1-2. Zẹvbe nọ rre ebe Psalm 25:14, vbọ khẹke ne ima ru adeghẹ ima hoo ne ima kakabọ gu obọ e Jehova?

 DE UYINMWẸ eso ne u yayi wẹẹ, ọ khẹke ne u gha mwẹ, ne u mieke na sẹtin gu obọ ọse ruẹ? Ẹi mwẹ u ma kha wẹẹ, ọ khẹke ne avbe ọse hoẹmwẹ egbe, iran ghi vbe gha ru iyobọ ne egbe. U i khian kha wẹẹ, ohanmumwẹ rre usun emwi nọ gha ya ọse eva sikẹ egbe sayọ. Vbọrhirhighayehẹ, zẹvbe ne ako evbagbẹn nọhuanrẹn ne ako iruẹmwi na hẹnhẹn egbe yan khare, ọ khẹke ne emwa ni hoo ne iran gha re ọsie Jehova gha “mu ohan rẹn.”—Tie Psalm 25:14.

² Ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ọ kpẹẹ re ne ima ke ga e Jehova, ọ khẹke ne ima hia gha mwẹ imuohan ọghe Jehova. Sokpan vba yae kha na gha mwẹ imuohan ọghe Osanobua? Vbe ima khian ya sẹtin do gha mwẹ imuohan ọghe Osanobua hẹ? De emwi ne ima gha miẹn ruẹ vbe obọ Obedaia, Ogie Ohẹn ighẹ e Jehoiada kevbe Ọba e Jehoas vbe nọ dekaẹn na gha mwẹ imuohan ọghe Osanobua?

3. Ya unu kaẹn emwi eso nọ gha sẹtin ya ima gha mu ohan kevbe vbene ohan vberriọ khian ya sẹtin ru iyobọ ne ima hẹ.

³ Ma sẹtin gha mu ohan deghẹ ima na gha roro ẹre wẹẹ, ẹbe gha rruan ima. Egbe ohan vbenian wa maan, rhunmwuda ọ gha sẹtin ya ima ru emwi nọ khẹke. Ma ghaa rre uhunmwu oke, ma sẹtin gha roro wẹẹ ma gha de, ọni ẹre ọ si ẹre ne ima i na sikẹ okhiẹ ọre gbe. Ne ima na mu ohan wẹẹ ima gha sẹtin miẹn ikuanegbe, sẹtin ya ima gha lẹẹ ne emwi nọ gha sẹtin rhie ikuanegbe ne ima. Rhunmwuda ne ima na vbe mu ohan wẹẹ, iku ima vbe ọse ne ima hoẹmwẹ ọnrẹn sẹtin rhia, ma keghi hia ne ima ghẹ ru iran emwi khọọ ra ne ima ghẹ ta ẹmwẹ nọ gha sẹtin si obalọ ye iran egbe.

4. De vbene Esu hoo ne ima ya gha mu ohan e Jehova hẹ?

 ⁴ Esu hoo ne emwa gha mu ohan e Jehova vbe odẹ nọ ma khẹke. Ọ hoo ne emwa gha mwẹ egbe iziro ọghe Elifaz, nọ khare wẹẹ, ọmwa nọ balọ egbe, kevbe ne ohu mu ẹre Jehova khin kevbe wẹẹ, ai sẹtin ya ẹko rhiẹnrhiẹn ọnrẹn. (Job 4:18, 19) E Setan hoo ne ima gha mu ohan e Jehova sẹrriọ wẹẹ, ma ghi sẹ e Jehova rae. Ne ima ghẹ mieke na de ye ifi na, te ọ khẹke ne ima gha ya ekhọe hia rhie ọghọ nọ khẹke ne Jehova.

5. Vba yae kha na gha mu ohan Osanobua?

⁵ Ọmwa nọ gele ya ekhọe hia rhie ọghọ ne Osanobua ẹre ọ hoẹmwẹ Osanobua, ẹi vbe hoo nọ ru emwi ke emwi nọ gha sẹtin yae khian rree ne Osanobua. E Jesu ghaa mwẹ “imuohan Osanobua” na guan kaẹn na. (Hib 5:7) E Jesu ma gha mu ohan e Jehova sẹrriọ wẹẹ, ọ gha họn ẹmwẹ e Jehova, ọ gha guọ zẹzẹzẹ. (Aiz 11:2, 3) Nọghayayerriọ, te ọ ya ekhọe hia hoẹmwẹ e Jehova, ọ na vbe gha hoo nọ gha họn ẹmwẹ nẹẹn. (Jọn 14:21, 31) Vbe na ghee Jesu, ma vbe ya ekhọe hia rhie ọghọ ne Jehova, rhunmwuda ọ mwẹ ahoẹmwọmwa kevbe ẹwaẹn, ọ bu ohiẹn ata, ọ vbe mwẹ ẹtin. Ma rẹnrẹn wẹẹ, e Jehova hoẹmwẹ ima ẹsẹsẹmwẹse kevbe wẹẹ, emwi ne ima ru vbe ọ gha rhie adia ne ima wa ru ekpataki vbe aro ọre, rhunmwuda, ọ wa da e Jehova vbe ima gha he ẹmwẹ ye ọre obọ, sokpan ma gha họn ẹmwẹ nẹẹn, ẹko ghi gha rhiẹnrhiẹn ọnrẹn.—Psm 78:41; Itan 27:11.

6. De emwi ọkpa nọ gha ru iyobọ ne ima ya gha mwẹ imuohan ọghe Osanobua? (Psalm 34:11)

⁶ Ai biẹ ọmwa biẹ imuohan ọghe Jehova; te ima gha hia ne ima gha mwẹ ọnrẹn. (Tie Psalm 34:11.) Odẹ ọkpa ne ima khian ya ru ọna, ọre ne ima gha gbarokotọ ghee emwi ne Osanobua yi. Ma ghaa bẹghe vbene “emwi nọ yi” ya rhie ẹre ma wẹẹ, Osanobua mwẹ ẹwaẹn, ọ mwẹ ẹtin kevbe wẹẹ ọ hoẹmwẹ ima ẹsẹsẹmwẹse, ọ ghi ya ima gha rhie ọghọ nẹẹn, ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ nẹẹn ghi vbe gha wegbe yọ. (Rom 1:20) Ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Adrienne khare wẹẹ, “I gha miẹn emwi ughughan ne Jehova yi, ọ keghi ya mwẹ rẹn wẹẹ, Osa nọ mwẹ ẹwaẹn ẹre Jehova khin, rhunmwuda ọni I rẹnrẹn wẹẹ, e Jehova ẹre ọ rẹn emwi nọ maan sẹ nọ gha ya agbọn maan mwẹ.” Ọtẹn na ghi zẹ mu ẹmwẹ na roro, ọ na tama egbe ẹre wẹẹ, “Vbọzẹ ne I gha na ru emwi nọ gha ya mwẹ khian rree ne Jehova, nọ re Ọmwa nọ rhie arrọọ mẹ?” U gha sẹtin ya ẹghẹ eso vbe uwu uzọla na muẹn roro emwi eso ne Jehova yi ra? U gha ru vberriọ, ọ gha ya ruẹ gha rhie ọghọ ne Jehova, ahoẹmwọmwa ne u mwẹ nẹẹn ghi vbe gha wegbe yọ.—Psm 111:2, 3.

7. De vbene erhunmwu khian ya ru iyobọ ne ima, ne ima gha mu ohan e Jehova vbe odẹ nọ khẹke?

⁷ Emwi ọvbehe nọ gha ru iyobọ ne ima ya gha mwẹ imuohan ọghe Osanobua, ọre deghẹ ima na gha na erhunmwu vbe ẹghẹ hia. Vbene ima ya na erhunmwu, erriọ ima ya rẹn e Jehova sayọ. Ẹghẹ ke ẹghẹ ne ima ya tama rẹn nọ rhie ẹtin ne ima ya sẹtin zin egbe ọlọghọmwa, te ima ye egbe ima ẹre rre wẹẹ, Osa ne olẹtin ẹre Jehova khin. Ẹghẹ ke ẹghẹ ne ima ya kpọnmwẹ e Jehova ye izọese adẹwerriegbe ọghe Ovbi ẹre, te ima ye egbe ima ẹre rre wẹẹ, e Jehova hoẹmwẹ ima. Ma gha vbe rinmwian e Jehova nọ ru iyobọ ne ima vbe ima ghaa rre uwu ọlọghọmwa, te ima vbe ye egbe ima ẹre rre, vbene Jehova mwẹ ẹwaẹn hẹ. Te erhunmwu vbenian ya ima rhie ọghọ nọ khẹke ne Jehova. Ọ gha vbe ru iyobọ ne ima, ne ima ghẹ ru emwi ke emwi nọ gha ya ima khian rree nẹẹn.

8. Vbọ khian ru iyobọ ne ima, ne ima mieke na ye gha mwẹ imuohan ọghe Osanobua?

⁸ Ma gha sẹtin gha mwẹ imuohan ọghe Osanobua, deghẹ ima na gha tie Baibol vbe odẹ ne ima gha ya miẹn emwi ruẹ vbe igiemwi ọghe emwa ni ru emwi esi kevbe emwa ni ru emwi dan ne okha ọghe iran rre uwu e Baibol. Gi ima guan kaẹn orhunmwu eva ni ya ẹkoata ga e Jehova. Nokaro, ọre Obedaia nọ ghaa gbaroghe igiowa ọghe  Ọba Ehab, nogieva na gha re Ogie Ohẹn ighẹ e Jehoiada. Iyeke ọni, ma ghi do guan kaẹn emwi ne ima gha miẹn ruẹ vbe okha ọghe Ọba e Jehoas nọ ghaa re ọba ọghe Juda, ọ ka gha ga e Jehova sokpan ẹdẹ ghi rrie ẹdẹ, ọ na sẹ e Jehova rae.

9. De vbene imuohan ọghe Osanobua ne Obedaia ghaa mwẹ ya ru iyobọ nẹẹn hẹ? (1 Ọba 18:3, 12)

⁹ Ẹghẹ okaro ne Baibol ka wa ya guan kaẹn Obedaia b, ọ keghi kha wẹẹ: “Obedaia wa gha mu ohan e Jehova ẹsẹsẹmwẹse.” (Tie 1 Ọba 18:3, 12.) De vbene imuohan ọghe Osanobua ne Obedaia ghaa mwẹ ya ru iyobọ nẹẹn hẹ? Odẹ ọkpa nọ ya ru iyobọ nẹẹn ọre wẹẹ, ọ kegha re ọmwa nọ ta ẹmwata kevbe na sẹtin mu ẹtin yan, rhunmwuda ọni, ọba keghi wẹẹ nọ gha gbaroghe ẹguae ọghe irẹn. (Yae taa Nehimaia 7:2.) Imuohan ọghe Osanobua vbe ru iyobọ nẹẹn ya gha mwẹ udinmwi, ọna ọre emwi ne Obedaia wa gha gualọ zẹẹ. Ẹghẹ Ehab ne ọba dan ẹre Obedaia ya gha rrọọ. Ehab “keghi ru orukhọ ghee Jehova sẹ [avbe ọba] ni karo nẹẹn hia fẹẹrẹ.” (1 Ọba 16:30) Vbe deba ọni, e Jezibẹl ne ọvbokhan Ehab nọ ghaa ga e Bel ma zẹdẹ hoẹmwẹ e Jehova, sẹrriọ wẹẹ, ọ na gha hoo nọ wabọ ugamwẹ ẹmwata rua vbe arriọba ọghe Izrẹl nọ rre odẹ okuọ. Ọ na kue gbele akhasẹ nibun ọghe Jehova rua. (1 Ọba 18:4) Ọghe ne ẹmwata, ẹghẹ nọ wegbe ẹre Obedaia wa ya gha ga e Jehova.

10. De vbene Obedaia ya rhie ẹre ma wẹẹ, ọmwa nọ gele mwẹ udinmwẹ ẹsẹse ẹre irẹn khin?

¹⁰ De vbene Obedaia ya rhie ẹre ma wẹẹ, ọmwa nọ gele mwẹ udinmwẹ ẹsẹse ẹre irẹn khin? Vbe Jezibẹl ghaa gualọ avbe akhasẹ ọghe Jehova nọ gbele iran hia rua, Obedaia keghi viọ iyisẹn vbọ lẹre, ọ na viọ ‘ekigbesiyeha ye uvun ọkpọkpa, ọ na ya amẹ vbe evbare gha koko iran.’ (1 Ọba 18:13, 14) Okpia nọ wa gha mwẹ udinmwẹ ẹre Obedaia ghaa khin. Akpawẹ iran mu Obedaia, ọ gha te ya uhunmwu khiẹ ọre. Ọmwa vbene ima ye ẹre Obedaia ghaa khin, ọ ma hoo nọ wu. Sokpan, ọ hoẹmwẹ e Jehova kevbe emwa ni gae sẹ vbene ọ hoẹmwẹ egbe ẹre.

11. De vbene eguọmwadia e Jehova vbe ẹdẹnẹrẹ ya yevbe Obedaia? (Ghee efoto nọ rre ipapa 16.)

¹¹ Vbe ẹdẹnẹrẹ, eguọmwadia e Jehova nibun wa rre ẹvbo na na mu awua ye iwinna ima. Iran wa rhie ọghọ nọ khẹke ne avbe arriọba, sokpan  vbe na ghee Obedaia, avbe etẹn ima ni ghaan i ya ọghe Jehova ku, ugamwẹ na ma gua ẹre iran wa rhie ne Jehova. (Mat 22:21) E Jehova ẹre iran họn ẹmwẹ na, ẹi re emwa nagbọn, ọna rhie ẹre ma wẹẹ, iran mwẹ imuohan ọghe Osanobua. (Iwinna 5:29) Odẹ ne iran ya ru ọnọna, ọre ne iran na ye rhiegba ye iwinna ikporhu iyẹn nọ maan kevbe ne iran na ye ya ẹwaẹn do iko. (Mat 10:16, 28) Iran keghi hia na miẹn wẹẹ, etẹn iran mwẹ emwi ughughan nọ gha ya iran sikẹ e Jehova sayọ. Gia guan kaẹn igiemwi ọghe Henri, nọ rre ẹvbo na na ka mu awua ye iwinna ima vbe otọ Africa. Vbe ẹghẹ na kha na, e Henri keghi rhie egbe ladian wẹẹ, irẹn a gha viọ avbe ebe ọghomwa gie etẹn ne iran gba ga. Ọ khare wẹẹ: “Ọmwa ne ekhue mu ẹre I khin. Rhunmwuda ọni, I wa yayi wẹẹ ne I na ya ekhọe hia gha rhie ọghọ ne Jehova, ẹre ọ ya mwẹ gha mwẹ udinmwẹ.” Uwẹ yayi wẹẹ, uwẹ gha vbe sẹtin gha mwẹ udinmwẹ vbe na ghee Henri ra? U gha sẹtin gha mwẹ ọnrẹn adeghẹ u na gha mwẹ imuohan ọghe Osanobua.

12. De vbene Ogie Ohẹn ighẹ e Jehoiada vbe ọvbokhan rẹn ya rhie ẹre ma wẹẹ, iran mwẹ ẹkoata daa e Jehova?

¹² Ogie Ohẹn ighẹ e Jehoiada wa gha mwẹ imuohan ọghe Jehova, imuohan na ẹre ọ yae gha mwẹ ẹkoata daa e Jehova, ọ na vbe ru iyobọ ne emwa ọvbehe ya do gha gae. Emwi nọ sunu vbe ẹghẹ ne Atalaia ne ovbi e Jezibẹl, ya ya ẹtin vbe iwegbe suẹn gha kha yan Juda rhie ẹre ma wẹẹ, ọmwa nọ mwẹ ẹkoata daa Osanobua ẹre Jehoiada ghaa khin. Emwi ne Atalaia wa gha ru sẹ nọ gha si ohan ye emwa egbe. Ọmwa nọ ghaa mwẹ ekhọe atosi kevbe nọ wa gha ya egbe hia gualọ ukpo ọba ẹre Atalaia ghaa khin, sẹrriọ wẹẹ, ọ na gha hia nọ gbele uniẹn ọghe ọba hia rua, avbe eyẹ ọre ẹre a kha na! (2 Krọ 22:10, 11) Sokpan ọkpa vbe uwu emọ nii na tie ẹre Jehoas keghi miẹn uhunmwu, rhunmwuda ọvbokhan e Jehoiada, na tie ere Jehosieba keghi miẹn ọnrẹn fan. Irẹn vbe arowa ẹre na fẹko rhie ẹre lẹre, iran na gha gbaroghe ẹre. Erriọ e Jehoiada vbe Jehosieba ya gbogba ga uniẹn ọghe Devid, na mieke na miẹn ọmwa nọ khian rri ọba vbe Juda. Te Jehoiada wa gha mwẹ ẹkoata daa e Jehova, ọ ma vbe gi ohan Atalaia muẹn.—Itan 29:25.

13. Vbe ẹghẹ ne Jehoas na gha rre ukpo ihinrọn, de vbene Jehoiada ya rhie ẹre ma wẹẹ irẹn mwẹ ẹkoata daa e Jehova?

¹³ Vbe ẹghẹ ne Jehoas na gha rre ukpo ihinrọn, e Jehoiada keghi vbe rhie ẹre ma wẹẹ irẹn mwẹ ẹkoata daa e Jehova. Ọ keghi ru emwamwa eso. Adeghẹ emwamwa na na mwẹ uhunmwu, e Jehoas nọ ke uniẹn e Devid rre ghi rri ọba. Sokpan adeghẹ ọ ma mwẹ uhunmwu, ọ gha lọghọ, e Jehoiada ke miẹn uhunmwu. E Jehova keghi rhie obọ ba emwamwa nii, emwamwa nii na mwẹ uhunmwu. E Jehoiada, ekhaẹmwẹ ọvbehe kevbe Ivbi e Livai ni rhie obọ ye ọre iyeke, keghi ma e Jehoas ọba, a na vbe gbe Atalaia rua. (2 Krọ 23:1-5, 11, 12, 15; 24:1) “E Jehoiada ne ohẹn keghi ru ẹre ne Jehoas ne ọba kevbe emwa nii, gba rhie obọ ye ebe ne Jehova wẹẹ, emwa e Jehova ẹre iran khian gha khin.” (2 Ọba 11:17) E Jehoiada “keghi vbe viọ emwa ni khẹ odẹ ye onurho Ọgua Osa ne iran gha khulo emwa ne awua gue werriegbe.”—2 Krọ 23:19.

14. De odẹ na ya mu uyi ye Jehoiada egbe, rhunmwuda nọ na rhie ọghọ nọ khẹke ne Jehova?

¹⁴ E Jehova ka kha wẹẹ: “I gha daa ne iran ni daa mẹ.” Gele gele, e Jehova wa fiangbe Jehoiada. (1 Sam 2:30) Vbe igiemwi, ọ keghi gia miẹn wẹẹ, a gbẹn okha ọghẹe yotọ ne ima mieke na miẹn emwi ruẹ vbọ. (Rom 15:4) Vbe Jehoiada wu, a na vbe mu uyi nọkhua ye ọre egbe, a “keghi re ẹre ye idin ọghe avbe ọba vbe Ẹvbo e Devid, rhunmwuda iwinna nọ winnaẹn ne Ivbi Izrẹl, ne Osanobua kevbe Ọgua Osa.”—2 Krọ 24:15, 16.

15. De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe okha ọghe Jehoiada? (Ghee efoto nọ rre ipapa 18.)

¹⁵ Okha ọghe Jehoiada gha sẹtin ru iyobọ  ne ima hia, ne ima gha mwẹ imuohan ọghe Osanobua. Ediọn gha sẹtin ya egbe taa e Jehoiada, iran ghi gha rhie aro sotọ, iran ghi vbe gha ya ẹkoata gbaroghe ohuan ọghe Osanobua. (Iwinna 20:28) Etẹn ni khian eniwanrẹn nẹ ghaa ya egbe taa e Jehoiada, iran na gha mwẹ imuohan ọghe Jehova, iran na vbe gha mwẹ ẹkoata daa ẹre, e Jehova ghi sẹtin loo iran ya ru ahoo ọghẹe. Ẹi ya aro tila iran rua. Avbe igbama gha miẹn emwi ruẹ vbe obọ ne Jehova ya mu e Jehoiada, iran ghi gha rhie ọghọ ne eniwanrẹn, katekate etẹn ni ya ẹkoata ga e Jehova ke ẹghẹ nọ kpẹẹ re gha dee. (Itan 16:31) Emwa ọvbehe ne ima gha vbe miẹn emwi ruẹ vbe obọ ọre, ọre ekhaẹmwẹ kevbe Ivbi e Livai ni rhie obọ ye Jehoiada iyeke. Uwa gi ima vbe ya ekhọe hia gha họn ẹmwẹ ne iran “ni su” ima, odẹ vbenian te ima rhie ẹre ma wẹẹ, ma rhie obọ ye iran iyeke.—Hib 13:17.

16. Vbọ rhie ẹre ma wẹẹ, ọmwa nọ ma rẹn enegbe ẹre Jehoas khin?

¹⁶ E Jehoiada wa ru iyobọ ne Ọba e Jehoas nọ mieke na gha re ọmwa esi. (2 Ọba 12:2) Rhunmwuda ọni, te ọ wa gha ru emwi nọ yẹẹ e Jehova, vbe ọ ye kherhe. Sokpan e Jehoiada ghi wu nẹ, e Jehoas na ya gha rhie ibude vbe obọ avbe okoro ni re emwa okeke. Vbọ ghi sunu? E Jehoas kevbe emwa nọ kha yan na suẹn “gha ga ẹbọ kevbe amazẹ.” (2 Krọ 24:4, 17, 18) Emwi ne iran ru na keghi da e Jehova ẹsẹsẹmwẹse, sẹrriọ wẹẹ, ọ na gha “gie avbe akhasẹ ne iran yan ma iran wẹẹ ne iran dọlegbe bu irẹn gha dee, sokpan emwa nii ma danmwehọ.” Iran ma kue danmwehọ ovbi e Jehoiada nokpia na tie ẹre Zẹkaraia, akhasẹ kevbe ohẹn ọghe Jehova ghaa nọ, ẹi re ọni ọkpa, eyeyẹ ẹre irẹn vbe Jehoas ghaa khin. Uhiẹn, e Jehoas na  kue gbe Zẹkaraia rua, ọna rhie ma wẹẹ, ọ ma zẹdẹ gbọyẹmwẹ ye ẹse ne iran ru nẹẹn, ọmwa ẹsoghodan wa gha nọ.—2 Krọ 22:11; 24:19-22.

17. De vbene emwi ghi gha ye hẹ ne Jehoas vbe okiekie?

¹⁷ E Jehoas ma ghi gha mwẹ imuohan ọghe Jehova, rhunmwuda ọni, ẹbe keghi rruan rẹn. E Jehova ka kha wẹẹ: “Iran ni zan mwẹ, I gha fa iran rua.” (1 Sam 2:30) Ivbiyokuo e Siria ni ma sẹ emwi rhọkpa keghi khọnmiotọ yan “ivbiyokuo ọkhọngborrie” ọghe Jehoas, iran na vbe gi “obọ . . . daa ẹre ẹsẹse.” Ivbiyokuo e Siria ghi kpa nẹ, eguọmwadia e Jehoas keghi gbe Jehoas rua, rhunmwuda nọ na gbe Zẹkaraia rua. Vbene Jehoas ghi ru emwi dan sẹ, a ma re ẹre “ye idin ọghe avbe ọba.”—2 Krọ 24:23-25; ya ghee “son of Barachiah” nọ rre study note ọghe Matiu 23:35.

18. Zẹvbe nọ rre ebe Jerimaia 17:7, 8, de emwi nọ khian ru iyobọ ne ima, ne ima ghẹ gha mwẹ egbe uyinmwẹ ne Jehoas ghaa mwẹ?

¹⁸ Vbe ima miẹn ruẹ vbe okha ọghe Jehoas? Te ọ yevbe na ghee erhan ne inian rẹn ma deziẹn, nọ gualọ erhan na khian mu kọe nọ mieke na sẹtin mudia ẹse. Erhan na mu kọe nọ re Jehoiada ghi wu, ẹhoho ọghe emwa okeke ghi hoho ẹre, Jehoas na de. Ọna ya ima rẹn wẹẹ, ẹi re wa re igiemwi esi ọghe etẹn ni rre uwu iko ra etẹn ima vbe uwu ẹgbẹe ọkpa, ẹre ọ khian ya ima gha họn ẹmwẹ ne Jehova. Ne ima mieke na gha sikẹ e Jehova sayọ, te ọ khẹke ne ima kakabọ hoẹmwẹ ọnrẹn, ma ghi vbe gha rhie ọghọ nọ khẹke nẹẹn. Ne ima mieke na sẹtin ru ọna, te ọ khẹke ne ima gha tie Baibol vbe ẹghẹ hia, ma ghi gha mu emwi ne ima tie roro, ma ghi vbe gha na erhunmwu.—Tie Jerimaia 17:7, 8; Kọl 2:6, 7.

19. De emwi ne Jehova gualọ vbe obọ ima?

¹⁹ E Jehova i wẹẹ ne ima ru emwi ne ima i sẹtin ru. Emwi nọ wa gualọ vbe obọ ima, ọre emwi nọ rre ebe Asan-Ibo 12:13, nọ khare wẹẹ: “Gha ya ọghọ ne Osanobua ọghe ẹmwata, ne u vbe gha ya uhi ẹre ru emwi, rhunmwuda, emwi na yi ọmwa ba, ọre ọna khin.” Ma ghaa mwẹ imuohan ọghe Osanobua, ma gha sẹtin mudia gbain vbe na ghee Obedaia vbe Jehoiada, vbe ima gha werriẹ aro daa edanmwẹ vbe odaro. Emwi rhọkpa i khian vbe sẹtin ya ima khian rree ne Jehova.