1. Vbọzẹ ne Ebraham na gele ya aro yọ wẹẹ, irẹn gha biẹ ọmọ okpia?

 E JEHOVA yan ma Ebraham wẹẹ, irẹn gha lekpa uniẹn ọghẹe fiangbe agbẹnvbo hia. (Gẹn 15:5; 22:18) Rhunmwuda ne Ebraham na mu ẹtin yan e Jehova, ọ keghi ya ekhọe hia yayi wẹẹ Osanobua gha mu eyan rẹn sẹ. Sokpan, ukpo 100 ẹre Ebraham ghaa ye, vbene ọvbokhan rẹn na gha rre ukpo 90, na kha na iran ma he ye miẹn ọmọ biẹ. (Gẹn 21:​1-7) Ọrheyerriọ, e Baibol khare wẹẹ: “[Rhunmwuda emwi ne Ebraham ya aro yi], ọ kegha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ irẹn gha khian erha agbẹnvbo nibun, rhunmwuda nọ na mu ẹtin yan emwi ne Osanobua khare.” (Rom 4:18) Ma rẹnrẹn wẹẹ, emwi ne Ebraham ya aro yi sẹ ọre obọ. Ọ gele biẹ ọmọ okpia, na ghaa tie ẹre Aizik. Vbọ ya Ebraham gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha mu eyan rẹn sẹ?

2. Vbọzẹ ne Ebraham na yayi wẹẹ, e Jehova gha mu eyan rẹn sẹ?

² Rhunmwuda ne Ebraham na kakabọ sikẹ e Jehova, ọ kegha “mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, Osanobua gha sẹtin mu eyan nọ yan rẹn sẹ.” (Rom 4:21) E Jehova keghi miẹn Ebraham yi, ọ na vbe tie ẹre ọmwa ata rhunmwuda amuẹtinyan ọghẹe. (Jems 2:23) Zẹvbe ne ima bẹghe ẹre vbe ebe Rom 4:​18, Ebraham ghaa mwẹ amuẹtinyan, erriọ vbe ya gha mwẹ ayayẹro. Nian, gi ima guan kaẹn emwi ne ukọ e Pọl tae vbekpa ayayẹro zẹvbe nọ rre ebe Rom uhunmwu ẹnrẹn 5.

3. De emwi ne Pọl tae vbekpa emwi ne ima ya aro yi?

³ E Pọl gi ima rẹn evbọzẹe ne ima gha na sẹtin yayi wẹẹ, ayayẹro ne ima mwẹ “i khian ya ima gbe I ma rẹn vbe okiekie.” (Rom 5:5) Ọ vbe gi ima rẹn vbene ilẹkẹtin ne ima mwẹ wẹẹ, emwi ne ima ya aro yi gha sẹ ima obọ khian ya gha wegbe yọ. Zẹvbe ne ima ya zẹ iro yan emwi ne Pọl tae vbe ebe Rom 5:​1-5, gha muẹn roro vbene ayayẹro ne u mwẹ he ya wegbe sẹ vbe nọ ka gha ye. Emwi ne ima khian guan kaẹn gha ru iyobọ nuẹn ya rẹn emwi ne u gha ru, ne ayayẹro ne u mwẹ ye gha wegbe sayọ.  Gi ima ka guan kaẹn emwi nọ hin usi ne ima ya aro yi, ne Pọl wẹẹ ẹ i khian ya ima gbe I ma rẹn vbe okiekie.

4. De emwi na guan kaẹn vbe ebe Rom 5:​1, 2?

⁴ Tie Rom 5:​1, 2. Etẹn ni rre iko nọ rre Rom ẹre Pọl gbẹn ẹmwẹ na gie. Etẹn na rẹn e Jehova vbe Jesu nẹ, iran rhie ẹre ma nẹ wẹẹ, iran mwẹ amuẹtinyan, iran vbe khian Ivbi Otu e Kristi nẹ. Rhunmwuda ọni, Osanobua “ka [iran] ye emwa ata nẹ rhunmwuda amuẹtinyan ọghe [iran],” ọ na vbe ya orhiọn nọhuanrẹn hannọ iran zẹ. Gele gele iran wa gha mwẹ emwi kpataki ne iran ya aro yi, nọ gha sẹ iran obọ vbe odaro.

5. De emwi ne Ivbi Otu e Kristi na hannọ zẹ ya aro yi?

⁵ Vbene ẹghẹ ya khian, e Pọl keghi vbe gbẹn gie etẹn na hannọ zẹ ni rre Ẹfisọs vbekpa emwi ne iran ya aro yi. Usun emwi ne iran ya aro yi na ọre “afiangbe ne [Osanobua] mwamwa khẹ emwa ni huanrẹn vbe odaro.” (Ẹfis 1:18) E Pọl keghi vbe gie etẹn ni rre Kọlose rẹn eke ne emwi ne iran ya aro yi khian na sẹ iran obọ. Ọ na kha wẹẹ, ọna ọre “afiangbe ne uwa ya aro yi, nọ khẹ uwa vbe ẹrinmwi.” (Kọl 1:​4, 5) Ọna rhie ma wẹẹ, emwi ne Ivbi Otu e Kristi na ya aro yi ọre wẹẹ, a gha huẹn iran kpaegbe ne iran gha mwẹ arrọọ ọghe etẹbitẹ vbe ẹrinmwi, ne iran ya deba Jesu Kristi kha.—1 Tẹs 4:​13-17; Arhie 20:6.

6. De emwi ne ọtẹn nokpia ọkpa na hannọ zẹ tae vbekpa emwi nọ ya aro yi?

⁶ Aro nọ ghaan ẹre Ivbi Otu e Kristi na hannọ zẹ wa ya ghee emwi ne iran ya aro yi na. Ọtẹn Nokpia Frederick Franz, nọ re ọkpa vbe uwu etẹn na hannọ zẹ keghi ya ekhọe hia kha wẹẹ: “Ẹ i mwẹ emwi ne ima ya aro yi ma sẹ obọ, te emwi hia ne etẹn 144,000 ya aro yi khian wa sẹ iran obọ, uhiẹn afiangbe ne ima khian miẹn gha sẹ emwi ne ima te ya aro yi.” Ukpo nibun ẹre Ọtẹn Nokpia Franz ya ga e Jehova, vbọ ghi rre ukpo 1991 ọ keghi kha wẹẹ: “Aro nọ ghaan ẹre [ima] ye ya ghee emwi ne ima ya aro yi. . . . Zẹvbe ne ima ya zin egbe khẹ ọre, erriọ ima ya gbọyẹmwẹ yọ sayọ. Ọ gha khọnrẹn wẹẹ  ukpo arriaisẹn nibun ẹre ima khian ya zin egbe khẹ ọre, ọ sẹ ne ima gha zin egbe khẹ. Eban mẹ ghi kue gbọyẹmwẹ ye emwi ne ima ya aro yi sẹ.”

7-8. De emwi ne eguọmwadia e Jehova ni bun sẹ ya aro yi? (Rom 8:​20, 21)

⁷ Emwi ọvbehe ẹre eguọmwadia e Jehova ni bun sẹ ya aro yi. Ọni ọre emwi ne Ebraham vbe ya aro yi, nọ re arrọọ ọghe etẹbitẹ vbe uhunmwu otagbọn na vbe Arriọba Osanobua. (Hib 11:​8-10, 13) E Pọl guan kaẹn afiangbe nọ hin usi nọ khian sẹ emwa vbenian obọ. (Tie Rom 8:​20, 21.) Vbe u da ruẹ vbekpa emwi ne Baibol we Osanobua khian ru ne ima vbe odaro, de nọ yẹẹ ruẹ sẹ vbọ? Ne u na rẹn wẹẹ, ẹghẹ dee ne u khian ya do gha re ọmwa nọ gbae nẹi ru orukhọ nọ ra? Ra te ọ wa gha gbe ruẹ otiti vbe u ghi do rẹn wẹẹ, emwa ruẹ ne u hoẹmwẹ ọnrẹn ni wulo nẹ gha rhiọ kpaegbe vbe Paradais vbe uhunmwu otagbọn na? Rhunmwuda emwi ne Osanobua ru eyan rẹn, te u ghi mwẹ emwi ne u ya aro yi.

⁸ Deghẹ ima ya aro yọ wẹẹ, ma gha sọyẹnmwẹ arrọọ ọghe etẹbitẹ vbe ẹrinmwi ra vbe uhunmwu otagbọn na, emwi nọ hin usi, nọ sẹ nọ gha ya ima gha sọyẹnmwẹ ẹre nọ. Ilẹkẹtin ne ima mwẹ wẹẹ, emwi ne ima ya aro yi gha gele sẹ ima obọ gha sẹtin gha wegbe sayọ. Emwi ne Pọl ghi gbẹn, rhan otọ vbene ọna khian ya sunu hẹ. Gia guan kaẹn emwi ne Pọl tae vbekpa emwi ne ima ya aro yi. Ọna gha ya ima ya ekhọe hia yayi wẹẹ, emwi ne ima ya aro yi gha gele sẹ ima obọ.

9-10. Zẹvbe ne igiemwi e Pọl rhie ẹre ma, de emwi nọ khẹke ne Ivbi Otu e Kristi ya aro yi? (Rom 5:3) (Vbe ya ghee efoto.)

⁹ Tie Rom 5:3. Yẹrẹro wẹẹ ọlọghọmwa ne ima werriẹ aro daa, gha sẹtin ya ayayẹro ne ima mwẹ gha wegbe sayọ. Ọna sẹtin kpa ima odin. Ẹmwata nọ rrọọ ọre wẹẹ, te ọ khẹke ne Ovbi Otu e Kristi ya aro yọ wẹẹ, irẹn gha werriẹ aro daa edanmwẹ. Gi ima guan kaẹn igiemwi ọghe Pọl. Ọ keghi tama etẹn ni rre Tẹsalonaika wẹẹ: “Vbe ẹghẹ ne ima na gha rre ehe ne uwa ye, ma na gha tama uwa yotọ wẹẹ, ma gha ya egbe  miẹn ọlọghọmwa; . . . ọni ẹre ọ wa re emwi nọ sunu zẹẹ.” (1 Tẹs 3:4) Ọ na vbe gbẹn gie etẹn ni rre Kọrint wẹẹ: “Ma hoo ne uwa rẹn vbekpa ọlọghọmwa ne ima ya egbe miẹn . . . ma ma ghi te yayi wẹẹ ima gha miẹn uhunmwu vbọ.”—2 Kọr 1:8; 11:​23-27.

¹⁰ Ọ khẹke ne Ivbi Otu e Kristi ni rrọọ vbe ẹdẹnẹrẹ vbe ya aro yọ wẹẹ, iran gha miẹn ọlọghọmwa eso. (2Tim 3:12) Uwẹ vbe vbo? U werriẹ aro daa ukpokpo, rhunmwuda ne u na re erhuanegbe Jesu ra? Avbe ọse ruẹ kevbe emwa ruẹ vbe uwu ẹgbẹe sẹtin gha zaan ruẹ. Iran sẹtin kue gha ya obọ nọ tọn mu ruẹ. Ra emwa ne uwa gba winna zẹ ruẹ kpokpo vbe iwinna, rhunmwuda ne u na hoo ne u gha ta ẹmwata vbe emwi hia ra? (Hib 13:18) Arriọba zẹ ruẹ kpokpo ra rhunmwuda ne u na tama emwa ọvbehe vbekpa emwi ne u yayi? Vbọrhirhighayehẹ, e Pọl gi ima rẹn wẹẹ ọ khẹke ne ima gha sọyẹnmwẹ, ọ gha khọnrẹn wẹẹ ima werriẹ aro daa ọlọghọmwa. Vbọzẹ?

11. Vbọzẹ nọ na khẹke ne ima hia vbe odẹ ke odẹ, ne ima zin egbe edanmwẹ nọ rhirhi gha khin?

¹¹ Ma gha sẹtin gha ghọghọ vbe ima ghaa rre uwu ọlọghọmwa rhunmwuda ma rẹnrẹn we ima gha miẹn ere vbọ. Zẹvbe ne ebe Rom 5:3 khare, “ọlọghọmwa ẹre ọ biẹ izinegbe.” Ivbi Otu e Kristi hia gha werriẹ aro daa ọlọghọmwa rhunmwuda ọni, te ọ khẹke ne Ivbi Otu e Kristi hia gha mwẹ izinegbe. Ọ khẹke ne ima hia vbe odẹ ke odẹ, ne ima sẹtin zin egbe edanmwẹ ne ima rhirhi werriẹ aro daa. Ma gha ru vberriọ ẹre emwi ne ima ya aro yi khian na sẹtin sẹ ima obọ. Ma ma hoo ne ima gha yevbe na ghee emwa ne Jesu ghaa mwẹ vbe ekhọe, vbe ọ guan kaẹn ikpẹ ni dele ye otọ okuta. Iran na ka wa ya ọyẹnmwẹ miẹn ikporhu iyẹn nọ maan yi, sokpan “orueghe ra ukpokpo ghi rre” iran na dele fua. (Mat 13:​5, 6, 20, 21) Ọghe ne ẹmwata, ukpokpo i re emwi nọ rhiẹnrhiẹn, ẹ i re emwi nọ vbe khuẹrhẹ na zin egbe ẹre, sokpan ma gha sẹtin zin egbe, afiangbe nọkhua gha sẹ ima obọ. Odẹ vbo?

12. De afiangbe ne ima lae miẹn, vbe ima gha sẹtin zin egbe edanmwẹ?

¹² Ukọ e Jems guan kaẹn afiangbe na miẹn vba gha zin egbe edanmwẹ. Ọ khare wẹẹ: “Wa ghi gi izinegbe winna iwinna rẹn fo, ne uwa mieke na gha re nọ gba na kevbe nọ fo na vbe emwi hia, vbe nẹi na mwẹ ehe nọ kẹ uwa yi.” (Jems 1:​2-4) Ukọ e Jems keghi gie izinegbe vbe na miẹn wẹẹ, ọ mwẹ iwinna nọ khian ru. De iwinna ne ọni khin? Ọ gha sẹtin ya ruẹ gha mwẹ izinegbe kevbe amuẹtinyan ẹsẹsẹmwẹse, ọ ghi vbe ya ruẹ mu ẹtin yan Osanobua sayọ. Sokpan, ọ ye mwẹ afiangbe ọvbehe ne ima gha miẹn vbe ima gha zin egbe.

13-14. De emwi na lae miẹn vba gha zin egbe, de vbene ọna ya dekaẹn emwi ne ima ya aro yi hẹ? (Rom 5:4)

¹³ Tie Rom 5:4. E Pọl khare wẹẹ, “izinegbe ọghe ima ẹre ọ khian ya Osanobua miẹn ima yi.” U ghaa mwẹ izinegbe ẹre Jehova khian na miẹn ruẹ yi. Sokpan ọna ma rhie ma wẹẹ, ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova vbe u ghaa werriẹ aro daa ọlọghọmwa. Uwẹ tobọ ruẹ ẹre Osanobua miẹn yi, ẹ i re ọlọghọmwa ne u ye. U ghaa mwẹ izinegbe, Osanobua gha miẹn ruẹ yi. U miẹn afiangbe nọkhua ne ọna khin!—Psm 5:12.

¹⁴ Yerre wẹẹ Ebraham zin egbe edanmwẹ, rhunmwuda ọni e Jehova keghi miẹn ọnrẹn yi. E Jehova tie Ebraham ọsiọre, ọ na vbe ka ẹre ba emwa ata. (Gẹn 15:6; Rom 4:​13, 22) Ma gha sẹtin vbe gha yevbe na ghee Ebraham. Ẹ i re inu iwinna ra aro iwinna ne ima ru vbe ugamwẹ e Jehova, ẹre Jehova ghee ya miẹn ima yi. Sokpan emwi nọ ya e Jehova miẹn ima yi ọre rhunmwuda ne ima na zin egbe vbe ima ghaa rre uwu edanmwẹ. Emwi ughughan ẹre ima hia la gberra, ma eso khian ọmaẹn nẹ, vbene eso vbe uwu ima na re igbama, emwi ughughan ẹre ima vbe gua ru. Vbọrhirhighayehẹ, a i miẹn nẹi khian sẹtin zin egbe vbe uwu ima. Vbe na guan na, ọ  mwẹ ọlọghọmwa ne u zin egbe ẹre ra? Deghẹ erriọ nọ, ghẹ mianmian wẹẹ, emwi ne u ru na wa ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova. Ma gha rẹn wẹẹ, e Jehova miẹn ima yi, ọ gha sẹtin ru iyobọ ne ima, ilẹkẹtin ne ima mwẹ wẹẹ emwi hia ne ima ya aro yi gha sẹ ima obọ, ghi gha wegbe sayọ.

15. De emwi ọvbehe ne Pọl tae, vbọzẹ nọ na kpa emwa eso odin?

¹⁵ Zẹvbe ne Pọl rhan otọ re, adeghẹ ima na sẹtin zin egbe edanmwẹ, ẹre Jehova khian na miẹn ima yi. E Pọl na ye vbe kha wẹẹ: “Osanobua gha miẹn ima yi, ma ghi gha mwẹ ayayẹro, ayayẹro na i khian ya ima gbe I ma rẹn vbe okiekie.” (Rom 5:​4, 5) Ọna sẹtin kpa emwa eso odin. Vbọzẹ? Rhunmwuda, e Pọl ka tae vbe ebe Rom 5:2 wẹẹ, etẹn ni rre Rom mwẹ ayayẹro nẹ, ọni ọre, “uyi Osanobua ne [iran] ya aro yi.” Nọnaghiyerriọ, emwa eso sẹtin gha nọ wẹẹ, ‘Adeghẹ Ivbi Otu e Kristi nii mwẹ ayayẹro nẹ, vbọ ghi zẹ ne Pọl na ye sunu ye ayayẹro vbe ọ guan?’

16. De vbene ayayẹro ya wegbe yọ hẹ? (Vbe ya ghee efoto.)

¹⁶ Adeghẹ ima na kọe ye orhiọn wẹẹ, ayayẹro gha sẹtin gha wegbe yọ, ẹre ima khian na sẹtin rẹn otọ emwi ne Pọl khare. Vbe igiemwi: U ye yerre ẹghẹ okaro ne u ya ruẹ vbekpa emwi ughughan ne ima ya aro yi wẹẹ, Osanobua khian ru ne ima vbe odaro ra? A sẹtin miẹn wẹẹ, ọ ghaa mwẹ ẹghẹ ne u ya gha roro ẹre wẹẹ, na gele sẹtin do gha rrọọ vbe uhunmwu otagbọn na vbe etẹbitẹ i khian sẹtin sunu. Vbọrhirhighayehẹ, vbe u ghi suẹn gha ruẹ vbekpa e Jehova kevbe eyan ni rre uwu e Baibol sayọ, u na ghi do ya ekhọe hia yayi wẹẹ, emwi hia ne ima ya aro yi gha sẹ ima obọ.

17. De vbene ayayẹro ne u mwẹ ya wegbe yọ, uhiẹn vbe u gha dinmwiamẹ nẹ?

¹⁷ Uhiẹn vbe u dinmwiamẹ nẹ, zẹvbe ne u ya ruẹ emwi sayọ kevbe zẹvbe ne u ya mwẹ alaghodaro vbe odẹ ọghe orhiọn, ayayẹro ne u mwẹ ghi do gha wegbe sayọ. (Hib 5:13–6:1) Ọ gha kẹ, emwi nọ rre ebe Rom 5:​2-4 vbe sunu vbe ẹdagbọn ruẹ nẹ. U werriẹ aro daa ọlọghọmwa  ughughan, sokpan u na zin egbe ẹre, e Jehova na vbe rhie ẹre ma wẹẹ, irẹn miẹn ruẹ yi. Rhunmwuda ne u na rẹn wẹẹ, e Jehova miẹn ruẹ yi, u na ghi do ya ekhọe hia yayi wẹẹ, ọ gha mu eyan rẹn hia sẹ. Te ayayẹro ne u ghi mwẹ nian ghi wegbe sẹ vbe nọ ka gha ye. U i ghi zẹdẹ gbawawẹ hiehie vbekpa emwi ne u ya aro yi. Rhunmwuda ọni, u keghi ru afiwerriẹ eso ye odẹ ne u ya loo ẹdagbọn ruẹ, obọ ne u ya mu emwa ruẹ vbe uwu ẹgbẹe, azẹ ne u ru kevbe vbene u ya loo ẹghẹ ruẹ hẹ.

18. De emwi ne Jehova tae nọ rhie ẹre ma wẹẹ, ẹ i mwẹ ọ ma mu eyan rẹn sẹ?

¹⁸ Ọ mwẹ emwi ọvbehe ne kpataki ne Pọl tae vbekpa ayayẹro ne ima khian ghi gha mwẹ vbe Jehova gha miẹn ima yi nẹ. Ọ gi ima rẹn wẹẹ, ẹ i mwẹ emwi ne ima ya aro yi ma sẹ ima obọ. Vbọzẹ ne ima na ya ọna yi? E Pọl vbe gi ima rẹn emwi ne Osanobua khare nọ rhie ẹre ma wẹẹ, ẹ i mwẹ ọ ma ru emwi nọ hoo nọ ru, ọ wẹẹ: “Ayayẹro na i khian ya ima gbe I ma rẹn vbe okiekie; rhunmwuda, Osanobua ya ahoẹmwọmwa ọghẹe vuọn ima ekhọe nẹ. Orhiọn nọhuanrẹn nọ ya ru ima ẹse ẹre ọ ya ru ọna.” (Rom 5:5) Emwi nibun rrọọ nọ gha ya ima yayi wẹẹ, emwi ne ima ya aro yi gha sẹ ima obọ.

19. De ilẹkẹtin nọ khẹke ne u gha mwẹ vbekpa emwi ne u ya aro yi?

¹⁹ Gha muẹn roro eyan ne Jehova yan ma Ebraham kevbe vbene ọ ya miẹn ọnrẹn yi hẹ, ọ na vbe gha ghee ẹre zẹvbe ọsiọre. Emwi ne Ebraham ya aro yi gele sẹ ọre obọ. E Baibol khare wẹẹ: “Ebraham mwẹ izinegbe, rhunmwuda ọni, emwi ne Osanobua ve keghi sẹ ọre obọ.” (Hib 6:15; 11:​9, 18; Rom 4:​20-22) Ọ ma gele gbe I ma rẹn vbe okiekie. Gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, adeghẹ u na zin egbe sẹ ufomwẹ, emwi ne u ya aro yi gha sẹ ruẹ obọ. Emwi ne u ya aro yi i re ọtakua na tisẹ, te ọ khẹke nọ gha ya ruẹ sọyẹnmwẹ, rhunmwuda u i khian gbe I ma rẹn vbe okiekie! (Rom 12:12) E Pọl khare wẹẹ: “Te Osanobua nọ ya ọmwa mwẹ emwi nọ ya aro yi, gha ya oghọghọ kevbe ọfunmwegbe vuọn uwa, vbekpa iyayi ne uwa mwẹ vbe uwu irẹn, ne emwi ne uwa ya aro yi miẹn ehe na gha muan yọ vbekpa ẹtin orhiọn nọhuanrẹn.”—Rom 15:13.