Ako Iruẹmwi 22
Guẹ Sayọ Vbe Odẹ Ne U Ya Tie Ne Egbuẹ!
“Gha zẹ emwi nọ maan sẹ.”—FIL 1:10.
IHUAN 35 ‘Muẹn Ye Okaro Ighẹ Emwi Ni Ru Ekpataki Sẹ’
OLIKA ẸMWẸ ỌGHE AKO IRUẸMWI NA *
1. Vbọzẹe ne ebe na tie na lọghọ etẹn eso?
VBE ẹdẹnẹrẹ, te emwa nibun winna wiẹn egbua iran ke miẹn evbare ẹdẹ. Erriọ etẹn ima nibun vbe ya ẹghẹ nọ taẹn winna ne iran mieke na sẹtin kpemehe emwi ikpakpa ne ẹgbẹe iran. Ehe ne eso na winna wa rree vbe owa, ọ rhie ẹghẹ iran ke sẹ evba, erriọ vbe rhie ẹghẹ vbe iran ghaa ke winna dee. Iwinna nọ wegbe ne a na kakabọ loo ẹtin ẹre etẹn nibun ru. Etẹn vbenian gha ghi sẹ owa vbe ota, egbe wọọ iran nẹ. Ẹi re iwinna e Baibol na tie ẹre ọ ghi mu iran.
2. De ẹghẹ ne uwẹ zẹ kọ ne u ya tie Baibol kevbe avbe ebe ne otu e Jehova gbẹnnẹ ladian?
2 Ẹmwata nọ rre ẹmwẹ na ọre wẹẹ, emwi ne ẹi mwẹ a ma ru nọ ighẹ Baibol na tie kevbe ebe ughughan ne otu gbẹnnẹ ladian. Deghẹ ima hoo ne ima gele sikẹ Jehova kevbe deghẹ ima hoo ne ima gha rrọọ vbe etẹbitẹ, te ọ khẹke ne ima gha tie Baibol kevbe ebe ughughan ne otu gbẹnnẹ ladian. (1 Tim 4:15) Owiẹ fioro ẹre emwa eso ya rhiọrre tie ebe, rhunmwuda emwa ma he suẹn gha gbe owogho kevbe wẹẹ, ne iran na da rhiọrre ni, ẹre emwi ne iran tiere khian na sẹtin sẹ iran ekhọe. Ẹghẹ ota khuẹrhẹ ra ẹghẹ asọn ẹre etẹn eso ya tie ebe, iran ghi vbe ru erria yan rẹn.
3-4. De afiwerriẹ eso ne Ebu Nọ Su ru? Vbọ ya iran ru afiwerriẹ na?
3 Ma hia rẹnrẹn wẹẹ, te ọ khẹke ne ima gha mwẹ ẹghẹ ne ima zẹ kọ ne ima ya tie ne egbe ima. Sokpan, ne ebe ne otu gbẹnnẹ ladian na kakabọ bun, ma sẹtin gha nọ wẹẹ, ‘De ne ima khian ghi tie vbọ?’ Etẹn eso keghi hia ne iran sẹtin tie ebe hia na gbẹnnẹ ladian, vbọrhirhighayehẹ, etẹn eso i sẹtin. Ẹbu Nọ Su wa rẹn ọna, rhunmwuda ọni, vbọ ma he kpẹ gbe na, iran keghi fian ebe na gbẹnnẹ ladian kanmwa, erriọ iran vbe ya fian emwi eso kanmwa vbe wẹbsait ọghomwa.
Fil 1:10) Nia, gi ima ziro yan odẹ ne ima gha ya sẹtin ru emwamwa, ne ima mieke na sẹtin gha mu emwi orhiọn ye okaro kevbe odẹ ne ima khian ya sẹtin gha miẹn ere sayọ vbe Baibol na tie.
4 Vbe igiemwi, otu i ghi gbẹn Yearbook of Jehovah’s Witnesses ladian rhunmwuda, emwi ẹwaẹn nibun ladian vbe jw.org® kevbe JW Broadcasting®. Yevbesọni, igbaha vbe ukpo ẹre ebe Owa Ọkhẹ na rhie ye orere kevbe Awake! ghi ladian. Ẹi re te a ru avbe afiwerriẹ na, ne ẹkpotọ kie ne ima ya gha ru ọghe enegbe ima, sokpan, te a ru afiwerriẹ na, ne ima mieke na gha miẹn ẹghẹ nọ somwa ya rhie aro tua emwi orhiọn. (MU EMWI NỌ RU EKPATAKI SẸ YE OKARO
5-6. De ebe eso nọ khẹke ne ima gha zẹ ẹghẹ kọ ya tie?
5 Ọ khẹke ne ima gha zẹ ẹghẹ kọ ne ima ya gha tie Baibol ẹdẹgbegbe. Te otu ghi vbe fiaẹn kanmwa, ako ọghe Evbagbẹn Nọhuanrẹn na tie uzọla uzọla. Vbọzẹe? Ne ima mieke na gha miẹn ẹghẹ ya ru erria yan ako ne ima tiere, ne ima mieke na vbe miẹn ẹghẹ ya gha ru ezanzan. Emwi nọ khẹke ne ima rhie aro tua vbe ima ghaa tie Baibol, ọre ne Ẹmwẹ Osanobua sẹ ima ekhọe, ne asikẹgbe ne ima gu ẹre mwẹ vbe wegbe sayọ, ẹi re ne ima wa khirhi tie ako ne otu mwamwaẹn na tie vbe uzọla uzọla.—Psm 19:14.
6 Ọ wa vbe khẹke ne ima gha mu egbe iko yotọ. Vbe igiemwi, ọ khẹke ne ima gha tie ẹre yotọ, ebe na tie vbe Iruẹmwi E Baibol Ọghe Iko kevbe Ebe Owa Ọkhẹ na tie vbe Iruẹmwi Ebe Owa Ọkhẹ. Ọ vbe khẹke ne ima gha tie Awake! kevbe The Watchtower na rhie ye orere.
7. Vbọzẹe nọ ma na khẹke ne egbe wọọ ima deghẹ ima ma sẹtin gha tie ebe hia ni rre wẹbsait ọghomwa kevbe deghẹ ima ma sẹtin gha ghee vidio hia ni rre JW Broadcasting?
7 Ẹmwata gele nọ wẹẹ ima gha sẹtin tie Baibol, ebe Owa Ọkhẹ, ebe na tie vbe Iruẹmwi E Baibol Ọghe Iko kevbe Awake! Vbọrhirhighayehẹ, ma sẹtin ye gha kha wẹẹ, ọ ye bungbe, rhunmwuda emwi nibun ni rre jw.org kevbe ni rre JW Broadcasting. Gia ru igiemwi yọ vbenian: Vbe owa ulemakhọnkhẹn eso ne a na khiẹn evbare nibun, emwa ni yan rẹn keghi mwamwa evbare eso ye ehe na ka sẹ, ne emwa ni do gha rri evbare vba mieke na rẹn aro evbare na le vba. Iran i sẹtin wa viọ evbare hia ne iran khiẹn ladian ne emwa bẹghe ẹre, emwa ni do gha rri evbare vbe evba i vbe sẹtin danmwẹ evbare hia ne iran khiẹn. Erriọ vbe ye ne ima. Deghẹ ima ma sẹtin tie emwi hia ni rre itanẹt, ma ghẹ gi egbe wọọ ima. Tie ne u gha sẹtin tie, ne u vbe ghee ne u gha sẹtin ghee. Nia, gi ima ziro yan odẹ nọ khẹke ne ima ya gha tie ne egbe ima, ne ima mieke na sẹtin gele miẹn ere vbọ.
ẸRHIỌN ẸRE A LOO YA GBARO KOTỌ TIE EBE!
8. De vbe nọ khẹke ne ima ya gha tie ebe Owa Ọkhẹ yotọ? De ere ne ima gha miẹn vbọ?
8 Na tie ebe kẹkan lughaẹn ne na gbaro kotọ tie ebe vbe odẹ na gha ya sẹtin rẹn otọ re. Ọmwa ghaa gbaro kotọ tie ebe, ẹi wa rhie aro lae kẹkan ra nọ vinnọ ama ye ehe ne ewanniẹn ye. Vbe igiemwi, u gha khian tie ebe Owa Ọkhẹ yotọ, ọ khẹke ne u ka rhie aro la olika ẹmwẹ ọghe ako iruẹmwi ne u khian tie. Vbe iyeke ọni, u ghi tie uhunmwuta kevbe abọ uhunmwuta kẹ kevbe inọta ọghe ogbewerriẹ ni rre ako iruẹmwi ne u tie. U gha ghi ru ena hia nẹ, u ghi do gbaro kotọ tie ako iruẹmwi nii. Zẹvbe ne u ya tie ẹre, rhie aro tua ifiẹmwẹ nọ niania olika ẹmwẹ ni rre dọmwadẹ okhuẹn. Ifiẹmwẹ na, ẹre ọ mobọ re ifiẹmwẹ nokaro vbe okhuẹn. U ghi hia ne u rẹn vbene dọmwadẹ okhuẹn kevbe abọ uhunmwuta ya rhilo ginna uhunmwuta ọghe ako iruẹmwi ne u tie. Gbẹnnẹ ẹmwẹ ne u ma rẹn otọ re kevbe ne u hoo ne u ru ezanzan yi yotọ.
9. (a) Vbọzẹe nọ na khẹke ne ima rhie aro tua ako ọghe Evbagbẹn Nọhuanrẹn ni rre ako iruẹmwi ọghe ebe Owa Ọkhẹ? (b) Zẹvbe nọ rre ebe Jọsua 1:8, de emwi ọvbehe nọ khẹke ne ima gha ru vbe ima ghaa tie Evbagbẹn Nọhuanrẹn?
9 Iruẹmwi Ebe Owa Ọkhẹ keghi ya ima rẹn Jọsua 1:8.
otọ Evbagbẹn Nọhuanrẹn sayọ. Nọnaghiyerriọ, tie ako ọghe Evbagbẹn Nọhuanrẹn ni rrọọ, katekate avbe na sama yi, na tie vbe ako iruẹmwi nii. Zẹvbe ne u ya tie ako ọghe Evbagbẹn Nọhuanrẹn ni rrọọ, hia ne u rẹn vbene ifiẹmwẹ ni rrọọ ya rhilo ginna olika ẹmwẹ ni rre nene okhuẹn. Yevbesọni, rhie ẹghẹ ya ru erria yan ako ọghe Evbagbẹn Nọhuanrẹn ne u tiere kevbe odẹ ne u khian ya gha rhiẹre ye uyinmwẹ vbe arrọọ ruẹ.—Tie10. Zẹvbe nọ rre ebe Hibru 5:14, vbọzẹe nọ na khẹke ne evbibiẹ emọ loo ẹghẹ Iruẹmwi Ẹgbẹe ya maa ivbi iran re, vbe na ya muegbe iko yotọ hẹ kevbe vbe na ya ru ezanzan hẹ?
10 Evbibiẹ emọ keghi hoo ne Ivbi iran gha sọyẹnmwẹ Iruẹmwi Ẹgbẹe. Ọ khẹke ne evbibiẹ emọ gha mwẹ emwi kpataki vbe orhiọn ne iran hoo ne ivbi iran ruẹ vbe Iruẹmwi Ẹgbẹe, vbọrhirhighayehẹ, ọ vbe khẹke ne evbibiẹ emọ gha yerre wẹẹ, ẹi re uzọla uzọla ẹre iran khian ya gha ru emwamwa nọ gbe otiti vbe na ghee ikueta. Ẹgbẹe sẹtin ghee JW Broadcasting nọ ladian uki uki vbe Iruẹmwi Ẹgbẹe, iran sẹtin vbe ru emwamwa ne emwa hia vbuwe ẹgbẹe khian na gha mwẹ obọ. Iran sẹtin gualọ emadogua eso ya bọ emwi nọ ye vbe okọ e Noa. Emwamwa vbenian ma de emwi nọ rhiae, vbọrhirhighayehẹ, ọ khẹke ne evbibiẹ emọ maa ivbi iran re, vbe na ya muegbe iko yotọ hẹ kevbe odẹ na ya ru ezanzan ye inọta eso nọ gha sẹtin de rre vbe owebe. (Tie Hibru 5:14.) Emọ ghaa mu egbe iko yotọ, iran na vbe gha tobọ iran ru ezanzan, ẹre iran khian na gele sẹtin gbehọ kotọ danmwehọ ọta vbe iko kevbe asikoko, iran i khian ghi wa gha rhie aro tua e vidio ọkpa na ghee. Ọ khẹke ne evbibiẹ emọ rẹn vbene Iruẹmwi Ẹgbẹe gha kpẹ sẹ hẹ, ọna ghi hẹnhẹn egbe yan vbene ivbi iran waan sẹ hẹ ra vbene iran mwẹ irẹnmwi sẹ hẹ.
11. Vbọzẹe nọ na khẹke ne ima gha maa emwa ne ima gu tie Baibol vbe na ya ru ezanzan hẹ?
11 Ọ wa vbe khẹke ne ima maa emwa ne ima gu tie Baibol vbe na ya ru ezanzan hẹ. Emwa ne ima da suẹn gha ye Baibol maa re emwi gha vinnọ ama ye ewanniẹn ọghe ebe ne ima gu iran tie ra ebe na tie vbe Iruẹmwi E Baibol Ọghe Iko, ọ keghi sẹ ima ọyẹnmwẹ. Vbọrhirhighayehẹ, ọ khẹke ne iran rẹn vbe na ya ru ezanzan vbe ebe ughughan ne otu gbẹnnẹ ladian. Iran gha gele rẹn vbe na ya ru ezanzan nẹ, ẹi re ẹghẹ hia iran khian ya gha nọ iyobọ vbe obọ etẹn, vbe iran ghaa werriẹ aro daa isievẹn ra vbe emwi gha susu ye iran aro. Adia ne iran miẹn vbe ezanzan ne iran tobọ iran ru ghi ru iyobọ ne iran.
GHA MWẸ EMWI KPATAKI NE U HOO NE U RUẸ VBE ORHIỌN VBE U GHAA TIE EBE
12. De emwi eso nọ khẹke ne ima rhie aro tua vbe ima ghaa tie ne egbe ima?
12 Ọ mwẹ emwa eso ne ẹi zẹdẹ sọyẹnmwẹ ebe na tie. Deghẹ ọmwa vberriọ ẹre u khin ghẹ gi
ẹtin fuẹ. U gha sẹtin gha sọyẹnmwẹ ebe na tie. Ghee emwi eso ni gha ru iyobọ nuẹn: Ya ovbi ẹghẹ kherhe suẹn. Tie ako ne kherhe. Zẹ vbene ẹghẹ ya khian, u ghi fẹko gha rhie ẹghẹ ba re. Gha mwẹ emwi kpataki vbe orhiọn ne u hoo ne u ruẹ vbe u ghaa tie ebe. Gi emwi ne u ruẹ gha si ruẹ kẹ e Jehova. Ọna wa hiunsi. U sẹtin tie ebe eso ne u mieke na sẹtin zẹ ewanniẹn ye inọta ne ọmwa nọ rẹn. U sẹtin vbe ru ezanzan deghẹ ọ mwẹ edanmwẹ eso ne u la gberra.13. (a) Ya unu kaẹn emwi eso ne igbama nọ ye rre owebe gha ru nọ mieke na sẹtin sinmwi oseghe ne imamwaemwi ẹmwata ni rre Baibol. (b) De odẹ ne u gha ya sẹtin lele adia nọ rre ebe Kọlose 4:6?
13 Vbe igiemwi, deghẹ igbama nọ ma he ladian vbe owebe ẹre u khin, a sẹtin miẹn wẹẹ, ihua ne uwa gba rre klasi yaeyi wẹẹ, te emwi hia didaghohi rre. Ọ ghaa yerriọ, ọ ghi gha rre ruẹ orhiọn ne u gi iran rẹn wẹẹ, Osanobua ẹre ọ yi emwi hia. Vbọrhirhighayehẹ, u sẹtin vbe gha roro ẹre wẹẹ, ui miẹn ẹmwẹ agbọn ta nọ gha sẹ iran ekhọe. Ẹghẹ vbenian ẹre ọ khẹke ne u ya ru ezanzan. Emwi eva ẹre ọ khẹke ne u rhie aro tua vbe u ghaa ru ezanzan vbenian: (1) ne emwi ne u khian ruẹ vbọ, ya ruẹ gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe wẹẹ, e Jehova ẹre ọ gele yi emwi hia (2) ne ezanzan nii ya ruẹ fuẹro sayọ, vbe odẹ ne u ya sinmwi oseghe ne imamwaemwi ẹmwata ni rre Baibol. (Rom 1:20,1 Pit 3:15) U sẹtin nọ egbuẹ wẹẹ: Vbọzẹe ne emwa ne ima gba rre klasi na mobọ yayi wẹẹ, te emwi hia didaghohi rre? U ghaa mwẹ ọna vbe orhiọn, u ghi rẹn ayahọmwaehọ nọ gha sẹ iran ekhọe zẹvbe ne u ya ru ezanzan. U gha ghi ru ezanzan nẹ, u ghi do bẹghe ẹre wẹẹ, ẹi wa re emwi nọ lọghọ na sinmwi oseghe ne iyayi ọghomwa. Emwa nibun ni yayi wẹẹ te emwi hia didaghohi rre keghi mwẹ iyayi na rhunmwuda, ọmwa ne iran ghee gidii vbe yaeyi. U gha loo obẹlẹ ọkpa ra eva ya gu ọmwa vberriọ ziro, ọ na gha re ọmwa nọ mwẹ ekhọe ata, nọ gele hoo nọ rẹn ẹmwata nọ rre ẹmwẹ na, ọ wa mu ẹre ekhọe.—Tie Kọlose 4:6.
GHA MWẸ EKHỌE NA YA MWẸ IRẸNMWI SAYỌ
14-16. (a) Deghẹ u ma mobọ rẹn otọ ebe ọkpa vbe Baibol, vbọ khẹke ne u ru? (b) Loo ako ọghe evbagbẹn nọhuanrẹn na sunu yi vbe okhuẹn 16 ya rhan otọ ebe Emọs sayọ. (Ghee ne ẹkpẹti “ Hia Ne U Rẹn Emwa Na Ta Okha Re Vbe Baibol Sayọ.”)
14 Gia kha wẹẹ, vbe iko na khian do vbe ne ẹi khian ghi kpẹ gbe, a gha ziro yan ọkpa vbe usun ebe akhasẹ ne kuẹi, ni rre Baibol, nọ re ọkpa vbe usun ebe Hozia ya fi Malakai. A sẹtin miẹn wẹẹ, u ma mobọ rẹn okha ni rre avbe ebe Baibol na. Vbọ ghi khẹke ne u ru? U ghi ka ya ekhọe hia tie emwi nọ rre ebe nii. De obẹlẹ nọ khẹke ne u loo?
15 Okaro, nọ egbuẹ: ‘Vbia rẹn vbekpae akhasẹ nọ gbẹn ebe na? De aro ọmwa nọ ghaa khin, de ẹvbo nọ ghaa ye, de iwinna nọ ghaa ru?’ U gha rẹn ena hia vbekpae nene akhasẹ, ọ ghi ya ruẹ rẹn evbọzẹe nọ na loo ẹmwẹ eso nọ loo ro kevbe evbọzẹe nọ na loo igiemwi eso nọ loo ro. Zẹvbe ne u ya tie ebe nọ gbẹn, rhie aro tua ifiẹmwẹ eso ni gha gele ya ruẹ rẹn, aro ọmwa ne akhasẹ nii khin.
16 Nogieva, hia ne u rẹn ẹghẹ na ya gbẹn nene ebe. Ọna wa rre “Table of the Books of the Bible” vbe odẹ ufomwẹ ọghe New World Translation of the Holy Scriptures. U sẹtin vbe ya ghee Appendix A6, nọ re ehe ne a na hae ye ugan, ẹghẹ ne avbe ọba ya kha vbe otọ Izrẹl kevbe ẹghẹ ne akhasẹ ughughan ya ru iwinna akhasẹ vbe otọ Izrẹl. Deghẹ ebe akhasẹ ẹre u tie, hia ne u rẹn vbene emwi ghaa ye hẹ vbe ẹghẹ nọ ya gbẹn ebe nii kevbe emwi dan ne irẹn ghaa hoo ne Ivbi Izrẹl dobọ re yi kẹ kevbe emwa ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ ọre. Ne u mieke na sẹtin rẹn ena hia, ọ khẹke ne u vbe ya tie ebe Baibol ọvbehe. Vbe igiemwi, ne u mieke na rẹn vbene emwi gele gha ye hẹ vbe ẹghẹ Emọs ne akhasẹ, ebe 2 Ọba kevbe 2 Krọnikol gha ru iyobọ nuẹn rhunmwuda, vbe New World Translation of the Holy Scriptures, ako eva na sunu yi na rre “marginal Emos 1:1. U sẹtin vbe ya tie ebe Hozia, rhunmwuda ọ khọ wẹẹ, e Hozia ghaa rrọọ vbe ẹghẹ Emọs. Ena hia gha ya ruẹ rẹn vbene emwi ghaa ye hẹ vbe ẹghẹ Emọs.—2 Ọba 14:25-28; 2 Krọ 26:1-15; Hoz 1:1-11; Emọs 1:1.
reference” ra evba gbẹnnẹ ye ugbefẹn ọghe ebeMU UKPA MU UWERHẸN GHEE AYAHỌMWAEHỌ ESO
17-18. Loo igiemwi ni rre okhuẹn eva na ra ọghe obọ ruẹ ya rhan otọ re, evbọzẹe nọ na ru ekpataki na gha mu ukpa mu uwerhẹn ghee ayahọmwaehọ eso vbe a ghaa tie Baibol.
17 Ma ghaa tie Baibol, ọ khẹke ne ima hia ne ima ruẹ emwi ọgbọn. Vbe igiemwi, gia kha wẹẹ, u tie ebe Zẹkaraia uhunmwu ẹnrẹn 12, nọ guan kaẹn uwu e Mẹzaia. (Zẹk 12:10) U ghi tie sẹ uviẹn ọnrẹn 12, u na bẹghe ẹre wẹẹ, igiowa e Natan ẹre ọ khian wa kakabọ khiẹ ye uwu e Mẹzaia. U na ghi gbamẹ sawọn, u na nọ egbuẹ wẹẹ: ‘De vbene ẹmwẹ uwu ọghe Mẹzaia ya kaẹn igiowa e Natan hẹ?’ U na ghi ru agualọ eso ne u mieke na rẹn sayọ. Evba gbẹnnẹ ye ugbefẹn ọghe ebe Zẹkaraia 12:12 nọ re “marginal reference” na ghi rhie ruẹ gha rrie ebe 2 Samuẹl 5:13, 14. Ako na keghi ya ruẹ rẹn wẹẹ, ọkpa vbe usun emọ ikpia ne Devid biẹ ẹre Natan khin. Nogieva na dia ruẹ gha rrie ebe Luk 3:23, 31, nọ ghi ya ruẹ rẹn wẹẹ, uniẹn Natan zẹẹ ẹre Meri, nọ re iye Jesu la rre. (Ya ghee “Joseph, son of Heli,” study note ọghe Luk 3:23.) Ẹi mwẹ ọna ma kpa ruẹ odin rhunmwuda, u ka rẹn wẹẹ, uniẹn e Devid ẹre Jesu khian la rre. (Mat 22:42) Sokpan, emọ ikpia ne Devid mwẹ gberra 20. Ẹi khabe ne Zẹkaraia na ya unu kaan rẹn tara wẹẹ, igiowa ọghe Natan ẹre ọ khian wa mobọ khiẹ ye uwu e Jesu!
18 Gia ghee igiemwi ọvbehe. Vbe ebe Luk 1:32-33, ọ mwẹ emwi ne Gabriẹl ne odibosa tama e Meri vbekpae ọmọ nọ khian biẹ. Ako nii keghi kha wẹẹ: “Irẹn gha khian okpọmwa, a ghi vbe gha tie ẹre Ovbi Osanobua Ne Ọ Yo Sẹ, Nọyaẹnmwa Osanobua gha ma rẹn Ọba zẹvbe ne Devid ne erhae odede vbe gha ye. Irẹn gha rriọba yan ivbi e Jekọb ẹdẹdẹmwẹdẹ.” Ma gha tie ako na, ma sẹtin wa gha rhie aro tua ifiẹmwẹ nokaro ne Gabriẹl tama e Meri, ọni ọre vbe ọ khare wẹẹ, “Ovbi Osanobua Ne Ọ Yo Sẹ” ẹre Jesu khian gha khin. Sokpan, e Gabriẹl vbe kha wẹẹ, Jesu gha kha zẹvbe “Ọba.” De emwi ne Meri ghaa mu roro vbe ọ họn wẹẹ Jesu gha kha zẹvbe ọba? Te Meri ghaa roro ẹre wẹẹ, Jesu ẹre ọ khian rhihe Ọba e Hẹrọd ra, ra ọkpa vbe usun ọba ni khian tota ye ẹkete Hẹrọd ẹre Jesu khin? Deghẹ te Jesu gele khian ọba vbe ẹghẹ nii, ọni rhiema wẹẹ, ukpo nọ yo ẹre Meri gha te wa gha ye, ukpo ọghe iye ọba, kevbe wẹẹ, ẹgbẹe Meri hia ghi do gha yin vbe ẹguae ọba. E Baibol ma kha wẹẹ, e Meri nọ e Gabriẹl ọta vberriọ hiehie, e Baibol ma vbe kha wẹẹ, ọ mwẹ eghẹ ne Meri ya nọ, na mu irẹn ye ukpo nọ yo vbe Arriọba ẹrinmwi, vbene erhuanegbe Jesu eva ru ẹre. (Mat 20:20-23) Ayahọmwaehọ na dọlegbe suigiẹ yọ wẹẹ, ọmwa imuegberriotọ ẹre Meri gele wa khin!
19-20. Zẹvbe nọ rre ebe Jems 1:22-25 kevbe 4:8, de emwi nọ khẹke ne ima gha mwẹ vbe orhiọn vbe ima ghaa tie Baibol kevbe avbe ebe ne otu gbẹnnẹ ladian?
19 Gi ima gha yerre vbe ẹghẹ hia wẹẹ, emwi nọ mobọ ya ima tie Ẹmwẹ Osanobua kevbe avbe ebe ne otu gbẹnnẹ ladian, ọre ne ima mieke na sikẹ e Jehova sayọ. Ma vbe hoo ne ima rẹn asefẹn nọ khẹke ne ima na ru afiwerriẹ vbe arrọọ ọghe ima, ne ima mieke na sẹtin gha ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova. (Tie Jems 1:22-25; 4:8.) Vbene ima te suẹn gha tie ebe, ọ khẹke ne ima nọ e Jehova vbe erhunmwu nọ ya orhiọn nọhuanrẹn dia ima, ne ima mieke na miẹn ere vbe iruẹmwi nii kevbe ne ima sẹtin ru afiwerriẹ nọ khẹke.
20 Ai miẹn ọmwa ne ẹi hoo ne irẹn runagban vbe ugamwẹ e Jehova, nọnaghiyerriọ, gi ima hia vbe odẹ ke odẹ ne ima mieke na ye vbe okpia ne ọsian gie re vbenian: “Te ẹko rhiẹnrhiẹn ọnrẹn ye uhi e Jehova, ọ ghi gha tie ẹre asọn vbe avan. . . . Emwi hia nọ rhie obọ yi ghi dinnodẹ.”—Psm 1:2, 3, NW.
IHUAN 88 Rhie Igiodẹ Mẹ
^ okhuẹn 5 E Jehova keghi kpemehe evbare orhiọn nibun ne ima. Eso keghi re ughe na ghee vbene eso na re ebe na tie kevbe na ru erria yan. Azẹvbiro eso rre ako iruẹmwi na, ni gha ru iyobọ ne ima ya rẹn ebe nọ khẹke ne ima gha tie ne egbe ima kevbe odẹ ne ima khian ya gha miẹn ere vbọ sayọ.
^ okhuẹn 61 EMWI NE AVBE EFOTO NA DEMU: Evbibiẹ emọ gha maa ivbi iran re, vbe na ya muegbe Iruẹmwi Ebe Owa Ọkhẹ yotọ hẹ.
^ okhuẹn 63 EMWI NE AVBE EFOTO NA DEMU: Ọtẹn nokpia gha ru ezanzan ye ebe Emọs. Avbe efoto ni rre iyeke ọtẹn na keghi re emwi ne ọtẹn nokpia na ya aro ekhọe bẹghe, zẹvbe nọ ya ru erria yan ako nọ tie.