1. Zẹ vbene ebe 1 Pita 3:8 khare, vbọzẹe ne ọyẹnmwẹ na sẹ ima vbe ima ghaa rre uwu ẹbu emwa ni mwẹ amuroro daa ima?

MA HIA keghi sọyẹnmwẹ vbe ima ghaa rre uwu ẹbu emwa ni hoẹmwẹ ima. Emwa ni mwẹ amuroro daa ima vbenian keghi hia ne iran rẹn vbene emwi ye ima hẹ. Iran keghi gbaro kotọ ne iran mieke na rẹn emwi ne ima gualọ. Ugbẹnso, iran ẹre ọ ka ru iyobọ ne ima, ma ke nọ iyobọ. Vbene ẹmwata, aro nọ ghaan ẹre ima ya ghee emwa ni gele mwẹ amuroro * daa ima.—Tie 1 Pita 3:8.

2. Vbọzẹe nọ na khẹke ne ima loo ẹrhiọn ne ima mieke na sẹtin gha mwẹ amuroro daa emwa ọvbehe?

² Zẹvbe Ivbiotu e Kristi, ọ khẹke ne ima gha mwẹ amuroro daa emwa ọvbehe. Vbọrhirhighayehẹ, ọ khẹke ne a rhie ẹrhiọn yọ ne ima mieke na sẹtin gha rhie akpa na ma vbe ẹghẹ hia. Vbọzẹe? Okaro, rhunmwuda, emwa ni ma gba ẹre ima khin. (Rom 3:23) Nọnaghiyerriọ, te ima gha hia ne ima gha mu ọghe emwa ọvbehe ye okaro. Nogieva, vbene a ya koko ima waan kevbe emwi eso ne ima la gberra vbe arrọọ ọghe ima sẹtin vbe ye amuroro na mwẹ daa emwa ọvbehe gha lọghọ ima. Nogieha, uyinmwẹ ọghe emwa ni lẹga ima sẹtin ya ima gha mu ọghe enegbe ima ye okaro. Vbe ẹdẹ okiekie ne ima ye na, emwa nibun i zẹye emwa re, ọghe “enegbe iran ọkpa” ẹre iran rẹnrẹn. (2 Tim 3:1, 2) De emwi nọ gha ru iyobọ ne ima, ne ima mieke na sẹtin gele gha mwẹ amuroro daa emwa ọvbehe?

3. (a) Vbọ khian ya ima gele gha mwẹ amuroro daa emwa ọvbehe? (b) Vbe ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na?

³ Ma gha sẹtin gele gha mwẹ amuroro daa emwa ọvbehe  deghẹ ima ya egbe tae Jehova kevbe Jesu Kristi. E Jehova ọre Osa nọ mwẹ ahoẹmwọmwa, irẹn ẹre ọ vbe rhie igiemwi nọ ghi maan sẹ yotọ vbe nọ dekaẹn amuroro na mwẹ daa emwa ọvbehe. (1 Jọn 4:8) Odẹ nọ gbae ẹre Jesu ya ya egbe tae Erhae vbe nọ dekaẹn amuroro na mwẹ daa emwa ọvbehe. (Jọn 14:9) Vbe Jesu rre agbọn, ọ keghi rhiẹre ma, odẹ nọ khẹke ne emwa ya gha mwẹ ẹnina daa egbe. Vbe ako iruẹmwi na, ma gha ziro yan odẹ ne Jehova kevbe Jesu ya mwẹ amuroro daa emwa ọvbehe. Ma ghi vbe guan kaẹn vbene ima khian ya gha ya egbe taa iran.

4. De vbene ebe Aizaia 63:7-9 ya rhiẹre ma wẹẹ Jehova gele mwẹ amuroro daa eguọmwadia ọghẹe?

⁴ E Baibol ya ima rẹn wẹẹ, aro e Jehova sotọ vbe emwi ne eguọmwadia re la gberra. Vbe igiemwi, ẹko ma zẹdẹ gha rhiẹnrhiẹn e Jehova vbe ẹghẹ ne Ivbi Izrẹl ya gha rre uwu ibavbaro. Ọ na ye vbe na miẹn wẹẹ, e Jehova tobọre ẹre ọ rre uwu ọlọghọmwa nii. (Tie Aizaia 63:7-9.) Ọ mwẹ ẹghẹ ne akhasẹ e Zẹkaraia ya ta ẹmwẹ vbenian vbekpae Jehova. Ọ keghi kha wẹẹ: “Ọmwaikọmwa ne ọ fi uwa emwi, emwi ne ọre eghẹnghẹn mwẹ, ọre ọ fi ẹre emwi.” (Zẹk 2:8) U miẹn vbene Jehova mwẹ ọkanmwẹ daa eguọmwadia re hẹ!

5. Ru igiemwi ọghe vbene Jehova ya zẹ emwi ru ya ru iyobọ ne emwa rẹn ni ghaa rri oya.

⁵ Ẹi re te Jehova mwẹ ẹnina daa eguọmwadia re kẹkan, ọ keghi zẹ emwi ru vbe iran ghaa rre ọlọghọmwa. Vbe igiemwi, vbe Ivbi Izrẹl rri oya vbe Igipt, ọ ke gha da e Jehova vbe orhiọn, ọni ẹre ọ ya re zẹ emwi ru. Jehova keghi tama e Mozis wẹẹ: “I miẹn obọ oya na ya mu emwa mwẹ vbe Igipt . . .  I họn utumwẹ ne iran tu . . . I wa miẹn oya ne iran re. Te I rre na, ne I do miẹn iran fan vbe obọ Ivbi Igipt.” (Ẹks 3:7, 8) Ẹnina ne Jehova ghaa mwẹ daa emwa rẹn, ẹre ọ ya re fan iran hin imu rre vbe Igipt. Orre nibun ghi gberra nẹ, vbe Ivbi Izrẹl rre Otọ Na Ru Eyan Rẹn, iran keghi werriẹ aro daa ukpokpo vbe obọ eghian. Vbe Jehova a ghi ru yọ? “E Nọyaẹnmwa keghi tohan iran rhunmwuda, iran da tie ẹre vbe ẹghẹ oya kevbe ukpokpo.” Ẹnina ẹre ọ vbe gua e Jehova kpa ya ru iyobọ ne iran. Ọ keghi gie avbe ọbuohiẹn  kevbe ekaolotu ya miẹn Ivbi Izrẹl fan vbe obọ eghian.—Giọg 2:16, 18.

6. De vbene Jehova ya mwẹ amuroro dae Jona nọ te gha mwẹ iziro nọ ma gba?

⁶ Te Jehova ye mwẹ amuroro daa eguọmwadia re agharhemiẹn wẹẹ, ọ mwẹ ẹghẹ ne eso vbọ ya gha mwẹ iziro nọ ma gba. Gia guan kaẹn Jona. Osanobua na gie Jona nọ ya tama Ivbi e Ninevi wẹẹ, irẹn gha fuẹn iran ruan, deghẹ iran ma fiwerriẹ. Ivbi e Ninevi keghi fiwerriẹ, rhunmwuda ọni, Osanobua na sẹ iran rae. Ọna ma zẹdẹ ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jona hiehie. Ohu kegha mu e Jona rhunmwuda, ẹmwẹ akhasẹ nọ tae ma ghi mwẹ amusẹ. E Jehova keghi ya izinegbe dia iziro e Jona. (Jona 3:10–4:11) Ọ ghi sẹ ẹghẹ, e Jona keghi ru afiwerriẹ nọ khẹke. Irẹn ẹre Jehova loo ro ya gbẹn okha ọghẹe. Ma wa miẹn ere vbe okha na vbe ẹdẹnẹrẹ.—Rom 15:4. *

7. De ilẹkẹtin ne ima mwẹ rhunmwuda obọ ne Jehova ya mu emwa rẹn?

⁷ Obọ ne Jehova ya mu eguọmwadia re keghi rhie ilẹkẹtin ne ima wẹẹ, ọ mwẹ ẹnina daa iran. Jehova rẹn oya ne dọmwadẹ ima re. Ọ “rẹn emwi ne ọmwa mu roro vbe ekhọe.” (2 Krọ 6:30) Te ọ rẹn ima sẹ otọ ibiẹ, ọ vbe rẹn ako ne ima na vburriẹ. Nọnaghiyerriọ, “ẹi ra kue ne a danmwẹ [ima] gberra vbene ẹtin [ima] sẹe.” (1 Kọr 10:13) Eyan na keghi re nọ rhie ifuẹko ne ọmwa!

8-10. De emwi eso nọ ye Jesu gha mwẹ amuroro daa emwa ọvbehe?

⁸ Te Jesu wa vbe gha mwẹ amuroro daa emwa ọvbehe vbe ọ rre agbọn. Emwi eha ẹre ọ ye Jesu gha mwẹ ekhọe esi vbenian. Okaro, odẹ nọ gbae ẹre Jesu ya lele igiemwi ne Erhae rhie yotọ. Ekhọe hia ẹre Jesu ya hoẹmwẹ emwa nagbọn vbe na ghee Erhae. Jesu wa gha sọyẹnmwẹ ye emwi hia nọ gu Erhae yi, sokpan, emwa nagbọn ẹre ọ ghi yae sọyẹnmwẹ sẹ. (Itan 8:31) Ahoẹmwọmwa ẹre ọ ye Jesu gha mwẹ amuroro daa emwa ọvbehe.

⁹ Nogieva, vbe na ghee Jehova, Jesu rẹn emwi nọ rre ekhọe ivbi agbọn. Ọ rẹn emwi ne emwa mu roro. (Mat 9:4; Jọn 13:10, 11) Ẹghẹ ke ẹghẹ ne Jesu ya bẹghe ẹre wẹẹ iro han emwa, ẹnina ẹre ọ gua re kpa ya rhie ifuẹko ne iran.—Aiz 61:1, 2; Luk 4:17-21.

¹⁰ Nogieha, Jesu tobọre werriẹ aro daa isievẹn eso ne emwa nagbọn vbe werriẹ aro daa. Vbe igiemwi, a ma biẹ Jesu ye ẹgbẹe nọ fe. Vbe Jesu waan dee, Jọsẹf nọ muẹn ye ọmọ biẹ, ẹre ọ ghaa gu winna. Ọna ẹre ọ ye Jesu khian ọmwa nọ wegbe obọ. (Mat 13:55; Mak 6:3) Ọ gha kẹ, Jesu ye rre agbọn vbe Jọsẹfi wu. Ẹi mwẹ uwu ẹre ma da Jesu sẹ ugboloko. Jesu vbe rẹn ọlọghọmwa nọ rre ẹgbẹe ne emwa na rre ugamwẹ ughughan. (Jọn 7:5) Emwi eso na ya unu kaẹn na kevbe ọvbehe ne ima ma rẹn vbekpa re, ẹre ọ ye Jesu rẹn isievẹn ne emwa nagbọn la gberra.

11. Vbọ mobọ suigiẹ yọ wẹẹ Jesu mwẹ amuroro? Rhan otọ re. (Ghee efoto nọ rre odaro ebe na.)

¹¹ Emwi ọyunnuan ne Jesu ru, ẹre ọ wa mobọ suigiẹ yọ wẹẹ Jesu mwẹ amuroro daa emwa ọvbehe. Jesu ma ru emwi ọyunnuan rhunmwuda emwi ne ẹi mwẹ a ma ru nọ. “Itohan” ẹre ọ gua Jesu kpa ya ru iyobọ ne emwa ni rri oya. (Mat 20:29-34; Mak 1:40-42) Vbe igiemwi, amuroro kevbe ẹnina ẹre ọ gua Jesu kpa vbe ọ mu okpia nọ yin ehọ egbe rran kevbe ẹghẹ nọ ya huẹn ovbi okhuo nọ dẹgbẹe nọ te wu kpaegbe. (Mak 7:32-35; Luk 7:12-15) Jesu keghi zẹ emwi ru, rhunmwuda, ọ rẹn vbene emwi ghaa ye iran hẹ.

12. Zẹvbe nọ rre ebe Jọn 11:32-35, de vbene Jesu ya rhiẹre ma wẹẹ irẹn mwẹ ẹnina dae Mata vbe Meri?

 ¹² Jesu wa vbe gha mwẹ ẹnina dae Mata kevbe Meri. Ọ ghi miẹn vbene iran khiẹ hẹ vbe Lazarọs wu, Jesu na suẹn gha “viẹ.” (Tie Jọn 11:32-35.) Ẹi re te Jesu ghaa viẹ rhunmwuda irẹn i khian ghi werriegbe miẹn Lazarọs. Ọ rẹnrẹn wẹẹ irẹn gha huẹn ọnrẹn kpaegbe vbe ẹdẹrriọ. Emwi nọ ye Jesu viẹ ọre wẹẹ, ọ rẹn obalọ ne Mata vbe Meri ghaa ye rhunmwuda uwu e Lazarọs.

13. Vbọzẹe nọ na rhie igiọdu ne ima, ne ima na rẹn wẹẹ Jesu mwẹ amuroro daa emwa ọvbehe?

¹³ Ọ keghi rhie igiọdu ne ima, ne ima na rẹn wẹẹ Jesu mwẹ amuroro daa emwa ọvbehe. Emwa ni ma gba ẹre ima khin, ọrheyerriọ, ma hoẹmwẹ Jesu rhunmwuda obọ esi nọ ya gha mu emwa. (1 Pit 1:8) Ọ wa sẹ ima ọyẹnmwẹ ne ima na rẹn wẹẹ, Jesu kha nẹ zẹvbe Ọba vbe ẹrinmwi. Ọ gha rherhe sọfurre ye ọlọghọmwa hia ne Esu si ye emwa nagbọn egbe. Jesu wa gbegba rhunmwuda, ọ mwẹ ẹghẹ ne irẹn vbe ya gha re ọmwa nagbọn. Vbene ẹmwata, afiangbe nọkhua nọ ne ima rhunmwuda, Jesu nọ kha yan ima mwẹ “ẹnina,” ọ vbe rẹn vbene emwi ye ima hẹ.—Hib 2:17, 18; 4:15, 16.

14. Zẹvbe ne ebe Ẹfisọs 5:1, 2, ma ghaa ru erria yan igiemwi ne Jehova kevbe Jesu rhie yotọ, vbọ gu ima kpa ya ru?

¹⁴ Ma ghaa ru erria yan igiemwi ne Jehova kevbe Jesu rhie yotọ vbe nọ dekaẹn amuroro na mwẹ daa emwa, ọ ghi gua ima kpa ya gha mwẹ ẹnina sayọ. (Tie Ẹfisọs 5:1, 2.) Ima ma rẹn emwi nọ rre ivbi agbọn ekhọe, sokpan Jesu vbe Erhae rẹnrẹn. Vbọrhirhighayehẹ, ma ghaa gbarokotọ, ma gha sẹtin rẹn emwi ne emwa ọvbehe la gberra kevbe iyobọ nọ khẹke ne ima ru ne iran. (2 Kọr 11:29) Ma i ya egbe taa emwa ni rre uwu agbọn rhunmwuda, ọghe enegbe iran ọkpa ẹre iran rẹnrẹn. Ma keghi hia ne ima gha mu ọghe emwa ọvbehe ye okaro.—Fil 2:4.

15. Vbe nọ dekaẹn ẹnina na mwẹ daa emwa ọvbehe, de emwa nọ wa bi ye iran egbe?

¹⁵ Ọ wa khẹke ne ediọn vbe iko gha mwẹ amuroro daa etẹn. Iran rẹnrẹn wẹẹ, ọ gha sẹ ẹghẹ, iran gha na iyẹn iwinna iran ma Osanobua. (Hib 13:17) Ne ediọn mieke na sẹtin gha ru iyobọ ne etẹn, ọ khẹke ne iran rẹn vbene emwi ye iran hẹ. De vbene ediọn khian ya sẹtin ru ọna hẹ?

16. De iyobọ ne ediọn ni mwẹ amuroro ru ne etẹn? Vbọzẹe ne iyobọ ne iran ru ne etẹn na ru ekpataki?

¹⁶ Ọdiọn nọ mwẹ amuroro ẹre ọ mwẹ ẹghẹ ne etẹn vbe iko. Ọ gha nọ iran ọta, ọ ghi gbe ehọ kotọ danmwehọ. Ọ wa khẹke ne ediọn vbe iko gha ya izinegbe danmwehọ katekate deghẹ ọ mwẹ emwi ne ọtẹn hoo nọ ta, sokpan, ọ ma rẹn vbene ọ khian ya tae hẹ. (Itan 20:5) Ediọn ghaa loo ẹghẹ iran vbenian, asikẹgbe ne iran gu etẹn mwẹ ghi maan sayọ, ahoẹmwọmwa nọ rre uwu ẹkpo iran ghi vbe wegbe sayọ.—Iwinna 20:37.

17. De akpa ne ediọn mwẹ nọ ghi yẹẹ etẹn nibun sẹ? Ru igiemwi yọ.

¹⁷ Etẹn nibun keghi kha wẹẹ amuroro ọre akpa nọ ghi yẹẹ iran sẹ vbuwe akpa ni maan hia ne ediọn mwẹ. Vbọzẹe? Ọtẹn Nokhuo Adelaide keghi kha wẹẹ: “Ne ediọn na mwẹ amuroro, iran i lọghọ na gu guan. Orhiọn ọmwa ghi sotọ rhunmwuda u rẹnrẹn wẹẹ, iran gha rẹn vbene emwi ye ruẹ hẹ. Vbene iran ya gbe ehọ kotọ danmwehọ vbe u ghaa gu iran guan, ẹre ọ ya ruẹ rẹn wẹẹ, iran gele mwẹ ẹnina daa ruẹ.” Ọtẹn nokpia ọkpa keghi kha wẹẹ: “Vbe I tama ọdiọn ọkpa vbe iko vbekpae ọlọghọmwa ne I ye, ọ keghi tohan mwẹ sẹrriọ wẹẹ ameve na hẹnhẹn yọ re aro. Ii mianmian ẹdẹ ne ẹdẹrriọ.”—Rom 12:15.

18. Vbe ima khian ya sẹtin do gha mwẹ amuroro daa emwa ọvbehe?

¹⁸ Vbọrhirhighayehẹ, ẹi re ediọn ọkpa ẹre ọ  khẹke nọ gha mwẹ amuroro daa emwa ọvbehe. Ma hia gha sẹtin gha mwẹ akpa na. De odẹ nọ khin? Ma ghi hia ne ima rẹn ọlọghọmwa ne emwa vbuwe ẹgbẹe ima kevbe ne etẹn vbe iko la gberra. Gha si avbe ehọnrre ni rre iko ne u ye kẹ egbe, u vbe gha mwẹ ẹnina daa etẹn ni khuọnmwi, ni khian ọmaẹn nẹ kevbe ni khiẹ ye uwu ọghe emwa ne iran hoẹmwẹ ọnrẹn. Nọ iran vbene emwi ye iran hẹ. U ghi gbe ehọ kotọ danmwehọ vbe iran ghaa talọ emwi ne iran la gberra ma ruẹ. Gi iran rẹn wẹẹ, u gele rẹn ọlọghọmwa ne iran la gberra. Ru iyobọ ne iran vbene ẹtin ruẹ sẹ. Ma ghaa ru vbenian, ọ ghi rhiema wẹẹ, ma mwẹ ahoẹmwọmwa nọ sẹ otọ ẹko daa egbe.—1 Jọn 3:18.

19. De odẹ nọ khẹke ne ima ya gha ru iyobọ ne emwa ni rre ọlọghọmwa?

¹⁹ Obẹlẹ ughughan ẹre ọ khẹke ne ima gha loo ya ru iyobọ ne emwa ni rre ọlọghọmwa. Vbọzẹe? Rhunmwuda, emwa hia i re ọkpa. Emwa eso ghaa rre ọlọghọmwa, iran ghi wa gha ta vbene emwi ye iran hẹ, eso ghi wa hunwan. Nọnaghiyerriọ, ma gha khian ru iyobọ, ọ ma khẹke ne ima gha nọ ọta vbekpae emwi nọ ma gele kaẹn ima. (1 Tẹs 4:11) Uhiẹn deghẹ iran na fannọ otọ ẹko iran ma ima, ma sẹtin do bẹghe ẹre wẹẹ iziro ọghe iran lughaẹn ne ọghe ima. Ọ ghaa yerriọ, ọ khẹke ne ima yerre wẹẹ, erriọ ye vbe ekhọe iran. Rhunmwuda ọni, ọ khẹke ne ima ka danmwehọ iran. Vbene ima te guan, ma ghi ka roro ẹre nẹ.—Mat 7:1; Jems 1:19.

20. Vbe ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi nọ ghi lele ọna?

²⁰ Agharhemiẹn wẹẹ ọ khẹke ne ima gha mwẹ amuroro daa etẹn vbe iko, ọ wa vbe khẹke ne ima gha rhie akpa na ma, vbe ima ghaa rre ikporhu iyẹn nọ maan. Vbe ima khian ya gha rhie akpa na ma hẹ vbe ikporhu? Ọna ẹre ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi nọ ghi lele ọna.