TE Ivbi Izrẹl khian ghi fian Ẹzẹ Jọdan rra, ne iran la Otọ Na Ru Eyan Rẹn, ẹre ikhuo e Moab eso na mu otuẹ rre. Vbe iran do ru? Ivbi Izrẹl nikpia ẹre iran gualọ rre. Ikhuo e Moab na, na wẹẹ ne Ivbi Izrẹl nikpia do deba iran do ugie. Ọ gha kẹ, te Ivbi Izrẹl nikpia ghaa roro ẹre wẹẹ, ẹkpotọ vbenian i rherhe kie. Ọse ọgbọn na zẹ, evbare esi na re kevbe ne a na gbe iku ma de emwi nọ rhiae. Ivbi Izrẹl na rẹnrẹn wẹẹ, ọ ma khẹke ne iran gu ikhuo vberriọ mu obọ rhunmwuda, iran i lele Uhi ne Osanobua yi ne Ivbi Izrẹl. Ughaghe, ekhọe iran ghaa tama iran wẹẹ: ‘Ma rẹn emwi ne ima ru, emwi rhọkpa i sunu.’

 De emwi nọ ghi sunu? E Baibol khare wẹẹ: “Ikpia ni rrọọ kegha gu ikhuo e Moab ni rre evba ru emwi” ọdọ vbe amwẹ. Ivbi Izrẹl nii keghi suẹn gha ga ẹbọ ọghe Ivbi e Moab. Ọna ọre emwi ne ikhuo e Moab nii wa gha gualọ zẹẹ! Orukhọ ne Ivbi Izrẹl ru nii keghi ya “ohu iran mu e Nọyaẹnmwa.”—Nọm 25:1-3.

Uhi eva ẹre Ivbi Izrẹl nii rra re. Iran ga ẹbọ, iran na vbe yin uyinmwẹ alama oghẹ. Arriaisẹn emwa nibun ni yin uyinmwẹ isọtẹ na, ẹre ọ ya uhunmwu khiẹ ọre. (Ẹks 20:4, 5, 14; Diut 13:6-9) Emwi nọ wa kakabọ ya uwu ọghe Ivbi Izrẹl nii da ọmwa, ọre ẹghẹ ne iran ya do ozere nii. Kherhe ẹre ọ ghi te wa kẹ ne iran la Otọ Na Ru Eyan Rẹn. Akpawẹ iran ma sọtẹ, te iran gha te laọ.—Nọm 25:5, 9.

Vbe ukọ e Pọl ghi guan kaẹn uyinmwẹ isọtẹ na, ọ keghi kha wẹẹ: “Emwi na hia sunu ne a ya rhie igiemwi ne emwa ọvbehe, a keghi gbẹnnẹ ọnrẹn ye otọ na ya bu ima ude. Rhunmwuda, ẹghẹ ima keghi re ẹghẹ ne ufomwẹ na sẹ otọ fo nẹ.” (1 Kọr 10:7-11) Ẹko wa rhiẹnrhiẹn Setan, nọ na sẹtin mu Ivbi Izrẹl eso rẹrẹ, nọ ghi si ẹre ne iran ma na la Otọ Na Ru Eyan Rẹn. Te ọ wa khẹke ne ima ya ọna waan ne egbe, rhunmwuda Setan ma zẹdẹ hoo ne ima rhọkpa la Arriọba Osanobua!

Vbe ẹdẹnẹrẹ, Setan keghi hoo nọ mu Ivbiotu e Kristi rẹrẹ, ọni ẹre ọ si ẹre ne a na miẹn wẹẹ, obẹlẹ ne irẹn ka wa ya mu emwa nibun rẹrẹ, ke ẹghẹ gha dee, ẹre ọ ye loo vbe ẹdẹnẹrẹ. Ma bẹghe ẹre wẹẹ, uyinmwẹ alama oghẹ ẹre ọ loo ro ya mu Ivbi Izrẹl rẹrẹ. Ifi na ẹre Esu ghi loo sẹ vbe ẹdẹnẹrẹ. Odẹ ọkpa nọ ya loo ifi na, ọre ughe ne emwa na bannọ ruan ra ughe ne emwa na ru emwi ọdọ vbe amwẹ.

Vbe ẹdẹnẹrẹ, ọmwa sẹtin ghee ughe ne emwa na ru emwi ọdọ vbe amwẹ, vbene ọmwa rhọkpa i na rẹn. Ukpo nibun nọ gberra, ọmwa ghaa hoo nọ ghee ughe vbenian, ọ ghi gha rrie esilima ne a na ghee ughe vberriọ ra ọ gha rrie eke ne a na khiẹn egbe ebe vberriọ. Ekhue i gi emwa nibun yo ehe vberriọ, ne emwa ghẹ mieke na bẹghe iran. Sokpan vbe ẹdẹnẹrẹ, ọmwa ke ọmwa nọ ghi loo intanẹt nẹ, gha sẹtin ghee ughe vbenian vbe ehe nọ rhirhi gha khin. Ọ sẹtin gha re vbe isi iwinna ra vbuwe imọto. Vbe otọ ẹvbo eso, emwa sẹtin wa gha ghee ughe vbenian vbe owa iran.

Yevbesọni, te efoni kevbe tablẹt ghi wa ya ughe dan vbenian gba ehe hia. Emwa eso ghaa khian vbe odẹ ra iran ghaa rre uwu imọto, iran sẹtin wa gha ghee ughe vbenian vbe efoni ra e tablẹt ọghe iran.

Rhunmwuda ne emwa nibun na ghee ughe vbenian, vbene emwa ọvbehe i na rẹn vbekpa re, ẹre ọ si ẹre ne a na miẹn wẹẹ, ẹghẹ ne ima ye na, ẹre ọ na zẹ ẹbe sẹ ẹghẹ nẹdẹ. Ẹi re avbiẹ orọnmwẹ ẹre ọ he zagha rhunmwuda ughe dan na, ne emwa nibun ghee, erriọ emwa nibun vbe ya mu ẹkpẹn ne egbe iran fua, vbene ekhọe nibun na bu abe gbe iran. Nọ ghi khọ sẹ ọre wẹẹ, emwa nibun ni ghee ughe na i ghi gu Osanobua mu obọ. Vbene ẹmwata, te ughe dan na gele mu emwa ekhọe rhia, erriọ vbe ya si obalọ ye iran egbe. Te obalọ vbenian yevbe ẹtẹ ne ẹi rherhe rrie.

Gi ima gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha sẹtin gbogba ga ima, ne ima ghẹ de ye ifi ọghe Esu na. Adeghẹ ima hoo ne Jehova gbogba ga ima, te ima gha “họn ẹmwẹ” nẹẹn vbe ẹghẹ hia. Ọna ọre emwi ne Ivbi Izrẹl ma ru. (Ẹks 19:5) Ọ khẹke ne ima kọe ye orhiọn wẹẹ, te ughe ne emwa na bannọ ruan ra ne iran na ru emwi ọdọ vbe amwẹ wa sọnnọ Osanobua. Vbọ ya ima kha vberriọ?

Uhi ne Osanobua yi ne Ivbi Izrẹl nẹdẹ keghi lughaẹn ne uhi ọghe agbẹnvbo ni lẹga iran. Te uhi nii yevbe na ghee ogba ekẹn nọ gbogba ga Ivbi Izrẹl, ne agbẹnvbo ni lẹga iran ghẹ do mu iran rhia. (Diut 4:6-8) Emwi kpataki ne uhi na ya ima rẹn ọre wẹẹ, te uyinmwẹ alama oghẹ wa sọnnọ e Jehova.

Vbe Jehova ghi guan kaẹn uyinmwẹ esakan nọ gua agbẹnvbo ni lẹga Izrẹl obọ ro, ọ na ghi ya obọ sekhae ne Ivbi Izrẹl wẹẹ: “Ghẹ lele uyinmwẹ . . . emwa e Kena, ehe ne I viọ uwa rrie.” Ọ na vbe kha wẹẹ, te irẹn khian rri Ivbi e Kena oya rhunmwuda, uyinmwẹ iran “mu awua ye otọ nii.” Uyinmwẹ  ọghe Ivbi e Kena kẹkẹ sẹrriọ wẹẹ, otọ ẹvbo ne iran na gha yin uyinmwẹ nọ kẹkẹ nii, na vbe khian emwi awua vbe odaro Osanobua.—Lẹv 18:3, 25.

Agharhemiẹn wẹẹ e Jehova rri Ivbi e Kena oya, te emwa ọvbehe ye gha yin uyinmwẹ alama oghẹ. Vbe Pọl guan kaẹn emwa ni lẹga Ivbiotu e Kristi vbe ukpo 1,500 ghi gberra nẹ, ọ na wẹẹ: “Iran i ghi rẹn emwi ne a tie ẹre ekhue, iran wa fan egbe iran fi uwu iba ne a zẹ, iran keghi vbe yin uyinmwẹ osọnnọ hia vbe ne ai na vbe ghe iyeke.” (Ẹfis 4:17-19) Erriọ emwa nibun vbe ye vbe ẹdẹnẹrẹ. Uyinmwẹ alama oghẹ ne iran yin i ya ekhue mu iran. Te Ivbiotu e Kristi ọghe ẹmwata gha hia vbe odẹ ke odẹ, ne iran ghẹ gha ghee ughe ọghe uyinmwẹ esakan ọghe emwa ni rre agbọn Esu.

Ughe ne emwa na bannọ ruan keghi sọnnọ Osanobua. Emwa ni mwẹ obọ vbe uyinmwẹ vbenian i rhie ọghọ ne Osanobua. Te Osanobua yi ima, ne ima gha yevbe irẹn, ọ na vbe rhie ẹwaẹn na ya rẹn emwi nọ maan kevbe ne ẹi maan ne ima. Osanobua ma wẹẹ ne emwa hia gha ru emwi ọdọ vbe amwẹ vbene iran rhirhi miẹn. Ọ yi uhi yọ. Okpia vbe okhuo ni ru orọnmwẹ nẹ, ẹre ọ fonbọre na. Emwamwa na rhiẹre ma wẹẹ, Osanobua ẹre ọ gele ẹzi ọghe ẹwaẹn. (Gẹn 1:26-28; Itan 5:18, 19) Te emwa ni munọ efoto ọghe emwa ni ru emwi ọdọ vbe amwẹ kevbe emwa ni ya re do ẹki sọtẹ daa Osanobua. Vbene ẹmwata, te iran sa ọrho ye eni Osanobua. Osanobua gha buohiẹn iran.—Rom 1:24-27.

Emwa eso rrọọ ni wa mema ghee ughe ne emwa na bannọ ruan, eso vbe tie ebe ni guan kaẹn uyinmwẹ alama oghẹ. Emwa vbenian sẹtin gha ya ughe dan na sọyẹnmwẹ egbe, iran ghi gha roro ẹre wẹẹ, ẹi rhie ikuaengbe ne ọmwa. Vbọrhirhighayehẹ, te emwa vbenian wa vbe rra uhi e Jehova. A sẹtin miẹn wẹẹ, iran ma te gha mwẹ ọna vbe orhiọn vbe iran suẹn gha ghee ughe dan vbenian. Sokpan, e Baibol gi ima rẹn wẹẹ, te ọ khẹke ne eguọmwadia Osanobua gha khuiwu ughe dan na. E Baibol keghi rhie adia na ne ima: “Uwa hia ni hoẹmwẹ e Jehova, uwa gha khuiwu emwi dan.”—Psm 97:10, NW.

Ọ mwẹ emwa eso ni hoo ne iran gban egbe ne ughe dan vbenian, sokpan, ọ ye gha lọghọ ne iran ru vberriọ. Vbọzẹe? Rhunmwuda emwa ni ma gba ẹre ima khin. Nọnaghiyerriọ, te ima gha hia vbe odẹ ke odẹ ne ima sẹtin he iziro nọ dekaẹn alama oghẹ yotọ. Ekhọe ima sẹtin vbe gha tama ima wẹẹ, ọ ma de emwi nọ rhiae deghẹ ima na gha ghee ughe vberriọ. (Jer 17:9) Adeghẹ ọna ọre osuan ne ima ye, ọ ma khẹke ne ẹtin fo ima, rhunmwuda  emwa eso ni ka gha ghee ughe dan vbenian keghi do ban rẹn, vbe iran ghi khian Ivbiotu e Kristi nẹ. Gi ima ziro yan vbene Ẹmwẹ Osanobua gha ya sẹtin ru iyobọ nuẹn ya gban egbe ne ifi ọghe ughe ne emwa na bannọ ruan.

Zẹvbe ne ima ka guan kaan rẹn sin, ahoo ọghe ikpakpa ẹre ọ si Ivbi Izrẹl nibun fi ẹti, ẹre ọ vbe ya iran wu uwu ọhanabe. Emwi vberriọ sẹtin vbe sunu vbe ẹdẹnẹrẹ. E Jems keghi gie ẹbe na lae miẹn deghẹ a na gi iziro nọ ma gba gbọzinian vbe ekhọe ima. Ọ wẹẹ: “Emwi dan ne ọmwa ho ghẹ ghi bi ẹre uhunmwu fua nẹ, ighẹ ifi ẹre ghi muẹn nẹ, ẹghẹ nii, ọ ghi de fi uwu edanmwẹ. Emwi dan ne ọ ho ghẹ ghi hanmwa nẹ, ọ ghi biẹ orukhọ.” (Jems 1:14, 15) Ọ mwẹ eke ne iziro dan gha wegbe sẹ vbe ekhọe ọmwa, ọmwa nii ghi ya ru orukhọ nii. Ọni ẹre ọ si ẹre nọ na khẹke ne ima he iziro ọghe alama oghẹ yotọ vbọ gha wa la ima ekhọe.

Deghẹ iziro nọ ma gba ẹre ọ mobọ la ruẹ ekhọe, u ghi hia ne u zẹ emwi ru vbobọvbobọ. Jesu keghi kha wẹẹ: ‘Deghẹ obọ ruẹ ra owẹ ruẹ khian ya ruẹ bibi odẹ, fian ẹn mu fua. . . . Deghẹ aro ruẹ ọre ọ ra ya ruẹ de odẹ, wọlọe rhie fua.’ (Mat 18:8, 9) Ẹi re te Jesu ya ọna kha wẹẹ, ne ima gele wa fian obọ ima fua ra ne ima gele wọlọ aro ima fua. Emwi ne Jesu ya igiemwi na maa ima re, ọre ne ima rherhe gha gban egbe ne emwi ke emwi nọ gha sẹtin si ima fi orukhọ. Vbe ọna ya dekaẹn ughe ne emwa na bannọ ruan hẹ?

U gha dekun ughe ne emwa na bannọ ruan, ọ ma khẹke ne u wa ye zin aro yọ, ne u gha roro ẹre wẹẹ, emwi rhọkpa i khian sunu. Fi aro rua vbobọvbobọ nii. Deghẹ TV, ekọmputa ra efoni ẹre ughe vberriọ na rhiegbe ma, dọ re yọ vbe ọwarọkpa nii. U gha lele adia na, u gha sẹtin dia iziro ruẹ.

A sẹtin miẹn wẹẹ, u dobọ re yi nẹ ighẹ ughe ne emwa na bannọ ruan, sokpan emwi ne u ghee re ma he ye sẹtin la hin ruẹ ekhọe rre. Vbe ọ khẹke ne u ru? Ọ wa rhie ẹghẹ ughe vbenian ke la hin ọmwa ekhọe rre. Ma sẹtin ye gha ya aro ekhọe bẹghe avbe efoto dan nii, vbe ẹghẹ ke ẹghẹ. Iziro vberriọ gha la ọmwa ekhọe, ọ sẹtin ya ọmwa gha hoo nọ yin uyinmwẹ nọ ma gba, vbe na ghee uyinmwẹ ọghe ne a na tobọ ọmwa gua ẹgẹn ọmwa kpa,  ra uyinmwẹ alama oghẹ. Nọnaghiyerriọ, ọ khẹke ne u kọe ye orhiọn wẹẹ, iziro vbenian sẹtin rhiegbe ma, u ghi vbe muegbe ne u ya he ẹre yotọ vbe ẹghẹ ke ẹghẹ nọ ya rhiegbe ma.

Gha hia vbe odẹ ke odẹ ne iziro kevbe uyinmwẹ ọghuẹ gha re nọ gua ilele ọghe Osanobua ro. Ya egbe taa ukọ e Pọl, nọ khare wẹẹ, irẹn keghi ‘liki egbe irẹn nọ te gbikpan, ne ọ miẹn ehe na gi irẹn gha vbokho vbene irẹn hoo.’ (1 Kọr 9:27) Ghẹ gi iziro nọ ma gba gha dia uyinmwẹ ruẹ. ‘Gi Osanobua fi ekhọe ruẹ werriẹ. Ẹghẹ nii, u ghi sẹtin rẹn emwi ne Osanobua hoo, emwi nọ maan, nọ yẹẹ ọre kevbe nọ gbae.’ (Rom 12:2) Ghẹ mianmian wẹẹ, ọmwa ghaa yin zẹvbe nọ gua ahoo ọghe ikpakpa ro, akhiẹ ẹre ọ si ye ọre egbe; sokpan afiangbe nọkhua ẹre a lae miẹn deghẹ ima na gi iziro kevbe uyinmwẹ ọghe ima gua ilele ọghe Osanobua ro.

Hia ne u rẹn ako ọghe Evbagbẹn Nọhuanrẹn eso ye uhunmwu. Iziro dan gha ghi la ruẹ ekhọe, u ghi hia ne u gha ru erria yan avbe ako ọghe Evbagbẹn Nọhuanrẹn nii. Usun ako ọghe Evbagbẹn Nọhuanrẹn ni gha sẹtin ru iyobọ nuẹn, ne ughe ne emwa na bannọ ruan gha sọnnọ ruẹ, vbene ọ sọnnọ e Jehova ọre, Psalm 119:37; Aizaia 52:11; Matiu 5:28; Ẹfisọs 5:3; Kọlose 3:5; kevbe 1 Tẹsalonaika 4:4-8.

Ugbẹnso, u sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, ẹghẹ ọkpa i rrọọ, ne iziro nọ dekaẹn ughe dan, khian ya lahin ruẹ ekhọe rre. U ghaa mwẹ egbe iziro vbenian, vbe ọ khẹke ne u ru? Ọ khẹke ne u ya egbe tae Jesu. (1 Pit 2:21) Vbe Jesu ghi dinmwiamẹ nẹ, ọ sẹ igbaha ne Esu danmwẹ ọnrẹn ghee. De emwi ne Jesu ghi ru? Ọ ma de ye edanmwẹ ọghe Esu. Ako ughughan vbe Evbagbẹn Nọhuanrẹn ẹre Jesu loo ro ya khọnmiotọ yan Esu. Jesu keghi tama rẹn wẹẹ: “Ladian mwa Setan!” E Setan na gele sẹrae. Ẹtin ma fo e Jesu vbe ẹdẹ ọkpa. Te ọ gbodan ghee Esu ya sẹ ẹdẹ nọ wu. Lele ukpowẹ ọghe Jesu. (Mat 4:1-11) Te Esu kevbe ekpayẹ ọre khian gha hia vbe ẹghẹ hia, ne iran ya ughe dan mu ruẹ ekhọe rhia. Ghẹ kue yọ. Gbodan ghee Esu. U gha sẹtin ban ughe ne emwa na bannọ ruan. Vbe ẹtin e Jehova, u gha sẹtin khọnmiotọ yan Esu.

Gha na erhunmwu gie Jehova vbe ẹghẹ hia nọ ru iyobọ nuẹn. E Pọl keghi kha wẹẹ: “Nọ emwi ne u hoo hia vbe obọ Osanobua, u ghi gha ye ekhọe ọkpọnmwẹ ẹse nọ rẹn vbe ẹghẹ hia. Te ọfunmwegbe Osanobua, nọ gberra ne ọmwa ne agbọn gha sẹtin rẹn otọ ẹre gha rhie ekhọe kevbe orhiọn uwa mwẹ, vbe ne ai na mwẹ ẹbe vbe uwu e Kristi Jesu.” (Fil 4:6, 7) Osanobua gha rhie ọfunmwegbe nọ sẹ otọ ẹko nuẹn, ọfunmwegbe na, ẹre ọ khian gha ru iyobọ nuẹn, ya gha gban egbe ne orukhọ. Nọnaghiyerriọ, sikẹ e Jehova, “irẹn gha vbe sikẹ” ruẹ.—Jems 4:8.

Ma ghaa gu Osa Ne Udazi mu obọ, ma i khian de ye ifi ọghe Esu. Jesu keghi kha wẹẹ: “Ne ọ kha yan agbọn na [Setan] dee, sokpan, ẹi mwẹ asẹ yan mwẹ.” (Jọn 14:30, NW ) Vbọ ye Jesu gha mwẹ ilẹkẹtin vbenian? Rhunmwuda, ọ rẹnrẹn wẹẹ Osanobua rre irẹn iyeke, ọna ẹre ọ zẹe nọ na kha wẹẹ: “Ọmwa nọ gie mwẹ gu mwẹ rrọọ, ọ ma sẹ imẹ ọkpa rae rhunmwuda emwi nọ yẹẹ ọre, ọre I ru vbe ẹghẹ hia.” (Jọn 8:29) U ghaa ru emwi nọ yẹẹ e Jehova vbe ẹghẹ hia, ẹi khian sẹ ruẹ rae ẹdẹ. Nọnaghiyerriọ, gban egbe ne ifi ọghe ughe ne emwa na bannọ ruan. U gha ru vberriọ, ifi ne Esu khuan i sẹtin mu ruẹ.