1-2. De odẹ eso ne emwa gha ya sẹtin gbe ima ekueku?

 JESU zẹ erre ọkpa ọghe okhuo ọkpa nọ dẹgbẹe nọ ghaa rinmwian ọbuohiẹn ọkpa nọ bu ohiẹn ata ne irẹn. Te erhuanegbe Jesu wa gele rẹn otọ erre ne Jesu zẹ na rhunmwuda te emwa wa gha ya obọ dan mu emwa vbe ẹghẹ nii. (Luk 18:​1-5) Ma tobọ ima wa vbe rẹn otọ erre na, rhunmwuda ọkpa i rrọọ vbe uwu ima na ma he ya obọ dan mu.

² Agbọn ne emwa na roro ẹre wẹẹ, iran maan sẹ emwa ọvbehe, ne emwa na khẹko egbe kevbe ne emwa na ya obọ yẹnyẹn emwa mu otọ ẹre ima ghi sẹ fi, rhunmwuda ọni, ẹ i zẹdẹ kpa ima odin vbe emwa gha ya obọ dan mu ima. (Asan 5:8) Sokpan, ọ sẹtin da ima sẹ ugboloko vbe ọtẹn vbe uwu iko gha ya obọ dan mu ima; ẹmwata nọ rrọọ ọre wẹẹ, ọ wa sunu vberriọ vbe ugbẹnso. Ọghe ne ẹmwata, ẹ i re te etẹn ima wa hoo ne iran si obalọ ye ima egbe. Sokpan emwa ni ma gba ẹre etẹn ima khin. Ma gha miẹn emwi ruẹ vbe emwi ne Jesu ru vba gbe ẹre ekueku. Adeghẹ ima sẹtin zin egbe vbe emwa dan gha gbe ima ekueku, inu ghi nọ ne etẹn ima! Vbọ ye Jehova hẹ vbe emwa gha ya obọ dan mu ima, ọre emwa nẹi gae Jehova nọ ra etẹn vbe uwu iko? Ọ rhie aro sotọ vbe egbe ima, vbe emwi vbenian gha sunu ra?

3. E Jehova rhie aro sotọ vbe egbe ima nọ mieke na rẹn obọ ne emwa ya mu ima ra, vbọzẹ?

³ E Jehova rhie aro sotọ vbe egbe ima nọ mieke na rẹn obọ ne emwa ya mu ima. “E Jehova hoẹmwẹ ibuohiẹn ata.” (Psm 37:28) E Jesu gi ima rẹn wẹẹ, “ẹgiẹgiẹ ẹre [Jehova] khian ya  do bu ohiẹn” ata vbe ẹghẹ nọ khẹke zẹẹ. (Luk 18:​7, 8) Vbe nẹi khian ghi kpẹẹ gbe, e Jehova gha wabọ emwi hia nọ ya ima susẹ, ẹ i khian vbe kue ne ọmwa rhọkpa gbe ima ekueku.​—Psm 72:​1, 2.

4. De vbene Jehova ya ru iyobọ ne ima vbe ẹdẹnẹrẹ?

⁴ Zẹvbe ne ima ya diakhẹ ẹghẹ ne iruemwiẹse khian na miẹn agba dia, e Jehova gha ru iyobọ ne ima ya sẹtin zin egbe vbe emwa ghaa ya obọ dan mu ima. (2 Pit 3:13) E Jehova gi ima rẹn odẹ nọ khẹke ne ima ya yin vbe emwa gha ya obọ dan mu ima. Odẹ ọkpa nọ ya ru ọna, ọre nọ na gi ima rẹn odẹ ne Jesu ya yin vbe emwa ya obọ dan muẹn. Ọ vbe gi ima rẹn emwi eso nọ khẹke ne ima ru vbe emwa gha ya obọ dan mu ima.

LOO ẸWAẸN VBE EMWA GHA YA OBỌ DAN MU RUẸ

5. Vbọzẹ nọ na khẹke ne ima loo ẹwaẹn vbe emwa gha ya obọ dan mu ima?

⁵ Ọ wa da ima vbe emwa gha ya obọ dan mu ima, ọ sẹtin wa vbe ya iro han ima. (Asan 7:7) Eguọmwadia e Jehova eso vbe na ghee Job kevbe Habakọk ni ghaa mwẹ amuẹtinyan, wa vbe werriẹ aro daa egbe emwi vbenian. (Job 6:​2, 3; Hab 1:​1-3) Ẹ i mwẹ ọ ma daa ima vbe emwa gha ya obọ dan mu ima, sokpan te ọ khẹke ne ima loo ẹwaẹn ne ima ghẹ ya yin vbe odẹ nọ ma khẹke.

6. Vbe ima miẹn ruẹ vbe igiemwi ọghe Absalọm? (Vbe ya ghee efoto.)

⁶ Ọmwa gha ya obọ dan mu ima, ma sẹtin wa gha hoo ne ima ru ẹre werriegbe. Sokpan ma gha ru vberriọ, ọ sẹtin zẹ ẹbe. Gi ima guan kaẹn igiemwi ọghe ovbi Ọba ighẹ Devid na tie ẹre Absalọm. Ohu keghi kakabọ muẹn, vbe ọtiọnrẹn ighẹ Amnọn ne iran gba re ovbi erha mu ọtẹn iran nokhuo ighẹ e Tema yagha. Zẹvbe nọ gua Uhi e Mozis ro, te ọ khẹke na gbe Amnọn rua ye emwi nọ ru na. (Lẹv 20:17) A i miẹn ọmwa ne ohu i khian mu ye emwi nọ sunu na, sokpan Absalọm ma gha mwẹ asẹ nọ ya gbe Amnọn rua.​—2 Sam 13:​20-23, 28, 29.

7. De vbe nọ ka gha ye ọsian ọkpa hẹ vbe ọ bẹghe wẹẹ, emwa dan ya obọ dan mu emwa ọvbehe?

⁷ Emwa gha ru emwi nọ ma khẹke, ọ sẹtin wa khọ wẹẹ, a ma rri iran oya yọ, ọna sẹtin ya ima gha roro ẹre deghẹ esa rrọọ ne ima gha ru emwi esi. Gia guan kaẹn ọsian ọkpa, nọ bẹghe ẹre wẹẹ, emwa dan ya obọ dan mu emwa esi, sokpan ọna wa khọ wẹẹ, emwi wa dunna ne iran. Ọ khare wẹẹ, “Erriọ iran ne emwa dan ye. Iran mwẹ emwi ọrhẹnrhẹn te iran ye miẹn nibun ba ẹre.” (Psm 73:12) Emwi nọ bẹghe keghi gbe ẹre orhiọn mu otọ sẹrriọ wẹẹ, ọ ma ghi  yayi we ere rrọọ vbe a ghaa ga e Jehova, ọ na kue kha wẹẹ: “I keghi te gha hia ne I miẹn otọ emwi na, sokpan ọ wa wegbe sẹ mwẹ.” (Psm 73:​14, 16) Uhiẹn ọ na kha wẹẹ: “Iro te han mwẹ nẹ, te iyayi mwẹ khian ghi te wirua.” (Psm 73:2) Egbe emwi vbenian wa vbe sunu daa ọtẹn nokpia ọkpa ne ima gha tie ẹre Alberto.

8. De emwi nọ sunu daa ọtẹn nokpia ọkpa vbe a gbe ẹre ekueku?

⁸ A keghi ba Alberto ifiẹzọ wẹẹ, ọ do igho rhie vbe igho ne etẹn ya ru izọhẹ. Rhunmwuda emwi nọ sunu na, ọ ma ghi gha ga zẹvbe ọdiọn vbe iko, etẹn nibun ni họn vbekpa emwi nọ sunu ma ghi gha rhie ọghọ nọ khẹke nẹẹn. Ọ khare wẹẹ, “Ohu na wa kakabọ gha mu mwẹ, emwi nọ sunu na, na wa vbe gbe mwẹ orhiọn mu otọ.” Ọ keghi gi ohu nọ ghaa muẹn mu idobo ye ugamwẹ nọ ghaa rhie ne Jehova, sẹrriọ wẹẹ, ọ ma yo iko vbe ukpo isẹn gbalaka. Emwi nọ sunu na gi ima rẹn emwi nọ gha sẹtin sunu deghẹ ima ma sẹtin dia egbe ima vbe emwa gha ya obọ dan mu ima.

YA EGBE TAA JESU VBE ODẸ NỌ YA YIN VBE EMWA YA OBỌ DAN MUẸN

9. De emwi eso ne Jesu zin egbe ẹre? (Vbe ya ghee efoto.)

⁹ Igiemwi nọ ghi maan sẹ ẹre Jesu rhie yotọ vbe a ya obọ dan muẹn. Gi ima guan kaẹn obọ  dan ne emwa rẹn vbe uwu ẹgbẹe kevbe emwa ọvbehe ya muẹn. Etiọnrẹn nẹi ga e Jehova keghi kha wẹẹ, ẹrherhe ẹre ma gba, avbe ọkaolotu ugamwẹ keghi ba ẹre ifiẹzọ wẹẹ, orhiọn dan ẹre ọ loo ẹre, ivbiyokuo Rom kegha yae gbogiẹ, iran na ya ugbemwẹ yan rẹn, iran na kue gbe ẹre rua. (Mak 3:​21, 22; 14:55; 15:​16-20, 35-37) Ọrheyerriọ, Jesu keghi zin egbe ena hia, uhiẹn ọ ma ru iran re werriegbe. Vbe ima miẹn ruẹ vbe igiemwi ọghe Jesu?

10. Vbọ ru iyobọ ne Jesu ya sẹtin dia egbe ẹre vbe emwa ya obọ dan muẹn? (1 Pita 2:​21-23)

¹⁰ Tie 1 Pita 2:​21-23. a Igiemwi esi ne Jesu rhie yotọ ẹre ọ khẹke ne ima rhie owẹ lele vbe emwa gha ya obọ dan mu ima. Jesu rẹn ẹghẹ nọ khẹke nọ ya hunwan kevbe ẹghẹ nọ khẹke nọ ya guan. (Mat 26:​62-64) Ẹ i re emwa hia nọ ba ẹre ifiẹzọ ohoghe ẹre ọ zẹ ẹmwẹ wanniẹn. (Mat 11:19) Uhiẹn vbe ọ zẹ ẹmwẹ wanniẹn emwa ni ghaa zẹ ọre kpokpo, ọ ma rhovbiẹ iran ra nọ ya obọ sekhae ne iran. Jesu keghi sẹtin dia egbe ẹre rhunmwuda “ọ keghi sẹ emwi hia rae ye obọ Ọmwa nii, nọ re ọbuohiẹn nẹi bu eku.” Jesu rẹnrẹn wẹẹ, e Jehova bẹghe obọ dan ne emwa ya gha mu irẹn kevbe wẹẹ, ọ gha rria ikhi ne irẹn vbe ẹghẹ nọ khẹke.

11. De ẹghẹ eso nọ khẹke ne ima ya ya ẹwaẹn zẹ ẹmwẹ wanniẹn emwa? (Vbe ya ghee efoto.)

¹¹ Ma gha ya ẹwaẹn zẹ ẹmwẹ wanniẹn emwa vbe iran gha ya obọ dan mu ima, te ima ya egbe taa Jesu. Ugbẹnso emwa sẹtin ru ima emwi nọ ma sẹ emwi, ọ gha sunu vberriọ, ma sẹtin wa rhie aro gberra ẹre. Ra ma sẹtin wa hunwan ne ima ghẹ ya hie erhẹn ye ẹzọ nọ rre otọ. (Asan 3:7; Jems 1:​19, 20) Ugbẹnso, ma sẹtin zẹ ẹmwẹ wanniẹn emwa vbe iran gha ya obọ dan mu ima ra vbe ima ghaa sinmwi  oseghe ne ugamwẹ ẹmwata. (Iwinna 6:​1, 2) Sokpan ma ghi ru ọna vbe odẹ ọghe ọghọ vbe ute.​—1 Pit 3:15. b

12. Vbe ima khian ya rhie ẹre ma we ima sẹ emwi hia rae ye obọ “Ọmwa nii, nọ re ọbuohiẹn nẹi bu eku”?

¹² Vbe na ghee Jesu, ma gha vbe sẹtin sẹ emwi hia rae ye obọ “Ọmwa nii, nọ re ọbuohiẹn nẹi bu eku.” Adeghẹ emwa na ba ima ifiẹzọ ohoghe ra iran na ya obọ dan mu ima, ọ khẹke ne ima gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova rẹn emwi hia nọ sunu. Ọna gha ru iyobọ ne ima ya zin egbe vbe emwa gha ya obọ dan mu ima, rhunmwuda ma rẹnrẹn wẹẹ, e Jehova gha ru iyobọ ne ima vbe ẹghẹ nọ khẹke. Ma gha sẹ emwi hia rae ye obọ e Jehova, ma i khian rhie ẹmwẹ ye ẹko ra ne ima gha mu ohu nai mu yotọ. Adeghẹ ima na gha mu ohu, ma na vbe gha rhie ẹmwẹ ye ẹko, ma i khian gha ghọghọ, ọ sẹtin vbe ya ima khian rree ne Jehova.​—Psm 37:8.

13. Vbọ khian ru iyobọ ne ima ya sẹtin zin egbe vbe emwa gha ru ima khọọ?

¹³ Ọghe ne ẹmwata, ma i khian wa sẹtin wa gha ru emwi nọ gba vbe ẹghẹ hia vbene Jesu ghaa ye. Ugbẹnso, ma sẹtin ru emwi ra ma sẹtin ta ẹmwẹ eso nọ gha ya ima gbe I ma rẹn vbe okiekie. (Jems 3:2) Emwa gha ru ima khọọ, ọ sẹtin si obalọ ye ima egbe, a sẹtin miẹn wẹẹ, obalọ nọ khian si ye ima egbe i khian fo vbe agbọn Esu na. Adeghẹ emwi vbenian sunu daa ruẹ, gha mwẹ ọnrẹn vbe orhiọn wẹẹ, e Jehova rẹn emwi ne u la gberra. Jesu na vbe ya obọ dan mu vbe ọ rre uhunmwu otagbọn wa vbe rẹn emwi ne u la gberra. (Hib 4:​15, 16) Gberra igiemwi esiesi ne Jesu rhie yotọ ne Jehova ya ru iyobọ ne ima, e Jehova vbe gi ima rẹn emwi eso nọ gha ru iyobọ ne ima ya sẹtin zin egbe vbe emwa ghaa ya obọ dan mu ima. Gi ima guan kaẹn ako eva vbe ebe Rom nọ gha sẹtin ru iyobọ ne ima.

“GI OSANOBUA RHIE IZOHU ỌGHẸE MA”

14. Vbe ima khian ya sẹtin “gi Osanobua rhie izohu ọghẹe ma” hẹ? (Rom 12:19)

¹⁴ Tie Rom 12:19. Ukọ ighẹ e Pọl keghi rhie igiọdu ne Ivbi Otu e Kristi ne iran “gi Osanobua rhie izohu ọghẹe ma.” Vbe ima khian ya ru ọna hẹ? Ma ghi zin egbe ne Jehova tobọre zẹ uze ye ẹmwẹ nọ rre otọ. Ọ mwẹ ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre John na ya obọ dan mu, ọtẹn na khare wẹẹ: “Te I wa gha hia ne I dia egbe mwẹ, ne I ghẹ mieke na rhia ikhi ne egbe mwẹ. Ebe Rom 12:19 wa ru iyobọ mẹ ya sẹ emwi hia rae ye obọ e Jehova.”

15. Vbọzẹ nọ na khẹke ne ima sẹ emwi hia rae ye obọ e Jehova?

¹⁵ Ma wa miẹn afiangbe vbe ima gha sẹ emwi hia rae ye obọ e Jehova. Ma gha ru vberriọ, ma i khian gha si osi, ma i khian vbe miẹn ọlọghọmwa nọ gha sẹtin ke ẹre ladian deghẹ ima na tobọ ima zẹ uze ye ẹmwẹ nọ rre otọ. E Jehova we irẹn gha ru iyobọ ne ima. Te ọ yevbe na miẹn wẹẹ, te Jehova khare wẹẹ: “Ọmwa gha ya obọ dan mu ruẹ; ghẹ kpokpo egbe, sẹ emwi hia rae ye obọ mwẹ, I gha zẹ uze yọ.” E Jehova yan rẹn wẹẹ, “I gha ha ẹre werriegbe,” ma gha kọ ọna ye orhiọn, ma ghi mu ẹzọ yotọ, ma ghi gha mwẹ ilẹkẹtin we Jehova gha zẹ uze yọ vbe odẹ nọ ghi maan sẹ. Ọna ọre emwi nọ ru iyobọ ne John ne ima ka guan kaẹn ban. Ọ khare wẹẹ, “Adeghẹ I na dia khẹ e Jehova, odẹ nọ maan sẹ, ẹre ọ khian ya zẹ uze ye ẹmwẹ na.”

“GHA RU EMWI NỌ MAAN, NE U MIEKE NA KHỌNMIOTỌ YAN EMWI DAN”

16-17. De vbene erhunmwu khian ya ru iyobọ nuẹn ya “gha ru emwi nọ maan, ne u mieke na khọnmiotọ yan emwi dan”? (Rom 12:21)

¹⁶ Tie Rom 12:21. E Pọl vbe rhie igiọdu ne Ivbi Otu e Kristi ne iran “gha ru emwi  nọ maan, ne [iran] mieke na khọnmiotọ yan emwi dan.” Vbe Jesu kporhu vbe uhunmwu oke, ọ na kha wẹẹ: “Wa ye gha hoẹmwẹ eghian uwa, ne uwa vbe gha na erhunmwu ne enọ kpokpo uwa.” (Mat 5:44) Ọna ọre emwi ne Jesu wa ru zẹẹ. Ẹ i mwẹ ima ma he muẹn roro oya ne Jesu re vbe ivbiyokuo e Rom kaan rẹn mu erhan irrioya. Ma i khian wa sẹtin rẹn vbene obalọ nọ zin egbe ẹre wegbe sẹ hẹ.

¹⁷ Jesu ma rhunmwuda obọ dan na ya gha muẹn sẹ e Jehova rae. Nọ gha te ya tama Osanobua nọ rri avbe ivbiyokuo nii oya, ọ keghi rinmwian Osanobua wẹẹ: “Evbavba, yabọ iran, rhunmwuda, iran ma rẹn emwi ne iran ru.” (Luk 23:34) Ma ghaa na erhunmwu ne emwa ni ya obọ dan mu ima, ọ gha ru iyobọ ne ima, ne ima ghẹ rhie ẹmwẹ iran ye ẹko, ne ima ghẹ gha mu ohu iran, kevbe ne ima sẹtin do gha ya aro nọ maan ghee iran.

18. De vbene erhunmwu na na ya ru iyobọ ne Alberto kevbe John ya sẹtin zin egbe vbe a ya obọ dan mu iran?

¹⁸ Erhunmwu wa kakabọ ru iyobọ ne etẹn nikpia eva na ka guan kaẹn vbe ako iruẹmwi na, ya sẹtin zin egbe vbe emwa ya obọ dan mu iran. Alberto khare wẹẹ: “I wa gha na erhunmwu ne avbe etẹn ni gbe mwẹ ekueku. Ẹ i re avbiẹ inugba ẹre I rinmwian e Jehova nọ ru iyobọ mẹ ya sẹtin mianmian emwi nọ sunu na.” Ma ghọghọ wẹẹ, Alberto werriegbe suẹn gha ga e Jehova nẹ. E John khare wẹẹ: “Ẹghẹ hia ẹre I ya gha na erhunmwu ne ọtẹn nọ ru mwẹ khọọ. Erhunmwu vbenian keghi ru iyobọ mẹ ya gha ya aro nọ maan ghee ọtẹn na, ne I gha te ya gha bu ohiẹn ọnrẹn. Erhunmwu ne I ghaa na wa vbe mu mwẹ orhiọn sotọ.”

19. De emwi nọ khẹke ne ima ru vbene agbọn Esu na ke sẹ ufomwẹ? (1 Pita 3:​8, 9)

¹⁹ Vbene agbọn Esu na te sẹ ufomwẹ, ẹ i mwẹ emwa ma ya obọ dan mu ima. Vbene emwi rhirhi de hẹ, wa gi ima ye gha rinmwian e Jehova nọ ru iyobọ ne ima. Ọ vbe khẹke ne ima gha ya egbe taa Jesu vbe odẹ nọ ya yin vbe emwa ya obọ dan muẹn, ma ghi vbe hia ne ima gha ya ilele nọ rre Baibol ru emwi. Ma gha ru vberriọ e Jehova gha fiangbe ima.​—Tie 1 Pita 3:​8, 9.