1. De emwi nọ maan ne igbama eso he ru?

 ẸI RE avbiẹ igbama ẹre ọ dinmwiamẹ vbe ukpo ukpo. Ọkpa vbe uwu iran ẹre uwẹ khin ra? Deghẹ erriọ nọ, etẹn hia ghọghọ nuẹn, ẹko wa vbe rhiẹnrhiẹn e Jehova! (Itan 27:11) Muẹn roro emwi eso ne u he ru. Vbe igiemwi, u ruẹ e Baibol nẹ ẹsẹsẹmwẹse, ọ gha kẹ ukpo nibun ẹre u ya ruẹ ọre. Emwi ne u ruẹ re, vbe ya ruẹ rẹn wẹẹ, Ẹmwẹ Osanobua ẹre Baibol gele khin. Yevbesọni, u na ghi do rẹn ọmwa nọ yan e Baibol, u na vbe do hoẹmwẹ ọnrẹn. Ahoẹmwọmwa ne u mwẹ ne Jehova na ghi do wegbe sẹrriọ wẹẹ, u na ya egbe fiohan nẹẹn, u na vbe dinmwiamẹ. Emwi nọ maan ẹre u wa ru na!

2. Vbe ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na?

 ² Vbene u te dinmwiamẹ, ẹi mwẹ u ma miẹn edanmwẹ eso nọ rhie ẹre ma deghẹ u gele mwẹ ẹkoata daa e Jehova. Sokpan zẹvbe ne u ya waan, te u khian ye gha miẹn edanmwẹ. E Setan gha hia nọ mu idobo yọ ruẹ egbe ne u ghẹ ghi hoẹmwẹ e Jehova kevbe ne u ghẹ ghi gae. (Ẹfis 4:14) Ghẹ zẹdẹ kie ẹkpotọ nẹẹn. Vbọ khian ru iyobọ nuẹn ya gha ya ẹkoata ga e Jehova kevbe ne u sẹtin muẹn sẹ, eyan ne u yan rẹn vbe ẹdẹ ne u ya egbuẹ fiohan nẹẹn? Ọ khẹke ne u ye gha hia ne u gha “mwẹ alaghodaro” zẹvbe Ovbiotu e Kristi. (Hib 6:1) Sokpan, vbua khian ya ru ọna hẹ?

3. De emwi nọ khẹke ne Ivbiotu e Kristi hia ru, vbe iran gha dinmwiamẹ nẹ?

³ Ọ khẹke ne ima hia lele ibude ne ukọ e Pọl rhie ne Ivbiotu e Kristi ni rre Ẹfisọs, vbe ima gha dinmwiamẹ nẹ. Ọ na wẹẹ ne  iran “khian ikpia ni sẹ ihe okpia” zẹvbe Ivbiotu e Kristi. (Ẹfis 4:13) Ọni nọ wẹẹ, ne iran ye gha mwẹ alaghodaro. Nọnaghiyerriọ, te Pọl ya odẹ ne ima ya mwẹ alaghodaro zẹvbe Ivbiotu e Kristi ya gie odẹ ne ọmọ ya waan. Te evbibiẹ emọ wa hoẹmwẹ ọmọ ne iran da biẹ, erriọ iran vbe ya ẹre hio. Sokpan te ọmọ nii gha waan, ẹi khian sẹtin wa gha re ọvbokhan vbe ẹdẹdẹmwẹdẹ. Vbene ẹghẹ ya khian, ẹi khian ghi gha “ru emwi ọvbokhan.” (1 Kọr 13:11) Erriọ Ivbiotu e Kristi vbe ye. Ma gha dinmwiamẹ nẹ, ọ khẹke ne ima ye gha mwẹ alaghodaro. Gi ima guan kaẹn emwi eso nọ gha ru iyobọ ne ima.

4. De emwi nọ khian ru iyobọ ne ima ya gha mwẹ alaghodaro? Rhan otọ re. (Filipai 1:9)

⁴ Gi ahoẹmwọmwa ne u mwẹ ne Jehova gha wegbe yọ. U ka hoẹmwẹ e Jehova nẹ ẹsẹse, sokpan te ọ khẹke ne ahoẹmwọmwa ne u mwẹ nẹẹn ye gha wegbe yọ. Odẹ vbo? Ukọ e Pọl gi ima rẹn odẹ ọkpa ne ima gha ya sẹtin ru ọna vbe ebe Filipai 1:9. (Tie ẹre.) E Pọl keghi na erhunmwu wẹẹ ne ahoẹmwọmwa ọghe Ivbiotu e Kristi ni rre Filipai gha “waan yọ ghee odaro ghee odaro.” Vbọ khian ya ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ ne Jehova gha wegbe yọ? Ọ khẹke ne ima hia ne ima gha mwẹ “irẹnmwi ẹmwata kevbe iro nọ gbae.” Zẹvbe ne ima ya rẹn e Jehova, ma ghi do gha hoẹmwẹ ọnrẹn, odẹ nọ ya ru emwi ghi do gha yẹẹ ima. Ma ghi gha hoo ne ima gha ru emwi nọ yẹẹ ọre, ma ghi vbe gha lẹẹ ne emwi ke emwi nọ sọnnọ ọnrẹn. Ma ghi vbe hia ne ima rẹn emwi ne Jehova hoo ne ima ru, kevbe vbene ima khian ya ru ẹre hẹ.

5-6. Vbọ khian ya ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ ne Jehova gha wegbe yọ? Rhan otọ re.

⁵ Vbene Erhae ya ru emwi, erriọ Jesu wa ya ru emwi zẹẹ, rhunmwuda ọni deghẹ ima hoo ne ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ ne Jehova gha wegbe yọ, te ọ khẹke ne ima rẹn aro ọmwa ne Jesu khin. (Hib 1:3) Odẹ nọ maan sẹ ne ima gha ya sẹtin rẹn e Jesu, ọre deghẹ ima na gha tie Ebe Enẹ Ni Ta Okha Ọghe Jesu. Deghẹ u ma he suẹn gha tie Baibol vbe ẹdẹgbegbe, hia ne u suẹn nian. Zẹvbe ne u ya tie avbe ebe na, hia ne u rẹn aro ọmwa ne Jesu khin. Ọmwa nọ gia sikẹ ẹre Jesu ghaa khin; te ọ wa gha ya obọ esi mu ibiẹka. (Mak 10:​13-16) Te orhiọn avbe erhuanegbe ẹre wa gha sotọ vbe eke nọ ye; iran i mu ohan ne iran ya ta emwi nọ rre iran ekhọe. (Mat 16:22) Odẹ vbenian ẹre Jesu ya ya egbe taa Erhae. Ọmwa nọ vbe gia sikẹ ẹre Jehova khin. Ma ghaa na erhunmwu, ma gha sẹtin fannọ otọ ẹko ima ma rẹn. Ma mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ ẹi khian gbe ima okan. Ọ hoẹmwẹ ima, ọ vbe gbaroghe ima.​—1 Pit 5:7.

⁶ Te Jesu wa gha mwẹ ẹnina daa emwa. Ukọ ighẹ Matiu khare wẹẹ: “Vbe ọ ghi bẹghe emwa ni gbẹbu, ọ na gha tohan iran, rhunmwuda, te iran yevbe ohuan na zẹ ọre ohian, nọ hẹ yo hẹ rre, nẹi mwẹ nọ su ẹre.” (Mat 9:36) E Jehova vbe vbo? E Jesu khare wẹẹ: “Erriọ vbe ye, Erha mwẹ nọ rre ẹrinmwi i zẹdẹ hoo ne ọkpa vbe iran ne giẹrẹ na fuan.” (Mat 18:14) Te ọna wa fu ima ẹko rre! Zẹvbe ne ima ya ruẹ vbekpa e Jesu, erriọ ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ ne Jehova ya wegbe yọ.

7. U ghaa gu etẹn ni mudia ẹse mu obọ, vbọ khian ya ru iyobọ nuẹn hẹ?

⁷ Deghẹ u na hia ne u kakabọ rẹn etẹn ni mudia ẹse vbe uwu iko, ọ gha ru iyobọ nuẹn, ne ahoẹmwọmwa ne u mwẹ ne iran gha wegbe yọ, u ghi vbe gha mwẹ alaghodaro. Gbarokotọ ne u mieke na bẹghe vbene iran sọyẹnmwẹ hẹ. Iran i gbe I ma rẹn rhunmwuda ne iran na ga e Jehova. Wẹẹ ne iran tama ruẹ emwi ne iran he miẹn vbe agbọn kevbe afiangbe ne iran he miẹn ke obọ ne iran ya suẹn gha ga e Jehova. U ghaa mwẹ emwi kpataki ne u khian ru, tama iran ne iran rhie ibude nuẹn. Yerre wẹẹ, “emwa ni gu ọmwa zẹ iro ghaa bun, ẹkun ghi sotọ.”​—Itan 11:14.

8. De emwi ne u gha ru adeghẹ u na gha gbe awawẹ vbekpa imamwaemwi eso ni rre Baibol?

 ⁸ Ghẹ gha gbe awawẹ. Zẹvbe ne ima tae ban vbe  okhuẹn 2, e Setan gha hia nọ ru emwi nọ gha si ruẹ ghee iyeke vbe ugamwẹ e Jehova. Odẹ ọkpa nọ gha ya ru ọna ọre wẹẹ, ọ sẹtin hia nọ ya ruẹ gha roro ẹre wẹẹ, imamwaemwi eso ni rre Baibol ma gba. Vbe igiemwi, emwa eso sẹtin hia ne iran ya ruẹ gha roro ẹre wẹẹ, te emwi hia wa de rre vbe udemwurri. Vbe u ye kherhe, a sẹtin miẹn wẹẹ, u ma gha roro emwi ghee odọ, sokpan vbe u ghi waan nẹ nian, te iran ghi ma ruẹ re vbe owa ebe. U sẹtin do gha roro ẹre wẹẹ, ẹmwata ẹre avbe ọmamwaemwi ruẹ ta. A sẹtin miẹn wẹẹ avbe ọmamwaemwi ruẹ ma he tobọ iran gualọ otọ re deghẹ Ayi gele rrọọ nọ yi emwi hia. Ghẹ mianmian emwi nọ rre ebe Itan 18:​17, nọ khare wẹẹ: “Ọmwa nọ ka gui vbe iko, ọ ghi yevbe na miẹn wẹẹ irẹn ẹre ọ rria ase, ọmwa ne iran gba gui ke nọ rẹn ọta.” Ne u gha te ya yaeyi, emwi hia ne iran ma ruẹ re vbe owa ebe, ọ khẹke ne u rhie ẹghẹ ya gha tie Ẹmwẹ Osanobua, ne u mieke na rẹn ẹmwata nọ rrọọ. Loo avbe ebe ọghomwa ya ru ezanzan. Hia ne u mu ẹmwẹ na ma etẹn ni ka yayi wẹẹ, te emwi hia de rre vbe udemwurri. U ghi nọ iran emwi nọ ya iran do yayi wẹẹ, Ayi rrọọ nọ yi emwi hia. U gha ru vberriọ, ọ gha ru iyobọ nuẹn ya rẹn ẹmwata nọ rrọọ.

9. Vbua miẹn ruẹ vbe okha ọghe Melissa?

⁹ Ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Melissa, keghi ru ezanzan, nọ mieke na rẹn deghẹ Ayi rrọọ nọ yi emwi hia, ọna wa gele ru iyobọ nẹẹn. b Ọ khare wẹẹ: “Avbe ọmamwaemwi ghaa ma ima re wẹẹ, te emwi hia de rre vbe udemwurri vbe owa ebe, iran ghi tae vbe odẹ nọ gha ya emwa gha roro ẹre wẹẹ ẹmwata nọ. Sokpan vbe okaro, I ma te gha hoo ne I ru emwi nọ gha ru iyobọ mẹ ya rẹn ẹmwata nọ rrọọ. Te I ghaa si egbe rhunmwuda, I ma hoo ne I do miẹn vbe okiekie wẹẹ, ẹmwata ẹre avbe ọmamwaemwi na ta. Sokpan e Jehova i hoo ne ima gha ga irẹn vbene ima ma na gele gualọ otọ re deghẹ irẹn ẹre ọ yi emwi hia. Rhunmwuda ọni, I na ghi suẹn gha ru ezanzan. I na tie ebe na tie ẹre Is There a Creator Who Cares About You? kevbe brochure na tie ẹre Was Life Created? kevbe The Origin of Life​—Five Questions Worth Asking. Avbe ebe na gele wa ru iyobọ mẹ. Akpawẹ I rẹnrẹn, I ghẹ te zẹdẹ si egbe vbe okaro.”

10-11. De emwi nọ gha ru iyobọ nuẹn ne u mieke na sẹtin gban egbe ne uyinmwẹ esakan? (1 Tẹsalonaika 4:​3, 4)

 ¹⁰ Gha lẹẹ ne uyinmwẹ dan. Ọmwa ghaa waan dee, egbe ghi gha ru ẹre rhiorhiorhio, ọ sẹtin gha hoo nọ ru emwi ọdọ vbe amwẹ. Ọna ọre emwi ne Setan wa gualọ zẹẹ. De emwi nọ gha ru iyobọ nuẹn ne u ghẹ de ye ifi na? (Tie 1 Tẹsalonaika 4:​3, 4.) Fannọ otọ ẹko ruẹ ma e Jehova vbe u ghaa na erhunmwu. Tama rẹn vbene ọ gele ye ruẹ hẹ, u ghi tama rẹn nọ ru iyobọ nuẹn. (Mat 6:13) Ghẹ mianmian wẹẹ, e Jehova hoo nọ ru iyobọ nuẹn, ẹi khian ya aro dan ghee ruẹ. (Psm 103:​13, 14) Ẹmwẹ Osanobua gha vbe sẹtin ru iyobọ nuẹn. E Melissa na ka guan kaẹn sin, wa hia vbe odẹ ke odẹ ne iziro dan la hin irẹn ekhọe rre. Ọ khare wẹẹ: “E Baibol ne I ghaa tie wa ru iyobọ mẹ. Ọ kegha ye mwẹ ẹre rre wẹẹ, ọghe Jehova ẹre I khin kevbe wẹẹ, I hoo ne I ya ẹdagbọn mwẹ gae.”​—Psm 119:9.

¹¹ Gualọ iyobọ vbe obọ emwa ọvbehe. Tama evbibiẹ ruẹ emwi ne u la gberra. Ẹi wa khuẹrhẹ na sẹtin ta emwi vbenian ma evbibiẹ ọmwa, sokpan ọ khẹke ne u ru vberriọ. E Melissa khare wẹẹ: “I na na erhunmwu ne Jehova rhie udinmwẹ mẹ, ẹre I na ghi ta ọlọghọmwa ne I ye ma erha mwẹ. Iyeke ọni, orhiọn mwẹ na sotọ. I rẹnrẹn wẹẹ, te Jehova khian wa gha ya mwẹ hio.”

12. Vbua khian ya rẹn emwi nọ khẹke ya ru?

¹² Gha ya ilele ni rre Baibol ru emwi. Zẹvbe ne u ya waan, ẹi re evbibiẹ ruẹ ẹre ọ khian ghi gha tama ruẹ emwi ne u gha ru. Sokpan ọvbokhan ẹre u ye khin vbe eke ne evbibiẹ ruẹ ye, ọ ye mwẹ emwi nibun nọ khẹke ne u rẹn. Sokpan vbọ khian ru iyobọ nuẹn, ne u ghẹ mieke na ru emwi nọ gha ya ruẹ khian rree ne Jehova? (Itan 22:3) Ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Kari, keghi ta emwi nọ ru iyobọ nẹẹn ya sẹtin ru emwi nọ khẹke. Ọ keghi do bẹghe ẹre wẹẹ, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, e Baibol ma wa gbe uhi ye emwi eso, Ovbiotu e Kristi nọ mudia ẹse gha ye rẹn emwi nọ khẹke nọ ru. Ọ khare wẹẹ: “Vbọ gberra uhi ni rre uwu e Baibol, ọ vbe khẹke ne I rẹn aro ne Jehova ya ghee emwi.” Vbe u ghaa tie Baibol, u ghi nọ egbuẹ wẹẹ: ‘De emwi ne ako ne I tie re na, ma mwẹ re vbekpa aro ne Jehova ya ghee emwi? Ilele eso rrọọ nọ gha ru iyobọ mẹ ya gha ru emwi nọ yẹẹ e Jehova ra? Deghẹ erriọ nọ, de afiangbe ne I khian miẹn vbe I gha zẹ owẹ lelẹe?’ (Psm 19:7; Aiz 48:​17, 18) Ma ghaa tie Baibol, ma na vbe gha muẹn roro avbe ilele ni rre uwu ẹre, ọ gha ru iyobọ ne ima ya gha ru emwi nọ ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova. Zẹvbe ne u ya mwẹ alaghodaro, u gha do bẹghe ẹre wẹẹ, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, e Baibol ma wa gbe uhi ye emwi eso, u gha ye sẹtin rẹn emwi ne Jehova hoo ne u ru.

13. De iyobọ ne avbe ọse ni maan gha sẹtin ru nuẹn? (Itan 13:20)

¹³ Gha gu emwa ni hoẹmwẹ e Jehova ru ọse. Zẹvbe ne ima ka tae sin, avbe ọse ne u gu mu obọ gha sẹtin ya ruẹ gha mwẹ alaghodaro zẹvbe Ovbiotu e Kristi. (Tie Itan 13:20.) Ọ mwẹ ẹghẹ ne ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Sara ma ya gha ghọghọ. Sokpan, ọ mwẹ emwi nọ ru iyobọ nẹẹn. Ọ khare wẹẹ: “I na do gha mwẹ avbe ọse ni maan, ọni ọre emwi ne I wa gha gualọ zẹẹ. Ọ mwẹ ọtẹn nokhuo ọkpa ne imẹ vbe ọre gba gha ruẹ ebe Owa Ọkhẹ. I mwẹ ọse ọvbehe nọ vbe ru iyobọ mẹ ya gha zẹ ewanniẹn vbe iko. Rhunmwuda iyobọ ne avbe ọse mwẹ ru mẹ, I ma ghi gha ya e Baibol na tie kevbe erhunmwu na na rhẹghẹrẹ. I na do gha sikẹ e Jehova sayọ, ẹre I na ghi dọlegbe do gha sọyẹnmwẹ.”

14. De vbene Julien ya zẹ ọse ni maan hẹ?

¹⁴ Vbua khian ya gu emwa ni gha sẹtin ru iyobọ nuẹn ya gha mwẹ uyinmwẹ esi, ru ọse? E Julien, nọ ghi re ọkpa vbe ediọn vbe iko nian, khare wẹẹ: “Vbe I ye kherhe, ikporhu na yo wa  kakabọ ru iyobọ mẹ ya gha gu etẹn ru ọse, ọse ni maan ẹre iran wa gha khin. Te etẹn na wa rhiegba ye ikporhu, te iran wa ru iyobọ mẹ ya gha sọyẹnmwẹ iwinna ikporhu. Ẹre I na ghi wẹẹ I gha rhiegbe ye iwinna ugamwẹ vbe odaro. I na do bẹghe ẹre wẹẹ, emwi nọ si ẹre ne I ma na gha mwẹ ọse nọ maan nibun, ọre wẹẹ, emwa ne ima gba re ihe egbe ọkpa ẹre I ghaa gu ru ọse. Vbene ẹghẹ ya khian, I na do zẹ ọse ni maan nibun vbe Bẹtẹl. Uyinmwẹ esi ọghe iran wa kakabọ ru iyobọ mẹ ya gha ru azẹ nọ khẹke vbọ gha de ọghe emwi ne I ya sọyẹnmwẹ egbe, ọna wa ya mwẹ sikẹ e Jehova.”

15. De ibude ne Pọl rhie ne Timoti vbe nọ dekaẹn ọse na gu mu obọ? (2 Timoti 2:​20-22)

¹⁵ De emwi nọ khẹke ne u ru deghẹ u na bẹghe ẹre wẹẹ, ọse ruẹ vbe uwu iko i ru iyobọ nuẹn ya sikẹ e Jehova? E Pọl rẹnrẹn wẹẹ, ọ mwẹ etẹn eso ni ghaa rre uwu iko vbe ẹghẹ nẹdẹ, ni ma gha mwẹ uyinmwẹ esi, ọni ẹre ọ si ẹre nọ na tama e Timoti nọ gban egbe ne iran. (Tie 2 Timoti 2:​20-22.) Uyi nọkhua ẹre a mu ye ima egbe, ne ima na re ọsie Jehova. Ma gha rẹn ẹgbo ne ima la ma ke do khian ọsie Jehova, ima i khian gi ọmwa rhọkpa ya ima khian rree nẹẹn.​—Psm 26:4.

16. De okhuo nọ khẹke ne u fian ne egbuẹ?

¹⁶ Fian okhuo nọ maan ne egbuẹ. Okhuo nọ gha ya ruẹ gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe, kevbe nọ gha ya ruẹ gha mwẹ alaghodaro zẹvbe Ovbiotu e Kristi, ẹre ọ khẹke ne u fian ne egbuẹ. (Ẹfis 3:16) Vbe igiemwi, u sẹtin hia ne u gha tie Baibol vbe ẹdẹgbegbe. (Psm 1:​2, 3) Hia ne u gha na erhunmwu vbe ẹghẹ hia, u vbe gha fannọ otọ ẹko ruẹ ma e Jehova. Ọ khẹke ne u gha begbe vbọ gha de ọghe emwi ne u ya sọyẹnmwẹ egbe kevbe vbene u ya loo ẹghẹ ruẹ hẹ. (Ẹfis 5:​15, 16) E Jehova gha bẹghe ẹre wẹẹ, u hia vbene ẹtin ruẹ sẹ ne u mieke na gha mwẹ alaghodaro, ẹko ghi gha rhiẹnrhiẹn ọnrẹn.

17. De afiangbe na miẹn vba ghaa ru iyobọ ne emwa ọvbehe?

¹⁷ U ghaa ru iyobọ ne emwa ọvbehe u ghi gha mwẹ alaghodaro zẹvbe Ovbiotu e Kristi, rhunmwuda e Jesu khare wẹẹ: “Na gha rhie ne emwa ọvbehe, ẹre oghọghọ ye sẹ na gha ghee emwa ọvbehe obọ.” (Iwinna 20:35) U gha wa miẹn afiangbe nibun, deghẹ u na gha loo ẹghẹ ruẹ kevbe ẹtin ruẹ ya ru iyobọ ne emwa  ọvbehe. Vbe igiemwi, u sẹtin hia ne u gha ru iyobọ ne etẹn ni khian eniwanrẹn nẹ ra etẹn ni khuọnmwi ni rre iko ne u ye. U sẹtin gu iran yo ẹki, u sẹtin vbe ma iran vbene a ya loo efoni ra e kọmputa hẹ. Adeghẹ ọtẹn nokpia ẹre u khin, u sẹtin hia ne u gha mwẹ alaghodaro, ne u mieke na do gha ga zẹvbe ọguọmwadia iwinna, odẹ vberriọ, u ghi sẹtin gha ru iyobọ ne etẹn. (Fil 2:4) Te u vbe rhie ẹre ma wẹẹ, u hoẹmwẹ emwa ọvbehe deghẹ u na gha kporhu ma iran. (Mat 9:​36, 37) Fian okhuo ne egbuẹ wẹẹ, u gha rhie egbe ye iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia deghẹ ẹkpotọ na kie nuẹn.

18. U gha rhie egbe ye iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia, vbọ khian ya ru iyobọ nuẹn ya sikẹ e Jehova sayọ hẹ?

¹⁸ Iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia gha ya ruẹ sikẹ e Jehova sayọ. U ghaa re arọndẹ ọghe ẹghẹ hia, ẹkpotọ sẹtin kie nuẹn ya yo Owebe Ọghe Etẹn Ni Kporhu Iyẹn Nọ Maan Ọghe Arriọba (SKE). Ẹkpotọ sẹtin kie nuẹn ya ga vbe Bẹtẹl, u sẹtin vbe deba etẹn ni bọlọ owa ugamwẹ. Ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Kaitlyn, nọ re arọndẹ khare wẹẹ: “Emwi ọkpa nọ ru iyobọ mẹ vbe I ghi dinmwiamẹ nẹ, ọre ne I na gha gu etẹn ni mudia ẹse winna vbe ikporhu; ọna wa ru iyobọ mẹ ya sikẹ e Jehova sayọ. Igiemwi esi ọghe iran keghi ru iyobọ mẹ ya gha tie Baibol vbe ẹghẹ hia, ọ vbe ru iyobọ mẹ ya gha re ọmwa nọ gua ma emwa emwi.”

19. De afiangbe ne u khian miẹn deghẹ u na gha hia ne u gha mwẹ alaghodaro?

¹⁹ U gha wa miẹn afiangbe nibun, deghẹ u na gha hia ne u gha mwẹ alaghodaro zẹvbe Ovbiotu e Kristi. U i khian loo ẹghẹ igbama ruẹ ya gha ru emwi nẹi mwẹ esa. (1 Jọn 2:17) U i khian miẹn ọbalọ nọ kẹrikian vbe ọmwa gha ru azẹ nọ ma khẹke. Nọghayayerriọ, emwi ghi dunna nuẹn, u ghi vbe gha mwẹ ọyẹnmwẹ nọ sotọ ẹko. (Itan 16:3) Uyinmwẹ esi ruẹ ghi ru iyobọ ne etẹn ne uwa gba ga, ke igbama kevbe eniwanrẹn. (1 Tim 4:12) Nọ ghi wa sẹ ehia, orhiọn ruẹ ghi sotọ, rhunmwuda ne u na ru emwi nọ ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova kevbe rhunmwuda ne u na re ọsiọre.​—Itan 23:​15, 16.