1. Vbọzẹ ne ima na kha wẹẹ, ma gha miẹn emwi ruẹ vbe obọ etẹn ni khian eniwanrẹn nẹ?

 MA HIA wa gualọ ibude nọ gha ru iyobọ ne ima ya ru azẹ ne kpataki vbe ẹdagbọn ima. Avbe ediọn kevbe etẹn ni wẹro gha sẹtin rhie ibude vbenian ne ima. Adeghẹ iran na gha re etẹn ni khian eniwanrẹn nẹ, ọ ma khẹke ne ima gha roro ẹre wẹẹ, ibude ọghe iran i ghi mwẹ esa nọ ye vbe ẹghẹ ne ima ye na. E Jehova hoo ne ima ruẹ emwi vbe obọ iran. Iran ẹre ọ ka sẹ agbọn khẹ ima, iran vbe miẹn emwi nibun nẹ vbe agbọn, iran mwẹ irẹnmwi kevbe ẹwaẹn.​—Job 12:12.

2. De emwi ne ima khian zẹ iro yan vbe ako iruẹmwi na?

² Vbe ẹghẹ Izrẹl nẹdẹ, e Jehova wa loo emwa eso ni khian eniwanrẹn nẹ ya rhie igiọdu ne emwa rẹn, ọ vbe loo iran ya dia emwa rẹn ye odẹ. Vbe igiemwi, ọ loo e Mozis, Devid, kevbe ukọ ighẹ e Jọn. Ẹghẹ ughughan ẹre iran na ya gha rrọọ, vbene emwi ghaa ye vbe ẹghẹ ọghe dọmwadẹ iran wa vbe lughaẹn ne egbe. Ọ ghi bu ẹghẹ ne iran khian ya wu, iran keghi rhie ibude ne eguọmwadia e Jehova nikẹre, eniwanrẹn ẹre iran wa gha khin vbe eke na avbe eguọmwadia e Jehova na ye. Te edọmwadẹ iran wa nianian vbe nọ ru ekpataki sẹ hẹ na gha họn ẹmwẹ ne Osanobua. Jehova keghi gia miẹn wẹẹ, a gbẹnnẹ ẹmwẹ igiọdu ọghe iran ye uwu e Baibol ne ima miẹn ya wan ne egbe. Ọre igbama ma khin ra ma khian enọwanrẹn nẹ, ma gha wa miẹn emwi ruẹ vbe ẹmwẹ ibude ọghe iran. (Rom 15:4; 2 Tim 3:16) Vbe ako iruẹmwi na, ma gha zẹ iro yan ẹmwẹ igiọdu ne dọmwadẹ iran tae kevbe emwi ne ima gha miẹn ruẹ vbọ.

 “WA . . . GHA TỌ”

3. De iwinna eso ne Mozis ru?

³ Ekhọe hia ẹre Mozis wa ya ga e Jehova vbe ẹdagbọn ọnrẹn hia. Akhasẹ kevbe ọbuohiẹn ghaa nọ, ọ su emwa ọghe Osanobua, ọ vbe gbẹn ebe eso vbe Baibol. E Mozis wa vbe miẹn emwi nibun vbe agbọn! Irẹn ẹre ọ su Ivbi Izrẹl ladian vbe otọ Igipt vbe ẹghẹ ne iran na gha re eviẹn, aro ọre wa vbe sẹ iwinna ọyunnuan nibun ne Jehova ru. E Jehova keghi loo ẹre ya gbẹn ebe isẹn nokaro vbe Baibol, kevbe Psalm 90, ọ gha kẹ, irẹn ẹre ọ vbe gbẹn Psalm 91 kevbe ebe Job.

4. De emwa ne Mozis rhie igiọdu na, kevbe wẹẹ, vbọzẹ?

⁴ Vbọ ghi bu ẹghẹ ne Mozis khian ya wu, vbe ọ rre ukpo 120, ọ na ya Ivbi Izrẹl ẹre rre, emwi ne aro iran he sẹ kevbe emwi ne Jehova he ru ne iran. Vbe eso vbe uwu iran rre igbama, aro iran dae, emwi ọyunnuan eso ne Jehova ru kevbe emwi nọ ya aro Ivbi Igipt miẹn. (Ẹks 7:​3, 4) Iran ya owẹ fian Okun Nọ Baa Gberra, aro iran vbe sẹ ọre vbene Jehova ya guọghọ ivbiyokuo ọghe Fero hẹ. (Ẹks 14:​29-31) Iran vbe bẹghe vbene Jehova ya gbogba ga iran kevbe vbe nọ ya gbaroghe iran vbe uwu ato. (Diut 8:​3, 4) Vbe iran khian ghi la otọ na ru eyan rẹn, Mozis keghi loo ẹkpotọ nii ya rhie igiọdu ne iran. a

5. De ilẹkẹtin ne ẹmwẹ igiọdu ne Mozis ta vbe ebe Diuteronomi 30:​19, 20 rhie ne Ivbi Izrẹl?

⁵ De emwi ne Mozis ta? (Tie Diuteronomi 30:​19, 20.) E Mozis keghi gi Ivbi Izrẹl rẹn wẹẹ, afiangbe nibun khẹ iran vbe odaro. E Jehova gha fiangbe iran, iran ghi vbe tọ vbe otọ nọ we irẹn khian mu ne iran. Otọ ne mose mose kevbe nọ maan emwi okọ ẹre ghaa nọ! E Mozis ghi gie vbene otọ nii ye hẹ, ọ na wẹẹ: “Otọ ne avbe okpẹvbo ni kọnkọn kevbe ne emwi ẹfe ye, ne uwa ma bọ . . . . Avbe owa ni rrọọ . . . vuọn ne emwi esiesi ne uwa ma viọ yọ, avbe uhae ne uwa ma fian, deba ugbo azara kevbe ọghe ọliv ne uwa ma kọ.”​—Diut 6:​10, 11.

6. Vbọzẹ ne Osanobua na kue ne agbẹnvbo ọvbehe khọnmiotọ yan Izrẹl?

⁶ E Mozis vbe ya obọ sekhae ne Ivbi Izrẹl. Ọ na gi iran rẹn wẹẹ, adeghẹ iran hoo ne iran tọ vbe otọ ne mose mose nii, te ọ khẹke ne iran họn ẹmwẹ ne Jehova. E Mozis keghi rhie igiọdu ne iran wẹẹ, ne iran gha họn ẹmwẹ ne Jehova, iran ghi vbe gha “ya ẹkoata gu ẹre yin,” odẹ vberriọ, te iran rhie ẹre ma wẹẹ, “arrọọ” ẹre iran zẹ. Sokpan, Ivbi Izrẹl keghi he ẹmwẹ ye Jehova obọ. Rhunmwuda ọni, e Jehova keghi gi Ivbi Asiria kevbe Ivbi e Babilọn khọnmiotọ yan iran, iran na vbe viọ iran gha rrie imu.​—2 Ọba 17:​6-8, 13, 14; 2 Krọ 36:​15-17, 20.

7. Vbe ima miẹn ruẹ vbe ẹmwẹ ne Mozis tae? (Vbe ya ghee efoto.)

⁷ Vbe ima miẹn ruẹ vbe ọna? Ma gha sẹtin gha rrọọ vbe etẹbitẹ deghẹ ima na gha họn ẹmwẹ ne Jehova. Zẹvbe nọ ghaa ye ne Ivbi Izrẹl, kherhe ẹre ọ ghi kẹ ne ima la agbọn ọgbọn ne Osanobua ru eyan rẹn, ẹghẹ nii, uhunmwu otagbọn hia ghi khian e paradais. (Aiz 35:1; Luk 23:43) Esu kevbe ekpayẹ ọre i khian ghi gha rrọọ. (Arhie 20:​2, 3) A i ghi miẹn ugamwẹ ohoghe, amaiwẹ te iran khian gha mu emwa rẹrẹ. (Arhie 17:16) Arriọba emwa nagbọn i khian ghi gha ya obọ yẹnyẹn emwa mu otọ. (Arhie 19:​19, 20) Emwa dan i khian gha rre Paradais. (Psm 37:​10, 11) Vbe Paradais, te emwa hia khian gha lele uhi ọghe Jehova, nọ ya ọmwa mwẹ ọfunmwegbe kevbe akugbe. Emwa ghi hoẹmwẹ egbe, iran ghi vbe gba ẹko egbe. (Aiz 11:9) U miẹn afiangbe nọ khẹ ima vbe odaro! Nọ ghi wa sẹ ehia, ma gha họn ẹmwẹ ne Jehova, ma i khian wa gha rre agbọn na vbe ukpo nibun kẹkan, sokpan  ma ghi gha rrọọ vbe etẹbitẹ.​—Psm 37:29; Jọn 3:16.

8. De vbene eyan ọghe arrọọ ọghe etẹbitẹ ya ru iyobọ ne ọtẹn nokpia ọkpa nọ ga zẹvbe arọndẹ na gie yo isi? (Jud 20, 21)

⁸ Osanobua yan rẹn wẹẹ, irẹn gha ya arrọọ ọghe etẹbitẹ ru ima ẹse, ma gha kọ ọna ye orhiọn, ọ gha ru iyobọ ne ima ya rhikhan mu e Jehova vbe ima gha werriẹ aro daa edanmwẹ nọ rhirhi gha khin. (Tie Jude 20, 21.) Eyan na gha sẹtin ru iyobọ ne ima ya mu uyinmwẹ dan nọ gua ima obọ ro fua. Ọ mwẹ ọtẹn nokpia ọkpa, ukpo nibun ẹre ọ he ye nọ ke ru iwinna arọndẹ na gie yo isi vbe otọ Africa, ọ mwẹ uyinmwẹ nọ ma sẹtin rherhe ban, ọtẹn na khare wẹẹ: “Rhunmwuda ne I na rẹn wẹẹ, arrọọ ọghe etẹbitẹ gha sẹtin la mwẹ ban, I keghi hia vbe odẹ ke odẹ ne I mu uyinmwẹ dan na fua, I na vbe ya ekhọe hia rinmwian e Jehova. E Jehova keghi ru iyobọ mẹ ya sẹtin ban uyinmwẹ dan na.”

“EMWI HIA NE U RU . . . GHA DINNA ODẸ”

9. De ọlọghọmwa eso ne Devid miẹn?

⁹ Ọba nọ ya ekhọe hia gae Jehova ẹre Devid ghaa khin. E Devid ghaa kpee ẹgiọn kpee emaba, ọ gbẹn ekharha, ọkaokuo kevbe akhasẹ ẹre vbe gha nọ. Ọ miẹn ukpokpo nibun. Ukpo nibun ẹre ọ ya gha rhie uhunmwu lẹre khian rhunmwuda Ọba ighẹ e Sọl nọ ghaa khu ẹre khian. Vbe Devid ghi khian ọba nẹ, ọ na vbe dọlegbe gha lẹre khian, rhunmwuda, Absalọm ne ovbi ẹre ghaa hia nọ miẹn ọnrẹn ukpo ọba. Agharhemiẹn we Devid miẹn ọlọghọmwa nibun kevbe wẹẹ, ọ ru abakuru eso, te ọ ye rhikhan mu e Jehova ya sẹ ẹdẹ uwu. E Jehova keghi gie Devid zẹvbe “ọmwa ne ekhọe [irẹn] mu.” Te ọ wa khẹke ne ima lele ibude ọghe Devid!​—Iwinna 13:22; 1 Ọba 15:5.

10. Vbọzẹ ne Devid na rhie ibude ne ovbi ẹre ighẹ Sọlomọn nọ rri ọba lelẹe?

¹⁰ Vbe igiemwi, gi ima guan kaẹn ibude ne Devid rhie ne ovbi ẹre ighẹ Sọlomọn nọ rri ọba lelẹe. E Jehova keghi zẹ Sọlomọn nọ bọ ọgua Osa ne emwa khian na gha rhie ugamwẹ nọhuanrẹn ne irẹn. (1 Krọ 22:5) Iwinna na i re iwinna nọ khẹkhẹ. Gia ghee ibude ne Devid ghi rhie nẹẹn.

11. Zẹvbe nọ rre ebe 1 Ọba 2:​2, 3, de ilẹkẹtin ne Devid rhie ne Sọlomọn, de emwi nọ rhie ẹre ma wẹẹ, ẹmwata ẹre Devid tae? (Vbe ya ghee efoto.)

¹¹ De emwi ne Devid ta? (Tie 1 Ọba 2:​2, 3.) E Devid keghi tama ovbi ẹre wẹẹ, ọ gha họn ẹmwẹ ne Jehova, emwi hia gha dunna nẹẹn. Te emwi gele wa dunna ne Sọlomọn vbe ọwara ukpo nibun. (1 Krọ 29:​23-25) Irẹn ẹre ọ bọ ọgua Osa ne mose mose, ọ vbe gbẹn ebe eso vbe Baibol, vbene ẹmwẹ eso nọ tae na vbe ladian vbe avbe ebe ọvbehe ni rre Baibol. Te a ghaa họn usi ẹre rre rhunmwuda ẹwaẹn kevbe ẹfe nọ ghaa mwẹ. (1 Ọba 4:34) Sokpan zẹvbe ne Devid tae, e Sọlomọn gha họn ẹmwẹ ne Jehova ẹre emwi khian na dunna nẹẹn. Ọ keghi re emwi nọ da ọmwa wẹẹ, ẹdẹ ghi rrie ẹdẹ, e Sọlomọn na suẹn gha ga ẹbọ. Rhunmwuda emwi ne Sọlomọn ru na, e Jehova keghi miẹn ọnrẹn ẹwaẹn nọ rhie nẹẹn, e  Sọlomọn ma ghi sẹtin gha dia emwa ni rre ototọ ọre vbe odẹ nọ khẹke.​—1 Ọba 11:​9, 10; 12:4.

12. Vbe ima miẹn ruẹ vbe ẹmwẹ ne Devid ta?

¹² Vbe ima miẹn ruẹ vbe ọna? Emwi gha dunna ne ima deghẹ ima na gha họn ẹmwẹ ne Jehova. (Psm 1:​1-3) E Jehova ma kha wẹẹ, emwa a gha họn usi ima rre, ra irẹn gha ya ẹfe we ima vbene ọ ru ẹre ne Sọlomọn. Sokpan, adeghẹ ima na họn ẹmwẹ ne Osanobua, ọ gha rhie ẹwaẹn ne ima ya sẹtin gha ru azẹ nọ khẹke. (Itan 2:​6, 7; Jems 1:5) Ilele ni rre Baibol gha sẹtin ru iyobọ ne ima ya ru azẹ nọ khẹke vbe nọ dekaẹn ẹmwẹ iwinna, owebe, emwi ne ima ya sọyẹnmwẹ egbe, kevbe ẹmwẹ igho. Ma ghaa ya avbe ilele na ru emwi, ọ gha ru iyobọ ne ima ya gban egbe ne emwi nọ gha sẹtin ya arrọọ ọghe etẹbitẹ la ima ban. (Itan 2:​10, 11) Ma ghi gha mwẹ avbe ọse ni maan. Ma ghi vbe gha mwẹ oghọghọ vbe ẹgbẹe ọghe ima.

13. Vbọ ru iyobọ ne Carmen ya sẹtin ru azẹ nọ maan vbe ẹdagbọn rẹn?

¹³ Ọtẹn Nokhuo Carmen, nọ rre Mozambique, te gha roro ẹre wẹẹ, irẹn gha yo owebe nọ yo ẹre agbọn khian na maan irẹn. Ọ na ya ruẹ vbene a ya draw e plan ọghe owa kevbe vbene a ya bọ owa hẹ. Ọ khare wẹẹ, “Te emwi ne I ghaa ruẹ wa gha yẹẹ mwẹ, sokpan I ma miẹn ẹghẹ ya gha ru emwi ọvbehe, egbe ghi wa vbe wọọ mwẹ. I ghi wa gha rre esuku ke ẹgogo 7:30 vbe owiẹ ya sẹ ẹgogo 6:00 vbe ota. Te ọ wa gha lọghọ mwẹ ne I sẹtin gha yo iko, I ma ghi vbe sikẹ e Jehova vbe nọ ka ye. I na do bẹghe ẹre wẹẹ, te I ghaa hia ne I ga arowa eva.” (Mat 6:24) Ọ keghi mu ẹmwẹ na ye erhunmwu, ọ na vbe ru ezanzan vbe avbe ebe ọghomwa. Ọ khare wẹẹ: “Ediọn eso kevbe iye mwẹ keghi bu mwẹ ude esi, rhunmwuda ọni, I keghi la hin owebe nii rre, I na ghi rhiegbe ye ugamwẹ ẹghẹ hia. I wa rẹn wẹẹ, azẹ nọ ghi maan sẹ ẹre I ru na, ẹghẹ ọkpa i rrọọ ne I he ya fian obọ re.”

14. De ibude ne Mozis vbe Devid wa mobọ rhie ne emwa?

¹⁴ E Mozis vbe Devid hoẹmwẹ e Jehova, iran wa vbe rẹn wẹẹ, te ọ wa ru ekpataki na gha họn ẹmwẹ nẹẹn. Vbene iran te wu, iran keghi rhie ibude ne emwa ọvbehe, ne iran rhikhan mu e Jehova vbene iran tobọ iran vbe ru ẹre. Iran eva vbe ya obọ sekhae ne emwa ọvbehe wẹẹ, iran gha sẹ e Jehova rae, e Jehova ghi fi iyeke gbe iran kevbe wẹẹ, iran i khian miẹn afiangbe vbe obọ re. Ibude ọghe iran wa mwẹ esa nọ ye ne ima vbe ẹdẹnẹrẹ. Ukpo nibun ghi gberra  nẹ, ọguọmwadia e Jehova ọvbehe na vbe guan kaẹn vbe nọ ru ekpataki sẹ hẹ na gha họn ẹmwẹ ne Jehova.

“EMWI NỌ GHI YA ẸKO RHIẸNRHIẸN MWẸ SẸ ỌNA I RRỌỌ”

15. De emwi eso ne aro ukọ ighẹ e Jọn sẹ?

¹⁵ Ukọ ne Jesu Kristi hoẹmwẹ ọnrẹn ẹre Jọn wa gha khin. (Mat 10:2; Jọn 19:26) E Jọn wa deba Jesu gha kporhu iyẹn nọ maan vbe uwu ẹghẹ ne Jesu ya gha rre uhunmwu otagbọn na, aro ọre sẹ emwi ọyunnuan nibun ne Jesu ru, ọ vbe rhikhan mu Jesu vbe ẹghẹ ne emwi ya wegbe. Ọ ghaa rre evba vbe a gbe Jesu rua, ọ vbe bẹghe Jesu vbe Jesu rhiọ kpaegbe nẹ. Aro ọre vbe dae vbene ibozẹghẹ ọghe Ivbi Otu e Kristi ya gha muan yọ muan yọ, a te miẹn wẹẹ, a kporhu iyẹn nọ maan ma “emwa hia ni rre otagbọn na.”​—Kọl 1:23.

16. De emwa ni he miẹn ere vbe ebe ne Jọn gbẹn?

¹⁶ E Jọn ghi khian ọmaẹn nẹ, ẹkpotọ keghi kie nẹẹn ya gbẹn ebe Arhie Maan. (Arhie 1:1) Ọ vbe gbẹn ebe Jọn, nọ re ọkpa vbe Ebe Enẹ Ni Ta Okha Ọghe Jesu. E Jọn vbe gbẹn ebe eha ọvbehe vbe Baibol. Ọ keghi gbẹn ebe nogieha vbe uwu ebe eha na gie Ovbi Otu e Kristi ọkpa na tie ẹre Geyọs, te Jọn wa rhie Geyọs zẹvbe ọmọ nọ hoẹmwẹ ọnrẹn. (3 Jọn 1) Vbe ẹghẹ na kha na, ẹ i mwẹ e Jọn ma gha mwẹ etẹn nibun nọ rhie re zẹvbe emọ. Emwi ne Jọn gbẹn wa rhie igiọdu ne erhuanegbe Jesu hia, do sẹ egbe ima ni rrọọ vbe ẹdẹnẹrẹ.

17. Zẹvbe nọ rre ebe 3 Jọn 4, de emwi nọ ya e Jọn gha sọyẹnmwẹ?

¹⁷ De emwi ne Jọn gbẹn? (Tie 3 Jọn 4.) E Jọn khare wẹẹ, ọ ya ọyẹnmwẹ sẹ irẹn vbe etẹn gha họn ẹmwẹ ne Osanobua. Vbe ẹghẹ ne Jọn ya gbẹn ebe Jọn nogieha, emwa eso kegha ma emwa imamwaemwi ohoghe, iran na vbe gha si ighaegbe ye uwu iko. Sokpan etẹn eso ye gha “lele odẹ ẹmwata khian.” Iran wa gha họn ẹmwẹ ne Jehova, iran na vbe gha “lele uhi nọ yi.” (2 Jọn 4, 6) Rhunmwuda ne Ivbi Otu e Kristi na na mudia ẹse, te ẹko wa gha rhiẹnrhiẹn e Jọn, erriọ ẹre ẹko vbe gha rhiẹnrhiẹn e Jehova.​—Itan 27:11.

18. Vbe ima miẹn ruẹ vbe emwi ne Jọn gbẹn?

¹⁸ Vbe ima miẹn ruẹ vbe ọna? Ọyẹnmwẹ ẹre ọ khian gha sẹ ima vbe ima gha rhikhan mu e Jehova. (1 Jọn 5:3) Vbe igiemwi, ma gha rẹn wẹẹ, ma ru emwi nọ ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova, ọyẹnmwẹ ghi gha sẹ ima. Ọ keghi ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova deghẹ ima ma de ye edanmwẹ, kevbe deghẹ ima na gha ya uhi ẹre ru emwi. (Itan 23:15) Avbe odibosa ni rre ẹrinmwi wa vbe ghọghọ. (Luk 15:10) Ọ wa vbe sẹ ima ọyẹnmwẹ  vbe etẹn ima gha rhikhan mu e Jehova, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, iran miẹn edanmwẹ. (2 Tẹs 1:4) A gha ghi ho agbọn na bẹkun nẹ, te ọyẹnmwẹ khian gha sẹ ima, rhunmwuda ne ima na sẹtin rhikhan mu e Jehova vbe agbọn Esu na.

19. De vbe nọ ye Ọtẹn Nokhuo Rachel hẹ vbe ọ gha bẹghe alaghodaro ne emwa nọ ma ẹre emwi mwẹ? (Vbe ya ghee efoto.)

¹⁹ Ọ wa vbe sẹ ima ọyẹnmwẹ vbe ima ghaa ma emwa ọvbehe emwi vbekpa e Jehova. Ọtẹn Nokhuo Rachel nọ rre Dominican Republic wa rẹn wẹẹ, egie nọkhua wa nọ, na gha ma emwa ọvbehe emwi vbekpa Osa nai miẹn egbọre ne ima ga. Ọ ghi guan kaẹn emwa ne irẹn he ru iyobọ na ya do rẹn odẹ ẹmwata, ọ na wẹẹ: “Ọyẹnmwẹ nọ sẹ mwẹ i gia gie, vbe emwa ne I ma re emwi gha do hoẹmwẹ e Jehova, iran na vbe mu ẹtin yan rẹn kevbe deghẹ iran na fi werriẹ ne iran mieke na ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova. Ọyẹnmwẹ nọ sẹ mwẹ na, sẹ emwi ke emwi ne I he ru ne I mieke na sẹtin ma iran emwi.”

U GHA MIẸN ERE VBE ẸMWẸ IGIỌDU NE IKPIA NI YA EKHỌE HIA GA E JEHOVA TAE

20. De odẹ eso ne ima ya khọ e Mozis, e Devid, kevbe Jọn?

²⁰ Ẹghẹ ọghe ima lughaẹn ne ẹghẹ e Devid, Mozis kevbe Jọn. Vbene emwi ghaa ye hẹ vbe ẹghẹ nii vbe lughaẹn ne ọghe ima. Sokpan, ọ mwẹ odẹ eso ne ima vbe ya khọ iran. Iran ga Osa ọghe ẹmwata, erriọ ẹre ima vbe ru ẹre. Vbene iran vbe ru ẹre, e Jehova ẹre ima na erhunmwu gie, irẹn ọkpa ẹre ima mu ẹtin yan, adia ọghẹe ẹre ima vbe lele. Ma vbe mwẹ egbe ilẹkẹtin ne iran ghaa mwẹ wẹẹ, Osanobua gha fiangbe emwa hia ni họn ẹmwẹ nẹẹn.

21. De afiangbe ne emwa ni lele ibude ọghe Mozis, Devid kevbe Jọn khian miẹn?

²¹ Uwa gi ima hia ne ima gha lele ibude ọghe avbe ikpia nii, ne ima gha ya ilele ọghe Jehova ru emwi. Ma ghaa ru vberriọ, emwi hia ne ima ru ghi gha dinna odẹ. Ma “gha tọ,” uhiẹn ma ghi gha rrọọ vbe etẹbitẹ! (Diut 30:20) Ma ghi gha ghọghọ rhunmwuda ne ima na ru emwi nọ ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova. Ọ gha san ima ẹse vbe odẹ ne ima ma te ya aro yi.​—Ẹfis 3:20.