VBE nai na gbawawẹ, ẹ i mwẹ u ma gbọyẹmwẹ ye ẹse ọhẹ ughughan ne Osanobua ya we ima, u wa vbe gbọyẹmwẹ yọ nọ na rhie asẹ nuẹn ne u khian ya gha zẹ ne egbuẹ vbene u khian ya rri orhiẹnrhiẹn edọmwadẹ ẹse ọhẹ na hẹ. E Baibol gi ima rẹn wẹẹ, te Osanobua ya ayọn ru ima ẹse, uhiẹn ọ na kue kha wẹẹ: “Te evbare ya ọyẹnmwẹ sẹ ọmwa, erriọ ayọn vbe ya aro ọmwa maan vbe uhunmwu.” (Asan 10:19; Psm 104:15) Egbọre, u miẹn emwa eso nẹ ne ayọn he ru ẹre emwi. Aro ughughan ẹre emwa vbe ya ghee ayọn na da vbe uhunmwu otagbọn hia. Nọnaghiyerriọ, de emwi nọ khian ru iyobọ ne Ivbi Otu e Kristi ya ru azẹ nọ khẹke vbe nọ dekaẹn ayọn na da?

Ehe ke ehe ne ima rhirhi gha ye ra na na koko ima waan, ọ khẹke ne ima gi azẹ ne ima ru gua ilele ọghe Osanobua ro, ọ ghaa yerriọ ma gha miẹn ere vbọ, ọ ghi vbe ya agbọn maan ima.

Ẹ i mwẹ u ma he bẹghe ẹre wẹẹ, emwa nibun wa da ayọn gbe egbe vbe ẹghẹ hia. Eso vbe da ayọn rhunmwuda iran yae rọkhọ egbe. Emwi nọ ya emwa ọvbehe da ayọn ọre wẹẹ, iran ma hoo ne iran gha mu ọlọghọmwa ne iran ye roro. Vbe ihe eso, emwa keghi ghee emwa ni da ayọn nibun zẹvbe emwa ni wegbe.

Sokpan, Ayi ọghomwa rhie adia ne ima vbe nọ dekaẹn ẹmwẹ na guan kaẹn na. Vbe igiemwi, ọ gi ima rẹn ẹbe nọ rrọọ vba gha da ayọn gberra egbe. Ẹ i mwẹ ma ma he ka tie ẹmwẹ nọ rre ebe Itan 23:​29-35, nọ guan kaẹn vbene ọmwa nọ da ayọn gbe egbe ya yin hẹ kevbe ọlọghọmwa eso nọ lelẹe khian. a Ọ mwẹ ọdiọn ọkpa nọ rre Europe na tie ẹre Daniel, ọ keghi guan kaẹn vbene arrọọ ọghe irẹn ghaa ye hẹ a te miẹn wẹẹ irẹn khian Ovbi Otu e Kristi. Ọ khare wẹẹ: “Rhunmwuda ne I na gha da ayọn gberra egbe, I ma ghi sẹtin gha ru azẹ nọ maan, ọna ẹre ọ ghi si ọlọghọmwa nibun yọ mwẹ egbe, ne I ye gbe I ma rẹn yi do fi ẹdẹnẹrẹ.”

De emwi nọ khian ru iyobọ ne Ovbi Otu e Kristi ya sẹtin ru azẹ nọ khẹke, nẹ ghẹ de ye ọlọghọmwa ne ayọn na da gberra egbe si? Emwi nọ gha ru iyobọ ne ima ọre, ne ima gi Ẹmwẹ Osanobua dia ọde ne ima ya roro emwi kevbe emwi ne ima ru.

Gi ima ghee emwi ne Baibol tae vbekpa ayọn kevbe emwi nọ ya emwa eso da ẹre.

Ẹmwẹ Osanobua ma gbodan ye ayọn na da ye oreghe. Uhiẹn, e Baibol gi ima rẹn wẹẹ, a gha sẹtin ya ayọn sọyẹnmwẹ egbe. Ọ khare wẹẹ: “Rri evbare ruẹ ne u gi ẹko gha sẹ uwẹ ọyẹnmwẹ, da ayọn ruẹ ne u dọlọ aro yi vbe uhunmwu.” (Asan 9:7) Ọ ghaa mwẹ ẹghẹ ne Jesu kevbe eguọmwadia e Jehova ọvbehe nibun ya da ayọn.—Mat 26:​27-29; Luk 7:34; 1Tim 5:23.

Vbọrhirhighayehẹ, Ẹmwẹ Osanobua wa gbe ẹre ẹho rua alughaẹn nọ rre ẹkpo na da ayọn ye oreghe kevbe na da ayọn gbe egbe. Ọ khare wẹẹ: “Wa ghẹ gha da ayọn gbe egbe.” (Ẹfis 5:18) Ọ na vbe kha wẹẹ, “Emwa ni da ayọn gbe egbe . . . nọ khian la Arriọba Osanobua, ẹ i rrọọ.” (1 Kọr 6:10) Ọghe ne ẹmwata, na gha da ayọn gberra egbe kevbe na gha da ayọn gbe egbe i zẹdẹ ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova. Ne ima gha te ya gha da ayọn gberra egbe rhunmwuda wẹẹ erriọ ẹre a ru ẹre vbe eke ne ima ke rre, ọ khẹke ne ima gha ru emwi nọ gha ya ẹko rhiẹnrhiẹn Osanobua.

Eso roro ẹre wẹẹ, ẹ i mwẹ vbene iran khian da ayọn sẹ hẹ, ẹ i gbe iran. Sokpan, te iziro vberriọ si ẹbe. Ebe Nọhuanrẹn gi ima rẹn wẹẹ, adeghẹ ọmwa na gha re “eviẹn ayọn nọ bun gbe na da” ọ sẹtin si ọmwa nii fi orukhọ nọ wegbe, ọ ghi vbe yae khian oghian e Jehova. (Taitọs 2:​3, ftn; Itan 20:1) E Jesu  keghi ya obọ sekhae ne ima wẹẹ, “ayọn na da gbe egbe” gha sẹtin ya Arriọba Osanobua wii ima. (Luk 21:​34-36) De emwi nọ khian ghi ru iyobọ ne Ovbi Otu e Kristi, nẹ ghẹ ya de fi ẹbe ne ayọn na da gbe egbe si?

Ma gha ya egbe taa uyinmwẹ emwa ni rre eke ne ima ke rre, vbe ima gha khian da ayọn, ọ sẹtin si ẹbe. Vbọ gha ghi de ọghe ẹmwẹ evbare kevbe ayọn na da, te Ivbi Otu e Kristi wa hia ne iran ru emwi nọ gha ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova. E Baibol gi ima rẹn wẹẹ: “Ọre te uwa re, ra te uwa da, ra te uwa ru emwi nọ rhirhi gha khin, wa gi emwi hia ne uwa ru gha rhie uyi gie Osanobua.” (1 Kọr 10:31) Gia guan kaẹn ọta eso kevbe ilele eso ni rre Baibol:

Te imẹ da ayọn ne I mieke na gu usun ro ra? Ẹksodọs 23:2 khare wẹẹ: “Ghẹ ya egbe ba emwa . . . rhunmwuda wẹẹ iran bun.” Vbe ako na, te Jehova ghaa ya obọ sekhae ne Ivbi Izrẹl ne iran ghẹ gha ya egbe taa emwa ni ru emwi nọ sọnnọ irẹn. Ibude na wa mwẹ iyobọ nọkhua nọ ye ne ima vbe ẹdẹnẹrẹ. Adeghẹ ima na kue ne ihua ima gha kpikpi ima ya ru azẹ nọ ma khẹke vbe nọ dekaẹn ayọn, ọ sẹtin ya ima gha sẹ e Jehova rae kherhe kherhe, ma i khian ghi vbe gha ya ilele ọghẹe ru emwi.—Rom 12:2.

Te I da ayọn ne emwa mieke na gha roro ẹre wẹẹ, ọmwa nọ wegbe ẹre I khin ra? Vbe ẹvbo eso, a i gbodan yọ vbe emwa ghaa da ayọn vbe ẹghẹ hia, kevbe vbe iran ghaa da ayọn gbe egbe. (1 Pit 4:3) Sokpan, gia ghee emwi ne ebe 1 Kọrint 16:13 we ne ima gha ru, ọ wẹẹ: “Wa khẹ ye egbe, wa mudia gbain vbe iyayi uwa, wa gha mwẹ udinmwẹ, wa ghi vbe khian enọ wegbe.” Ayọn na da gha gele sẹtin ya ọmwa wegbe ra? Hiehie, ẹ i sẹtin. Ayọn sẹtin gbe ọmwa ẹwaẹn, ẹ i gi ẹre ghi roro emwi ẹse, ẹ i ghi vbe rẹn emwi nọ ru. Nọnaghiyerriọ, te ayọn na da gbe egbe zurọ ọmwa rua. Ebe Aizaia 28:7 gie ọmwa ne ayọn bibi ẹre odẹ zẹvbe ọmwa nọ dobidokpannọ khian, sẹrriọ wẹẹ, te ọ ghi dekun emwi hia.

E Jehova ẹre ọ rhie ẹtin ne ọmwa, ọni ẹre ọ zẹe ighẹ ọmwa sẹtin ‘khẹ ye egbe, ọ ghi vbe mudia gbain vbe iyayi.’ (Psm 18:32) Ovbi Otu e Kristi ọghe ẹmwata gha sẹtin ru ọna deghẹ ọ na gha begbe, ọ ghi vbe hia nẹ ghẹ ru azẹ rhọkpa nọ gha yae khian oghian e Jehova. Ọmwa vberriọ ẹre Jesu ghaa khin vbe ọ rre agbọn na, te emwa wa gha rhie ọghọ  nẹẹn rhunmwuda, ọmwa nọ ghaa mwẹ udinmwẹ ẹre ghaa nọ, ọ wa vbe gha ru emwi nọ khẹke.

Te imẹ da ayọn ne I mieke na mianmian ọlọghọmwa ne I ye ra? Osanobua keghi ya ọsian ọkpa ya gbẹn ọnrẹn yotọ wẹẹ: “Ẹghẹ ke ẹghẹ ne udu mwẹ ya mu waa, l na vbe gha hawa, [Jehova] u ghi fu mwẹ ẹko rre, u ghi vbe ya mwẹ sọyẹnmwẹ.” (Psm 94:19) Iro gha gba ruẹ ẹko, tu bu e Jehova nọ ru iyobọ nuẹn, ẹ i re ne u ya gha da ayọn. Odẹ ne kpataki ne u gha ya tama e Jehova nọ ru iyobọ nuẹn, ọre ne u gha na erhunmwu gie ẹre vbe ẹghẹ hia. Deba ọni, etẹn nibun wa vbe miẹn iyobọ vbe obọ ọtẹn nọ deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn nọ rre iko. Vbene ẹmwata, ne ọmwa na da ayọn, nẹ ghẹ mieke na roro iro gbe, sẹtin ya ọmwa ya ru orukhọ nọ wegbe. (Hos 4:11) E Daniel na ka guan kaẹn sin, khare wẹẹ: “Ọ ghaa mwẹ ẹghẹ ne I wa ya gha si osi gberra egbe, ekhọe mwẹ na vbe do gha bu abe gbe mwẹ. I na gha hia ne ekhọe mwẹ ghẹ ghi gha winna ghee odọ, sokpan vbe na gbe aghẹn erriọ aghẹn ye ye, vbe deba ọni, I ma ghi gha mwẹ ọse, I ma ghi vbe gha ghee egbe mwẹ sẹ emwi.” Vbọ ghi ru iyobọ ne Daniel? Ọ khare wẹẹ, “I na do bẹghe ẹre wẹẹ, e Jehova ẹre ọ khẹke ne I tu tie, ẹ i re ne I gha da ayọn. Ọna ẹre ọ ghi ru iyobọ mẹ ya sẹtin zin egbe ọlọghọmwa ne I ye, I na vbe sẹtin lae gberra.” Ọghe ne ẹmwata, e Jehova mu egbe nọ ya ru iyobọ ne ima vbe ẹghẹ hia, ọ gha khọnrẹn ne ima gha roro ẹre wẹẹ, ọghe ima fo nẹ.—Fil 4:​6, 7; 1 Pit 5:7.

Adeghẹ u zẹdia da ayọn, hia ne u nọ egbuẹ avbe ọta na, ‘Ọmwa rhọkpa vbe uwu ẹgbẹe mwẹ ra ọse mwẹ rhọkpa rrọọ nọ he tama mwẹ wẹẹ, odẹ ne I ya da ayọn ma deyọ ra?’ Ọ ghaa yerriọ, a sẹtin miẹn wẹẹ, ayọn na da suẹn gha maghan ima nẹ kherhe kherhe, vbene ima ma na rẹn. ‘Te I ghi da ayọn gberra vbene I ka ya da ẹre ra?’ Egbe emwi vbenian sẹtin sunu daa ọmwa ne ayọn na da ma he wa la ẹre esagiẹn sokpan, ekherhe ẹre ọ ghi kẹ ne ayọn na da maghan ọmwa vberriọ. ‘Adeghẹ I ma na miẹn ayọn da vbe ikpẹdẹ ọkpa kẹkan, egbe gha rọkhọ mwẹ ra?’ Adeghẹ a na miẹn wẹẹ, ma i sẹtin zin ọnrẹn, ọni rhie ma wẹẹ ayọn na da la ima esagiẹn nẹ. Te ọni ghi rhie ma wẹẹ, ọ khẹke ne ima bu ọbo ebo nọ ru iyobọ ne ima.

Etẹn eso ghi bẹghe ọlọghọmwa na lae miẹn vba ghaa da ayọn, iran keghi wa ban ayọn na da. Eso  vbe rrọọ nẹi da ayọn, rhunmwuda vbene ayọn nii ye hẹ vbe unu iran. Deghẹ u rẹn ọtẹn vberriọ, ghẹ zaan rẹn, u gha vberriọ, te u rhie ẹre ma we u hoẹmwẹ ọnrẹn.

Egbọre u miẹn ere vbọ nẹ, vbe u viẹn uwu ne egbuẹ vbe nọ dekaẹn ayọn na da. Ovbi Otu e Kristi sẹtin zẹ ne egbe ẹre vbene ayọn ne irẹn khian gha da khian bun sẹ hẹ. Ọ sẹtin vbe kha wẹẹ, uhukpa vbe uzọla ẹre irẹn khian gha wọn, ra ọ sẹtin vbe kha wẹẹ, te irẹn khian gha wọn ọnrẹn ye oreghe vbe irẹn ghaa rri evbare. Eso vbe tae nẹ aro ayọn ne iran khian gha da ye oreghe, vbe na ghee wine ra e beer, vbene iran i na da ayọn rhọkpa nọ wegbe ra ayọn na gua re. Adeghẹ ọmwa na ghi viẹn uwu ne egbe ẹre nẹ, ẹ i khian ghi gha lọghọe vbe nọ gha ya rhie owẹ lelẹe hẹ. Ọtẹn nọ deziẹn gha ru egbe azẹ vberriọ, ọ ma khẹke ne ekhue gha muẹn, ọ ma vbe khẹke nọ fi ekhọe werriẹ.

Emwi ọvbehe nọ khẹke ne ima kọ ye orhiọn ọre ne ima gha da ne emwa ọvbehe. Ebe Rom 14:21 khare wẹẹ: “Ọ gha maan sẹ ne u ghẹ rri emiowo, ra ne u ghẹ da ayọn, ra ne u ghẹ ru emwi ke emwi nọ gha sẹtin ya ọtuẹn rrua owẹ.” Vbua khian ya lele ibude na hẹ? Gha rhie ahoẹmwọmwa ma. Adeghẹ u na dẹghe ẹre wẹẹ, u gha da ayọn, ọ gha sẹtin rhua ọmwa owẹ, ahoẹmwọmwa gha ru iyobọ nuẹn ne u ghẹ da ayọn nii. U gha ru vberriọ te u rhie ẹre ma wẹẹ, u hoẹmwẹ iran kevbe wẹẹ u rhie ọghọ ne iran, ọ vbe rhie ma wẹẹ, ọghe emwa ọvbehe ẹre u mu ye okaro, ẹ i re ọghuẹ.—1 Kọr 10:24.

Yevbesọni, arriọba sẹtin gbe uhi eso nọ gha ru iyobọ ne Ovbi Otu e Kristi ya ru azẹ nọ khẹke, vbe nọ dekaẹn ayọn na da. Iran sẹtin ta ukpo ne ọmwa gha sẹ ọ ke sẹtin suẹn gha da ayọn, kevbe wẹẹ, ọ ma khẹke ne ọmwa nọ da ayọn ya fi imọto, nẹ ghẹ vbe ya mẹsini eso winna.—Rom 13:​1-5.

Uyi nọkhua ẹre Jehova mu ye ima egbe, ne ima na sẹtin tobọ ima zẹ vbene ima khian ya loo avbe ẹse ọhẹ nọ ya we ima. Ọkpa vbọ ọre ne ima na sẹtin tobọ ima zẹ emwi ne ima gha re kevbe emwi ne ima gha da. Wa gi ima gha ru emwi nọ gha ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova, ọna gha rhie ẹre ma wẹẹ, ma gbọyẹmwẹ ye ẹse ọhẹ na.