gha zẹ ne egbe ima. Ọ kie ẹkpotọ yọ ne dọmwadẹ ọghẹe zẹ ne egbe ẹre deghẹ ọ gha ga irẹn. E Jehova rẹnrẹn wẹẹ, ọ ma gba ne evbibiẹ emọ fo; emwi nọ wa gualọ ọre ne uwa ru vbene ẹtin uwa sẹ. Azẹ ke azẹ ne ovbuẹ rhirhi ru i rre obọ ruẹ, obọ ọre ẹre ọ ye. (Itan 20:11) Ọrheyerriọ, u sẹtin ye gha kpokpo egbe rhunmwuda, u rẹnrẹn wẹẹ ihe eso rrọọ ne u ma na hia zẹvbe evbibiẹ emọ. Ọ ghaa yerriọ, rinmwian e Jehova nọ ru iyobọ nuẹn kevbe nọ yabọ ruẹ. E Jehova rẹnrẹn wẹẹ emwi nọ sunu, sunu nẹ, u i khian sẹtin ya fi ẹre werriẹ. Ọrheyerriọ, e Jehova ma ya aro yọ wẹẹ, u gha gbogba ga ovbuẹ nẹ ghẹ rhọ emwi nọ kọe. Gha mwẹ ọnrẹn vbe orhiọn wẹẹ, ovbuẹ gha hia nọ werriegbe bu e Jehova gha dee, e Jehova gha rhan obọ miẹn ọnrẹn yi.—Luk 15:18-20.

14. Vbọzẹ na na kha wẹẹ, ihẹ nọ khẹke na fi fua ẹre ekhọe nọ bu abe gbe ọmwa vbe ẹghẹ hia khin?

14 Ekhọe ruẹ ghaa bu abe gbuẹ vbe ẹghẹ hia. Ma gha ru orukhọ, ọ ma de emwi nọ rhia deghẹ ekhọe ima na gha bu abe gbe ima. Sokpan, adeghẹ ọ na ghi gberra vbene ọ khẹke nọ gha ye, ọ ghi do khian ihẹ nọkhua ne ima. Ihẹ nọ khẹke ne ima fi fua ẹre nọ. Ekhọe ima ghaa bu abe gbe ima, vbe ima khian ya rẹn wẹẹ ọ gberra vbene ọ khẹke nẹ? Ma gha miẹn orukhọ ọghe ima kue nẹ, ma na fi werriẹ, ma na vbe hia ne ima ghẹ dọlegbe ru orukhọ nii, ma gha sẹtin gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova yabọ ima nẹ. (Iwinna 3:19) Ma gha ghi ru ena hia nẹ, e Jehova ma hoo ne ekhọe ima ye gha bu abe gbe ima. Ọ rẹnrẹn wẹẹ, ọ gha wa zẹ ẹbe deghẹ ekhọe ima na ye gha bu abe gbe ima vbe ẹghẹ hia. (Psm 31:10) Iro gha han ima, ma sẹtin wa hẹwẹ vbe ulẹ ọghe arrọọ.—2 Kọr 2:7.

U gha gele fi werriẹ, gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ e Jehova mianmian orukhọ ruẹ nẹ, ọ ma vbe khẹke ne uwẹ gha ye ẹre rre (Ghee okhuẹn 15)

15. Vbọ khian ru iyobọ nuẹn vbe ekhọe ruẹ ghaa bu abe gbuẹ vbe ẹghẹ hia? (1 Jọn 3:19, 20) (Ghee efoto nọ rre ipapa 30.)

15 Vbe ima khian ya fi ihẹ na fua hẹ? Ekhọe ruẹ ghaa bu abe gbuẹ vbe ẹghẹ hia, rhie aro tua odẹ ẹmwata ne Osanobua ya “yabọ ọmwa.” (Psm 130:4) E Jehova yan rẹn wẹẹ irẹn gha yabọ emwa ni roro iro fi uyinmwẹ werriẹ nẹ, irẹn i “ghi vbe ye abakuru iran rre.” (Jer 31:34) Ọna rhie ma wẹẹ, e Jehova gha yabọ ruẹ nẹ, ẹ i khian ghi dọlegbe ya orukhọ ne u ru rre. Rhunmwuda ọni, ghẹ gi oya ne u re rhunmwuda orukhọ ne u ru ya ruẹ gha roro ẹre wẹẹ, e Jehova ma he yabọ ruẹ. Ghẹ gha gbe ọsumẹ segbe rhunmwuda wẹẹ, u i ghi sẹtin ru emwi eso nian vbe ugamwẹ e Jehova, rhunmwuda orukhọ ne u ru. E Jehova mianmian orukhọ ruẹ nẹ, erriọ vbe khẹke nọ gha ye ne uwẹ.—Tie 1 Jọn 3:19, 20.

GHA RHULẸ ZẸVBE ỌMWA NỌ HOO NE IVE SẸ ỌRE OBỌ

16. De emwi nọ khẹke ne ima kọ ye orhiọn zẹvbe ne ima ya rhulẹ?

16 Zẹvbe ne ima ya rhulẹ, ọ khẹke ne ima gha “rhulẹ vbe odẹ ne ive nii gha na sẹ [ima] obọ.” (1 Kọr 9:24) Ma gha sẹtin ru ọna deghẹ ima na rẹn ihẹ nọ khẹke ne ima mu kevbe nọ khẹke ne ima filo kua. Vbe ako iruẹmwi na, ma guan kaẹn emwi eso nọ khẹke ne ima mu kevbe emwi eso nọ khẹke ne ima filo kua. Sokpan nibun ọvbehe wa ye rrọọ. E Jesu khare wẹẹ, “ẹmwẹ oregbe, ra ayọn na da gbe egbe kevbe osi ẹmwẹ agbọn na” sẹtin si ima ghee iyeke. (Luk 21:34) Avbe ako na kevbe avbe ako evbagbẹn nọhuanrẹn ọvbehe gha sẹtin ya ima rẹn afiwerriẹ eso nọ khẹke ne ima ru zẹvbe ne ima ya rhie ulẹ arrọọ na.

17. Vbọzẹ ne ima na yayi wẹẹ, ma gha rhie ulẹ ọghe arrọọ sẹ ufomwẹ?

17 Ma mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ma gha sẹtin rhie ulẹ ọghe arrọọ sẹ ufomwẹ, rhunmwuda, e Jehova gha rhie ẹtin ne ima. (Aiz 40:29-31) Rhunmwuda ọni, ghẹ gi emwi rhọkpa si ruẹ ghee iyeke! Ya egbe taa ukọ e Pọl, nọ ya egbe hia rhie ulẹ ọghe arrọọ, ne ive mieke na sẹ ọre obọ. (Fil 3:13, 14) Ẹ i re ọmwa ẹre ọ khian gu uwẹ rhie ulẹ na, sokpan e Jehova ẹre ọ khian ru iyobọ nuẹn ya sẹtin musọe. E Jehova gha sẹtin ru iyobọ nuẹn ne u sẹtin mu ihẹ ruẹ kevbe ne u sẹtin filo ihẹ ni ma khianrẹn kua. (Psm 68:19) Vbe ẹtin e Jehova, u gha sẹtin ya izinegbe rhie ulẹ na sẹ ufomwẹ, ive nii ghi vbe sẹ ruẹ obọ!

IHUAN 65 Gha Mwẹ Alaghodaro!

a Ako iruẹmwi na gha ru iyobọ ne ima ya rhulẹ ọghe arrọọ. Zẹvbe emwa ni rhulẹ, ọ mwẹ ihẹ eso nọ khẹke ne ima mu. Usun avbe ihẹ na, ọre eyan ne ima ru vbe ima ya egbe fiohan ne Osanobua, iwinna nọ bi ye ima egbe vbe uwu ẹgbẹe, kevbe emwi ne ima rhirhi miẹn vbe azẹ ne ima ru. Sokpan, ihẹ ke ihẹ nọ ma khianrẹn nọ gha sẹtin si ima ghee iyeke, ọ khẹke ne ima filo ẹre kua. De ihẹ nọ gha sẹtin si ima ghee iyeke? Ako iruẹmwi na gha rhie ewanniẹn ye inọta na.

b U gha miẹn uhunmwuta nọ khare wẹẹ, “Help for the Family” vbe jw.org. Avbe uhunmwuta ọvbehe ni gha vbe sẹtin ru iyobọ ne ọdọ vbe amwẹ ọre, “How to Show Respect” kevbe “How to Show Appreciation”; ọghe evbibiẹ emọ, “Teaching Children Smartphone Sense” kevbe “How to Communicate With Your Teenager”; ọghe avbe igbama, “De Emwi Ne I Gha Ru Ne Ihua Mwẹ Ghẹ Sẹtin De Yan Mwẹ?” kevbe “How to Deal With Loneliness.”