1-2. (a) De vbene ẹmwẹ igiọdu nọ rre ebe Aizaia 41:10 ya ru iyobọ ne Yoshiko hẹ? (b) Vbọzẹe ne Jehova na wẹẹ ne Aizaia gbẹnnẹ ẹmwẹ nọ rre ebe Aizaia 41:10 yotọ?

Ọ MWẸ ọtẹn nokhuo ọkpa na tiẹre Yoshiko, nọ wa gha ya ẹkoata ga e Jehova. Ọbo ebo nọ gbaroghe ẹre keghi tama rẹn wẹẹ uki eso ẹre ọ khian ghi gbe vbe agbọn rhunmwuda emianmwẹ nọ khuọnmwi. De emwi ne ọtẹn nokhuo na ghi ru? Ọ keghi ya yerre ako ọghe Evbagbẹn Nọhuanrẹn nọ wa yẹẹ ọre, nọ re ebe Aiz 41:10. (Tie ẹre.) Ọ na ghi tama ọbo ebo nii wẹẹ, afianma i zẹdẹ fian irẹn rhunmwuda, e Jehova gha yi irẹn obọ. * Ẹmwẹ igiọdu nọ rre ako na, ẹre ọ ghi ya amuẹtinyan ne ọtẹn ima na mwẹ dae Jehova wegbe sayọ. Ako na gha vbe mu ima orhiọn sotọ vbe ima ghaa rre uwu ibavbaro. Nia, gi ima guan kaẹn evbọzẹe ne Jehova na wẹẹ ne Aizaia gbẹnnẹ ẹmwẹ igiọdu na yotọ, ne ima mieke na rẹn odẹ nọ gha ya ru iyobọ ne ima.

² Vbọzẹe ne Jehova na wẹẹ ne Aizaia gbẹnnẹ ẹmwẹ nọ rre ebe Aizaia 41:10 yotọ? Te Jehova ya ẹmwẹ igiọdu na rhie ifuẹko ne Ivbi e Ju na viọ gha rrie imu vbe Babilọn. Vbọrhirhighayehẹ, e Jehova hoo ne eguọmwadia re hia miẹn ere vbọ, ẹre ọ zẹe ne ẹmwẹ igiọdu na, na ye rre Baibol do fi ẹdẹnẹrẹ. (Aiz 40:8; Rom 15:4) Ẹghẹ nọ wegbe ẹre ima wa ye na, nọnaghiyerriọ, ẹghẹ na, ẹre ima wa ya gualọ ẹmwẹ igiọdu nọ rre ebe Aizaia 41:10.—2 Tim 3:1.

3. (a) De eyan ni rre ebe Aizaia 41:10? (b) Vbọzẹe ne ima na gualọ ẹmwẹ igiọdu na vbe ẹdẹnẹrẹ?

³ Vbe ako iruẹmwi na, ma gha guan kaẹn eyan eha ne Jehova yan rẹn vbe ebe Aizaia 41:10, ni gha ya amuẹtinyan ọghe ima  wegbe sayọ. Okaro, e Jehova wẹẹ irẹn gu ima rrọọ. Nogieva, irẹn ọre Osanobua ọghe ima. Nogieha, ọ gha yi ima obọ. Ẹmwẹ igiọdu vbenian * ẹre ima wa gualọ vbe ẹdẹnẹrẹ rhunmwuda, vbe na ghee Yoshiko, dọmwadẹ ima mwẹ isievẹn ne ima werriẹ aro daa. Emwi nọ wegbe nọ ghi sunu vbe ẹdẹnẹrẹ rre usun ọlọghọmwa ne ima la gberra. Yevbesọni, etẹn ima eso wa vbe zinegbe ukpokpo ni ke obọ arriọba rre. Nia, gi ima ziro yan ẹmwẹ igiọdu eha na ọkade ọkade.

4. (a) De eyan ne ima khian ka ziro yan? (Ghee evba gbẹn ye ototọ kuẹi.) (b) De aro ne Jehova ya ghee ima? (c) Vbọ ye hẹ vbe ekhọe ruẹ ighẹ ẹmwẹ ne Jehova tae?

⁴ Eyan nokaro ne Jehova ru keghi re nọ rhie ifuẹko ne ọmwa. Ọ keghi kha wẹẹ: “Wa ghẹ fian afianma, I gu uwa rrọọ.” * Eyan na rhiẹre ma wẹẹ, e Jehova rre ima iyeke kevbe wẹẹ, ọ hoẹmwẹ ima. Emwi ọvbehe ne Jehova tae nọ rhiẹre ma wẹẹ, ọ mwẹ agiẹngiẹn daa ima ọre wẹẹ: ‘Ighobioye ọre uwa khin mwẹ re, rhunmwuda ighẹ I hoẹmwẹ uwa, I vbe rhie ọghọ ne uwa.’ (Aiz 43:4) Emwi rhọkpa i rrọọ, nọ gha sẹtin mu idobo ye ahoẹmwọmwa ne Jehova mwẹ daa ima. Ẹghẹ ọkpa i vbe rrọọ ne Jehova khian ya fi iyeke gbe ima. (Aiz 54:10) Ma keghi mwẹ igiọdu rhunmwuda ne Jehova na hoẹmwẹ ima kevbe nọ na si ma kẹ egbe. E Jehova gha gbogba gae ima zẹ vbe nọ gbogba gae Ebram (Ebraham) ne ọsiọre. E Jehova keghi tama Ebram wẹẹ: “Ghẹ mu ohan Ebram, Mẹ ọre asa nọ gha degue ruẹ.”—Gẹn 15:1.

5-6. (a) Vbe ima ya rẹn wẹẹ e Jehova muegbe nọ ya ru iyobọ ne ima vbe ima ghaa rre uwu ọlọghọmwa? (b) Vbe ima miẹn ruẹ vbe igiemwi ọghe Yoshiko?

⁵ Ma rẹn wẹẹ, e Jehova muegbe nọ ya yi ima obọ vbe ima ghaa rre uwu ọlọghọmwa rhunmwuda ọ yan rẹn wẹẹ: “U ghaa la uwu ẹzẹ nọ dinmwi khian, I gha mudia kuẹ, ọlọghọmwa ruẹn i ra gbuẹ uhunmwu, u ghaa la uwu erhẹn khian, u i ra giẹn, ibaro nọkhua ne u miẹn, ẹi ra kuan ruẹn.” (Aiz 43:2) Vbe ọna demu?

⁶ E Jehova ma kha wẹẹ, ima i khian zẹdẹ  werriẹ aro daa ọlọghọmwa vbe arrọọ ọghe ima, sokpan e Jehova yan rẹn wẹẹ irẹn gha yi ima obọ vbe ima gha werriẹ aro daa ọlọghọmwa nọ yevbe “ẹzẹ ne ọ dinmwi” ra nọ yevbe “erhẹn.” Ọ gha mu ima orhiọn sotọ, ne ima mieke na sẹtin mudia gbain vbuwe edanmwẹ, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, edanmwẹ vberriọ mu arrọọ ọghe ima ye ikpadede. (Aiz 41:13) Iyobọ vbenian ẹre Jehova ru ne Yoshiko na guan kaẹn ban vbe omuhẹn. Ovbi ẹre nokhuo keghi kha wẹẹ: “Afianma ma zẹdẹ gha fian iye ima. Aro ima wa dae wẹẹ, e Jehova ẹre ọ rhie ifuẹko nẹẹn. Ya sẹ ẹdẹ ne iye ima wu, te ọ ye gha kporhu ma avbe nọsi kevbe emwa ni khuọnmwi vbe owa isinmwinegbe nọ ghaa ye.” Vbe ima miẹn ruẹ vbe igiemwi ọghe Yoshiko? Ma ghaa mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ e Jehova gele ‘gu ima rrọọ,’ zẹ vbe nọ yan rẹn, ma gha mudia gbain vbuwe ọlọghọmwa ne ima rhirhi gha ye.

7-8. (a) De eyan nogieva ne ima gha ziro yan? Vbe eyan na demu? (b) Vbọzẹe ne Jehova na tama Ivbi e Ju ni ghaa rre imu ne iran ghẹ ‘gie emwikemwi mu iran ohan’? (c) De ifiẹmwẹ ni rre ebe Aizaia 46:3, 4 nọ gele rhie igiọdu ne Ivbi e Ju?

⁷ Eyan nogieva ne Jehova ru vbe ebe Aizaia 41:10 ọre: “Wa ghẹ gie emwikemwi mu uwa ohan, mẹ ọrọre Osanobua uwa.” A gha wẹẹ ohan mu ọmwa, vbe a yae kha? Vbe uviẹn na, emwi ne ẹmwẹ e Hibru na ke zedu “ohan” ladian demu ọre, ne ọmwa na baba egbe, ọ ghi vbe gha gbaro ghee iyeke vbe ẹghẹ hia rhunmwuda, ọ roro wẹẹ emwi dan gha sunu daa irẹn.

⁸ Vbọzẹe ne Jehova na tama Ivbi e Ju na viọ gha rrie imu vbe Babilọn ne iran ghẹ ‘gie emwikemwi mu iran ohan’? E Jehova rẹnrẹn wẹẹ, ọ ghaa bu ufomwẹ ukpo 70 ne Ivbi e Ju khian ya vbe Babilọn, ohan ghi suẹn gha mu Ivbi e Babilọn. Vbọzẹe? Rhunmwuda, ivbiyokuo e Medis kevbe Pẹsia gha mu okuo gha die Babilọn. Ivbiyokuo e Medis kevbe Pẹsia ẹre Jehova gele loo ya fan Ivbi Izrẹl hin imu ọghe Babilọn rre. (Aiz 41:2-4) Ivbi e Babilọn kevbe agbẹnvbo ni lẹgae iran ghi họn wẹẹ eghian mu okuo bu iran dee, ohan na suẹn gha mu iran. Iran kegha “rhie igiọdu ne egbe.” Iran na vbe gha kaa amazẹ ọghe ẹbọ nibun, rhunmwuda, iran yaro yọ wẹẹ, avbe ẹbọ nii gha miẹn iran fan. (Aiz 41:5-7) Vbuwe ẹghẹ na, e Jehova keghi tobọre rhie igiọdu ne Ivbi Izrẹl ni rre imu. Ọ keghi tama iran wẹẹ: “Izrẹl ne ọguọmwadia mwẹ . . . Wa ghẹ gi emwikemwi mu uwa ohan, Mẹ ọrọre Osanobua uwa.” (Aiz 41:8-10) Vbọzẹe ne Jehova na tama eguọmwadia re wẹẹ irẹn ọre Osanobua iran? Te ọ yae kọe ye iran orhiọn wẹẹ, irẹn ma mianmian iran hiehie kevbe wẹẹ, eguọmwadia ọghe irẹn ẹre iran ye khin. Ọ na vbe tama iran wẹẹ: “I gha gbaroghe uwa . . . I ghi fannọ uwa vbe irri.” Ẹi mwẹ ẹmwẹ igiọdu na ma rhie ifuẹko ne Ivbi e Ju ni ghaa rre imu vbe Babilọn.—Tie Aiz 46:3, 4.

9-10. Vbọzẹe ne esa i na rrọọ ne osi gha si ima? Ru igiemwi yọ.

⁹ Vbe ẹdẹnẹrẹ, te emwa nibun ghi wa kakabọ si osi rhunmwuda, agbọn na wa rhia yọ rhia yọ. Vbene ẹmwata, ma tobọ ima vbe mwẹ ọlọghọmwa ughughan ne ima werriẹ aro daa rhunmwuda, agbọn Esu ẹre ima ye. Sokpan, esa i rrọọ ne ima vbe gha si osi. Vbọzẹe? Rhunmwuda, e Jehova yan rẹn wẹẹ: “Mẹ ọrọre Osanobua uwa.” Vbọzẹe nọ na khẹke ne ẹmwẹ igiọdu na, mu ima orhiọn sotọ?

¹⁰ Gi ima ru igiemwi yọ vbenian: Orhunmwu eva na tiẹre Jim kevbe Ben kegha rre uwu okọ ẹhoho ọkpa, sokpan ẹhoho nọ wegbe nọ ghaa la, ke gha bi ẹre yo bi ẹre rre. Vbuwe ẹghẹ na, oziguẹ nọ gua okọ ẹhoho na khian, keghi yae wewe wẹẹ: “Wa si ugbẹkun ọghe okọ ẹhoho uwa tua, rhunmwuda, ogbigbi ẹhoho gha ye gha mu okọ ẹhoho na rueghe vbe ọwara ẹghẹ eso.” Orhiọn e Jim ma ghi zẹdẹ sotọ. Vbọrhirhighayehẹ, ọmwa  nọ gua okọ ẹhoho na khian keghi rhie igiọdu ne iran, ọ na wẹẹ: “Wa ghẹ gi ohan mu uwa, mẹ ọ guare khian.” Orhiọn e Jim ma ye sotọ, ọ na ghi kha wẹẹ: “Oziguẹ na kue rẹn emwi nọ ta na?” Vbuwe ẹghẹ na kha na, e Jim keghi bẹghe ẹre wẹẹ, ohan ma zẹdẹ gha mu e Ben. Ọ na ghi nọ e Ben wẹẹ: “Vbọzẹe ne orhiọn uwẹ na wa sotọ vbenian?” E Ben keghi muẹn muẹn ogiẹ, ọ na tama e Jim wẹẹ: “Wẹ kue rẹn wẹẹ erha mwẹ ọ gua okọ ẹhoho na khian? Te orhiọn mwẹ wa sotọ. I gha tama ruẹ aro ọmwa ne erha mwẹ khin vbe nọ dekaẹn okọ ẹhoho na gua, orhiọn ruẹ ghi vbe sotọ.”

11. Vbe ima miẹn ruẹ vbe igiemwi ọghe Ben kevbe Jim?

¹¹ Vbe ima miẹn ruẹ vbe igiemwi na? Vbe na ghee Ben, te orhiọn ima wa vbe sotọ rhunmwuda, ma rẹn aro ọmwa ne Jehova khin. Ma vbe mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ọ gha ye ima obọ vbe ima gha werriẹ aro daa edanmwẹ nọ wegbe vbe okiekie ẹdẹ ne ima ye na. (Aiz 35:⁠4) Orrirri gha gbe ku emwa ni rre uwu agbọn, ma keghi mwẹ agbẹkunsotọ rhunmwuda, e Jehova ẹre ima ya egbe kọ. (Aiz 30:15) Ma ghaa tama emwa ọvbehe evbọzẹe ne ohan i na mu ima, te ima ya egbe tae Ben. Emwa ne ima gu guan sẹtin vbe do gha mwẹ agbẹkunsotọ deghẹ iran na mu ẹtin yan e Jehova.

12. (a) De eyan nogieha ne ima khian ghi ziro yan? (b) Vbọ demu ne Baibol na kha wẹẹ, “e Nọyaẹnmwa ne Udazi dee do ya ẹtin khaevbisẹ”?

¹² Gia guan kaẹn eyan nogieha ne e Jehova yan rẹn vbe ebe Aizaia 41:10. Ọ keghi kha wẹẹ: “I gha ya uwa wegbe, I gha yi uwa obọ.” Aizaia ka gie ẹre nẹ, vbene e Jehova khian ya ya eguọmwadia re khian emwa ni deziẹn. Ọ keghi kha wẹẹ: “E Nọyaẹnmwa ne Udazi dee do ya ẹtin khaevbisẹ.” (Aiz 40:10) Ako na ye ima re rre wẹẹ, Ọba ne olẹtin ẹre Jehova khin. Jehova keghi ye ẹtin ẹnrẹn gbogba gae eguọmwadia re vbe ẹghẹ nẹdẹ,  erriọ vbe ruẹ vbe ẹdẹnẹrẹ.—Diut 1:30, 31; Aiz. 43:10.

13. (a) De ẹghẹ ne Jehova ya mobọ mu eyan rẹn sẹ? (b) De eyan nọ gele suigiẹ yọ wẹẹ, e Jehova gele rre ima iyeke?

¹³ E Jehova yan rẹn wẹẹ irẹn gha ya eguọmwadia ọghe irẹn khian emwa ni wegbe. Ọ keghi mu eyan na sẹ katekate vbe eghian ghaa zẹ eguọmwadia re kpokpo. Vbe otọ ẹvbo eso vbe ẹdẹnẹrẹ, arriọba keghi hia vbe odẹ ke odẹ ne iran mu awua ye iwinna ima. Ọ ghaa yerriọ, esa i rrọọ ne afianma gha fian ima rhunmwuda ma mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova rre ima iyeke. E Jehova ye vbe yan rẹn wẹẹ: “Emwi igbinna ọkpa ne ọ gha sẹtin kuan ruẹn egbe i rrọọ.” (Aiz 54:17) Ọ mwẹ emwi eha kpataki, ne eyan na ye ima re rre.

14. Vbọzẹe ne ẹi na kpa ima odin, ne avbe eghian Osanobua na kpokpo ima?

¹⁴ Nokaro, zẹvbe erhuanegbe Kristi, ọ khẹke ne ima gha mwẹ ọnrẹn vbe orhiọn wẹẹ, emwa gha khuiwu ima. (Mat 10:22) Jesu tae yotọ wẹẹ, vbe ẹghẹ okiekie ẹdẹ, erhuanegbe ẹre gha werriẹ aro daa ukpokpo nọ wegbe. (Mat 24:9; Jọn 15:20) Nogieva, ẹmwẹ akhasẹ ọghe Aizaia keghi ya ima rẹn wẹẹ, ẹi re te eghian khian gha khuiwu ima kẹkan, odẹ ughughan ẹre iran khian ya gha zẹ ima kpokpo. Odẹ eso ne eghian ya gele kpokpo ima ọre ẹkẹ vbe iwẹnwẹn, ọtakhọ kevbe ukpokpo ọwara. (Mat 5:11) Ma gha ye gha werriẹ aro daa ọlọghọmwa ughughan rhunmwuda, ọ ma he sẹ ẹghẹ ne Jehova khian ya sọfurre yọ. (Ẹfis 6:12; Arhie 12:17) Ọrheyerriọ, ọ ma khẹke ne ohan gha mu ima. Vbọzẹe?

15-16. (a) De emwi nogieha nọ khẹke ne ima gha yerre? De vbene ebe Aizaia 25:4, 5 ya suigiẹ yọ hẹ? (b) Zẹ vbene ebe Aizaia 41:11, 12 khare, de emwi ohanabe nọ khian rhuan emwa ni kpokpo ima?

¹⁵ Emwi nogieha nọ khẹke ne ima yerre ọre ẹmwẹ ne Jehova tae vbe ọ khare wẹẹ, “emwi igbinna” ọkpa nọ gha sẹtin kuan ruẹn egbe “i rrọọ.” Zẹ vbene ogba ọghe ekẹn ya gbogba gae ima vbe ogbigbi ẹhoho ghaa la, erriọ e Jehova vbe ya miẹn ima fan vbe obọ  “emwa dan.” (Tie Aizaia 25:4, 5.) Ukpokpo ra isievẹn ne ima werriẹ aro daa nia vbe obọ emwa dan keghi re ọghe ovbi ẹghẹ kherhe.—Aiz 65:17.

¹⁶ Odẹ ọvbehe ne Jehova ya ya amuẹtinyan ne ima mwẹ daa re wegbe sayọ, ọre nọ na gi ima rẹn emwi nọ khian sunu daa emwa ni mu ohu ima. (Tie Aizaia 41:11, 12.) Ẹi mwẹ vbene eghian gha kpokpo ima sẹ hẹ, ọkpa i khian gbe ifuẹn ne iran, ‘iran ni gu ima gbinna gha wulo, a gha ho iran bẹkun.’

17-18. (a) De vbene Baibol na tie ya ya amuẹtinyan ọghe ima wegbe sayọ hẹ? Ru igiemwi yọ. (b) De iyobọ ne ima gha lae miẹn vbe ima ghaa ru erria yan evbagbẹn nọhuanrẹn ọghe ukpo 2019?

¹⁷ Ma ghaa mwẹ irẹnmwi sayọ vbekpae Jehova, amuẹtinyan ne ima mwẹ daa re ghi vbe gha wegbe sayọ. Odẹ ọkpa ne ima khian ya sẹtin gele rẹn e Jehova, ọre Baibol na tie kevbe na ru erria yan. Okha ọghe vbene Jehova ya gbogba gae eguọmwadia re vbe ẹghẹ nẹdẹ ẹre ọ wa vuọn e Baibol. Avbe okha na, ẹre ọ ya ima mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha vbe gbaroghe ima vbe ẹdẹnẹrẹ.

¹⁸ Ẹmwẹ nọ mu ukhọmwẹ emwi ne Aizaia loo ro keghi rhiẹre ma, obọ esi ne Jehova ya mu ima. Ọ keghi kha wẹẹ: “Ọ gha gbaroghe avbe ohuan rẹn zẹvbe ne ọsuohuan ru. Ọ gha si avbe oteghe ohuan koko, ọ ghi munọ iran ye ekuaobọ ẹre, ọ ghi su avbe iye iran hẹnnẹhẹnnẹ.” (Aiz 40:11) Vbe igiemwi na, Aizaia keghi ye Jehova gie ọsuohuan, eguọmwadia re na gha re oteghe ohuan. Ma gha bẹghe vbene Jehova ya gbaroghe ima hẹ, orhiọn ima ghi sotọ. Ne ima ghẹ mieke na gha si osi gberra egbe vbe ima ghaa rre uwu ọlọghọmwa, ọviẹn nọ gia mu ẹtin yan kevbe nọ fuẹro keghi hannọ ebe Aizaia 41:10, nọ gha re evbagbẹn nọhuanrẹn ọghe ukpo 2019. Ọ keghi kha wẹẹ: “Wa Ghẹ Gi Emwikemwi Mu Uwa Ohan Mẹ Ọrọre Osanobua Uwa.” Gha ru erria yan ẹmwẹ igiọdu na. U ghaa ru vberriọ, u gha miẹn ẹrhiọn ya werriẹ aro daa ọlọghọmwa nọ rhirhi rhiegbe ma vbe arrọọ ruẹ.