Vbene I te tama uwa emwi nọ ghi sunu, gu mwẹ ka tama uwa vbene I ya suẹn iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia.

Ukpo 1942 ẹre a biẹ mwẹ, vbe ẹvbo ọkpa ne mose mose ne amẹ lẹga vbe ẹvbo na tie ẹre Caribbean vbe Curaçao. Iwinna ẹre ọ ya erha mwẹ si gha die ẹvbo na, sokpan ẹvbo na tie ẹre Suriname ẹre ọ ke rre. Ukpo eso vbene a te biẹ mwẹ, ẹre erha mwẹ ya khian Osẹe Jehova, ọ rre usun emwa ni ka dinmwiamẹ zẹvbe Osẹe Jehova vbe Curaçao. a Uzọla uzọla ẹre ọ ya gha gu imẹ vbe etẹn mwẹ ruẹ e Baibol, agharhemiẹn wẹẹ, ọ ma gha khuẹrhẹ nẹẹn, rhunmwuda ma ma gha hoo ne ima gha ruẹ e Baibol. Vbe I ghi rre ukpo 14, ma hia keghi si gha rrie Suriname ne erha mwẹ mieke na sẹtin gha gbaroghe iyẹe nọ khian ọmaẹn nẹ.

Vbe ima ghi sẹ Suriname, I na suẹn gha gu avbe igbama ni rre uwu iko mu obọ, te iran wa rhiegba ye ugamwẹ e Jehova. Iran ya ukpo eso diẹn mwẹ, arọndẹ ọghe ẹghẹ hia ẹre iran vbe gha khin. Iran ghaa guan vbekpa emwi nọ sunu vbe ikporhu vbe ẹrẹna, ẹko ghi wa gha sẹ iran ọyẹnmwẹ. A gha zobọ nẹ vbe iko, mẹ vbe avbe ọse mwẹ ghi suẹn gha ziro vbekpa emwi eso ni rre Baibol, ugbẹnso ibare ẹre ima tota yi vbe ẹghẹ ota, ma ghi gha ghee avbe orhọnmwẹ ni rre orere iso. Avbe ọse mwẹ na, ẹre ọ ru iyobọ mẹ ya rẹn emwi nọ khẹke ne I ya ẹdagbọn mwẹ ru; I na do gha hoo ne I winna ne Jehova. Vbe I ghi rre ukpo 16, I na dinmwiamẹ. I ghi sẹ ukpo 18, I na suẹn iwinna arọndẹ ọghe ẹghẹ hia.

I wa ruẹ emwi nibun vbe I ru iwinna arọndẹ ọghe ẹghẹ hia, avbe emwi ne I ruẹ re na wa ye ru iyobọ mẹ vbe iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia. Vbe igiemwi, emwi nokaro ne I ka wa ruẹ, ọre vbene ọ ru ekpataki sẹ hẹ na gha ma emwa ọvbehe emwi. Vbe I suẹn iwinna arọndẹ, ọ mwẹ ọtẹn nokpia ọkpa nọ re arọndẹ na gie yo isi, na tie ẹre Willem van Seijl nọ wa si mwẹ kẹ egbe. b Ọ keghi ma mwẹ vbene a ya ru iwinna nibun hẹ vbe uwu iko. Vbe ẹghẹ na, I ma  zẹdẹ rẹn wẹẹ emwi nọ ma mwẹ re na, gha wa ru iyobọ mẹ vbe odaro. Ukpo nọ ghi lelẹe, otu na wẹẹ ne I suẹn gha ga zẹvbe arọndẹ ne kpataki. Ke ẹghẹ nii kpa, I na suẹn gha ru iyobọ ne ẹbu na ma he kpasẹ yi nọ gha re iko, nọ rre rain forest vbe Suriname. I wa gbọyẹmwẹ ye emwi ne etẹn nikpia eso, vbe na ghee Ọtẹn Nokpia Willem ma mwẹ re. Te emwi ne iran ma mwẹ re wa rre ye ẹghẹ! Ke ẹghẹ nii kpa, te I wa tama egbe mwẹ wẹẹ, te I khian ya egbe taa igiemwi esi ọghe iran, ne I vbe gha rhie ẹghẹ ya ma emwa ọvbehe emwi.

Emwi ọvbehe ne I vbe ruẹ ọre vbene ọ ru ekpataki sẹ hẹ ne ọmwa gi emwi nọ mwẹ gha sẹ ọre ọkẹn kevbe ne ọmwa gha ru emwi ye uhẹnhẹn. A gha da la uki ọgbọn, mẹ vbe ọtẹn ne ima gba ru iwinna arọndẹ ne kpataki, ghi gba gbẹnnẹ emwi hia ne ima khian loo vbe uki nii yotọ. Iyeke ọni, ọkpa vbe uwu ima ghi gha rrie orere ẹvbo nii, nọ ya dẹlẹ emwi ne ima gualọ rre. Eke ne orere ẹvbo nii ye, wa gha rree. Te ima wa gha ya ẹwaẹn loo igho na ghaa rhie ne ima vbe uki uki, erriọ ima vbe ya gha ya ẹwaẹn loo emwi ne ima dẹlẹ, nẹ ghẹ mieke na rherhe fo. Rhunmwuda, emwi eso ne ima loo gha fo, te ọ lọghọ a ke miẹn ọmwa nọ gha sẹtin ru iyobọ ne ima. I ye rre ọvbokhan vbe I rẹnrẹn wẹẹ, te ọ khẹke ne I gi emwi ne I mwẹ gha sẹ mwẹ ọkẹn kevbe wẹẹ, ọ khẹke ne I gha ru emwi ye uhẹnhẹn, ọna keghi ru iyobọ mẹ ya rhiegba ye ugamwẹ e Jehova vbe ẹdagbọn mwẹ.

Emwi ọvbehe ne I vbe ruẹ, ọre wẹẹ ọ wa biẹ ọmọ esi vba ghaa ma emwa emwi vbe urhuẹvbo ọghe iran. Vbe I waan dee, I keghi ruẹ vbene a ya zẹ urhuẹvbo Dutch, Ebo, Papiamento, kevbe Sranantongo (na vbe tie ẹre Sranan), nọ re ẹvbo na mobọ zẹ vbe Suriname. Sokpan vbe rain forest, I keghi do bẹghe ẹre wẹẹ emwa wa mobọ danmwehọ, deghẹ u na ya urhuẹvbo ne iran zẹ kporhu ma iran. Ọ wa gha lọghọ ne I sẹtin ruẹ avbe urhuẹvbo eso ne iran zẹ, ọkpa vbe usun ẹvbo vberriọ ọre Saramaccan, rhunmwuda ọ mwẹ ẹmwẹ eso ne iran gha ta iran ghi tọn urhu mu, ọ vbe mwẹ eso ne iran gha ta iran ghi gbe urhu kotọ. Vbọrhirhighayehẹ, ẹrhiọn ne I loo wa biẹ ọmọ esi. Vbe ọwara ukpo nibun, ẹi re avbiẹ emwa ẹre I he sẹtin ma emwi rhunmwuda ne I na gua zẹ urhuẹvbo ọghe iran.

Sokpan, ọ ma wa vbe gha khuẹrhẹ mẹ vbe I ruẹ avbe urhuẹvbo na. Vbe igiemwi, ọ mwẹ orhunmwu ọkpa ne I ghaa gu ruẹ e Baibol, nọ zẹ urhuẹvbo Saramaccan. Ọ mwẹ asẹ ọkpa ne ẹko ya gha khia re, I na wẹẹ ne I nọ rẹn vbene emwi ye ẹre hẹ. Sokpan, I ma rẹn wẹẹ emwi ne I nọ rẹn, ọre deghẹ te ọ hanmwa! Emwi ne I nọ rẹn na, wa ya ekhuẹ muẹn. Agharhemiẹn wẹẹ I ru abakuru nibun vbenian, I ma gi egbe wọọ mwẹ, I na ye gha ruẹ urhuẹvbo na.

Vbọ ghi rre ukpo 1970, otu na wẹẹ ne I suẹn iwinna ọgbaroghe ọghe otako. Vbe ukpo nii, I keghi kpee vidio nọ mwẹ uhunmwuta nọ khare wẹẹ, “Visiting the World Headquarters of Jehovah’s Witnesses” ma ẹbu eso na ma he kpasẹ yi nọ gha re iko vbe rain forest. Okọ ọkpa na ya erhan ru, nọ taẹn ẹre imẹ vbe etẹn nikpia eso loo ro, ne ima mieke na sẹtin ya ru iyobọ ne etẹn ni rre evba. Ma keghi muẹn e generator, e fuel, urhukpa, kevbe emwi ne ima khian ya kpee nene vidio ma iran ye uwu okọ nii. Ma ghi sẹ evba nii, ma na suẹn gha viọ avbe emwi na ladian vbe uwu okọ, ma na mu iran gha rrie eke ne ima khian na kpee nene vidio ma iran. I wa ye yerre vbene ẹko ya gha rhiẹnrhiẹn emwa ni rre evba rhunmwuda e vidio na.  I wa ghọghọ ne I na sẹtin ru iyobọ ne emwa ya do rẹn vbekpa e Jehova kevbe otu nọ loo ya dia eguọmwadia ẹre vbe uhunmwu otagbọn na. Ọyẹnmwẹ nọ ghaa sẹ mwẹ i gia gie, zẹvbe ne I ya gha bẹghe vbene etẹn ya gha sikẹ e Jehova sayọ.

Te I wa sẹtin gha ru iwinna mwẹ ẹse rhunmwuda ne I na gha re okhiọnkpa, sokpan I na ye gha hoo ne I ru orọnmwẹ. Ẹre I na ghi gha na erhunmwu ne Jehova ru iyobọ mẹ, ne I miẹn ọmwa, nọ mu egbe nọ khian ya deba mwẹ, vbe iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia ne I ru vbe rain forest, kevbe nọ khian vbe gha ghọghọ vbe iwinna ugamwẹ na agharhemiẹn wẹẹ, ẹi khuẹrhẹ. Vbọ ghi rre odẹ ukpo ọkpa vba, mẹ vbe ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Ethel na suẹn gha si egbe obọ, arọndẹ ne kpataki ghaa nọ, te ọ wa rhie egbe ye iwinna ugamwẹ e Jehova agharhemiẹn wẹẹ, ọ ma gha khuẹrhẹ. Ke egbe ọvbokhan kpa, ẹre igiemwi ọghe uko e Pọl wa ya gha yẹẹ Ethel, ọ na vbe gha hoo nọ rhiegbe ye iwinna ikporhu vbe na ghee Pọl. September 1971 ẹre ima ru orọnmwẹ. Ma eva na ghi suẹn iwinna ọgbaroghe ọghe otako.

Ẹgbẹe ne Ethel ke rre ma mobọ fe, rhunmwuda ọni, ọ ma zẹdẹ lọghọe vbe ima suẹn iwinna ọgbaroghe ọghe otako na vbe rain forest. Vbe igiemwi, ma ma gha silo ihẹ nọ bun gbe, vbe ima gha khian mu otuẹ gie avbe iko ni rre ehe nọ rree vbe rain forest na. Ẹzẹ ẹre ima na gha họ ukpọn, ẹre ima na vbe gha khuẹ. Emwi ke emwi ne emwa ne ima dia owa iran ya rhie ne ima, ẹre ima re. Vbe igiemwi, usun evbare ne iran ghaa rhie ne ima, ọre iguanas, piranhas ra aranmwẹ ne iran rhirhi gbe vbe oha ra vbe ẹzẹ. Ugbẹnso, ma keghi loo ebe ọghẹdẹ ya rri evbare adeghẹ ọkpan i rrọọ. Deghẹ ekuyẹ i rrọọ, ma ghi loo obọ. Mẹ vbe ọvbokhan mwẹ bẹghe ẹre nẹ wẹẹ, rhunmwuda ne ima na koko ga e Jehova, te ima ghi kakabọ sikẹ egbe, erriọ ima vbe ya sikẹ e Jehova. (Asan 4:12) Emwi hia ne ima he ruẹ ke obọ ne ima ya ga e Jehova, ai sẹtin ya igho dẹ ọre!

Ẹghẹ ne ima na gha ke ehe nọ kakabọ wa rree vbe rain forest dee, ẹre emwi ne I guan kaẹn vbe  omuhẹn ban ya sunu. Ma ghi sẹ eke ne amẹ na kakabọ wa lẹẹ, okọ ọghe ima na wa la uwu ẹzẹ, sokpan vbe ọwara ọkpa nii, ọ na dọlegbe ladian. Osa ru ẹse wẹẹ ima yọ e life jacket kevbe wẹẹ, ma ma de fua vbe okọ nii. Sokpan amẹ na wa vuọn uwu okọ. Ẹre ima na ghi suẹn gha filo evbare ne ima viọ ye uwu pot ye uwu ẹzẹ, ma na ghi ya avbe pot nii gha balọ amẹ kua vbe uwu okọ.

Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, ima filo evbare ima kua nẹ, ma na ghi gha gualọ ehẹn ne ima khian gbe vbe ẹzẹ nii. Sokpan, ma ma miẹn ehẹn rhọkpa gbe. Ẹre ima na ghi na erhunmwu gie Jehova nọ kpemehe evbare ẹdẹrriọ ne ima. Vbe ima wa da na erhunmwu nii fo, ọtẹn nokpia ọkpa keghi fi eghọe (hook) ye uwu ẹzẹ, ọ na wa gbe ehẹn ọkpa ne gẹdẹgbẹ. Ehẹn na digba sẹrriọ wẹẹ, ma isẹn ẹre ọ rri ọre vbe asọn nii, ẹko na wa vbe vuọn ima.

Mẹ vbe ọvbokhan mwẹ ghi gbe ukpo isẹn nẹ vbe iwinna ọgbaroghe ọghe otako, ma keghi miẹn afiangbe ne ima ma te ya aro yi vbe obọ e Jehova, ọvbokhan mwẹ keghi do gha hanmwa. I wa ghọghọ vbe I họn iyẹn na, agharhemiẹn wẹẹ, I ma rẹn vbene emwi khian gha ye hẹ vbe odaro. Te imẹ vbe ọvbokhan mwẹ wa gha hoo ne ima ye gha ru iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia khian. Ukpo 1976 ẹre ima biẹ ovbi ima nokpia na tie ẹre Ethniël. Ọ ghi rre ukpo eva vbe ukhiọnmwẹ vba, ma na biẹ ovbi ima ne ukpogieva na tie ẹre Giovanni.

Rhunmwuda wẹẹ etẹn ma gha bun ni ghaa ru iyobọ ne etẹn ni rre Suriname, abotu na wẹẹ ne I ye gha ru iwinna ọgbaroghe ọghe otako, agharhemiẹn wẹẹ ima mwẹ emọ nẹ. Vbe ivbi ima ye kherhe, otu na wẹẹ ne I gha ga vbe otako ne iko i na bun. Ọna keghi kie ẹkpotọ mẹ ya gha ru iwinna ọgbaroghe ọghe otako uzọla eso vbe uki, I ghi ya ẹghẹ nikẹre ya gha ru iwinna arọndẹ vbe iko ne ima na gha ga. I gha khian ya ga vbe iko nọ ma rree gbe, ọvbokhan mwẹ vbe ivbi mwẹ ghi lele mwẹ, sokpan mẹ ọkpa ẹre ọ ghaa yo, vbe I gha khian ya ga vbe avbe iko kevbe asikoko, vbe ehe nọ rree vbe rain forest.

I keghi mwamwa emwi hia ẹse ne I mieke na sẹtin gha ru iwinna hia nọ khẹke ne I ru. Uzọla ọkpa i gberra ne ima ghẹ ru iruẹmwi ẹgbẹe. Ẹghẹ ke ẹghẹ ne I ya mu otuẹ gha rrie ehe nọ rre vbe rain forest, ọvbokhan mwẹ ghi gu ivbi ima ru iruẹmwi ẹgbẹe. Sokpan vbe ẹghẹ nọ bun, te ima wa gha ru emwi kugbe zẹvbe ẹgbẹe. Mẹ vbe ọvbokhan mwẹ vbe ivbi mwẹ wa mobọ gha ladian ya sọyẹnmwẹ egbe, ugbẹnso ma ghi ya gbe game, ugbẹnso ma ghi mu okhian gha rrie eke na na sọyẹnmwẹ egbe ni sikẹ owa ima. Ẹghẹ nibun, I i rherhe vbiẹ rhunmwuda ne I na mu egbe ọta ne I khian ya guan  ra rhunmwuda iwinna ọvbehe ne I khian ru vbe uwu iko. Sokpan ọvbokhan mwẹ ne uwa ighẹ Ethel, wa ya egbe taa igiemwi esi ọghe okhuo ne ebe Itan 31:15 guan kaẹn. Ọ ghi rhiọrre vbene ẹdẹ te gbe, ya mwamwa emwi, ne ima mieke na sẹtin tie ebe ẹdẹ ọghe ẹdẹrriọ kevbe ne ima vbe rri evbare kugbe, a te miẹn wẹẹ ivbi ima kpa gha rrie esuku. I wa kpọnmwẹ e Jehova ye okhuo esi nọ ya ru mwẹ ẹse, nọ wa ru iyobọ mẹ ya ru iwinna hia ne Jehova waa mwẹ re!

Zẹvbe evbibiẹ emọ, te ima wa hia vbene ẹtin ima sẹ, ne ima mieke na sẹtin ru iyobọ ne ivbi ima ne iran mieke na hoẹmwẹ e Jehova kevbe iwinna ikporhu iyẹn nọ maan. Te ima wa gha hoo ne ivbi ima rhiegbe ye iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia, sokpan ma hoo ne iran tobọ iran zẹ ne egbe iran. Ẹghẹ hia ma ya gha tama iran vbekpa oghọghọ na lae miẹn vba gha rhiegbe ye iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia. Te ima wa gha tama iran vbene Jehova ya fiangbe ẹgbẹe ọghe ima hẹ, sokpan ma vbe gha gi iran rẹn wẹẹ, ọ ma vbe gha khuẹrhẹ vbe ugbẹnso. Ma wa vbe hia na miẹn wẹẹ, emwa ni mu ugamwẹ e Jehova karo vbe ẹdagbọn iran, ẹre ivbi ima ghaa gu mu obọ.

E Jehova wa kpemehe emwi hia ne ima gualọ ne ima, nọ ru iyobọ ne ima ya koko ivbi ima ẹse. Te I wa gha hia ne I ru emwi ne I gha sẹtin ru ne I mieke na sẹtin gbaroghe ẹgbẹe mwẹ. Ọ mwẹ emwi kpataki ne I wa ruẹ, vbe ẹghẹ ne imẹ ọkpa na gha ru iwinna arọndẹ ne kpataki vbe rain forest, I keghi do bẹghe vbene ọ ru ekpataki sẹ hẹ ne ọmwa gha khuan khẹ ota. Sokpan, ugbẹnso vbene ima gha hia sẹ, ma i ye miẹn igho ya dẹ emwi hia ne ima gualọ. I wa ya ekhọe hia yayi wẹẹ, e Jehova ẹre ọ wa ru iyobọ ne ima vbe ẹghẹ nii. Vbe igiemwi, te a wa gha khọn okuo vbe Suriname vbe ukpo 1980 ya sẹ ukpo 1990. Vbe ẹghẹ ne I kha na, te ọ wa gha lọghọ ne ima sẹtin miẹn emwi ne ima gualọ. Sokpan, e Jehova ma sẹ ima rae, te ọ wa kpemehe emwi ne ima gualọ ne ima.​—Mat 6:32.

Ke ẹghẹ gha dee, ọ ma he mwẹ ẹghẹ ọkpa ne Jehova he ya sẹ ima rae, te ọ wa kpemehe emwi hia ne ima gualọ ne ima, ọ na vbe ya ima gha mwẹ isọkẹn kevbe oghọghọ. Te ivbi ima wa ya ima ghọghọ, ma wa kpọnmwẹ e Jehova ne ima na sẹtin koko iran ne iran do gha gae. Ẹko wa sẹ ima ọyẹnmwẹ wẹẹ, ivbi ima nikpia eva ru iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia. Ethniël vbe Giovanni yo owebe ne otu ru emwamwa rẹn nẹ, abotu nọ rre Suriname ẹre iran eva kevbe ọvbokhan iran ghi na ga nian.

Mẹ vbe ọvbokhan mwẹ ne uwa khian ọmaẹn nẹ nian, sokpan te ima wa ye rhiegba ye iwinna ugamwẹ e Jehova zẹvbe arọndẹ ne kpataki. Uhiẹn, ma rhiegbe ye iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia sẹrriọ wẹẹ, I ma he ye ruẹ vbene a ya khuẹ vbe ẹzẹ hẹ! I i zẹdẹ gbe ima rẹn hiehie, rhunmwuda I rẹnrẹn wẹẹ emwi nọ ghi maan sẹ ne I he ya ẹdagbọn mwẹ ru, ọre ne I na ya ẹdagbọn mwẹ ga e Jehova vbe I ye re igbama.