1-2. (a) De vbene emwi ghaa ye hẹ ne etẹn ni rre Judia vbe ukọ ighẹ Pọl gbẹn elẹta gie etẹn ni re Ivbi Hibru? (b) Vbọzẹ ne ima na kha wẹẹ, te elẹta ne Pọl gbẹn wa rre ye ẹghẹ?

 ETẸN ni re Ivbi Hibru ni ghaa rre Jerusalẹm kevbe Judia wa werriẹ aro daa ọlọghọmwa ni wegbe vbe Jesu ghi wu nẹ. Iran keghi wa miẹn ukpokpo nọ wegbe vbe obọ avbe eghian, vba da wa mu iko ọghe Ivbi Otu e Kristi gbọọ. (Iwinna 8:1) Ukpo 20 ghi gberra nẹ, erhuanegbe Kristi kegha rri oya rhunmwuda ukhunmwu nọ ka fi vbe ẹvbo nii. (Iwinna 11:​27-30) Vbọrhirhighayehẹ, vbe ọ ghi rre odẹ ukpo 61 C.E., ukpokpo na si yo, sokpan, iran ma rẹn wẹẹ, nọ sẹ ne iran he ka werriẹ aro daa ye dee vbe odaro. Vbe asẹ nii, ukọ ighẹ Pọl keghi gbẹn elẹta gie iran, elẹta na gha wa ru iyobọ ne iran vbe odaro.

² Te elẹta na na gbẹn gie etẹn ni re Ivbi Hibru wa gele rre ye ẹghẹ rhunmwuda ẹghẹ ne ukpokpo ne iran ghaa werriẹ aro daa ya si yo ma zẹdẹ tan vbe otọ. E Pọl keghi gi iran rẹn emwi nọ gha ru iyobọ ne iran ya zin egbe ibavbaro ne iran gha rherhe werriẹ aro daa. Ẹghẹ na khian ya guọghọ e Jerusalẹm, ne Jesu ta yotọ, sotọ fo nẹ. (Luk 21:20) Ẹmwata nọ wẹẹ, e Pọl kevbe etẹn ni ghaa rre Judia ma wa rẹn ẹghẹ ne ọna khian ya sunu. Ọrheyerriọ, etẹn gha sẹtin loo ẹghẹ nọ kẹre ya mu egbe yotọ, iran ghi ru emwi nọ gha ya amuẹtinyan ọghe iran wegbe kevbe nọ gha ru iyobọ ne iran ya sẹtin zin egbe.​—Hib 10:25; 12:​1, 2. 

3. De vbene ebe Hibru ya dekaẹn Ivbi Otu e Kristi vbe ẹdẹnẹrẹ?

³ Vbe nẹi khian ghi kpẹẹ gbe ma gha miẹn orueghe nọ wegbe sẹ ọghe etẹn ni re Ivbi Hibru. (Mat 24:21; Arhie 16:​14, 16) Gi ima guan kaẹn ibude eso ne Jehova rhie ne etẹn ni re Ivbi Hibru nọ gha vbe ru iyobọ ne ima vbe ẹdẹnẹrẹ.

 “GHA MWẸ ALAGHODARO”

4. De ọlọghọmwa eso ne Ivbi e Ju ni ghi do gha re Ivbi Otu e Kristi werriẹ aro daa? (Vbe ya ghee efoto.)

⁴ Ivbi Otu e Kristi ni re Ivbi e Ju wa werriẹ aro daa ọlọghọmwa nọ wegbe. Ọ ghaa mwẹ ẹghẹ ne Jehova ka ya zẹ Ivbi e Ju ne iran gha re emwa rẹn. E Jerusalẹm ẹre avbe ọba ni ghaa kha yan emwa ọghe Osanobua ghaa ye, ọgua Osa nọ vbe gha rre evba, ẹre ọ vbe gha re eke na na gha rhie ugamwẹ nọhuanrẹn ne Osanobua. Te Ivbi e Ju hia wa gha lele Uhi e Mozis zẹvbe ne avbe ọkaolotu ugamwẹ ọghe iran ya ma iran re. Usun emwi ne iran ghaa ma iran re, ọre aro evbare nọ khẹke ne iran gha re, ẹmwẹ arhuẹ kevbe obọ nọ khẹke ne iran ya gha mu emwa nẹi Ivbi e Ju. Vbọrhirhighayehẹ, vbe Jesu ghi wu nẹ, e Jehova ma ghi gha miẹn ọnrẹn yi, izọese ne Ivbi e Ju te gha ru. Ọlọghọmwa ẹre ọna wa gha khin ne Ivbi e Ju ni ghi do gha re Ivbi Otu e Kristi, ni te wa gha lele Uhi e Mozis. (Hib 10:​1, 4, 10) Uhiẹn, ọ wa vbe gha lọghọ Ivbi Otu e Kristi eso ni deziẹn, vbe na ghee Pita ne iran sẹtin zẹ owẹ lele afiwerriẹ eso na ru. (Iwinna 10:​9-14; Gal 2:​11-14) Rhunmwuda emwi ne Ivbi Otu e Kristi ghi yayi, avbe ọkaolotu Ivbi e Ju kegha zẹ iran kpokpo.

5. De emwi nọ khẹke ne Ivbi Otu e Kristi ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nẹdẹ na gha begbe?

⁵ Ẹbu eva ẹre ọ ghaa zẹ Ivbi Otu e Kristi ni re Ivbi e Ju kpokpo. Ẹbu nokaro ọre avbe ọkaolotu Ivbi e Ju ni ghaa ya obọ dan mu iran vbe na miẹn wẹẹ, emwa ni gbodan ghee ugamwẹ Ivbi Ju ẹre iran khin. Ẹbu nogieva ọre emwa eso ni khare wẹẹ, Ivbi Otu e Kristi ẹre iran khin, ni ghaa si ukankan yọ wẹẹ, te ọ khẹke ne Ivbi Otu e Kristi gha lele Uhi e Mozis na ghẹ mieke na zẹ iran kpokpo. (Gal 6:12) Vbọ khian ru iyobọ ne Ivbi Otu e Kristi ni ya ekhọe hia ga e Jehova ya rhikhan mu e Jehova?

6. De emwi ne Pọl we ne Ivbi Otu e Kristi ru? (Hibru 5:14–6:1)

⁶ Vbe elẹta ne Pọl gbẹn gie etẹn ni re Ivbi Hibru, ọ keghi rhie igiọdu ne iran, ne iran kakabọ rhiegba ye Ẹmwẹ Osanobua na tie, ne iran vbe gha mu emwi ne iran tie roro. (Tie Hibru 5:14–6:1.) E Pọl keghi loo abọ ọghe  Ebe Nọhuanrẹn Na Ya E Hibru Gbẹn ya gi etẹn rẹn wẹẹ, odẹ ne Ivbi Otu e Kristi ghi ya ga e Jehova, ẹre ọ maan sẹ ugamwẹ ọghe Ivbi e Ju. a E Pọl rẹnrẹn wẹẹ, iran gha gele rẹn imamwaemwi ẹmwata ni rre Baibol, ọ gha ru iyobọ ne iran ya rẹn imamwaemwi ohoghe, na ghẹ mieke na sẹtin mu iran rere.

7. De ọlọghọmwa eso ne ima werriẹ aro daa vbe ẹdẹnẹrẹ?

⁷ Vbe na ghee etẹn ni re Ivbi Hibru, Ma wa vbe miẹn iyẹn kevbe imamwaemwi ohoghe ni gbodan ghee ilele nọ gbae ọghe Osanobua. Emwa nibun keghi kha wẹẹ, ma ma rẹn emwi ne ima ru rhunmwuda ne ima na lele ilele ni rre Baibol nọ dekaẹn emwi ọdọ vbe amwẹ, iran wẹẹ ma i gi emwa zẹ obọ zẹ owẹ kevbe wẹẹ, emwa ni mwẹ ekhọe atosi ẹre ima khin. Te odẹ ne emwa ya yin kevbe iziro ọghe iran ghi wa rhie ẹre ma wẹẹ, iran kakabọ khian rree ne Osanobua. (Itan 17:15) Nọnaghiyerriọ, ọ wa khẹke ne ima rẹn avbe imamwaemwi ohoghe ne avbe eghian ya mu emwa rẹrẹ, ma ghi vbe lẹẹ ne avbe imamwaemwi vberriọ.​—Hib 13:9.

8. Vbe ima khian ya gha mwẹ alaghodaro vbe odẹ ọghe orhiọn hẹ?

⁸ Te ọ wa khẹke ne ima rhie ibude ne Pọl rhie ne etẹn ni re Ivbi Hibru, ma ghi hia ne ima gha mwẹ alaghodaro vbe odẹ ọghe orhiọn. Usun emwi ne ọna demu ọre ne ima kakabọ rẹn ẹmwata ni rre uwu e Baibol, ma ghi vbe gha ghee emwi vbene Jehova vbe ya ghee ẹre. Te ima khian ye gha ru ọna uhiẹn vbe ima gha dinmwiamẹ nẹ. Ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ọ kpẹẹ re nẹ ne ima ke ga e Jehova, ra te ima da suẹn gha gae, te ọ khẹke ne ima gha tie Ẹmwẹ Osanobua vbe ẹghẹ hia, ma ghi vbe gha mu emwi ne ima tie roro. (Psm 1:2) Ma ghaa ruẹ emwi ne egbe ima vbe ẹghẹ hia, ọ gha ru iyobọ ne ima ya gha mwẹ amuẹtinyan; nọ re emwi ne Pọl we ne etẹn ni re Ivbi Hibru gha mwẹ.​—Hib 11:​1, 6.

Ọ KHẸKE NE IMA GHA RE “EMWA NI MWẸ AMUẸTINYAN NỌ GHA SẸTIN MIẸN IMA FAN”

9. Vbọzẹ ne etẹn ni re Ivbi Hibru na gha gualọ amuẹtinyan nọ wegbe?

⁹ Ọ khẹke ne etẹn ni re Ivbi Hibru gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe, ne iran mieke na sẹtin miẹn uhunmwu vbe orueghe nii gha suẹn vbe Judia. (Hib 10:​37-39) Jesu ka tama avbe erhuanegbe ẹre nẹ wẹẹ, iran gha bẹghe ẹre wẹẹ, ivbiyokuo lẹga e Jerusalẹm, ne iran lẹẹ gha rrie uhunmwu oke. Ẹmwẹ ne Jesu ta na wa kaẹn Ivbi Otu e Kristi hia, ọre te iran rre Jerusalẹm ra iran rre avbe igue ni rre Judia. (Luk 21:​20-24) Vbe ẹghẹ nii emwa gha họn wẹẹ, ivbiyokuo mu okuo dee, emwi ne iran mobọ ru ọre wẹẹ, iran ghi lẹẹ gha rrie ẹvbo na gbe ekẹn ga, vbe na ghee Jerusalẹm. Rhunmwuda ọni, ọ keghi yevbe na miẹn wẹẹ, ẹwaẹn i rre emwi ne Jesu tae vbe ọ khare wẹẹ, ne erhuanegbe ẹre lẹẹ gha rrie uhunmwu oke, nọnaghiyerriọ, amuẹtinyan nọ wegbe ẹre iran wa gha gualọ ne iran mieke na sẹtin họn ẹmwẹ ne Jesu.

10. Adeghẹ Ivbi Otu e Kristi na gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe, vbọ khian ru iyobọ ne iran ya ru? (Hibru 13:17)

¹⁰ Te ọ wa vbe khẹke ne etẹn ni re Ivbi Hibru mu ẹtin yan emwa ne Jesu ghaa loo ya dia iko. Ẹ i mwẹ etẹn ni mu asanikaro ma gi etẹn ni rre iko rẹn ẹghẹ nọ khẹke ne iran ya lẹẹ kevbe vbene iran khian ya lẹẹ hẹ. (Tie Hibru 13:17.) Emwi ne ẹmwẹ e Grik na ke zẹdu “gha họn ẹmwẹ” vbe ebe Hibru 13:17 demu, ọre ne ọmwa na hoo nọ lele adia na rhie nẹẹn, rhunmwuda nọ na mu ẹtin yan ọmwa nọ rhie adia nii nẹẹn. Ọna rhie ma wẹẹ, ẹ i re rhunmwuda asẹ ne ọmwa nii mwẹ ọkpa ẹre ọ zẹe nọ na họn ẹmwẹ nẹẹn. Rhunmwuda ọni, te ọ khẹke ne  etẹn ni re Ivbi Hibru hia vbe odẹ ke odẹ ne iran mu ẹtin yan etẹn ni mu asanikaro a te miẹn wẹẹ, orueghe nii suẹn rẹn. Adeghẹ Ivbi Otu e Kristi na sẹtin gha họn ẹmwẹ ne etẹn ni mu asanikaro vbe ẹghẹ ne emwi ya maan, ọ gha khuẹrhẹ ne iran ya họn ẹmwẹ ne etẹn ni mu asanikaro vbe ọlọghọmwa gha de rre.

11. Vbọzẹ nọ na khẹke ne Ivbi Otu e Kristi ni rrọọ vbe ẹdẹnẹrẹ gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe?

¹¹ Vbe na ghee etẹn ne Pọl gbẹn elẹta gie, ma ni rrọọ vbe ẹdẹnẹrẹ wa vbe gualọ amuẹtinyan nọ wegbe. Vbe ẹdẹnẹrẹ emwa nibun ma yayi wẹẹ, agbọn na gha sẹ ufomwẹ, te iran kue ya ima gbogiẹ rhunmwuda ne ima na yayi wẹẹ, ọ gha sẹ ufomwẹ. (2 Pit 3:​3, 4) Ẹmwata nọ wẹẹ, e Baibol gi ima rẹn emwi nibun ni khian sunu vbe ẹghẹ orueghe nọkhua, sokpan emwi ye bun ne ima ma rẹn. Rhunmwuda ọni, ọ khẹke ne ima gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe wẹẹ, ufomwẹ agbọn na gha rre vbe ẹghẹ ne Jehova mwamwa yọ kevbe wẹẹ, e Jehova gha gbaroghe ima.​—Hab 2:3.

12. Vbọ khian ru iyobọ ne ima ya miẹn uhunmwu vbe ẹghẹ orueghe nọkhua?

¹² Ọ khẹke ne ima mu ẹtin yan “ọviẹn nọ gia mu ẹtin yan kevbe nọ mwẹ ẹwaẹn” ne Jehova loo ya dia ima vbe ẹdẹnẹrẹ. (Mat 24:45) Orueghe nọkhua gha suẹn nẹ, ma sẹtin miẹn adia nọ gha sẹtin miẹn ima fan, a sẹtin miẹn wẹẹ etẹn ni re Ivbi Hibru vbe miẹn egbe adia vbenian vbe ẹghẹ ne Ivbi Rom ya gbe okin ga e Jerusalẹm. Ẹghẹ na ẹre ọ khẹke ne ima ya gele rhie ẹre ma wẹẹ, ma mu ẹtin yan adia ne emwa ni mu asanikaro vbe otu e Jehova rhie ne ima. Ọ gha lọghọ ne ima sẹtin lele adia na khian rhie ne ima vbe ẹghẹ orueghe nọkhua adeghẹ ima i lele adia ne iran rhie ne ima nian.

13. Vbọzẹ nọ na khẹke ne etẹn ni re Ivbi Hibru zẹ owẹ lele adia nọ rre ebe Hibru 13:5?

¹³ Zẹvbe ne etẹn ni re Ivbi Hibru ya gha diakhẹ ẹghẹ na khian ya tama iran ne iran lẹẹ hin e Jerusalẹm rre, ọ ma khẹke ne iran “gha re emwa ni hoẹmwẹ igho,” ugamwẹ e Jehova ẹre ọ khẹke ne iran rhie aro tua. (Tie Hibru 13:5.) Eso rri oya nẹ rhunmwuda ukhunmwu nọ ka fi, ivbiogue ẹre iran vbe gha khin. (Hib 10:​32-34) Agharhemiẹn we iran te mu egbe ne iran ya ya egbe miẹn emwi ke emwi rhunmwuda iyẹn nọ maan, a sẹtin miẹn wẹẹ, eso vbe uwu iran suẹn gha ghee ẹfe zẹvbe na ghee emwi nọ gha sẹtin gbogba ga iran ne ẹbe ghẹ rruan iran. Sokpan, ẹ i mwẹ vbene iran khian fe sẹ hẹ, ẹfe nii i khian sẹtin gbogba ga iran vbe orueghe nọ dee. (Jems 5:3) Uhiẹn, ọ gha lọghọ ne ọmwa ke ọmwa nọ hoẹmwẹ emwi ewe sẹtin lẹẹ sẹ owa ẹre kevbe emwi hia nọ mwẹ rae.

14. Ma ghaa mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe vbọ khian ya ru iyobọ ne ima ya ru azẹ nọ khẹke vbe nọ dekaẹn emwi ewe?

¹⁴ Adeghẹ ima na gele yayi wẹẹ, ufomwẹ agbọn na sotọ nẹ, ọ gha ru iyobọ ne ima ya rẹn wẹẹ, esa i rrọọ ne ima khian ya gha khu ẹfe khian. E Baibol gi ima rẹn wẹẹ, emwa “gha filo . . . esiliva ọghe iran kua vbe adesẹ orere” rhunmwuda iran ghi do bẹghe ẹre wẹẹ, “ọkpa nọ gha miẹn iran fan i rrọọ vbe ẹdẹ ne Jehova gha hihiẹ ohu ẹre ladian.” (Ẹzik 7:19) Ne ima gha te ya gha si ẹfe koko ne egbe ima, ọ khẹke ne ima gha ru emwi nọ gha ru iyobọ ne ima ya gbaroghe egbe ima kevbe ẹgbẹe ima kevbe nọ gha kie ẹkpotọ ne ima ya rhiegba ye ugamwẹ e Jehova. Ọna rhie ma wẹẹ, ọ ma khẹke ne ima ru osa gba erhan gba irri, ra na do miẹn wẹẹ, ẹmwẹ emwi ewe ẹre ọ ghi mu ima sẹrriọ wẹẹ, ma i ghi miẹn ẹghẹ ya ru emwi ọvbehe. Ọ ma vbe khẹke na miẹn wẹẹ, emwi ewe ẹre ọ ghi re emwi nọ ru ekpataki sẹ vbe ẹdagbọn ima. (Mat 6:​19, 24) Zẹvbe ne ima ya sikẹ ufomwẹ agbọn na, emwi sẹtin sunu nọ gha rhie ẹre ma deghẹ e Jehova ma gele mu ẹtin yan ra emwi ewe ne ima mwẹ.

 “TE UWA GHA MWẸ IZINEGBE”

15. Vbọzẹ nọ na khẹke ne etẹn ni re Ivbi e Hibru gha mwẹ izinegbe?

¹⁵ Te etẹn ni re Ivbi e Ju gha zin egbe zẹvbe ne emwi ya gha rhia yọ rhia yọ vbe Judia. (Hib 10:36) Agharhemiẹn wẹẹ, etẹn eso ka werriẹ aro daa ukpokpo nọ wegbe, ẹghẹ ne emwi ya gha zẹ ye ẹre nibun vbọ ya do khian Ivbi Otu e Kristi. E Pọl keghi gi iran rẹn wẹẹ, ukpokpo ne iran he miẹn ma sẹ vbe ọghe Jesu, uhiẹn, ọ gha de ọghe uwu, iran ghi mu egbe ne iran khian ya wu. (Hib 12:4) Ohu keghi wa kakabọ gha mu Ivbi e Ju, aro iran na vbe gha kpannọ ugiọnmwẹ erhẹn, rhunmwuda ne emwa nibun na gha khian Ivbi Otu e Kristi. Vbe nọ te sẹ ẹghẹ na, ẹbu emwa eso kegha gbe olighi rhunmwuda ne Pọl na gha kporhu vbe Jerusalẹm. Uhiẹn Ivbi e Ju ni gberra 40 keghi “vẹn ihẹn yọ wẹẹ, vbe ẹ i re te iran gbe Pọl rua nẹ, iran i khian ya evbare kaan unu, iran i khian vbe da.” (Iwinna 22:22; 23:​12-14) Vbe uwu ena hia, te ọ wa ye khẹke ne etẹn na ye gha do iko, ne iran ye gha kporhu iyẹn nọ maan, kevbe ne iran ye gha ru iyobọ ne egbe ne amuẹtinyan ọghe iran mieke na gha wegbe yọ.

16. De vbene elẹta na gbẹn gie etẹn ni re Ivbi e Hibru khian ya ru iyobọ ne ima ya gha ya aro nọ khẹke ghee ukpokpo? (Hibru 12:7)

¹⁶ De emwi nọ gha ru iyobọ ne etẹn ni re Ivbi e Hibru ya sẹtin zin egbe ukpokpo ne iran werriẹ aro daa? E Pọl rẹnrẹn wẹẹ, te ọ khẹke ne iran ya aro nọ khẹke ghee ukpokpo ne iran werriẹ aro daa. Ọ na gi iran rẹn wẹẹ, Osanobua sẹtin kue yọ ne Ivbi Otu e Kristi werriẹ aro daa ukpokpo, rhunmwuda, ọ sẹtin loo ẹkpotọ nii ya ma iran emwi. (Tie Hibru 12:7.) Ọna sẹtin ru iyobọ ne iran ya gha mwẹ uyinmwẹ eso ni yẹẹ e Jehova, ra ọ sẹtin vbe ya iran gha mwẹ alaghodaro vbe odẹ ne iran ya yin zẹvbe Ivbi Otu e Kristi. Adeghẹ etẹn ni re Ivbi e Hibru na rhie aro tua afiangbe ne iran khian miẹn vbe iran gha zin egbe ukpokpo, ẹ i khian gha lọghọ ne iran sẹtin zin egbe ukpokpo nọ rhirhi gha khin.​—Hib 12:11.

17. De emwi ne Pọl ruẹ re vbekpa vbe na ya zin egbe ukpokpo hẹ?

 ¹⁷ E Pọl rhie igiọdu ne etẹn ni re Ivbi e Hibru ne iran hia vbe odẹ ke odẹ ne iran ghẹ gi ẹtin fu iran vbe iran ghaa werriẹ aro daa ukpokpo. Zẹvbe ọmwa nọ ka gha zẹ Ivbi Otu e Kristi kpokpo, e Pọl rẹn emwi ne iran ghaa la gberra, rhunmwuda ọni, ọ keghi sẹtin rhie ibude na ne iran. Ọ vbe rẹn vbe na ya zin egbe ukpokpo hẹ, rhunmwuda, ọ wa werriẹ aro daa ukpokpo nibun vbe ọ ghi khian Ovbi Otu e Kristi nẹ. (2 Kọr 11:​23-25) Rhunmwuda ọni, e Pọl keghi sẹtin si agbada vbe unu tama etẹn emwi nọ gha ru iyobọ ne iran ya sẹtin zin egbe. Ọ na gi iran rẹn wẹẹ iran ghaa rre uwu edanmwẹ, ọ ma khẹke ne iran mu ẹtin yan egbe iran, e Jehova ẹre ọ khẹke ne iran mu ẹtin yan. E Pọl keghi kha wẹẹ: “E Jehova ọre enọ yọ mwẹ obọ; ohan i khian mu mwẹ.”​—Hib 13:6.

18. De emwi nọ khian ru iyobọ ne ima ya zin egbe ukpokpo vbe odaro?

¹⁸ Vbe na guan na etẹn ima eso wa werriẹ aro daa ukpokpo. Ma sẹtin mu ẹmwẹ iran ye erhunmwu, ma gha sẹtin vbe ru iyobọ nọ khẹke ne iran. (Hib 10:33) E Baibol gi ima rẹn wẹẹ, “nọ ne emwa hia ni lele Kristi Jesu, ni hoo ne iran rhiegbe ye ugamwẹ Osanobua, a gha zẹ iran kpokpo.” (2 Tim 3:12) Rhunmwuda ọni, te ọ khẹke ne ima hia fẹẹrẹ mu egbe khẹ ẹghẹ nọ wegbe nọ dee vbe odaro. Gi ima ya ekhọe hia mu ẹtin yan e Jehova, ne ima gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ọ gha ru iyobọ ne ima ya zin egbe ọlọghọmwa nọ rhirhi gha khin. Ọ gha sẹ ẹghẹ, e Jehova gha sẹ ọfurre ye ọlọghọmwa ne eguọmwadia ẹre werriẹ aro daa.​—2 Tẹs 1:​7, 8. 

19. De emwi eso nọ khẹke ne ima ru, nọ gha mu ima egbe khẹ orueghe nọkhua? (Vbe ya ghee efoto.)

¹⁹ Ẹ i mwẹ elẹta ne Pọl gbẹn gie etẹn ni re Ivbi e Hibru ma ru iyobọ ne Ivbi Otu e Kristi ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nẹdẹ ya sẹtin mu egbe khẹ ọlọghọmwa nọ wegbe ne iran khian werriẹ aro daa. E Pọl keghi rhie igiọdu ne etẹn ne iran mu aro ye Ẹmwẹ Osanobua na tie, ne iran mieke na gele rẹn otọ re sayọ. Ọna gha ru iyobọ ne iran ya rẹn imamwaemwi ohoghe, iran ghi vbe sẹtin lẹẹ ne imamwaemwi vberriọ na ghẹ mieke na mu iran rẹrẹ. Ọ keghi rhie igiọdu ne iran, ne iran gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe, ne iran mieke na sẹtin rherhe gha lele adia ọghe Jesu kevbe ọghe etẹn ni mu asanikaro vbe uwu iko. Ọ na vbe ru iyobọ ne Ivbi Otu e Kristi ya gha ya aro nọ khẹke ghee edanmwẹ, ne iran mieke na sẹtin zin egbe ẹre, ọni nọ wẹẹ, iran ghi gha ghee ẹre zẹvbe ẹkpotọ ne Jehova ya ma iran emwi. Ọ khẹke ne ima vbe zẹ owẹ lele ibude na. Ẹghẹ nii, ma ghi sẹtin zin egbe sẹ ufomwẹ.​—Hib 3:14.