1. Vbọzẹ ne u na gbọyẹmwẹ yọ vbe emwa ghaa mwẹ izinegbe?

 MA HIA wa gbọyẹmwẹ yọ vbe emwa ghaa mwẹ izinegbe. Vbọzẹ nọ na yerriọ? Rhunmwuda, te ẹmwẹ emwa ni zin egbe vbene egbe i na balọ iran wa yẹẹ ima. Ma wa vbe gbọyẹmwẹ yọ deghẹ emwa na mwẹ izinegbe vbe egbe ima vbe ima gha ru abakuru. Ma wa vbe gbọyẹmwẹ yọ ne ọmwa nọ ma ima Baibol na mwẹ izinegbe vbe egbe ima, zẹvbe ne ima ya gha hia ne ima ruẹ ẹmwata ni rre Baibol, ne ima miẹn ọnrẹn yi kevbe ne ima gha yae ru emwi. Nọ ghi wa sẹ ehia, ma ghọghọ wẹẹ, e Jehova mwẹ izinegbe vbe egbe ima!—Rom 2:4.

2. De ẹghẹ eso nọ ya lọghọ ne ima sẹtin zin egbe?

² Agharhemiẹn wẹẹ, ma gbọyẹmwẹ yọ vbe emwa ghaa mwẹ izinegbe, a sẹtin miẹn wẹẹ, ẹ i khuẹrhẹ ne ima vbe ẹghẹ hia ne ima tobọ ima gha mwẹ izinegbe. Vbe igiemwi, ọ sẹtin gha lọghọ ima ne ima mwẹ izinegbe vbe ima ghaa rre go slow, katekate deghẹ ọ na gha mwẹ eke ne ima khirhi rrie. Ohu sẹtin wa mu ima vbe emwa ọvbehe gha ru emwi nọ sọnnọ ima. Ugbẹnso, ọ sẹtin vbe gha lọghọ ne ima zin egbe khẹ agbọn ọgbọn ne Jehova ru eyan rẹn. U gha hoo ne u kakabọ gha mwẹ izinegbe ra? Vbe ako iruẹmwi na, ma gha guan kaẹn evba ya izinegbe kha kevbe evbọzẹe nọ na kakabọ ru ekpataki. Ma gha vbe guan kaẹn emwi nọ gha ru iyobọ ne ima, ne ima mieke na kakabọ gha mwẹ izinegbe.

3. De emwi ne ọmwa nọ mwẹ izinegbe ru vba gha ru emwi nọ sọnnọ ọnrẹn?

³ Gi ima guan kaẹn odẹ enẹ ne ima gha ya sẹtin rhie ẹre ma wẹẹ, ima mwẹ izinegbe. Nokaro, ọmwa nọ mwẹ izinegbe i rherhe mu  ohu. Ọ ghi hia nọ gbe ibiẹ rrie, vbe ọmwa gha ru emwi nọ sọnnọ ọnrẹn, ẹ i vbe ru ọmwa nii re werriegbe. Ẹghẹ okaro ne ifiẹmwẹ na, “nai sẹtin rherhe ya ohu mu” ya ladian vbe Baibol, ọre ẹghẹ na ya gie Jehova zẹvbe “Osa nọ mwẹ itohan kevbe ẹnina, nai sẹtin rherhe ya ohu mu, nọ vuọn ne ahoẹmwọmwa nẹi beghe kevbe nọ ta ẹmwata.”—Ẹks 34:6.

4. De emwi ne ọmwa nọ mwẹ izinegbe ru vbe ẹghẹ nọ ya khẹke nọ zin egbe?

⁴ Nogieva, ọmwa nọ mwẹ izinegbe gha sẹtin zin egbe vbe nẹi na kpokpo egbe. Deghẹ emwi ma rherhe sẹ ọre obọ vbe nọ te ya aro yi, ẹ i kpokpo egbe, ẹ i vbe balọ egbe. (Mat 18:26, 27) Ẹghẹ eso rrọọ nọ na khẹke ne ima fẹko zin egbe. Vbe igiemwi, ọmwa ghaa guan, ọ khẹke ne ima gbehọkotọ danmwehọ ọre, vbene ima i na fian ẹmwẹ ye ọre unu. (Job 36:2) Ọ vbe khẹke ne ima gha mwẹ izinegbe deghẹ ima hoo ne ima ru iyobọ ne ọmwa ne ima gu ruẹ e Baibol, nọ mieke na sẹtin rẹn otọ emwi ne ima ma ẹre re kevbe nọ sẹtin ban uyinmwẹ dan nọ gua ẹre obọ ro.

5. De odẹ ọvbehe ne ọmwa gha ya sẹtin rhie ẹre ma wẹẹ, irẹn mwẹ izinegbe?

⁵ Nogieha, ọmwa nọ mwẹ izinegbe i dekun emwi ru. Ọghe ne ẹmwata, ọ mwẹ emwi eso nọ gha sunu, nọ na khẹke ne ima zẹ emwi ru vbobọvbobọ. Vbọrhirhighayehẹ, ọmwa nọ gele mwẹ izinegbe ghaa mwẹ emwi ne kpataki nọ khian ru, ẹ i ya okhirhikhirhi suẹn ọnrẹn; ẹ i vbe ya okhirhikhirhi ru ẹre. Nọghayayerriọ, ọ ghi hia nọ mwamwa ẹghẹ nọ gha sẹ ọre ya ru emwi nii. Iyeke ọni, ọ ghi ya ẹghẹ nọ mwamwa yọ, ya ru emwi nọ khian ru.

6. De emwi ne ọmwa nọ mwẹ izinegbe ru vbe ọ ghaa rre uwu ọlọghọmwa?

⁶ Nogienẹ, ọmwa nọ mwẹ izinegbe keghi hia nọ zin egbe edanmwẹ vbe nẹi na vian. Ọghe ne ẹmwata, ọ ma de emwi nọ rhia deghẹ ima na tama ọse nọ sikẹ ima ọlọghọmwa ne ima la gberra, kevbe vbene emwi ye ima hẹ. Vbọrhirhighayehẹ, ọmwa nọ mwẹ izinegbe ghaa rre uwu ọlọghọmwa, ọ ghi gha muẹn roro emwi nọ maan nọ sọyẹnmwẹ ọnrẹn, ọ ghi vbe hia nọ ya oghọghọ  gha ga e Jehova. (Kọl 1:11) Zẹvbe Ivbi Otu e Kristi, ọ khẹke ne ima gha rhie ẹre ma wẹẹ ma mwẹ izinegbe vbe odẹ hia ne ima he guan kaẹn sin. Vbọzẹ? Gi ima guan kaẹn emwi eso nọ si ẹre nọ na khẹke ne ima ru vberriọ.

7. Zẹvbe nọ rre ebe Jems 5:7, 8, vbọzẹ ne izinegbe na kakabọ ru ekpataki? (Ghee efoto nọ rre ipapa 21.)

⁷ Ọ khẹke ne ima gha mwẹ izinegbe, deghẹ ima hoo ne ima miẹn fan. Vbe na ghee eguọmwadia e Jehova nẹdẹ, ọ khẹke ne ima zin egbe khẹ ẹghẹ ne Jehova khian ya mu eyan rẹn hia sẹ. (Hib 6:11, 12) E Baibol ya ima gie ọgbugbo. (Tie Jems 5:7, 8.) Ọgbugbo keghi hia nọ kọ emwi okọ ọghẹe kevbe nọ gbe amẹ khakhae, sokpan ẹ i khian wa rẹn ẹghẹ nọ khian ya waan. Rhunmwuda ọni, ọgbugbo ghi fẹko zin egbe, ọ ghi gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ẹ i mwẹ irẹn ma miẹn emwi okọ rhọ. Erriọ vbe ye, ma keghi hia ne ima rhie egbe ye iwinna ikporhu iyẹn nọ maan, agharhemiẹn wẹẹ, ima “ma rẹn ẹdẹ ne Arowa [ima] gha rre.” (Mat 24:42) Ma keghi mwẹ izinegbe, ma vbe mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha ru emwi hia nọ khare wẹẹ irẹn khian ru vbe ẹghẹ nọ khẹke zẹẹ. Adeghẹ ima i mwẹ izinegbe, egbe sẹtin do wọọ ima, kherhe kherhe ma sẹtin vbe do gha la hin odẹ ẹmwata rre. Adeghẹ ima ma begbe, ma sẹtin do gha ru emwi nọ gha ya ima gha mwẹ ọyẹnmwẹ ọghe ẹgiẹgiẹ. Sokpan adeghẹ ima gele mwẹ izinegbe, ma gha sẹtin zin egbe sẹ ufomwẹ, ma ghi vbe miẹn fan.—Mai 7:7; Mat 24:13.

8. De vbene izinegbe ya ru iyobọ ne ima ya gha re ọse nọ maan? (Kọlose 3:12, 13)

⁸ Izinegbe gha ru iyobọ ne ima, ne ima sẹtin gha re ọse nọ maan. Ọ ru iyobọ ne ima ya gbehọkotọ danmwehọ vbe emwa ọvbehe ghaa guan. (Jems 1:19) Izinegbe vbe ru iyobọ ne ima ya gha gu emwa ọvbehe rrọọ vbe ọfunmwegbe. Ọ gha vbe ru iyobọ ne ima, ne ima ghẹ tọlọ egbe vbe nọ wa ya tọlọ ima, ne ima ghẹ mieke na ru emwi ra ne ima ghẹ ta ẹmwẹ nọ ma khẹke vbe egbe gha kan ima. Ma gha vbe gha mwẹ izinegbe, ohu i khian rherhe gha mu ima vbe ọmwa gha ru emwi nọ sọnnọ ima. Ne ima gha te ya ru iran re werriegbe, ma ghi ‘gha mu emwi ne iran ru wuo egbe, ma ghi vbe ya ekhọe hia gha yabọ egbe.’—Tie Kọlose 3:12, 13.

9. De vbene izinegbe ya ru iyobọ ne ima hẹ vbe ima ghaa mwẹ emwi ne ima khian ru? (Itan 21:5)

⁹ Izinegbe gha vbe ru iyobọ ne ima ya gha ru emwi nọ khẹke. Ne ima gha te ya gha dekun emwi ru, ọ khẹke ne ima ka rhie ẹghẹ ya ru ezanzan, ma ghi vbe mu ukpa mu uwerhẹn ghee emwi ughughan ne ima gha sẹtin ru, ma ke do zẹ ọkpa vbọ. (Tie Itan 21:5.) Vbene ọta ye, adeghẹ ima gualọ iwinna, ma sẹtin wa gha hoo ne ima miẹn iwinna nokaro ne ima miẹn yi, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ọ gha miẹn ima ẹghẹ ne ima ya ga e Jehova. Sokpan, deghẹ ima mwẹ izinegbe, ma ghi rhie ẹghẹ ya muẹn roro eke ne nene iwinna ye, inu ẹghẹ ne ima khian ya gha winna vba kevbe deghẹ ima gha ye gha mwẹ ẹghẹ ne ẹgbẹe ọghe ima, ma ghi vbe muẹn roro deghẹ ima gha miẹn ẹghẹ ya gha ru ọghe Jehova. Deghẹ ima na gha mwẹ izinegbe, ọ sẹtin ru iyobọ ne ima, ne ima mieke na gha ru azẹ nọ khẹke.

10. De vbene Ovbi Otu e Kristi khian ya sẹtin gha mwẹ izinegbe hẹ, vbọ khian vbe ru iyobọ nẹẹn nẹ ghẹ do khian ọmwa nẹi mwẹ izinegbe?

¹⁰ Na erhunmwu ne Jehova ru iyobọ nuẹn ne u kakabọ gha mwẹ izinegbe. Izinegbe keghi re ọkpa vbe usun ọmọ ne orhiọn nọhuanrẹn mọ. (Gal 5:22, 23) Nọnaghiyerriọ, ma gha sẹtin na erhunmwu gie Jehova nọ rhie orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe ne ima, ne ima mieke na sẹtin gha mwẹ ọmọ ne orhiọn nọhuanrẹn mọ. Adeghẹ ima na miẹn edanmwẹ nọ gha yae gha lọghọ ne ima gha mwẹ izinegbe, ọ khẹke ne ima “gha nọ” Osanobua nọ rhie orhiọn nọhuanrẹn ne ima, ne ima mieke na sẹtin zin egbe. (Luk 11:9, 13) Ma sẹtin vbe wẹẹ ne Jehova ru iyobọ ne ima, ne ima gha  ghee emwi vbene irẹn ghee ẹre. Ma gha na erhunmwu nẹ, ọ khẹke ne ima gha hia vbe odẹ ke odẹ ne ima gha mwẹ izinegbe vbe ẹdẹgbegbe. Zẹvbe ne ima ya na erhunmwu ne ima gha mwẹ izinegbe, ma na vbe gha hia ne ima gha zin egbe emwi, e Jehova ghi ru iyobọ ne ima ya gha mwẹ izinegbe, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ma i ka mwẹ ọnrẹn.

11-12. De vbene Jehova he ya rhie ẹre ma hẹ wẹẹ irẹn mwẹ izinegbe?

¹¹ Gha mu okha ni rre Baibol roro. E Baibol wa guan kaẹn emwa nibun ni ghaa mwẹ izinegbe. Ma ghaa mu avbe okha vbenian roro, ọ gha ya ima rẹn odẹ eso ne ima gha ya rhie ẹre ma wẹẹ, ma mwẹ izinegbe. Vbene ima ke guan kaẹn eso vbe okha na, gi ima ka guan kaẹn ọmwa nọ ghi rhie igiemwi nọ maan sẹ yotọ, vbe nọ dekaẹn na gha mwẹ izinegbe.

¹² Vbe ogba ọghe Idẹni, e Setan keghi sa ọrho ye eni e Jehova, ọ na vbe kha wẹẹ, ẹ i ya obọ esi mu emwa nọ kha yan. Ne Jehova gha te ya guọghọ e Setan vbobọvbobọ, ọ keghi mwẹ izinegbe, ọ na vbe dia egbe ẹre, rhunmwuda, ọ rẹnrẹn wẹẹ, ọ gha rhie ẹghẹ irẹn ke rhie ẹre ma wẹẹ, odẹ ne irẹn ya khaevbisẹ ẹre ọ maan sẹ. Vbe uwu ẹghẹ na, e Jehova wa vbe zin egbe ozan ne emwa rhie gie eni ẹnrẹn. Vbe deba ọni, e Jehova wa vbe zin egbe, ne arrọọ ọghe etẹbitẹ mieke ne sẹ emwa nibun obọ. (2 Pit 3:9, 15) Rhunmwuda ọni, te emwa nibun ghi do rẹn e Jehova. Ma gha rhie aro tua avbe afiangbe ne ima miẹn, rhunmwuda ne Jehova na mwẹ izinegbe, ma ghi sẹtin zin egbe khẹ ẹghẹ ne Jehova khian ya mu agbọn Esu na sẹ ufomwẹ.

13. De vbene Jesu he ya rhie ẹre ma wẹẹ, irẹn mwẹ izinegbe vbene Erha irẹn ye zẹẹ? (Ghee efoto nọ rre ipapa 23.)

¹³ Te Jesu wa vbe mwẹ izinegbe vbene Erhae ye zẹẹ, vbe ọ rre uhunmwu otagbọn na, ọ wa rhie ẹre ma wẹẹ, irẹn gele mwẹ izinegbe. A sẹtin miẹn wẹẹ ọ ma gha khuẹrhẹ ne Jesu vbe ẹghẹ hia nọ gha mwẹ izinegbe, katekate vbe egbe avbe ọmamwaemwi ọghe Ivbi e Ju kevbe avbe Farisi  ni ghaa re emwa okeke. (Jọn 8:25-27) Ọrheyerriọ, vbe na ghee Erhae, ohu ma rherhe gha mu e Jesu. Vbe emwa ghaa rhovbiẹ ọre ra vbe iran ya ohu muẹn, ọ ma ru iran re werriegbe. (1 Pit 2:23) E Jesu wa vbe zin egbe edanmwẹ vbe nọ ma na vian. Ẹ i khabe ne Baibol na tama ima wẹẹ, ne ima “mu ẹmwẹ ọnrẹn roro, ọmwa nii nọ zin egbe ẹmwẹ ekpọ, vbe obọ emwa orukhọ”! (Hib 12:2, 3) Vbe ẹtin e Jehova, ma tobọ ima gha vbe sẹtin zin egbe edanmwẹ nọ rhirhi gha khin.

14. De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe odẹ ne Ebraham ya rhie ẹre ma wẹẹ, irẹn mwẹ izinegbe? (Hibru 6:15) (Ghee efoto nọ rre ipapa 23.)

¹⁴ Sokpan deghẹ a na ghi miẹn wẹẹ ọ kpẹẹ re ne ima ke khẹ ne agbọn na sẹ ufomwẹ ghi vbo? Ọ gha kẹ, ukpo nibun nọ gberra ẹre ima te ya aro yọ wẹẹ, ọ khian ya sẹ ufomwẹ. Ma sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, aro ima i khian ghi sẹ ufomwẹ agbọn na. De emwi nọ khian ru iyobọ ne ima, ne ima mieke na sẹtin ye gha zin egbe? Gi ima guan kaẹn okha ọghe Ebraham. Vbe ẹghẹ ne Ebraham ma na he biẹ vbe ọ rre ukpo 75, e Jehova keghi tama rẹn wẹẹ: “I gha viọ uniẹn nibun nuẹn, ni gha do khian avbe okpẹvbo.” (Gẹn 12:1-4) Aro Ebraham sẹ ẹghẹ ne Jehova ya mu eyan na sẹ ra? Aro ọre ma wa sẹ ehia. Ebraham ghi fian Ẹzẹ Yufretis rraa nẹ, ukpo 25 ẹre Ebraham ya zin egbe, a ke do biẹ Aizik ne ovbi ẹre nokpia, emwi ọyunnuan ẹre ọna wa gha khin. Vbọ ghi rre ukpo 60 vba, a na biẹ eyẹ ọre nikpia eva ighẹ Isọ kevbe Jekọb. (Tie Hibru 6:15.) Sokpan aro Ebraham ma sẹ ẹghẹ ne ivbi ẹre ya do khian agbẹnvbo nọkhua kevbe ẹghẹ ne Osanobua ya mu otọ nọ ru eyan rẹn ne iran. Vbọrhirhighayehẹ, te Ebraham wa ye sikẹ Osanobua khuankhuankhuan. (Jems 2:23) U miẹn vbene ẹko khian gha rhiẹnrhiẹn Ebraham hẹ vbe ọ gha rhiọ kpaegbe, vbe ọ gha do rẹn wẹẹ, amuẹtinyan kevbe izinegbe ne irẹn ghaa mwẹ ya emwa ni rre agbẹnvbo hia miẹn afiangbe! (Gẹn 22:18) Vbe ima miẹn ruẹ vbe  ọna? A sẹtin miẹn wẹẹ, aro ima i khian wa sẹ ẹghẹ ne Jehova khian ya mu eyan rẹn hia sẹ. Sokpan, deghẹ ima na gha mwẹ izinegbe vbe na ghee Ebraham, ma gha sẹtin gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha fiangbe ima vbe ẹghẹ na kevbe wẹẹ, ọ gha ru enọ sẹ ọni vbe agbọn ọgbọn nọ dee.—Mak 10:29, 30.

15. De okha eso ne ima gha sẹtin zẹ ẹghẹ kọ ya tie vbe ima ghaa ruẹ e Baibol ne egbe ima?

¹⁵ Okha nibun wa ye rre Baibol ọghe emwa ni ghaa mwẹ izinegbe. (Jems 5:10) U sẹtin hia ne u zẹ ẹghẹ kọ ya tie avbe okha na. b Vbe igiemwi, agharhemiẹn wẹẹ, igbama ẹre Devid ye gha khin vba zẹ ọre nọ gha re ọba, ukpo nibun ẹre ọ ya zin egbe a te miẹn wẹẹ, ọ suẹn gha kha zẹvbe ọba. E Simeon kevbe Anna keghi ya ekhọe hia gha ga e Jehova, zẹvbe ne iran ya zin egbe khẹ ẹghẹ ne Mẹzaia khian ya rre. (Luk 2:25, 36-38) Zẹvbe ne u ya tie avbe okha na, hia ne u gualọ ewanniẹn ọghe avbe inọta na: Vbọ ya ọmwa na gha mwẹ izinegbe? De afiangbe nọ miẹn rhunmwuda nọ na gha mwẹ izinegbe? Vbia khian ya ya egbe taa ẹre hẹ? U gha wa vbe miẹn emwi ruẹ deghẹ u na tie okha ọghe emwa ni ma gha mwẹ izinegbe. (1 Sam 13:8-14) U sẹtin nọ egbuẹ wẹẹ: ‘Vbọ mobọ zẹ ne iran ma na gha mwẹ izinegbe? De ẹbe nọ ghi rruan iran?’

16. De afiangbe eso na miẹn vba ghaa mwẹ izinegbe?

¹⁶ Gia guan kaẹn afiangbe na miẹn vba ghaa mwẹ izinegbe. Ma ghaa mwẹ izinegbe ọyẹnmwẹ ghi gha sẹ ima, orhiọn ima ghi vbe sotọ. Nọnaghiyerriọ, izinegbe gha sẹtin ya ima gha mwẹ egberranmwẹ. Ma ghaa mwẹ izinegbe, ma ghi sẹtin gu emwa ọvbehe gha rrọọ vbe uwu ọfunmwegbe. Akugbe ghi gha rre uwu iko. Ọmwa gha ru emwi nọ sọnnọ ima, ma ma na gi ohu rherhe mu ima, ma i khian hie erhẹn ye ẹzọ nọ rre otọ. (Psm 37:8; Itan 14:29) Sokpan nọ ghi wa sẹ ehia ọre wẹẹ, ma ghaa mwẹ izinegbe, te ima ya egbe taa Erha ima nọ rre ẹrinmwi, ma ghi vbe do sikẹ ọre sayọ.

17. De emwi nọ khẹke ne ima ru?

¹⁷ U miẹn vbene izinegbe ru ekpataki hẹ! Ma wa vbe miẹn afiangbe nibun vbe ima ghaa mwẹ izinegbe. Ọghe ne ẹmwata, ẹ i khian wa gha khuẹrhẹ ne ima gha rhie ẹre ma wẹẹ ma mwẹ izinegbe vbe ẹghẹ hia, sokpan vbe ẹtin e Jehova ma gha sẹtin ye gha mwẹ izinegbe. Zẹvbe ne ima ya ya izinegbe diakhẹ agbọn ọgbọn, uwa gi ima gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, “e Jehova ẹre ọ gbaroghe iran ni ya ọghọ nẹẹn, iran ni diakhẹ ahoẹmwọmwa rẹn nẹi beghe.” (Psm 33:18) Uwa gi ima hia vbe odẹ ke odẹ ne ima gha mwẹ izinegbe.