1. De isievẹn ne ima nibun he werriẹ aro daa?

 U HE ka fian okhuo ne egbuẹ ra vbe ugamwẹ e Jehova, sokpan ọ na gha lọghọ ruẹ ne u muẹn sẹ? b Deghẹ erriọ nọ, ẹi re uwẹ ọkpa. Vbe igiemwi, E Philip wa gha hoo nọ gha mwẹ alaghodaro vbe odẹ nọ ya na erhunmwu kevbe nọ gha na erhunmwu vbe ẹghẹ hia. Sokpan, ọ keghi wa gha lọghọe nọ do sẹtin miẹn ẹghẹ ya gha na erhunmwu. Te Erika wa gha hoo nọ rherhe gha sẹ iko ọghe emwamwa ikporhu; ọrheyerriọ, ẹi ye rherhe sẹ nene iko. Iyobọ ẹghẹ hia ẹre ọna ya gha sunu. E Tomáš te hia nọ tie Baibol ke omuhẹn ya sẹ ufomwẹ. Ọ khare wẹẹ: “Ọ ma zẹdẹ gha gbe mwẹ otiti zẹvbe ne I ya gha tie nene Baibol. Igbaha ẹre I te hia ne I tie Baibol ke omuhẹn ya sẹ ufomwẹ, sokpan e Lẹvitikọs ẹre I sẹtin tie ẹre sẹ.”

2. Vbọzẹ nọ ma na khẹke ne egbe wọọ ima, adeghẹ ima ma sẹtin ru emwi ne ima te hoo ne ima ru vbe ugamwẹ e Jehova?

² Adeghẹ ọ mwẹ emwi ne u hoo ne u ru vbe ugamwẹ e Jehova, sokpan u ma he sẹtin ru ẹre, ghẹ gi egbe wọọ ruẹ. Uhiẹn, ọmwa gha kue fian okhuo nọ ma lọghọ gbe ne egbe ẹre, nọ do sẹtin muẹn sẹ, i re iwinna ẹdẹ ọkpa. Ne u na ye hia ne u sẹtin muẹn sẹ, rhie ẹre ma wẹẹ, aro nọ ghaan ẹre u ya ghee ẹkpotọ nọ kie nuẹn ya gha re ọsie Jehova kevbe wẹẹ, u hoo ne u ru vbene ẹtin ruẹ sẹ vbe ugamwẹ ọghẹe. E Jehova wa gbọyẹmwẹ yọ, ne u na hia vbene ẹtin ruẹ sẹ. E Jehova i wẹẹ ne ima ru emwi ne ima i sẹtin ru. (Psm 103:14; Mai 6:8) Rhunmwuda ọni, okhuo ne u gha sẹtin mu sẹ, ẹre ọ khẹke ne u fian ne  egbuẹ. Deghẹ okhuo ne u gha sẹtin mu sẹ ẹre u fian ne egbuẹ, de emwi ne u khian ru ne u mieke na sẹtin muẹn sẹ? Gi ima ziro yan emwi eso ne u gha sẹtin ru.

3. Vbọzẹ nọ na ru ekpataki ne ima gha mwẹ ekhọe ọghe ọmwa nọ gele hoo nọ ru emwi?

³ Ọmwa nọ mwẹ ekhọe ọghe ọmwa nọ gele hoo nọ ru emwi, ẹre ọ khian sẹtin muẹn sẹ okhuo nọ fian ne egbe ẹre vbe ugamwẹ e Jehova. Ọmwa nọ gele mwẹ ekhọe vbenian keghi hia vbe odẹ ke odẹ nọ muẹn sẹ okhuo nọ fian ne egbe ẹre. A gha sẹtin ya ekhọe vbenian gie ẹhoho nọ mu okọ khian. Deghẹ ẹhoho ma na dobọyi, ẹre oziguẹ khian na sẹtin gua okọ sẹ eke nọ rrie. Deghẹ ẹhoho nii na vbe kakabọ gha hoho, oziguẹ ghi rherhe sẹ eke nọ rrie. Erriọ vbe ye, deghẹ ima na gha mwẹ ekhọe ọghe ọmwa nọ hoo nọ ru emwi, ẹre ima khian na sẹtin muẹn sẹ okhuo ne ima fian ne egbe ima. Ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre David, nọ rre El Salvador khare wẹẹ, “Ọmwa ghaa mwẹ ekhọe vbenian, ọ ghi gele hia vbene ẹtin ẹnrẹn sẹ, ẹi gi emwi rhọkpa mu idobo ye ọre egbe, nẹ ghẹ ru emwi nọ hoo nọ ru vbe ugamwẹ e Jehova.” Nọnaghiyerriọ, de emwi ne u khian ru, ne u mieke na gha mwẹ egbe ekhọe vbenian?

4. Vbọ khẹke ne ima nọ e Jehova re? (Filipai 2:13) (Ghee efoto nọ rre ipapa 27.)

⁴ Gha na erhunmwu ne Jehova ru iyobọ nuẹn ne u gha mwẹ aguakpa. E Jehova gha sẹtin ya orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe ru iyobọ nuẹn, ne u sẹtin mu okhuo ne u fian ne egbuẹ sẹ. (Tie Filipai 2:13.) Ugbẹnso, ma sẹtin fian okhuo ne egbe ima, rhunmwuda ma rẹn wẹẹ, ọ khẹke ne ima ru vberriọ kevbe wẹẹ emwi nọ maan nọ. Sokpan, a sẹtin miẹn wẹẹ, ma i mwẹ aguakpa. Ọna ọre emwi nọ sunu daa Ọtẹn Nokhuo Norina, nọ rre Uganda. Ọ keghi fian okhuo ne egbe ẹre wẹẹ irẹn gha suẹn gha gu ọmwa ruẹ e Baibol, sokpan ọ ma gha mwẹ aguakpa, ọ kegha roro wẹẹ, irẹn i gua ma emwa emwi. Vbọ ghi ru iyobọ nẹẹn? Ọ khare wẹẹ: “I na gha na erhunmwu gie Jehova vbe ẹdẹgbegbe, nọ rhie aguakpa mẹ, ne I mieke na suẹn gha gu ọmwa ruẹ e Baibol. I ma wa kie obọ rre vbe I ghi na erhunmwu nẹ, sokpan I na hia ne I gha mwẹ alaghodaro vbe odẹ ne I ya ma emwa emwi. Vbe uki eso ghi gberra nẹ, I na do bẹghe ẹre wẹẹ te I ghi wa mwẹ aguakpa. Orhunmwu eva ẹre I suẹn gha gu ruẹ e Baibol vbe ukpo nii.”

5. Deghẹ ima hoo ne ima gha mwẹ aguakpa, de emwi nọ khẹke ne ima gha mu roro?

⁵ Gha muẹn roro emwi ne Jehova he ru nuẹn. (Psm 143:5) Te ukọ e Pọl wa gha muẹn roro itohan nọ ma te khẹke ne Jehova mwẹ daa irẹn, ọna keghi gua ẹre kpa ya rhiegba ye ugamwẹ e Jehova. (1 Kọr 15:9, 10; 1 Tim 1:12-14) Erriọ vbe ye, u ghaa muẹn roro vbe ẹghẹ hia emwi ne Jehova he ru nuẹn, ọ ghi ya ruẹ do gha hoo ne u muẹn sẹ okhuo ne u fian ne egbuẹ vbe ugamwẹ e Jehova. (Psm 116:12) Ọ mwẹ ọtẹn nokhuo ọkpa nọ rre Honduras, okhuo nọ fian ne egbe ẹre ọre nọ gha re arọndẹ ọghe ẹghẹ hia. Vbe ọ ya sẹtin mu okhuo na sẹ hẹ? Ọ khare wẹẹ: “Te I wa gha muẹn roro vbe ẹghẹ hia vbene Jehova hoẹmwẹ mwẹ hẹ. Irẹn ẹre ọ zẹ ighẹ I rẹn emwa rẹn. Ọ gbaroghe mwẹ, ọ vbe gbogba ga mwẹ. Ena hia ne I ghaa mu roro ẹre ọ ru iyobọ mẹ, ne ahoẹmwọmwa ne I mwẹ ne Jehova gha wegbe yọ, ọ na vbe gua mwẹ kpa ya rhiegba ye ugamwẹ ọnrẹn.”

6. De emwi ọvbehe nọ khian ru iyobọ ne ima, ne ima gha mwẹ aguakpa?

 ⁶ Rhie aro tua afiangbe ne u khian miẹn vbe u gha sẹtin ru emwi ne u hoo ne u ru vbe ugamwẹ e Jehova. Gia guan kaẹn emwi nọ ru iyobọ ne Erika na ka guan kaẹn sin, ya do sẹtin gha rherhe sẹ iko ọghe emwamwa ikporhu. Ọ khare wẹẹ: “I na do bẹghe ẹre wẹẹ emwi nibun wa la mwẹ ban ne I nai rherhe sẹ iko ọghe emwamwa ikporhu. Sokpan, I gha rherhe gha sẹ evba, I ghi sẹtin tuẹ etẹn, I ghi vbe miẹn ẹghẹ ya gu iran guan. Ẹkpotọ ghi vbe kie mẹ ya danmwehọ ẹmwẹ ibude eso nọ gha ru iyobọ mẹ vbe I ghaa kporhu.” Erika kegha muẹn roro afiangbe ne irẹn khian miẹn deghẹ irẹn na rherhe gha sẹ iko ọghe emwamwa ikporhu, ọna keghi ru iyobọ nẹẹn ya sẹtin muẹn sẹ, okhuo nọ fian ne egbe ẹre. De afiangbe ne u gha sẹtin rhie aro tua? Adeghẹ u na fian okhuo ne egbuẹ ne u gha tie Baibol ra ne u gha na erhunmwu, u ghi hia ne u muẹn roro vbene ọ gha ya ru iyobọ nuẹn ya sikẹ e Jehova sayọ. (Psm 145:18, 19) Deghẹ u hoo ne u gha mwẹ uyinmwẹ nọ khẹke Ovbiotu e Kristi, u ghi rhie aro tua vbene ọ khian ya ru iyobọ nuẹn ya sẹtin gha ya obọ esi mu emwa ọvbehe. (Kọl 3:14) U sẹtin gbẹnnẹ ọnrẹn yotọ evbọzẹe ne u na hoo ne u muẹn sẹ, okhuo ne u fian ne egbuẹ. U ghi hia ne u ye gha ghee emwi ne u gbẹnnẹ yotọ ke ugba ke ẹghẹ. E Tomáš, ne ima ka guan kaẹn sin khare wẹẹ: “I gha rẹn evbọzẹe ne I na hoo ne I mu okhuo ne I fian ne egbe mwẹ sẹ, I ghi hia ne I gele muẹn sẹ, I i gi egbe wọọ mwẹ.”

7. Vbọ ru iyobọ ne Julio kevbe ọvbokhan rẹn ya mu okhuo ne iran fian ne egbe iran sẹ?

⁷ Emwa nọ gha rhie igiọdu nuẹn ne u sẹtin mu okhuo ne u fian ne egbuẹ sẹ ẹre ọ khẹke ne u gu gha mu obọ. (Itan 13:20) Gi ima guan kaẹn emwi nọ ru iyobọ ne Ọtẹn Nokpia Julio kevbe ọvbokhan rẹn ya sẹtin muẹn sẹ, okhuo ne iran fian ne egbe iran. Iran kegha hoo ne iran ru sayọ vbe iwinna ikporhu. E Julio khare wẹẹ: “Avbe ọse ni rhie igiọdu ne ima ya sẹtin mu okhuo ne ima fian ne egbe ima sẹ, ẹre ima gu mu obọ, ma ghi vbe gha gu iran guan vbekpa okhuo ne ima fian ne egbe ima. Nibun vbe uwu iran ka vbe ru ẹre nẹ, emwi ne ima hoo ne ima ru vbe ugamwẹ e Jehova, rhunmwuda ọni, iran gha vbe sẹtin rhie ibude nọ maan ne ima. Ugbẹnso, iran ghi vbe nọ ima vbene ima he khian sẹ hẹ, iran ghi vbe rhie igiọdu ne ima, ẹghẹ ke ẹghẹ ne ima ya gualọ igiọdu.”

8. De emwi nọ gha sẹtin sunu deghẹ a na miẹn wẹẹ, ẹghẹ ne ima ya mwẹ aguakpa ọkpa ẹre ima ya winna yan okhuo ne ima fian ne egbe ima? (Ghee efoto nọ rre ipapa 28.)

⁸ Ọghe ne ẹmwata, ẹghẹ eso rrọọ ne ima i ya mwẹ aguakpa. Te ọna ghi rhie ma wẹẹ, ma i khian sẹtin ru emwi ne ima hoo ne ima ru ra? Ẹo. Vbe igiemwi: Okpe ẹhoho sẹtin wa gha mu okọ khian. Sokpan, ẹi re ẹghẹ hia ẹre okpe ẹhoho ya hoho, ugbẹnso, ọ sẹtin gha hoho kherhe kherhe, ọ vbe mwẹ ẹghẹ nẹi ya hoho hiehie. Te ọna ghi rhie ma wẹẹ, oziguẹ i khian sẹtin gua okọ nii sẹ eke nọ rrie ra? Ẹo. Vbe igiemwi, okọ ẹzẹ eso mwẹ emadogua nọ mu iran khian, na tie ẹre mọto; vbene eso na mwẹ obele. Oziguẹ gha sẹtin loo avbe emadogua na ya gha gua okọ nii khian. Te aguakpa yevbe na ghee ẹhoho; ẹdẹ hia i re ọkpa. Ugbẹnso ma ghi wa gha mwẹ aguakpa, ne ima khian ya ru emwi ne ima hoo ne ima ru vbe ugamwẹ e Jehova, ugbẹnso ma i vbe mwẹ aguakpa. Deghẹ ẹghẹ ne ima ya mwẹ aguakpa ọkpa ẹre ima ya winna  yan okhuo ne ima fian ne egbe ima, ọ gha lọghọ ma ke sẹtin muẹn sẹ. Vbene a ghee oziguẹ nọ gha gualọ odẹ ọvbehe nọ khian ya gua okọ sẹ eke nọ rrie, ma gha vbe sẹtin hia ne ima mu okhuo ne ima fian ne egbe ima sẹ, uhiẹn deghẹ ima i mwẹ aguakpa. Agharhemiẹn wẹẹ, ọna i khian zẹdẹ gha khuẹrhẹ, sokpan ọyẹnmwẹ ọyẹnmwẹ ẹre ọ khian gha sẹ ruẹ deghẹ u na sẹtin muẹn sẹ. Vbene ima te guan kaẹn emwi ne ima gha ru, gi ima ka rhie ewanniẹn ye inọta ọkpa nọ gha sẹtin gha kpokpo emwa vbe orhiọn.

9. Emwi dan nọ ra, deghẹ ima na ye gha hia ne ima muẹn sẹ, okhuo ne ima fian ne egbe ima, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ima i mwẹ aguakpa ra? Rhan otọ re.

⁹ E Jehova hoo ne ima gha sọyẹnmwẹ zẹvbe ne ima ya ga irẹn, ọ vbe hoo ne ima gha ya ekhọe obọ ima ga irẹn. (Psm 100:2; 2 Kọr 9:7) Rhunmwuda ọni, ọ khẹke ne ima ye gha hia ne ima muẹn sẹ, okhuo ne ima fian ne egbe ima, deghẹ ima i mwẹ aguakpa ra? Gi ima ghee igiemwi ọghe ukọ e Pọl. Ọ khare wẹẹ: “I keghi kinmwi egbe mwẹ, I na ru ẹre nọ gha họn ẹmwẹ mẹ zẹvbe ọviẹn.” (1 Kọr 9:25-27, study note nọ rre uviẹn ọnrẹn 27) Te Pọl wa gha dia egbe ẹre, nọ mieke na sẹtin ru emwi nọ maan, uhiẹn vbe ekhọe ọre ghaa tama rẹn nọ ru emwi nọ ma khẹke. E Jehova miẹn ugamwẹ e Pọl yi ra? Kakabọ! E Jehova keghi fiangbe ẹre rhunmwuda nọ na hia vbene ẹtin ẹnrẹn sẹ.—2 Tim 4:7, 8.

10. De afiangbe ne ima gha miẹn, deghẹ ima na hia ne ima muẹn sẹ, okhuo ne ima fian ne egbe ima, ọ gha khọnrẹn wẹẹ ima i mwẹ aguakpa?

¹⁰ Ọ wa vbe ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova, vbe ima ghaa hia ne ima muẹn sẹ, okhuo ne ima fian ne egbe ima, agharhemiẹn wẹẹ, ima i te mwẹ aguakpa. Vbọzẹ nọ na ya ẹko rhiẹnrhiẹn ọnrẹn? Rhunmwuda, ọ rẹnrẹn wẹẹ, ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ ne irẹn ẹre ọ ya ima ru emwi nii, a gha dobọ miẹn wẹẹ emwi nii i yẹẹ ima. Zẹvbe ne Jehova ya fiangbe e Pọl, ọ gha vbe fiangbe ima, rhunmwuda ne ima na hia vbene ẹtin ima sẹ. (Psm 126:5) Ma gha bẹghe vbene Jehova ya fiangbe ima, ma sẹtin kue do gha mwẹ aguakpa. Ọtẹn Nokhuo Lucyna nọ ke Poland rre khare wẹẹ: “Ugbẹnso I i zẹdẹ hoo ne I ladian vbe ikporhu, katekate deghẹ egbe na wọọ mwẹ. Sokpan ọyẹnmwẹ nọ sẹ mwẹ i gia gie vbe I gha ladian vbe ikporhu.” Gi ima guan kaẹn emwi ne ima gha sẹtin ru deghẹ ima i mwẹ aguakpa.

11. De vbene Jehova khian ya ru iyobọ ne ima hẹ, ne ima mieke na sẹtin gha dia egbe ima?

¹¹ Na erhunmwu ne Jehova ru iyobọ nuẹn ne u sẹtin gha dia egbuẹ. Emwi na yae kha na dia egbe ọmwa ọre, ne ọmwa sẹtin gha dia iziro ọghẹe kevbe emwi nọ ru. Emwi ọvbehe na vbe yae kha, ọre ne ọmwa da egbe ẹre yi nẹ ghẹ mieke na ru emwi dan. Vbọrhirhighayehẹ, ọmwa gha vbe sẹtin dia egbe ẹre, nọ mieke na ru emwi esi, katekate deghẹ ọ na gha re emwi nọ lọghọ ra deghẹ a na miẹn wẹẹ, ẹi mwẹ aguakpa nọ khian ya ru emwi nii. Yerre wẹẹ, ọkpa vbe usun ọmọ ne orhiọn nọhuanrẹn mọ, ọre a dia egbe ọmwa, rhunmwuda ọni, gha rinmwian e Jehova nọ rhie orhiọn nọhuanrẹn nuẹn, ne u mieke na sẹtin gha dia egbuẹ. (Luk 11:13; Gal 5:22, 23) E David ne ima ka guan kaẹn sin, keghi gi ima rẹn vbene erhunmwu ya ru iyobọ ne irẹn hẹ. Ọ hoo nọ gha ruẹ e Baibol ne egbe ẹre vbe ẹghẹ hia. Ọ khare wẹẹ: “I kegha rinmwian e Jehova nọ ru iyobọ mẹ, ne I sẹtin gha dia egbe mwẹ. Ọ keghi gele ru iyobọ mẹ, I na ghi suẹn gha ruẹ e Baibol ne egbe mwẹ vbe ẹghẹ hia.”

12. De vbene ibude nọ rre ebe Asan-Ibo 11:4 khian ya ru iyobọ ne ima, ya mu okhuo ne ima fian ne egbe ima sẹ?

¹² Ghẹ gha mudia khẹ ẹghẹ ne emwi khian ya maan. Vbe agbọn ne ima ghi sẹ fi na, ọ gha lọghọ ma ke wa miẹn ẹghẹ ne emwi hia khian ya maan. Rhunmwuda ọni, a sẹtin miẹn wẹẹ, ma i khian sẹtin mu okhuo ne ima fian ne egbe ima sẹ, deghẹ ima na gha khẹ ẹghẹ ne emwi hia khian ya maan. (Tie Asan-Ibo 11:4.) Ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre Dayniel khare wẹẹ: “Ai miẹn ẹghẹ ne emwi hia ya maan. Rhunmwuda ọni, esa i rrọọ ne ima khian ya gha si egbe, ọ khẹke ne ima suẹn emwi ne ima hoo ne ima ru.” Ọtẹn Nokpia Paul nọ rre Uganda ghi guan kaẹn emwi ọvbehe nọ si ẹre nọ ma na khẹke ne ima gha la ẹdẹ ye emwi ne ima hoo ne ima ru, ọ na kha wẹẹ: “Ma gha suẹn gha ru emwi ne ima khian ru, ọ gha khọnrẹn wẹẹ ẹi khuẹrhẹ ne ima, te ima ru emwi nọ gha ya e Jehova fiangbe ima.”—Mal 3:10.

13. Vbọzẹ nọ na khẹke ne ima suẹn gha winna yan okhuo ne ima fian ne egbe ima ọkade ọkade?

 ¹³ U ghi suẹn kherhe kherhe. Ma gha bẹghe ẹre wẹẹ, ọ gha lọghọ, ima ke sẹtin mu okhuo ne ima fian ne egbe ima sẹ, ọ sẹtin gbe orhiọn ima mu otọ. Deghẹ erriọ nọ, u sẹtin hia ne u ru emwi ne u hoo ne u ru ọkade ọkade. Adeghẹ u hoo ne u gha mwẹ uyinmwẹ nọ khẹke Ovbiotu e Kristi, u sẹtin hia ne u gha rhie avbe uyinmwẹ na ma kherhe kherhe. Adeghẹ u hoo ne u tie Baibol ke omuhẹn ya sẹ ufomwẹ, u sẹtin ka ya ovbi ẹghẹ kherhe suẹn. Te ọ wa gha lọghọ e Tomáš ne ima ka guan kaẹn sin, nọ do sẹtin tie Baibol fo vbe ukpo ọkpa. Ọ khare wẹẹ: “I na do bẹghe ẹre wẹẹ, okhirhikhirhi ẹre I wa ya gha tie ẹre, rhunmwuda emwamwa ne I ru. Rhunmwuda ọni, I na ghi dọlegbe suẹn, sokpan, emwamwa ne I ghi ru ọre ne I gha tie uviẹn nọ ma bun gbe vbe ẹdẹgbegbe, I ghi vbe mu emwi ne I tie re roro. Erriọ ẹre I ghi ya suẹn gha sọyẹnmwẹ e Baibol na tie.” Zẹvbe ne Tomáš ya gha sọyẹnmwẹ e Baibol nọ tie, ọ na ghi do gha tie ako nibun. Vbene ẹghẹ ya khian, ọ na ghi do sẹtin tie Baibol ke omuhẹn ya sẹ ufomwẹ. c

14. De emwi eso nọ gha sẹtin sunu, nọ gha yae gha lọghọ ne ima sẹtin mu okhuo ne ima fian ne egbe ima sẹ?

¹⁴ Na gbe ọdẹn na ta ẹmwata, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ima mwẹ aguakpa ra ma dia egbe ima, ma gha ye miẹn ọlọghọmwa eso. Vbe igiemwi, “evba ma roro a ma kọ” sẹtin sunu, nọ gha miẹn ima ẹghẹ ne ima gha te loo ya ru emwi ne ima hoo ne ima ru vbe ugamwẹ e Jehova. (Asan 9:11) Ma sẹtin miẹn ọlọghọmwa eso nọ gha ya egbe wọọ ima. (Itan 24:10) Rhunmwuda ne ima na re emwa ni ma gba, ma sẹtin ru abakuru eso, nọ gha yae gha lọghọ ne ima sẹtin mu okhuo ne ima fian ne egbe ima sẹ. (Rom 7:23) Ra egbe sẹtin wa wọọ ima. (Mat 26:43) Vbọ khian ru iyobọ ne ima, adeghẹ ọ na gha lọghọ ne ima sẹtin mu okhuo ne ima fian ne egbe ima sẹ?

15. Deghẹ ọlọghọmwa eso na mu idobo ye emwi eso ne u te hoo ne u ru, ọ rhie ma wẹẹ te u gbe okhuẹ re ra? Rhan otọ re. (Psalm 145:14)

¹⁵ Deghẹ ọlọghọmwa eso na mu idobo ye emwi eso ne u te hoo ne u ru, ghẹ gha roro ẹre wẹẹ te u gbe okhuẹ re. E Baibol gi ima rẹn wẹẹ, ma sẹtin miẹn ọlọghọmwa ke ẹghẹ ya fi ẹghẹ. Vbọrhirhighayehẹ,  ọ vbe gi ima rẹn wẹẹ, e Jehova gha sẹtin ru iyobọ ne ima ya mu okhuo ne ima fian ne egbe ima sẹ. (Tie Psalm 145:14.) Ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre Philip, ne ima ka guan kaẹn sin, khare wẹẹ: “I i rhie aro tua inugba ne I gbe okhuẹ re. Emwi ne I rhie aro tua ọre ẹghẹ ne I ya dọlegbe mu aro ye okhuo ne I fian ne egbe mwẹ, ne I mieke na sẹtin muẹn sẹ.” E David na ka guan kaẹn sin vbe kha wẹẹ: “Ẹghẹ ke ẹghẹ ne emwi ya mu idobo ye emwi ne I hoo ne I ru vbe ugamwẹ e Jehova, I keghi ghee ẹre zẹvbe ẹkpotọ nọ kie mẹ ne I ya rhie ẹre ma wẹẹ, I hoẹmwẹ e Jehova.” Adeghẹ u na ye gha hia ne u mu okhuo ne u fian ne egbuẹ sẹ, ọ gha khọnrẹn wẹẹ ọ lọghọ, te u gi e Jehova rẹn wẹẹ, u hoo ne u ya ẹko rhiẹnrhiẹn ọnrẹn. U miẹn vbene ẹko khian gha rhiẹnrhiẹn e Jehova, vbe ọ gha bẹghe ẹre wẹẹ u hia vbene ẹtin ruẹ sẹ, ne u mu okhuo ne u fian ne egbuẹ sẹ!

16. De emwi ne u gha sẹtin miẹn ruẹ, deghẹ ọlọghọmwa na mu idobo ye emwi ne u te hoo ne u ru?

¹⁶ Ya ọlọghọmwa ne u miẹn ya waan ne egbe. Hia ne u rẹn emwi nọ si ọlọghọmwa nii, u vbe nọ egbuẹ wẹẹ, ‘De emwi ne I gha sẹtin ru, nẹ ghẹ mieke na werriegbe sunu?’ (Itan 27:12) Ugbẹnso, adeghẹ ọ na gha lọghọ ruẹ ne u sẹtin muẹn sẹ okhuo ne u fian ne egbuẹ, ọni sẹtin vbe rhie ma wẹẹ, okhuo ne u i khian sẹtin mu sẹ ẹre u fian ne egbuẹ. Adeghẹ erriọ nọ, dọlegbe mu ukpa mu uwerhẹn ghee emwi ne u te hoo ne u ru, ne u mieke na rẹn deghẹ emwi ne u gha sẹtin ru nọ. d E Jehova i khian ghee ruẹ zẹvbe ọmwa nọ gbe okhuẹ re, deghẹ u ma ru emwi ne u khian te ru, rhunmwuda wẹẹ ẹtin ruẹ ma sẹ ọre.—2 Kọr 8:12.

17. Vbọzẹ nọ na khẹke ne ima gha ye ẹre rre emwi ne ima he sẹtin ru?

¹⁷ Gha ye ẹre rre emwi ne u he sẹtin ru. E Baibol gi ima rẹn wẹẹ, “Osanobua i re ọmwa nọ ru emwi nọ ma gba, ẹi khian mianmian iwinna ne [u] ru.” (Hib 6:10) Rhunmwuda ọni, ọ ma vbe khẹke ne u mianmian. Gha muẹn roro emwi eso ne u he ru, a sẹtin miẹn wẹẹ te u ghi do sikẹ e Jehova sayọ, u kporhu ma emwa ọvbehe vbekpa e Jehova, ra te u dinmwiamẹ. Zẹvbe ne u sẹtin muẹn sẹ okhuo ne u fian ne egbuẹ vbe ẹghẹ nọ gberra, u gha vbe sẹtin muẹn sẹ okhuo ne u fian ne egbuẹ nian.—Fil 3:16.

18. De emwi nọ ma khẹke ne ima mianmian zẹvbe ne ima ya hia ne ima muẹn sẹ okhuo ne ima fian ne egbe ima? (Ghee efoto nọ rre ipapa 30.)

¹⁸ Vbene a ghee oziguẹ nọ sẹtin sẹ eke nọ rrie, vbe ẹtin e Jehova u gha vbe sẹtin mu okhuo ne u fian ne egbuẹ sẹ. Ghẹ mianmian wẹẹ, oziguẹ nibun wa sọyẹnmwẹ vbe iran ghaa mu okhian rrie ehe. U na gha bẹghe odẹ ughughan ne Jehova ya ru iyobọ nuẹn kevbe vbene ọ ya fiangbuẹ hẹ, u ghi gha sọyẹnmwẹ zẹvbe ne u ya hia ne u mu okhuo ne u fian ne egbuẹ sẹ. (2 Kọr 4:7) Adeghẹ u ma na gi egbe wọọ ruẹ, u gha miẹn afiangbe ne wọrhọwọrhọ.—Gal 6:9.