1. Zẹvbe nọ rre ebe Ẹfisos 6:10-13, de odẹ ọkpa ne Jehova ya rhiẹre ma wẹẹ irẹn gbaroghe ima? Rhan otọ re.

ODẸ ọkpa ne Jehova ya rhiẹre ma wẹẹ irẹn gbaroghe ima, ọre nọ na ru iyobọ ne ima ya sẹtin khọnmiotọ yan avbe eghian ima. Eghian ima nọ ghi khọ sẹ ọre Esu kevbe avbe ugbogiorinmwi. E Jehova keghi ya obọ sekhae ne ima, ne ima gha begbe vbe egbe avbe orhiọn dan, ọ na vbe kpemehe emwi nọ gha ru iyobọ ne ima ya khọnmiotọ yan iran. (Tie Ẹfisọs 6:10-13.) Ma gha ya ekhọe hia mu ẹtin yan e Jehova, ma gha musọe, Esu i miẹn ehe la ima re. Nọnaghiyerriọ, gi ima gha mwẹ egbe ilẹkẹtin ọghe ukọ Pọl nọ khare wẹẹ: “Deghẹ ma ọre Osanobua deba, de ọmwa nọ gha sẹtin mu aro daa ima?”—Rom 8:31.

2. Vbe ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na?

² Zẹvbe Ivbiotu e Kristi, ẹi re iwinna Esu kevbe avbe ugbogiorinmwi ẹre ọ mu ima. Emwi ne ima rhie aro tua ọre ne ima gha mwẹ irẹnmwi sayọ vbekpae Jehova kevbe ne ima gha ya ekhọe hia gae. (Psm 25:5) Vbọrhirhighayehẹ, ọ khẹke ne ima rẹn odẹ eso ne Esu ya mu emwa rẹrẹ. Vbọzẹe? Ne Esu ghẹ mieke na sẹtin mu ima rẹrẹ. (2 Kọr 2:11) Vbe ako iruẹmwi na, ma gha ziro yan odẹ ọkpa ne Esu kevbe avbe ugbogiorinmwi mobọ loo ya mu emwa rẹrẹ. Ma gha vbe ziro yan vbene ima khian ya sẹtin khọnmiotọ yan iran.

3-4. (a) A gha wẹẹ ọmwa gu orhiọn dan mu obọ, vbe a yae kha? (b)  De vbene uyinmwẹ orhiọn dan na gu mu obọ vẹwae sẹ hẹ?

³ Obẹlẹ ọkpa ne Esu kevbe avbe ugbogiorinmwi mobọ loo ya mu emwa rẹrẹ, ọre orhiọn dan na gu mu obọ. Emwa ni gu orhiọn dan mu obọ keghi kha wẹẹ, iran mwẹ ẹtin na ya bẹghe emwi ne emwa ọvbehe i sẹtin ya aro kẹkan bẹghe kevbe ẹtin na ya dia  emwi vbe odẹ ọghe ọyunnuan. Vbe igiemwi, emwa ni miẹn aro, avbe ọbiro kevbe emwa ni tie orhọnmwẹ keghi ya obọ sudu wẹẹ, iran rẹn emwi nọ khian sunu vbe odaro. Emwa eso ghi ba gha ru wẹẹ te iran gu emwa ni wulo nẹ guan, iran ghi wẹẹ te iran tie ẹhi ẹre. Eso tin azẹn, eso zẹ ọbo edunna, eso vbe ya ẹbo dan fi emwa unu. *

⁴ De vbene orhiọn dan na gu mu obọ vẹwae sẹ hẹ? Vbe otọ ẹvbo 18 ni rre Latin America kevbe Caribbean, a keghi nọ emwa eso ọta vbekpae oro azẹn, ọbo edunna na zẹ kevbe ẹbo. A gha ghae emwa na nọ rẹn ọta ye ihe eha, obọ ọkpa vbọ keghi kha wẹẹ, iran yayi wẹẹ azẹn gele rrọọ kevbe wẹẹ, iran gha sẹtin rhie ikuanegbe ne emwa ọvbehe. Iran vbe yayi wẹẹ, emwa ni zẹ ọbo edunna gele mwẹ ẹtin ne emwa kẹkan i mwẹ. Emwa ni bun sẹ vberriọ ẹre ọ vbe yayi wẹẹ, a gha sẹtin gu emwa ni wulo nẹ guan. Ọ vbe mwẹ ẹghẹ na ya nọ emwa ọta vbenian vbe otọ ẹvbo 18 vbe otọ Africa. Ni bun sẹ vbuwe emwa na nọ rẹn ọta, yayi wẹẹ, azẹn gele rrọọ. Rhunmwuda ọni, ehe ke ehe ne ima rhirhi gha ye, te ọ khẹke ne ima gha gban egbe ne orhiọn dan na gu muobọ rhunmwuda, te Esu hia vbe odẹ ke odẹ “nọ mu otọ agbọn hia rẹrẹ.”—Arhie 12:9.

5. De aro ne Jehova ya ghee orhiọn dan na gu mu obọ?

⁵ E Jehova ọre ẹzi ọghe ẹmwata. Irẹn ọre “Osanobua nọ gia mu ẹtin yan.” (Psm 31:5) Nọnaghiyerriọ, de aro nọ ya ghee orhiọn dan na gu mu obọ? Te Jehova wa khuiwu uyinmwẹ vberriọ! E Jehova keghi tama Ivbi Izrẹl wẹẹ: “Wa ghẹ ya ivbi uwa zọ ese vbe erhẹn ọghe aka uwa, wa ghẹ vbe gi emwa uwa zẹ ọbo edunna ra ne iran gha fi iha ra ne iran gha fi emwa unu, ra ẹbo. Ghẹ vbe gi iran ya gha gualọ otọ emwi vbe obọ emwa ni wulo nẹ. Enọyaẹnmwa Osanobua rua i hoẹmwẹ emwa ni ru emwi ekhue na.” (Diut 18:10-12) Vbe ẹdẹnẹrẹ, Ivbiotu e Kristi i ghi rre ototọ Uhi ne Jehova yi ne Ivbi Izrẹl. Vbọrhirhighayehẹ, ma rẹnrẹn wẹẹ, e Jehova ma he fi werriẹ, aro dan ẹre ọ ye ya ghee uyinmwẹ orhiọn dan na gu mu obọ.—Mal 3:6.

6. (a) De vbene Esu ya ya ohoghe nọ dekaẹn orhiọn dan rhie ikuanegbe ne emwa hẹ? (b) Zẹvbe nọ rre Asan Ibo 9:5, de emwi nọ gele sunu daa emwa ni wulo nẹ?

⁶ E Jehova keghi ya obọ sekhae ne ima vbekpae orhiọn dan na gu mu obọ rhunmwuda, ọ rẹnrẹn wẹẹ, Esu loo obẹlẹ na ya rhie ikuanegbe ne emwa. Usun ohoghe ne Esu ya mu emwa rẹrẹ ọre wẹẹ, ọmwa gha wu, ọ ghi kpa gha rrie ibozo ọghe orhiọn. (Tie Asan Ibo 9:5.) Ohoghe nibun ne Esu ta vbekpae orhiọn dan keghi ya ohan mu emwa nibun, ọ vbe ya iran fiyeke gbe ugamwẹ e Jehova. Emwi ne Esu gualọ, ọre ne emwa mu ẹtin yan avbe orhiọn dan, ne iran gha te ya mu ẹtin yan e Jehova.

7. De iyobọ ne Jehova ru ne ima?

⁷ Zẹvbe na ya unu kaan rẹn vbe omuhẹn ban, emwi nọ si ẹre ne Jehova ma na gi ima do ogboi rua vbe nọ dekaẹn obẹlẹ ne Esu ya mu emwa rẹrẹ, ọre wẹẹ, ọ ma hoo ne iran mu ima rẹrẹ. Nia, gi ima guan kaẹn emwi eso ne ima gha ru, ne ima mieke na sẹtin werriẹ aro daa Esu kevbe avbe ugbogiorinmwi.

8. (a) De emwi nọ ghi ru ekpataki sẹ, ne ima gha ru, nọ gha ru iyobọ ne ima ya sẹtin werriẹ aro daa avbe orhiọn dan? (b) De vbene Psalm 146:4 ya rhiẹre ma wẹẹ, ohoghe ẹre Esu ta vbekpae emwa ni wulo nẹ?

⁸ Gha tie Ẹmwẹ Osanobua, u vbe gha ru erria yan rẹn. Ọna ọre emwi nọ ghi ru ekpataki sẹ, ne ima khian gha ru, ne ima mieke na sẹtin biegbe  ne ohoghe ne Esu ta khian vbekpae avbe orhiọn dan. Te Ẹmwẹ Osanobua yevbe umozo nọ mu ẹsẹse, nọ gha sẹtin vẹẹ ọre rua, ohoghe hia ne Esu ta. (Ẹfis 6:17) Vbe igiemwi, Ẹmwẹ Osanobua ẹre ọ ya ima rẹn wẹẹ, emwa ni wulo nẹ i sẹtin gele gu emwa ni rre agbọn guan. (Tie Psalm 146:4.) E Baibol ẹre ọ vbe ya ima rẹn wẹẹ, e Jehova ọkpa ẹre ọ gele mwẹ ẹtin na ya ta emwi nọ khian sunu vbe odaro. Ọ gha tae, ọ gele gha yerriọ zẹẹ. (Aiz 45:21; 46:10) Ma ghaa tie Ẹmwẹ Osanobua vbe ẹghẹ hia, ima na vbe gha ru erria yan rẹn, ma gha sẹtin biegbe ne ohoghe hia ne Esu ta.

9. De emwi eso ni dekaẹn orhiọn dan ne ima i rhie obọ yi?

⁹ Ghẹ gha mwẹ obọ vbe emwi ke emwi nọ dekaẹn orhiọn dan. Zẹvbe Ivbiotu e Kristi, ma i mwẹ obọ vbe emwi ke emwi nọ dekaẹn orhiọn dan. Vbe igiemwi, ma i yo ọghe ọbo, ma i vbe loo obẹlẹ rhọkpa ya gu emwa ni wulo nẹ guan. Zẹ vbene ima ruẹ ọre vbe ako iruẹmwi nọ lae, emwa eso yayi wẹẹ, emwa ni wulo mwẹ ehe ne iran ye. Rhunmwuda ọni, ma i mwẹ obọ vbe ilele ọghe irorinmwi ne emwa na rhie uyi ne orinmwi. Ma i fi iha ra ne ima bu avbe ọbo ni miẹn aro kevbe emwa ni tie orhọnmwẹ, ne iran tama ima emwi nọ gha sunu vbe odaro. (Aiz 8:19) Ma rẹnrẹn wẹẹ, uyinmwẹ vbenian sẹtin zẹ ẹbe kevbe wẹẹ, ma ghaa mwẹ obọ vbọ, te ima gu Esu kevbe avbe ugbogiorinmwi muobọ.

10-11. (a) De emwi ne emwa eso vbe orre nokaro ru vbe iran ghi khian Ivbiotu e Kristi nẹ? (b)  Zẹvbe nọ rre ebe 1 Kọrinti 10:21, vbọzẹe nọ na khẹke ne ima ya egbe taa iran? Vbe ima khian ya sẹtin ya egbe taa iran hẹ?

¹⁰ Guọghọ emadogua ọghe orhiọn dan ne u mwẹ. Emwa eso ni rre Ẹfisọs vbe ẹghẹ nẹdẹ, ni te gha zẹ ọbo edunna, ghi khian Ivbiotu e Kristi nẹ, iran keghi zẹ emwi ru vbobọvbobọ nii. E Baibol keghi kha wẹẹ: “Nibun vbe iran ni te ka zẹ ọbo edunna yi, keghi viọ ebe iran ladian, iran keghi sirra emwa hia giẹn ehia.” (Iwinna 19:19) Owẹ ne iran zẹ nii rhiẹre ma wẹẹ, iran gele mu egbe ne iran khọnmiotọ yan avbe orhiọn dan. Igho ọrhẹnrhẹn wa gha nọ ighẹ avbe ebe ne iran ya gha zẹ ọbo edunna. Ọrheyerriọ, iran ma khiẹn ọnrẹn ra ne iran ya ne emwa, iran  keghi giẹn ehia. Nọ ne iran, emwi nọ hiunsi sẹ, ọre ne iran ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova, ẹi re igho ọrhẹnrhẹn ne iran gha te miẹn vbe ebe nii hia.

¹¹ Vbe ima khian ya ya egbe taa Ivbiotu e Kristi nii hẹ? Ma ghaa mwẹ emwi ke emwi ra emadogua nọ kaẹn orhiọn dan, ọ khẹke ne ima guọghọe rua. Emwa eso keghi gbae ye ẹkun ra obọ, eso yọe, eso ghi rhiẹre ye uwu owa. Iran yayi wẹẹ, te emwi vberriọ gbogba ga iran, ne obọ avbe orhiọn dan ghẹ mieke na vba iran. Usun avbe emadogua na ọre, akpalode, oroka, emwi urhu ra emwi ke emwi na ya ẹbo kpe.—Tie 1 Kọrinti 10:21.

12. De ọta nọ khẹke ne ima nọ egbe ima re?

¹² Mu ukpa mu uwerhẹn ghee odẹ ne u ya sọyẹnmwẹ egbe. Ọta nọ khẹke ne u nọ egbuẹ ọre: ‘De aro ebe ne I tie? De emwi ne I tie vbe Intanẹt? Ọ dekaẹn orhiọn dan ra?’ Ihuan ne I kpee, ikueta ne I ghee ra e vidio gem ne I gbe vbe vbo? Ughe ne avbe orhiọn dan na si ọmwa esagiẹn nọ ra? Ne orhiọn dan na loo emwa ni wulo vbe na miẹn wẹẹ iran ye rre agbọn nọ ra? Ughe ne avbe orhiọn dan na lomi nọ ra? Ọ mwẹ ughe eso ne a na fi emwa unu kevbe ne a na zẹ ọbo edunna, sokpan, iran ghi gha rhiẹre ma vbe na miẹn wẹẹ, ọ ma de emwi nọ rhiaẹ. Egbe ughe vberriọ ẹre imẹ ghee ra? Ọ mwẹ odẹ ọvbehe ne I ya sọyẹnmwẹ egbe nọ dekaẹn orhiọn dan na gu mu obọ ra? Vbọrhirhighayehẹ, ẹi re ikueta hia ẹre ọ ginna orhiọn dan. U gha mu ukpa mu uwerhẹn ghee odẹ ne u ya sọyẹnmwẹ egbe, gia miẹn wẹẹ, azẹ ne u rhirhi gha ru, gha re ne ẹi khian zẹdẹ sọnnọ e Jehova. Gi ima hia, ne ekhọe ọguọmwaziro ọghomwa gha re nọ hianrẹn vbe odaro Osanobua.—Iwinna 24:16. *

13. De emwi nọ ma khẹke ne ima gha ru?

 ¹³ Ghẹ gha ta okha nọ dekaẹn avbe orhiọn dan. Ọ khẹke ne ima ya gbe tae Jesu vbe nọ dekaẹn ọna. (1 Pit 2:21) Ẹrinmwi ẹre Jesu ka gha ye, ọ ke gha die agbọn na. Jesu wa rẹn emwi nibun vbekpae Esu kevbe avbe ugbogiorinmwi, ọrheyerriọ, ọ ma gha ta okha vbekpae avbe orhiọn dan. Jesu keghi rhiẹre ma wẹẹ te irẹn do maa emwa emwi vbekpae Jehova ẹi re vbekpae Esu. Ọ khẹke ne ima ya egbe tae Jesu. De odẹ nọ khin? Ọ ma khẹke ne ima gha ta okha nọ dekaẹn emwi ne avbe orhiọn dan ru ra emwi ne iran ma ru. Nọghayayerriọ, te ọ khẹke ne ẹmwẹ nọ ke ima unu ladian gha re ẹmwata. Ọna ẹre ọ khian rhiẹre ma wẹẹ ima mwẹ ekhọe ata.—Psm 45:1.

14-15. (a) Vbọzẹe nọ ma na khẹke ne ima gha mu ohan avbe orhiọn dan? (b) De osẹe ni rhiẹre ma wẹẹ, e Jehova gbogba ga eguọmwadia ọghẹe vbe ẹdẹnẹrẹ?

¹⁴ Ghẹ gi ohan avbe orhiọn dan gha muẹn. Vbe agbọn ọwiẹyi ne ima ye na, emwi dan sẹtin sunu daa ima. Odekun, emianmwẹ ra uwu sẹtin rre vbe udemwurri. Ọ ghaa yerriọ, ọ ma khẹke ne ima gha roro wẹẹ orhiọn dan ẹre ọ si ẹre ye ima egbe. E Baibol keghi kha wẹẹ: ‘Evba ma roro a ma kọ keghi sunu daa emwa hia.’ (Asan 9:11) E Jehova rhiẹre ma nẹ vbe odẹ ughughan wẹẹ, irẹn mwẹ ẹtin sẹ avbe ugbogiorinmwi. Vbe igiemwi, e Jehova ma kue ne Esu gbe Job rua. (Job 2:6) Vbe ẹghẹ Mozis, e Jehova keghi rhiẹre ma wẹẹ irẹn mwẹ ẹtin sẹ avbe ọbo edunna vbe Igipt. (Ẹks 8:18; 9:11) E Jehova ẹre ọ vbe rhie ẹtin ne Jesu nọ ya khulo Esu kevbe ekpayẹ ọre hin ẹrinmwi rre gha die agbọn na. Vbe ne ẹi khian ghi kpẹẹ gbe, a gha filo iran fi “uvun ne ẹi mwẹ otọ,” ẹghẹ nii, iran i khian ghi sẹtin gha rhie ikuanegbe ne ọmwa rhọkpa.—Arhie 12:9; 20:2, 3.

¹⁵ Vbe ẹdẹnẹrẹ, ma bẹghe osẹe nibun ni rhiẹre ma wẹẹ, e Jehova gbogba ga eguọmwadia ọghẹe. Vbe igiemwi, ehe hia vbe uhunmwu otagbọn ẹre ima na kporhu. (Mat 28:19, 20) Te iwinna na ye emwa rẹn wẹẹ, ọmwa ohoghe ẹre Esu khin. Esu gha te da obọ iwinna ikporhu iyẹn nọ maan na yi, sokpan, ọ ma sẹtin. Nọnaghiyerriọ, ọ ma khẹke ne ohan avbe orhiọn dan gha mu ima rhunmwuda, ma rẹnrẹn wẹẹ, ‘Enọyaẹnmwa wa rhie aro sẹ otọ vbe agbọn na hia, nọ miẹn ehe na rhie ẹtin ẹnrẹn ma vbe egbe emwa ne ekhọe ẹre mudia ẹse.’ (2 Krọ 16:9) Ma gha mu ẹtin yan e Jehova, avbe orhiọn dan gha dobọ kpokpo ima, iran i sẹtin mu idobo yọ, ne ima ghẹ lae arrọọ ọghe etẹbitẹ.

16-17. De vbene ọtẹn nokhuo Erica ya rhie udinmwẹ ma hẹ?

¹⁶ Udinmwẹ ẹre a ya sẹtin werriẹ aro daa edanmwẹ ọghe orhiọn dan katekate deghẹ avbe ọse kevbe etẹn na gha kpikpi ima ne ima deba iran gha mwẹ obọ vbe ilele nọ dekaẹn orhiọn dan. E Jehova wa fiangbe emwa ni mwẹ udinmwẹ vberriọ. Gi ima guan kaẹn Erica nọ rre Ghana. Ukpo 21 ẹre Erica ghaa ye vbe Avbe Osẹe Jehova suẹn gha gu ẹre tie Baibol. Ọbo edunna ẹre erhae khin, rhunmwuda ọni, ọ kegha hoo ne Erica gha gu iran mwẹ ọghae vbe ilele eso nọ ma gua Baibol ro. Erha Erica kegha hoo nọ gu ẹgbẹe gha rri evbare na ya zọese gie ẹbọ ne irẹn ga. Sokpan, Erica ma zẹdẹ gha mwẹ obọ vbọ. Ẹgbẹe ọre keghi kha wẹẹ, te Erica ya oya ne ẹbọ ne iran ga, rhunmwuda ọni, ohan na gha mu iran wẹẹ, ẹbọ nii gha si emianmwẹ ye iran egbe, ọ ghi vbe si emwẹmwẹ ye iran egbe.

¹⁷ Ẹgbẹe Erica na gha kpikpi ẹre nọ deba iran sokpan, ọ ma kue. Rhunmwuda ọni, iran na khu ẹre hin owa rre. Etẹn keghi rhiẹre lao owa. Usun afiangbe ne Erica miẹn vbe obọ e Jehova ọre wẹẹ, ọ na do gha mwẹ ẹgbẹe ọvbehe vbe otu e Jehova. (Mak 10:29, 30) Agharhemiẹn wẹẹ, te ẹgbẹe Erica kpe ẹre hin ọmọ rre kevbe wẹẹ, iran na vbe giẹn emwi nọ mwẹ, Erica na ye gha mwẹ ẹkoata dae Jehova. Ọ ghi sẹ ẹghẹ, ọ na dinmwiamẹ. Arọndẹ ọghe ẹghẹ hia ẹre Erica ghi khin nia. Ohan avbe orhiọn dan ma zẹdẹ gha mu Erica. Erica keghi kha wẹẹ: “Erhunmwu ne I na ẹdẹgbegbe ọre ne ẹgbẹe mwẹ do rẹn Jehova, nọ mieke na fan iran hin imu ọghe orhiọn dan rre, rhunmwuda, afiangbe nọ sẹ ọna i rrọọ.”

18. Ma gha mu ẹtin yan e Jehova de afiangbe ne ima miẹn vbọ?

¹⁸ Ma hia i khian wa werriẹ aro daa egbe edanmwẹ ne Erica werriẹ aro daa. Vbọrhirhighayehẹ, ọ khẹke ne ima ya udinmwẹ werriẹ aro daa edanmwẹ ọghe orhiọn dan. Ma gha mu ẹtin yan e Jehova, ma gha miẹn afiangbe nibun kevbe wẹẹ, Esu i ghi sẹtin mu ima rẹrẹ. Yevbesọni, ọ ma khẹke ne ohan orhiọn dan mu ima sẹrriọ wẹẹ, ma ghi sẹ ugamwẹ e Jehova rae. Sẹhia, ma gha mu ẹtin yan e Jehova, asikẹgbe ne ima gu ẹre mwẹ ghi vbe wegbe sayọ. E Jems keghi kha wẹẹ: “Wa gha zẹ egbe uwa obọ ne Osanobua. Wa mu aro igbinna daa Esu, ọ gha lẹ hin ehe ne uwa ye rre. Wa sikẹ Osanobua, irẹn gha vbe sikẹ uwa.”—Jems 4:7, 8.