1-2. Vbọzẹ nọ na khẹke ne ima ziro yan okha ọghe Samsin?

 DE EMWI nọ ka la ruẹ ekhọe vbe u gha họn eni na ighẹ e Samsin? Egbọre emwi nọ ka la ruẹ ekhọe ọre okpia ne olẹtin. Erriọ e Samsin gele wa gha ye. Sokpan e Samsin ru abakuru eso nọ yae rri oya. Ọrheyerriọ, iwinna esiesi ne Samsin ru ẹre Jehova rhie aro tua, ọ na vbe gia miẹn wẹẹ a gbẹn ọnrẹn ye Baibol na mieke na miẹn ere vbọ.

² E Jehova wa loo e Samsin ya ru iwinna ọyunnuan nibun, nọ mieke na ru iyobọ ne Ivbi Izrẹl, ni re emwa ne irẹn hannọ zẹ. Vbe ukpo iyisẹn nibun ghi gberra nẹ, iyeke vbe Samsin ghi wu nẹ, e Jehova keghi loo ukọ e Pọl ya gbẹn eni e Samsin ba eni emwa ni ghaa mwẹ amuẹtinyan. (Hib 11:32-34) Igiemwi ọghe Samsin gha sẹtin rhie igiọdu ne ima. Ọ keghi mu ẹtin yan e Jehova, uhiẹn vbe ẹghẹ ne emwi ya wegbe. Gi ima guan kaẹn emwi ne ima gha miẹn ruẹ vbe igiemwi ọghe Samsin kevbe vbene okha ọghẹe khian ya sẹtin rhie igiọdu ne ima hẹ.

3. De iwinna ne Jehova mu ne Samsin?

³ Vbe ẹghẹ na ya biẹ e Samsin, Ivbi e Filistia ẹre ọ ghaa kha yan agbẹnvbo ọghe Izrẹl, iran na vbe gha ya obọ yẹnyẹn iran mu otọ. (Giọg 13:1) Obọ atosi ne iran ya gha mu Ivbi Izrẹl wa ya agbọn lọghọ Ivbi Izrẹl ẹ i re nekherhe. E Jehova keghi zẹ e Samsin nọ “suẹn gha ru iwinna ọghe na miẹn Ivbi Izrẹl fan vbe obọ emwa Filistia.” (Giọg 13:5) Ọna i re iwinna nekherhe! Ne Samsin mieke  na sẹtin ru iwinna na, te ọ khẹke nọ mu ẹtin yan e Jehova.

4. De vbene Jehova ya ru iyobọ ne Samsin hẹ, nọ mieke na sẹtin fan egbe ẹre vbe obọ Ivbi e Filistia? (Giọgis 15:14-16)

⁴ Gi ima guan kaẹn vbene Samsin ya mu ẹtin yan e Jehova hẹ kevbe vbe nọ ya gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha ru iyobọ ne irẹn. Ọ mwẹ asẹ ọkpa ne ivbiyokuo e Filistia do mu e Samsin vbe Lẹhi, ọ gha kẹ, e Juda ẹre Lẹhi ye. Ohan na wa gha mu ikpia ọghe Juda, iran na ghi mu e Samsin ye eghian iran obọ. Emwa ọghe Samsin ẹre ọ tobọ iran ya irri eva ọghe ọgbọn gbalọ e Samsin, iran na muẹn ne Ivbi e Filistia. (Giọg 15:9-13) Vbọrhirhighayehẹ, “orhiọn e Jehova keghi rhie ẹtin” ne Samsin, ọ na fian irri ne iran ya gbalọ ẹre. Ọ keghi miẹn “ugboloko agbanmwẹ ekẹtẹkẹtẹ,” ọ na rhie ẹre, ọ na yae gbele Ivbi e Filistia 1,000!—Tie Giọgis 15:14-16.

5. Ne Samsin na loo ugboloko agbanmwẹ ekẹtẹkẹtẹ, vbọ ya rhie ẹre ma wẹẹ, ọ mu ẹtin yan e Jehova?

⁵ Vbọzẹ ne Samsin na loo ugboloko agbanmwẹ ekẹtẹkẹtẹ? Ọna i re emwi na ya khọn okuo! E Samsin wa rẹn wẹẹ, e Jehova ẹre ọ khian ru iyobọ ne irẹn, ne irẹn sẹtin khọnmiotọ, ẹ i re emwi igbinna ne irẹn loo ro. Gele gele, ọmwa nọ mwẹ amuẹtinyan ẹre Samsin ghaa khin, emwi ne Samsin miẹn, ẹre ọ loo ro ya ru emwi ne Jehova gualọ. Rhunmwuda ne Samsin na mu ẹtin yan e Jehova, ọ keghi sẹtin khọnmiotọ yan Ivbi e Filistia.

6. Vbe ima miẹn ruẹ vbe okha ọghe Samsin nọ gha ru iyobọ ne ima ya ru iwinna ne Jehova waa ima re?

⁶ E Jehova gha vbe sẹtin ru iyobọ ne ima, ne ima sẹtin ru iwinna nọ waa ima re, ọ gha khọnrẹn nọ gha lọghọ. Ọ sẹtin ru ẹre vbe odẹ ne ima ma te ya aro yi. Gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova nọ ru iyobọ ne Samsin gha vbe ru iyobọ nuẹn ya ru emwi ne irẹn gualọ, adeghẹ u na mu ẹtin yan rẹn.—Itan 16:3.

7. De igiemwi nọ rhie ẹre ma wẹẹ, ọ khẹke ne ima mu ẹtin yan e Jehova?

⁷ Etẹn nikpia kevbe etẹn nikhuo nibun ni rhie egbe ye iwinna owa ugamwẹ na bọlọ wa gele rhie ẹre ma nẹ wẹẹ, iran mu ẹtin yan e Jehova. Vbe ẹghẹ eso nọ gberra, etẹn ẹre ọ mobọ ru emwamwa ọghe vbene Ọgua Arriọba kevbe avbe owa ugamwẹ ọvbehe nibun khian gha ye  hẹ, iran ghi vbe tobọ iran bọe. Sokpan vbene ẹghẹ ya khian, emwa kegha muan yọ muan yọ vbe otu e Jehova, rhunmwuda ọni, otu keghi ru afiwerriẹ eso. Avbe etẹn ni mu asanikaro keghi na erhunmwu gie Jehova nọ ru iyobọ ne iran, usun emwi ne iran ghi gha ru ọre wẹẹ, iran ghi dẹ owa na ka bọ nẹ, iran ghi vbe dọlọ ẹre yi. Ọtẹn Nokpia Robert nọ mwẹ obọ vbe iwinna owa ugamwẹ na bọ vbe uhunmwu otagbọn hia ke ukpo eso gha dee khare wẹẹ, “Vbe okaro, ọ ma zẹdẹ gha khuẹrhẹ ne emwa eso, ne iran zẹ owẹ lele afiwerriẹ na.” Ọ vbe kha wẹẹ, “Ọna kakabọ lughaẹn ne emwi ne ima ka ru vbe ọwara ukpo nibun. Sokpan, avbe etẹn na keghi ru afiwerriẹ nọ khẹke ne iran mieke na sẹtin ru iwinna na. Ma wa vbe bẹghe ẹre wẹẹ, e Jehova gele wa fiangbe emwamwa ọgbọn na.” Igiemwi na keghi re ọkpa vbe usun odẹ ne Jehova ya ru iyobọ ne emwa rẹn, ne iran mieke na sẹtin ru iho ọghẹe. Ke ẹghẹ ya fi ẹghẹ, ọ khẹke ne dọmwadẹ ima gha nọ egbe ima wẹẹ, ‘Mẹ gualọ adia vbe obọ e Jehova ra, I mu egbe ne I ya ru afiwerriẹ nọ khẹke, ne I mieke na sẹtin ru iwinna ke iwinna na rhirhi waa mwẹ re vbe ugamwẹ e Jehova ra?’

8. De emwi ne Samsin ru vbe asẹ ọkpa ne ovbamẹ ya gha gbe ẹre?

⁸ Ọ gha kẹ, u tie ako eso vbe Baibol nẹ, nọ guan kaẹn avbe emwi ọyunnuan ọvbehe ne Samsin ru. E Samsin keghi gbe oduma rua, ọ na vbe gbele ikpia 30 rua vbe Askẹlọn vbe otọ e Filistia. E Samsin ọkpa ẹre ọ tobọre ru ena hia. (Giọg 14:5, 6, 19) E Samsin rẹnrẹn wẹẹ, ẹ i re ẹtin obọ irẹn, ẹre irẹn ya ru ena hia, sokpan e Jehova ẹre ọ rhie ẹtin ne irẹn. Emwi nọ sunu vbe ẹghẹ ne ovbamẹ na gha gbe Samsin, vbe ọ ghi gbele Ivbi e Filistia 1,000 rua nẹ, wa so igiẹ ye ọna. De emwi ne Samsin ru? Nọ gha te ya tobọre gha gualọ amẹ nọ khian wọn, ọ keghi tu tie Jehova nọ ru iyobọ ne irẹn.—Giọg 15:18.

9. De emwi ne Jehova ru vbe Samsin tu tie ẹre? (Giọgis 15:19)

⁹ E Jehova keghi họn erhunmwu e Samsin, ọ na kpemehe amẹ ne Samsin. E Samsin ghi wọn vbe amẹ na, “ẹrhiọn na la ẹre iwu.” (Tie Giọgis 15:19.) Ọ gha kẹ, ovbi ẹzẹ nii ye gha rre evba vbe ẹghẹ ne Osanobua ya loo akhasẹ ighẹ e Samuẹl ya gbẹn ebe Giọgis. Ẹ i mwẹ Ivbi Izrẹl ni bẹghe ẹzẹ na ma gha yerre wẹẹ, eguọmwadia e Jehova gha sẹtin mu ẹtin yan e Jehova nọ ru iyobọ ne iran, vbe ẹghẹ ne iran ya gualọ iyobọ.

10. Vbọ khẹke ne ima ru adeghẹ ma hoo ne Jehova ru iyobọ ne ima? (Ghee efoto nọ rre ipapa 5.)

¹⁰ Te ọ vbe khẹke ne ima gha nọ e Jehova nọ ru iyobọ ne ima, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ọ mwẹ emwi eso ne ima guẹ ne Osa ya we ima ra ọ mwẹ emwi nibun ne ima he ru vbe ugamwẹ e Jehova. Ọ khẹke ne ima kọe ye orhiọn wẹẹ, ma gha mu ẹtin yan e Jehova, ẹre ima khian na sẹtin ru iwinna nọ waa ima re. Zẹvbe ne orhiọn la e Samsin iwu vbe ọ wọn amẹ ne Jehova kpemehe nẹẹn, ma gha vbe sẹtin gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe adeghẹ ima na gha loo emwi hia ne Jehova kpemehe ẹre.—Mat 11:28.

11. Vbe ima khian ya rhie ẹre ma wẹẹ, ima mu ẹtin yan e Jehova wẹẹ, ọ gha ru iyobọ ne ima? Ru igiemwi yọ.

¹¹ Gi ima guan kaẹn igiemwi ọghe ọtẹn ima nokpia ọkpa nọ rre Russia na tie ẹre Aleksey, ọtẹn na wa werriẹ aro daa ukpokpo nọ wegbe. De emwi nọ he ru iyobọ nẹẹn ya sẹtin zin egbe ọlọghọmwa nọ ye? Te irẹn vbe ọvbokhan rẹn wa ruẹ e Baibol vbe ẹghẹ hia, erriọ iran vbe ya rhie egbe ye ugamwẹ e Jehova. Ọ khare wẹẹ: “I keghi hia ne I ru emwi nọ gha ya mwẹ sikẹ e Jehova sayọ, I ruẹ e Baibol ne egbe mwẹ, erriọ I vbe ya tie Baibol vbe ẹdẹgbegbe. Owiẹ owiẹ ẹre imẹ vbe ọvbokhan mwẹ ya tie ebe ẹdẹ, ma ghi vbe koko na erhunmwu gie Jehova.” De emwi ne ọna ma ima re? Ne ima gha te ya gha ya ẹmwẹ obọ ima ru emwi, te ọ khẹke ne ima mu ẹtin yan  e Jehova. Odẹ vbo? Ma ghi gha ru emwi nọ gha ya amuẹtinyan ọghe ima wegbe, vbe na ghee Baibol na tie, ma ghi vbe rhiegba ye ugamwẹ e Jehova. Ma gha ru vberriọ, e Jehova gha ru iyobọ ne ima, ne ima mieke na sẹtin ye gha gae. Ọ ru iyobọ ne Samsin, ọ gha vbe ru iyobọ ne ima.

12. De azẹ nọ ma gba ne Samsin ru, de vbene ọna ya lughaẹn ne emwi nọ ka sunu hẹ?

¹² Ọmwa nọ ma gba vbene ima ye, ẹre Samsin ghaa khin, rhunmwuda ọni, ọ vbe ru emwi eso nọ ma deyọ. Ọ mwẹ emwi ọkpa ne Samsin ru, nọ wa zẹ ẹbe. Vbe Samsin ghi ya ukpo eso ga nẹ zẹvbe ọbuohiẹn, “ẹmwẹ okhuo ọkpa nọ rre iya ọghe Sorẹk kegha yẹẹ Samsin, eni okhuo na ọre Dẹlila.” (Giọg 16:4) Ọ te sẹ ẹghẹ na, e Samsin vbe okhuo e Filistia ọkpa gba kue yọ we iran gha rọnmwẹ egbe, “e Jehova ẹre ọ ya e Samsin ru emwi na, rhunmwuda ọ gualọ odẹ nọ khian ya gu Ivbi e Filistia khọn.” Vbọ ghi zẹ kpẹẹ, e Samsin keghi dia owa igbiragia ọkpa ya, vbe ẹvbo na tie ẹre Gaza vbe Filistia. Vbe uwu ẹghẹ na, e Jehova keghi rhie ẹtin ne Samsin ya vu onurho nọ te gbogba ga ẹvbo ọghe Ivbi e Filistia mu kpa. (Giọg 14:1-4; 16:1-3) Ọ khọ wẹẹ, Ovbi Izrẹl ẹre Dẹlila ghaa khin, rhunmwuda ọni, ọ gha kẹ, ẹ i re te Samsin ghaa gu e Dẹlila ru ọse nọ mieke na miẹn ẹkpotọ ya gu Ivbi e Filistia khọn.

13. De vbene Dẹlila ya mu e Samsin fi ẹmwẹ hẹ?

¹³ E Dẹlila keghi miẹn Ivbi e Filistia igho ọrhẹnrhẹn, ọ na ya e Samsin dẹ. Ahoẹmwọmwa ẹre ọ ghaa gbe Samsin ra, nọ na mu ẹtin yan e Dẹlila sẹrriọ wẹẹ, ọ ma rẹn emwi ne Dẹlila khian ru? Vbe nọ rhirhi gha ye hẹ, e Dẹlila kegha kpikpi e Samsin nọ tama irẹn emwi nọ rhie ẹtin nẹẹn, ọ ghi zẹ kpikpi e Samsin, e Samsin na ghi tama rẹn. Emwi nọ da ọmwa nọ wẹẹ, rhunmwuda emwi ne Samsin ru na, ẹtin ẹnrẹn keghi wii  ẹre, e Jehova ma ghi vbe gha gu ẹre rrọọ vbe ẹghẹ eso.—Giọg 16:16-20.

14. De emwi nọ ghi sunu daa e Samsin rhunmwuda nọ na mu ẹtin yan e Dẹlila?

¹⁴ E Samsin keghi rri oya rhunmwuda nọ na mu ẹtin yan e Dẹlila, nọ gha te ya mu ẹtin yan e Jehova. Ivbi e Filistia keghi mu e Samsin, iran na vbe rhu ẹre aro. Iran keghi muẹn ye eghan vbe Gaza, iran na gha yae lọ emwi okọ nọ yevbe wit, ẹvbo na ẹre Samsin ka vu onurho ẹvbo ọghe iran mu kpa. Ivbi e Filistia na ghi mu e Samsin gha die ugie ọkpa ne iran do. Iran keghi zọ ese gie ẹbọ ọghe iran na tie ẹre Dagọn vbe na miẹn wẹẹ, ẹbọ na ẹre ọ rhie Samsin ye iran obọ. Iran keghi mu e Samsin ladian vbe uwu eghan, iran na gha “yae gbe ogiẹ.”—Giọg 16:21-25.

15. De vbene Samsin ghi ya dọlegbe rhie ẹre ma wẹẹ, irẹn mu ẹtin yan e Jehova? (Giọgis 16:28-30) (Ghee efoto nọ rre odaro ebe na.)

¹⁵ Abakuru nọkhua ẹre Samsin ru, sokpan ọ ma gi egbe wọọ re. Ọ keghi gualọ ẹkpotọ nọ khian ya ru iwinna ne Jehova we nọ ru, ọni ọre nọ gu Ivbi e Filistia khọn. (Tie Giọgis 16:28-30.) E Samsin na ghi rinmwian e Jehova, ọ na kha wẹẹ: “Ne I sẹtin rria ikhi nọ khẹke emwa e Filistia.” Osanobua keghi họn erhunmwu e Samsin, ọ na dọlegbe rhie ẹtin nẹẹn. Rhunmwuda ọni, Ivbi e Filistia ne Samsin ghi gbele vbe ẹghẹ na, ẹre ọ bun sẹ nọ he ka gbele.

16. De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe abakuru ne Samsin ru?

¹⁶ Agharhemiẹn wẹẹ, e Samsin rri oya ye abakuru nọ ru, ọ ma gi ọni da ẹre obọ yi, nẹ ghẹ hia nọ ru emwi ne Jehova gualọ. Ma gha ru abakuru, a na rhie adia ne ima, ra a na we ne ima ghẹ ghi gha ru iwinna eso ne ima te ka ru vbe ugamwẹ e Jehova, ọ ma khẹke ne ima gi egbe wọọ ima. Yerre wẹẹ, egbe ima i wọọ e Jehova. (Psm 103:8-10) Ọ gha khọnrẹn we ima ru abakuru, e Jehova gha ye sẹtin loo ima vbene ọ loo e Samsin.

17-18. Vbua miẹn ruẹ vbe igiemwi ọghe Michael? (Ghee efoto nọ rre ipapa 6.)

¹⁷ Gi ima guan kaẹn igiemwi ọghe ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre Michael. Te ọ wa rhiegba ye ugamwẹ e Jehova, ọguọmwadia iwinna kevbe arọndẹ ọghe ẹghẹ hia ẹre ghaa nọ. Sokpan, ọ keghi ru abakuru, rhunmwuda ọni, ọ ma ghi gha ru iwinna nọ te ka ru vbe iko. Ọ khare wẹẹ, “Vbene ọ te sẹ ẹghẹ na, te I wa gha ru iwinna nibun vbe ugamwẹ e Jehova. Sokpan vbe udemwurri, I na do gha roro ẹre wẹẹ, I i ghi sẹtin ru emwi rhọkpa vbe ugamwẹ e Jehova. I ma gha roro ẹre wẹẹ, e Jehova gha sẹ mwẹ rae, sokpan I na gha roro ẹre deghẹ I gha ye sẹtin sikẹ e  Jehova vbe nọ ka gha ye, ra deghẹ I gha ye sẹtin gha ru iwinna nibun ne I te ka ru vbe ugamwẹ e Jehova.”

¹⁸ E Michael wa hia, ọ ma gi egbe wọọ re. Ọ vbe kha wẹẹ: “I keghi hia ne I dọlegbe sikẹ e Jehova, I na gha fannọ otọ ẹko mwẹ ma e Jehova vbe erhunmwu vbe ẹghẹ hia, I na gha tie Baibol, I na vbe gha mu emwi ne I tie roro.” Vbene ẹghẹ ya khian, e Michael na dọlegbe suẹn gha ru iwinna nọ te ka ru vbe uwu iko. Ọdiọn kevbe arọndẹ ọghe ẹghẹ hia ẹre Michael ghi khin nian. Ọ khare wẹẹ: “Iyobọ kevbe igiọdu ne etẹn rhie mẹ, katekate avbe ediọn, keghi ya mwẹ rẹn wẹẹ, e Jehova wa ye hoẹmwẹ mwẹ. Ekhọe nọ hianrẹn ẹre I ghi ya ga e Jehova nian vbe uwu iko. Emwi nọ sunu daa mwẹ na ya mwẹ rẹn wẹẹ, e Jehova gha sẹtin yabọ ọmwaikọmwa nọ roro iro fi uyinmwẹ werriẹ.” Ma gha sẹtin gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ma gha ru abakuru, ma na fi werriẹ, ma na vbe mu ẹtin yan e Jehova, ọ gha loo ima vbe ugamwẹ ọghẹe, ọ ghi vbe fiangbe ima.—Psm 86:5; Itan 28:13.

19. De vbene okha ọghe Samsin ya rhie igiọdu nuẹn hẹ?

¹⁹ Vbe ako iruẹmwi na, ma guan kaẹn emwi eso ni gbe ọmwa otiti, ni sunu vbe ẹdagbọn e Samsin. Ọmwa nọ ma gba ẹre ghaa nọ; ọrheyerriọ, ọ ma gi egbe wọọ re, te ọ ye gha hia nọ ru emwi ne Jehova gualọ, uhiẹn vbe Dẹlila yae ru abakuru. E Jehova ma vbe gi egbe Samsin wọọ irẹn. Osanobua na dọlegbe loo e Samsin vbe odẹ ọghe ọyunnuan. Te Jehova ye gha ghee Samsin zẹvbe ọmwa nọ mwẹ amuẹtinyan, ọ na rhie eni ẹnrẹn ba eguọmwadia ẹre ni mwẹ amuẹtinyan ne ebe Hibru uhunmwu ẹnrẹn 11 guan kaẹn. Ọ wa rhie igiọdu ne ima, ne ima na rẹn wẹẹ, Erha nọ mwẹ ahoẹmwọmwa vbenian ẹre ima ga, nọ hoo nọ rhie ẹtin ne ima katekate vbe ima ghaa gualọ iyobọ! Nọnaghiyerriọ, vbe na ghee Samsin, uwa gi ima rinmwian e Jehova wẹẹ: “Ye mwẹ rre, lahọ Osanobua, ye rhie ẹtin mẹ.”—Giọg 16:28.