1. Zẹvbe nọ rre ebe 1 Pita 5:2, de iwinna ne kpataki ne Jehova ya ru ediọn ẹse?

 E JEHOVA zẹ ediọn ne iran gha gbaroghe avbe ohuan ọghe irẹn, ne irẹn hoẹmwẹ ọnrẹn. Ikpia na ni ya ekhọe hia winna, wa ya aro nọ ghaan ghee ẹkpotọ nọ kie ne iran ya gha ga etẹn nikpia kevbe etẹn nikhuo, erriọ iran vbe hia vbe odẹ ke odẹ ne iran gha re “ọsuohuan ni gha gele gbaroghe iran.” (Jer 23:4; tie 1 Pita 5:2.) Ma kpọnmwẹ Osanobua wẹẹ, egbe ikpia vbenian ẹre ima mwẹ vbe iko ọghe ima!

2. De ọlọghọmwa eso ne ediọn eso gha sẹtin werriẹ aro daa?

² Ediọn wa vbe miẹn ọlọghọmwa vbe iran ghaa ru iwinna iran. Ne ediọn sẹtin do gbaroghe etẹn ni rre iko, i re iwinna nekherhe. Ọdiọn ọkpa na tie ẹre Tony nọ rre United States, keghi hia nọ gha ru emwi ye oreghe, vbe nọ dekaẹn inu iwinna nọ rhie egbe yi. Ọ khare wẹẹ: “Vbe emianmwẹ COVID-19 da wa suẹn, I keghi wa rhie egbe ye iwinna ughughan nọ dekaẹn vbe na khian ya gha do iko kevbe vbe na khian ya gha kporhu hẹ. Sokpan vbene I winna sẹ, iwinna i ye fo vbe obọ mwẹ. Vbene ẹghẹ ya khian, I ma ghi gha miẹn ẹghẹ agbọn ya gha ru emwi eso ni ru ekpataki, vbe na ghee Baibol na tie, kevbe erhunmwu na na, I ma vbe miẹn ẹghẹ ya gha ruẹ emwi ne egbe mwẹ.” Ọlọghọmwa ọvbehe ẹre ọdiọn ọkpa na tie ẹre Ilir, nọ rre Kosovo werriẹ aro daa. Vbe ẹghẹ nọ na gha rre eke ne okuo na yọn, ọ kegha lọghọe nọ lele adia nọ ke obọ otu e Jehova rre. Ọ khare wẹẹ: “Vbe abotu ghi tama mwẹ wẹẹ, ne I ya ru iyobọ ne etẹn ni rre eke ne okuo na wa kakabọ yọn, ohan na wa gha mu mwẹ. I na vbe gha roro ẹre wẹẹ, adia ne iran rhie mẹ na ma deyọ.” Ọ mwẹ ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre Tim, nọ ga zẹvbe arọndẹ na gie yo isi vbe Asia, ọ kegha lọghọ ọtẹn na nọ sẹtin gha ru emwi hia nọ khẹke nọ ru vbe ẹdẹgbegbe. Ọ khare wẹẹ: “Ugbẹnso egbe ghi wa wọọ mwẹ, I i ghi sẹtin ru emwi nọ khẹke ne I ru.” Vbọ khian ru iyobọ ne ediọn ni rre egbe ọlọghọmwa vbenian?

3. De vbene ima hia khian ya miẹn ere vbe igiemwi ọghe Gidiọn ne Ọbuohiẹn?

 ³ Ediọn gha wa miẹn emwi ruẹ vbe obọ e Gidiọn ne Ọbuohiẹn. (Hib 6:12; 11:32) Ọ ghaa gbogba ga emwa ọghe Osanobua, erriọ vbe ya gha gbaroghe iran. (Giọg 2:16; 1 Krọ 17:6) Vbe na ghee Gidiọn, e Jehova vbe zẹ ediọn vbe ẹdẹnẹrẹ, ne iran gha gbaroghe emwa rẹn vbe ẹghẹ nọ wegbe. (Iwinna 20:28; 2 Tim 3:1) E Gidiọn ma gha mu egbe ẹre ye ukpo nọ ma sẹ, te ọ wa gha mu egbe rriotọ, erriọ vbe ya gha họn ẹmwẹ. Zẹvbe nọ ya gha ru iwinna rẹn, ọ wa miẹn edanmwẹ nọ rhie ẹre ma, deghẹ ọ gele mwẹ izinegbe. Ọre ediọn ma khin, ra ma i re ediọn, ma hia gha sẹtin gha gbọyẹmwẹ ye iwinna ne ediọn ru. Ma gha sẹtin ru iyobọ ne etẹn na, ni ya ekhọe hia winna vbe uwu iko.—Hib 13:17.

4. De vbene Gidiọn ya rhie ẹre ma wẹẹ, ọmwa nọ ru emwi ye oreghe kevbe nọ mu egbe rriotọ ẹre irẹn khin?

⁴ Ọmwa nọ ru emwi ye oreghe kevbe nọ mu egbe rriotọ ẹre Gidiọn wa gha khin. b Vbe odibosa ọkpa ghi tama e Gidiọn wẹẹ, irẹn ẹre Jehova zẹ nọ khian miẹn Ivbi Izrẹl fan vbe obọ Ivbi e Midian, emwi ne Gidiọn ta keghi rhie ẹre ma wẹẹ, ọmwa nọ mu egbe rriotọ nọ. Ọ khare wẹẹ: “Ẹwae mwẹ ọre nọ ma wegbe sẹ vbe uwu ẹwae Manasẹ, mẹ ẹre ọ vbe re nẹi mwẹ esa nọ ye vbe uwu ẹgbẹe mwẹ.” (Giọg 6:15) E Gidiọn kegha roro ẹre wẹẹ, irẹn ma sẹ nọ gha ru iwinna nii, sokpan e Jehova rẹnrẹn wẹẹ, ọ gha sẹtin. E Jehova keghi ru iyobọ ne Gidiọn, ọ na sẹtin ru iwinna nii.

5. De emwi eso nọ gha sẹtin rhie ẹre ma deghẹ ọdiọn gele ru emwi ye oreghe kevbe deghẹ ọ mu egbe rriotọ?

⁵ Ediọn keghi hia ne iran gha ru emwi ye oreghe kevbe ne iran gha mu egbe rriotọ vbe ẹghẹ hia. (Mai 6:8; Iwinna 20:18, 19) Iran i ya emwi ne iran gha sẹtin ru, ra emwi ne iran ru nẹ rhuọ; ra ne iran gha roro ẹre wẹẹ, iran i mwẹ esa ne iran ye rhunmwuda abakuru ọghe iran. Ọrheyerriọ, ọdiọn sẹtin miẹn edanmwẹ eso. Vbe igiemwi, ọ sẹtin wa rhie egbe ye iwinna ughughan, sokpan ẹdẹ ghaa rhie ẹdẹ, ẹi ghi sẹtin ru ehia. Ra, a sẹtin wa rhie adia nẹẹn rhunmwuda odẹ nọ ya ru iwinna eso, ugbẹnso a sẹtin vbe tian rẹn ye odẹ nọ ya ru iwinna eso vbe otu e Jehova. De emwi ne ediọn gha miẹn ruẹ vbe obọ e Gidiọn vbe emwi vbenian gha sunu?

6. De emwi ne ediọn gha miẹn ruẹ vbe obọ e Gidiọn, vbọ gha de ọghe na gha ru emwi ye oreghe? (Ghee efoto nọ rre ipapa 3.)

⁶ Nọ iyobọ. Ọmwa nọ ru emwi ye oreghe rẹnrẹn  wẹẹ, ọ mwẹ emwi eso ne irẹn i sẹtin ru. Ne Gidiọn na nọ iyobọ vbe obọ emwa ọvbehe rhie ẹre ma wẹẹ, ọmwa nọ ghaa ru emwi ye oreghe nọ. (Giọg 6:27, 35; 7:24) Ediọn ghaa ru vbenian, te iran rhie ẹre ma wẹẹ, iran mwẹ ẹwaẹn. E Tony na ka guan kaẹn sin khare wẹẹ: “Rhunmwuda vbe na ya koko mwẹ waan, ẹi mwẹ vbene iwinna gha bun sẹ hẹ, te I ye rhie egbe yọ, ọ gha khọnrẹn wẹẹ I i khian sẹtin ru ehia fo. Ẹre I na ghi wẹẹ ne ima guan kaẹn vbe na ya ru emwi ye oreghe hẹ vbe iruẹmwi ẹgbẹe ọghe ima, I na vbe nọ ọvbokhan mwẹ vbene ọ ghee ẹre hẹ. I na vbe ghee vidio ọkpa nọ rre jw.org nọ mwẹ uhunmwuta nọ khare wẹẹ, Gha Ma Emwa Emwi, Gha Mwẹ Ilẹkẹtin Yan Emwa Kevbe nu Gha Rhie Asẹ ne Emwa Ọvbehe Zẹvbe ne Jesu Ruẹre.” E Tony na ghi suẹn gha tama emwa ọvbehe ne iran gu irẹn gha ru iwinna eso. Vbọ ghi sunu? E Tony khare wẹẹ: “Iwinna hia vbe uwu iko na wa gha khian hẹnẹhẹnẹ, I na vbe miẹn ẹghẹ nọ sẹ omwa ya gha ru emwi nọ gha ya mwẹ sikẹ e Jehova sayọ.”

7. De vbene ediọn khian ya rhie ẹre ma wẹẹ, iran ya egbe taa e Gidiọn vba gha rhie adia ne iran? (Jems 3:13)

⁷ Ọmwa gha tama ruẹ wẹẹ u ma ru emwi ẹse, ghẹ mu ohu. Edanmwẹ ọvbehe ne ediọn vbe werriẹ aro daa ọre vba gha tama iran wẹẹ, ọ mwẹ emwi eso ne iran ma ru ẹse. Igiemwi ọghe Gidiọn gha vbe sẹtin ru iyobọ ne iran. Rhunmwuda ne Gidiọn na rẹn wẹẹ, ọ ma gba ne irẹn fo, ọ keghi gbe ibiẹ rrie vbe ẹghẹ ne Ivbi Ifreim ya do gu ẹre gui. (Giọg 8:1-3) E Gidiọn ma ya ohu gu iran guan. Ọ keghi mu egbe rriotọ, ọ na rhie ehọ ne iran ta yi, ọ na vbe ya ẹwaẹn mu iran orhiọn sotọ. Adeghẹ ediọn na gha rhie ehọ ne emwa ta yi, iran na vbe gbe ibiẹ rrie vba gha gu iran gui vbene Gidiọn ru ẹre, te iran rhie ẹre ma wẹẹ iran mwẹ ẹwaẹn. (Tie Jems 3:13.) Iran ghaa ru vbenian, ọfunmwegbe ghi gha rre uwu iko.

8. De emwi nọ khẹke ne avbe ediọn ru vba gha tian iran? Ru igiemwi yọ.

⁸ Rhie uyi gie Jehova. Vbe ẹghẹ na na gha tian e Gidiọn rhunmwuda ne iran na khọnmiotọ yan Ivbi e Midian, ọ keghi rhie uyi gie Jehova. (Giọg 8:22, 23) De vbene ediọn khian ya sẹtin ya egbe taa e Gidiọn hẹ? Ọ khẹke ne iran gha rhie uyi gie Jehova ye emwi ne iran sẹtin ru. (1 Kọr 4:6, 7) Vbe igiemwi, adeghẹ a na tian ọdiọn vbe ọ gha ya ọta guan fo nẹ, ọ khẹke nọ rhie emwa ekhọe ghee emwi nọ ru iyobọ nẹẹn, ọni ọre Baibol nọ re Ẹmwẹ Ọghe Osanobua, kevbe emwi ne otu e Jehova ma ima re. Ọ khẹke ne ediọn muẹn roro deghẹ odẹ ne iran ya ma emwa emwi ya emwa roro ẹre wẹẹ, ai ta ne iran ye, ne iran gha te ya gha rhie uyi gie Jehova. Gi ima guan kaẹn ọdiọn ọkpa na tie ẹre Timothy. Vbe ọtẹn na da suẹn gha ga zẹvbe ọdiọn, te ọta azagba na ya guan wa gha yẹẹ ọre. Ọ khare wẹẹ: “Ẹmwẹ ne I ya mu ọta mwẹ so ghi wa tan, erriọ wa vbe ya lọghọ na rẹn otọ re, ẹi re igiemwi nibun ne I loo ẹre a ghi kha. Ọna wa mobọ ya emwa gha tian mwẹ. Ne emwa gha te ya gha rhie uyi gie Jehova ra ne iran rhie aro tua e Baibol, mẹ ẹre iran ghi gha tian.” Vbene ẹghẹ ya khian, Ọtẹn Nokpia Timothy keghi ru afiwerriẹ ye odẹ nọ ya ma emwa emwi, ne emwa ghẹ mieke na gha tian ẹnrẹn gbe. (Itan 27:21) Vbọ ghi sunu? Ọ khare wẹẹ: “Emwa ughughan ghi gha tama mwẹ vbene ọta mwẹ ya ru iyobọ ne iran ya sọfurre ye ọlọghọmwa ne iran ye, vbe nọ ya ru iyobọ ne iran ya zin egbe edanmwẹ, ra vbe nọ ya ru iyobọ ne iran ya sikẹ e Jehova sayọ. Ẹmwẹ ne iran ghi ta na, ẹre ọ rhie oghọghọ mẹ sẹ etian ne iran ghaa rhie mẹ.”

9. De emwi eso nọ gha te yae gha lọghọ ne Gidiọn họn ẹmwẹ kevbe nọ vbe gha mwẹ udinmwẹ? (Ghee efoto nọ rre odaro ebe na.)

⁹ Vba ghi zẹ e Gidiọn nẹ zẹvbe ọbuohiẹn, emwi keghi sunu nọ gele rhie ẹre ma deghẹ ọ họn ẹmwẹ kevbe deghẹ ọ mwẹ udinmwẹ. A keghi mu iwinna nọ lọghọ nẹẹn, a na wẹẹ nọ guọghọ aka ne erhae na ga e Bel sotọ. (Giọg 6:25, 26) Ọ ghi sẹ ẹghẹ, e Gidiọn keghi si ivbiyokuo koko, e Jehova keghi tama rẹn igbava nọ gie eso gha rrie owa. (Giọg 7:2-7) Iyeke ọni, a na tama rẹn nọ ya khọn ivbiyokuo ọghe eghian ọghe iran vbe ogiasọn.—Giọg 7:9-11.

10. De emwi eso nọ gha sẹtin rhie ẹre ma, deghẹ ọdiọn gele họn ẹmwẹ?

 ¹⁰ Ọ khẹke ne ediọn gha “họn ẹmwẹ” vbe ẹghẹ hia. (Jems 3:17) Ọdiọn nọ gele họn ẹmwẹ, keghi lele adia nọ rre Ẹmwẹ Ọghe Osanobua kevbe nọ ke obọ otu ọghe Jehova rre. Ọ ghaa ru vberriọ, te ọ rhie igiemwi esi yotọ ne emwa ọvbehe. Ọrheyerriọ, ọ sẹtin miẹn ọlọghọmwa eso nọ gha yae gha lọghọ nọ gha lele adia nọ ke obọ e Jehova rre. Vbe igiemwi, adia nibun sẹtin wa rre uhukpa ra afiwerriẹ eso sẹtin wa de rre, rhunmwuda ọni, ọ sẹtin do gha lọghọe nọ lele avbe adia na. Ugbẹnso, ọ sẹtin vbe gha gbawawẹ deghẹ ẹwaẹn gele rre adia eso na rhie nẹẹn. A sẹtin vbe wẹẹ, nọ ru iwinna eso nọ gha sẹtin ya avbe olakpa muẹn khui. De vbene ediọn khian ya rhie ẹre ma wẹẹ, iran họn ẹmwẹ vbe na ghee Gidiọn, vbe egbe avbe emwi vbenian gha sunu?

11. De emwi nọ gha ru iyobọ ne avbe ediọn ya gha họn ẹmwẹ?

¹¹ Gbehọkotọ danmwehọ vba ghaa rhie adia nuẹn, u ghi vbe yae ru emwi. Osanobua keghi tama e Gidiọn vbene ọ khian ya guọghọ aka ọghe erhae rua hẹ, eke nọ khian bọ aka ọghe ọgbọn ọghe Jehova yi, kevbe aranmwẹ nọ khian ya zọ ese. E Gidiọn ma gha gbawawẹ deghẹ adia na gele gba, sokpan ọ na wa ru emwi ne Jehova tama rẹn. Vbe ẹdẹnẹrẹ, otu e Jehova wa vbe rhie adia ne ediọn, odẹ eso ne iran ya ru ọnọna ọre avbe elẹta na gbẹnnẹ rre, ayawewe kevbe avbe adia ni ru iyobọ ne ima ya sikẹ e Jehova sayọ kevbe ni vbe gbogba ga arrọọ ọghe ima. Ma wa hoẹmwẹ ediọn, rhunmwuda, ekhọe hia ẹre iran wa ya lele avbe adia nọ ke obọ otu rre. Te emwa hia ni rre uwu iko wa miẹn ere vbọ.—Psm 119:112.

12. De vbene ediọn gha ya sẹtin lele emwi nọ rre ebe Hibru 13:17 deghẹ otu na fi emwi eso werriẹ?

¹² Mu egbe ne u khian ya ru afiwerriẹ nọ khẹke. Yerre wẹẹ, iyobọ ivbiyokuo hia ne Gidiọn mwẹ ẹre Jehova tama e Gidiọn nọ gie gha rrie owa. (Giọg 7:8) E Gidiọn sẹtin gha roro ẹre wẹẹ: ‘Ẹwaẹn gele rre adia na ra? Ọna gha mwẹ uhunmwu ra?’ Vbọrhirhighayehẹ, e Gidiọn na ye họn ẹmwẹ ne Jehova. Ediọn wa vbe ya egbe taa e Gidiọn vbe ẹdẹnẹrẹ, otu gha fi emwi eso werriẹ, iran ghi wa rhie obọ lelẹe vbobọvbobọ. (Tie Hibru 13:17.) Vbe igiemwi, vbe ukpo 2014, Ẹbu Nọ Su keghi fi ẹre werriẹ vbe na ya ha osa ye avbe Ọgua Arriọba kevbe Ọgua Asikoko na bọlọ. (2 Kọr 8:12-14) Vbe ẹghẹ nọ gberra, te otu te gha mọmọ iko igho, ne iran ya bọ Ọgua Arriọba, iran gha ghi bọ ẹre fo nẹ, iran ghi do ha ẹre werriegbe. Sokpan ẹi ghi yerriọ vbe ẹghẹ na, igho ne iko hia ni rre uhunmwu otagbọn hia, ya ru izọhẹ ẹre a ghi loo ya bọlọ avbe Ọgua Arriọba kevbe Ọgua Asikoko, vbe ehe ke ehe na na gualọ owa ugamwẹ, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, igho kherhe ẹre iko nọ rre evba miẹn ya ru izọhẹ. Vbe ẹghẹ na ya ru afiwerriẹ na, ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre José ma yayi wẹẹ, ọ gha mwẹ uhunmwu, ọ na kue gha roro ẹre wẹẹ: ‘Ai ghi sẹtin dọlegbe bọ Ọgua Arriọba rhọkpa. Ẹi re erriọ a ya ru emwi vbe edinran.’ Vbọ ghi ru iyobọ ne José ya lele adia na? Ọ khare wẹẹ: “Ẹmwẹ nọ rre ebe Itan 3:5, 6 keghi ye mwẹ ẹre rre wẹẹ, ọ khẹke ne I mu ẹtin yan e Jehova. Afiangbe nibun ẹre a he lae miẹn! Te ima ghi wa bọlọ Ọgua Arriọba nibun, ẹi re vbe ọni ọkpa, te ima ghi vbe ruẹ vbe na ya ru izọhẹ, vbe odẹ nọ gha ya ru iyobọ ne etẹn vbe uhunmwu otagbọn hia.”

13. (a) De ilẹkẹtin ne Gidiọn ghaa mwẹ? (b) De vbene ediọn khian ya ya egbe taa e Gidiọn hẹ? (Ghee efoto nọ rre ipapa 5.)

 ¹³ Ya udinmwẹ ru emwi ne Jehova gualọ. E Gidiọn keghi ru emwi ne Jehova wẹẹ nọ ru agharhemiẹn wẹẹ, ohan muẹn kevbe wẹẹ arrọọ ọghẹe rre ikpadede. (Giọg 9:17) E Jehova ghi tama e Gidiọn nẹ wẹẹ irẹn gu ẹre rrọọ, e Gidiọn na wa ya ekhọe hia yayi wẹẹ e Jehova gha wa gele ru iyobọ ne irẹn, ne irẹn mieke na sẹtin gbogba ga emwa rẹn. Ediọn ni rre ẹvbo na na mu awua ye iwinna ima, wa vbe ya egbe taa e Gidiọn. Iran keghi mu asanikaro vbọ gha de ọghe iko na do kevbe iwinna ikporhu, ọ gha khọnrẹn na gha kha wẹẹ, a gha mu iran ye eghan, kevbe wẹẹ, avbe olakpa gha zọlọ iran ọta, a gha rhie iran obọ sotọ vbe iwinna, ra a gha ru iran emwi oya. c Vbe ẹghẹ orueghe nọkhua, udinmwẹ ẹre ọ khian ru iyobọ ne ediọn ya sẹtin lele adia na rhirhi rhie ne iran, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ọ gha mu arrọọ ọghe iran ye ikpadede. Avbe adia na sẹtin dekaẹn vbene ima khian ya ya igiuhunmwu ọghe ibuohiẹn wewe kevbe emwi ne ima gha ru, ne ima mieke na miẹn uhunmwu vbe Gọg ọghe Magọg gha werriẹ aro nọ khọọ daa emwa ọghe Osanobua.—Ẹzik 38:18; Arhie 16:21.

14. De emwi nọ sunu, nọ rhie ẹre ma deghẹ e Gidiọn gele mwẹ izinegbe?

¹⁴ Iwinna ne Gidiọn ghaa ru zẹvbe ọbuohiẹn ma zẹdẹ gha khuẹrhẹ hiehie. Vbe Ivbi e Midian lẹẹ re vbe asọn, vbe ẹghẹ ne okuo ya gha yọn, e Gidiọn keghi zẹ iran khu, ọ na ke Iya ọghe Jezrẹl ya khu iran sẹ Ẹzẹ e Jọdan. Ọ gha kẹ, uwu ẹgbo ne irunmwu na kakabọ sọn ẹre ọ na gha khu iran khian. (Giọg 7:22) E Gidiọn dobọyi vbe ọ sẹ Ẹzẹ e Jọdan ra? Ẹo! Agharhemiẹn wẹẹ, egbe wọọ iran nẹ, irẹn kevbe ikpia 300 nọ viọ khian keghi fian ẹzẹ nii rra, iran na ye gha khu Ivbi e Midian khian. Vbe okiekie, obọ iran keghi vba Ivbi e Midian, erriọ iran ya khọnmiotọ yan iran.—Giọg 8:4-12.

15. De emwi nọ gha sẹtin sunu, nọ gha rhie ẹre ma deghẹ ọdiọn gele mwẹ izinegbe?

¹⁵ Te ọdiọn gha gbaroghe ẹgbẹe ọre, iwinna nibun nọ ru vbe uwu iko vbe rre evba. Ugbẹnso ena hia sẹtin wa ya egbe wọọ ọre. Ọ ghaa yerriọ, de vbene ọ khian ya sẹtin ya egbe taa e Gidiọn hẹ?

16-17. Vbọ ru iyobọ ne Gidiọn ya sẹtin zin egbe, de ilẹkẹtin nọ khẹke ne ediọn gha mwẹ? (Aizaia 40:28-31) (Ghee efoto nọ rre ipapa 6.)

 ¹⁶ Gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha rhie ẹtin nuẹn. E Gidiọn kegha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha rhie ẹtin nẹẹn, gele gele e Jehova ma ya ekhue muẹn. (Giọg 6:14, 34) Vbe ẹghẹ ne Gidiọn vbe ikpia nọ viọ khian ya gha ya owẹ khu ọba e Midian eva khian, a sẹtin miẹn wẹẹ, ekẹtẹkẹtẹ ẹre ọba eva na ghaa hin khian. (Giọg 8:12, 21) Ọrheyerriọ, Osanobua keghi ru iyobọ ne iran ya sẹtin khu iran mu, iran na vbe khọnmiotọ yan iran. Ọ vbe khẹke ne ediọn mu ẹtin yan e Jehova, rhunmwuda “egbe i wọọ ẹre, ẹtin i vbe fu ẹre.” Ọ gha rhie ẹtin ne iran vbe ẹghẹ ne iran ya gualọe zẹẹ.—Tie Aizaia 40:28-31.

¹⁷ Gi ima guan kaẹn ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre Matthew, ọkpa vbe agbaziro na tie ẹre Hospital Liaison Committee ẹre nọ. De emwi nọ ru iyobọ nẹẹn ya sẹtin zin egbe? E Matthew khare wẹẹ: “Emwi nọ rre ebe Filipai 4:13 wa gele sẹ vbe ẹdagbọn mwẹ. Ẹghẹ nibun egbe ghi wa wọọ mwẹ sẹrriọ wẹẹ, ọ wa gha khọn mwẹ ne I mu iwinna na yotọ, sokpan I ghi wa ya ekhọe hia na erhunmwu gie Osanobua nọ rhie ẹtin kevbe ẹwaẹn mẹ, ne I mieke na sẹtin gbaroghe etẹn mwẹ ne ima gba ga. Vbe uwu ẹghẹ na, aro mwẹ wa dae vbene orhiọn nọhuanrẹn ọghe Jehova ya ru iyobọ mẹ ya sẹtin zin egbe.” Vbe na ghee Gidiọn, ediọn sẹtin ye miẹn ọlọghọmwa eso zẹvbe ne iran ya ya ekhọe hia gbaroghe etẹn. Ọghe ne ẹmwata, ọ khẹke ne iran rẹn wẹẹ, ẹi re emwi hia ẹre iran khian sẹtin ru, rhunmwuda ọni, ọ khẹke ne iran gha ru emwi ye oreghe. Iran gha vbe sẹtin gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha họn erhunmwu iran vbe ẹghẹ ke ẹghẹ ne iran ya nọ iyobọ vbe obọ ọre, ọ gha vbe ru iyobọ ne iran ya sẹtin zin egbe.—Psm 116:1; Fil 2:13.

18. Zẹvbe na he tae sin, de vbene ediọn khian ya ya egbe taa e Gidiọn hẹ?

¹⁸ Emwi wa bun ne ediọn gha miẹn ruẹ vbe obọ e Gidiọn. Ọ khẹke ne ediọn gha ru emwi ye oreghe vbọ gha de ọghe iwinna ne iran rhie egbe yi, ọ vbe khẹke ne iran gha mu egbe rriotọ vba gha tama iran wẹẹ, ọ mwẹ emwi eso ne iran ma ru ẹse ra vbe emwa gha tian iran. Ọ khẹke ne iran gha họn ẹmwẹ, iran ghi vbe gha mwẹ udinmwẹ, katekate zẹvbe ne ufomwẹ agbọn na ya sikẹ otọ. Iran ghi vbe gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ọlọghọmwa ke ọlọghọmwa ne iran rhirhi miẹn, e Jehova gha ru iyobọ ne iran ya sẹtin zin egbe ẹre. Ma wa ya ekhọe hia gbọyẹmwẹ ye iwinna esiesi ne ediọn ru, erriọ ima vbe ya “rhie ọghọ ne emwa vbene iran ye.”—Fil 2:29.