Vbe nọ dekaan ọna, te ọ khẹke ne dọmwadẹ Ivbiotu e Kristi ni ru orọnmwẹ nẹ, mu ukpa mu uwerhẹn ghee ẹre deghẹ ọ gu ilele Baibol ro, ne iran mieke na ru atamuolọyan nọ gha ya iran gha mwẹ ekhọe ọguọmwaziro nọ hianrẹn vbe odaro Osanobua.

“Wa ghi biẹlẹ emọ nibun.” Ọna ọre iyi ne Osanobua yi ne Adam kevbe Ivi, ẹre ọ vbe yi ne Noa vbe ẹgbẹe ọre vbe iyeke urhọmwẹ amẹ ọghe ọgbagbọn. (Gẹn. 1:28; 9:1) E Baibol ma kha wẹẹ te ọ khẹke ne Ivbiotu e Kristi gha lele iyi nii. Nọnaghiyerriọ, dọmwadẹ Ivbiotu e Kristi ni ru orọnmwẹ nẹ, ẹre ọ gha ru atamuolọyan nọ dekaan obẹlẹ ne iran gha loo ne iran ghẹ biẹlẹ bun gbe ra ẹghẹ ne iran hoo ne iran ya suẹn gha biẹlẹ emọ. De emwi eso ne iran gha ka ziro yan?

Te ọ khẹke ne azẹ ne Ivbiotu e Kristi rhirhi ru vbe nọ dekaan emwamwa na, hẹnhẹn egbe yan ilele ni rre Baibol. Ọna ẹre ọ zẹe nọ ma na khẹke ne Ivbiotu e Kristi gha kpannọ ẹko rhunmwuda iran hoo ne iran fian emọ na biẹlẹ kanmwa. Te ọmwa nọ mema kpannọ ẹko rraa uhi nọ rre Baibol nọ dekaan arrọọ kevbe wẹẹ, ọmwa vberriọ ma ya aro nọ ghaan ghee arrọọ. Nọnaghiyerriọ, Ovbiotu e Kristi gha gheghe kpannọ ẹko, ọni rhiema wẹẹ te ọ gbe ọmwa rua. (Ẹks. 20:13; 21:22, 23; Psm. 139:16; Jer. 1:5) Ọ gele khẹke ne Ivbiotu e Kristi gha loo IUD, nọ re evba ziẹn ye uviẹn nọ rrie ako ọmọ ne okhuo ghẹ mieke na gha hanmwa ra?

E Watchtower ọghe May 15, 1979 ipapa 30-31 ka guan kaẹn ẹmwẹ na. Evba ziẹn ye uviẹn nọ rrie ako ọmọ ne okhuo ghẹ mieke na gha hanmwa, ne a miẹn vbe ẹghẹ nii, keghi re ne a ya araba ru. E Watchtower nii keghi kha wẹẹ, a ma wa rẹn otọ re fo vbene IUD ọghe araba ya winna hẹ. Sokpan emwa nibun nii rri egie ebe khare wẹẹ, te evba ziẹn ye uviẹn nọ rrie ako ọmọ ne a ya araba ru, degue uviẹn ne eku la sẹ ehe ne ekẹn ye vbuwe egbe okhuo. Adeghẹ eku ma sẹtin sẹ ehe ne ekẹn ye vbuwe egbe okhuo, okhuo i sẹtin suẹn gha hanmwa.

 Ọrheyerriọ, osẹ rhiẹre ma wẹẹ, ugbẹnso, eku ye sẹ ehe ne ekẹn ye vbuwe egbe okhuo. Ọ gha sunu vbenian, ọmọ ghi suẹn gha waan vbe ehe nọ ma khẹke, ọni ọre vbe uviẹn ne ekẹn la sẹ ako ọmọ. Ọmọ nọ da suẹn gha waan na, sẹtin gberra ghee ako ọmọ. Ọ ghaa yerriọ, evba ziẹn ye uviẹn nọ rrie ako ọmọ ne okhuo ghẹ mieke na gha hanmwa, ghi rhia ekẹn ọmọ nọ te waan dee nii rua. Emwi vbenian gha sunu, ọ yevbe ne a kpannọ ẹko. Vbe ufomwẹ ọghe uhunmwuta na, e Watchtower nii keghi kha wẹẹ: “Ọ khẹke ne Ovbiotu e Kristi nọ mwẹ ẹkoata mu ukpa mu uwerhẹn ghee ẹmwẹ na, deghẹ evba ziẹn ye uviẹn nọ rrie ako ọmọ ne okhuo ghẹ mieke na hanmwa biẹ nọ loo, gu ilele ọghe Baibol ro kevbe deghẹ ọ rhiẹre ma wẹẹ, ọ ya aro nọ ghaan ghee arrọọ.”—Psm. 36:9.

Alaghodaro rhọkpa he rhiegbe ma vbe irẹnmwi ọghe avbe umẹwaẹn kevbe avbe ọbo ebo, ke ne a ya gbẹn e Watchtower na ladian vbe 1979 ra?

Aro eva ọghe evba ziẹn ye uviẹn nọ rrie ako ọmọ ne okhuo ghẹ mieke na gha hanmwa ọ he ladian ke ẹghẹ nii gha dee. Ọkpa vbọ keghi re ọghe oze, nọ wa gha rre atẹ vbe United States vbe ukpo 1988. Nogieva keghi re ọghe “hormone” nọ ladian vbe ukpo 2001. De vbene ena ya winna hẹ?

Ọghe Oze: Ze vbene a ka rhan otọ re ban, evba ziẹn ye uviẹn nọ rrie ako ọmọ ne okhuo ghẹ mieke na hanmwa biẹ keghi mu eku rhia, ọ vbe degue uviẹn ne eku la sẹ ehe ne ekẹn ye vbe egbe okhuo. Ọghe oze na keghi ya eku khian amẹ amẹ. * Yevbesọni, ọ vbe fi uviẹn nọ rrie ako ọmọ werriẹ.

Ọghe Hormone: Te ọna yevbe na ghee ikpẹ ukhunmwu ne ikhuo minọ re, ne iran ghẹ mieke na gha hanmwa. Zẹ vbene Osanobua ya mwamwaẹn, uki uki, ọ mwẹ ẹghẹ ne ekẹn ọmọ ya ladian vbe egbe ikhuo, sokpan evba ziẹn ye uviẹn nọ rrie ako ọmọ ne a guan kaẹn na, keghi fi emwamwa nii werriẹ. Ọ gha sẹ ako ọmọ ọghe ikhuo eso, ekẹn ọmọ nii i ghi sẹtin ladian vbe egbe iran. Deghẹ ekẹn ọmọ ma ladian, okhuo i sẹtin gha hanmwa. Yevbesọni, te evba ziẹn ye uviẹn nọ rrie ako ọmọ ne a guan kaẹn na, ya uviẹn nii wẹnrẹn sayọ. * Ọ vbe yae kii ighẹ emwi nọ yevbe ori nọ rre uviẹn nọ rrie ako ọmọ, odẹ vberriọ, ọ ghi degue uviẹn nii nọ rrie ako ọmọ ne eku ghẹ sẹtin sẹ evba.

Zẹ vbene a nanaẹn dee sin, ma bẹghe ẹre wẹẹ, te IUD fi uviẹn nọ rrie ako ọmọ werriẹ. Ugbẹnso, a sẹtin miẹn wẹẹ ekẹn ọmọ ladian vbe egbe okhuo, ekẹn ọmọ nii sẹtin suẹn gha waan deghẹ eku na vba re. Ekẹn ọmọ nọ suẹn gha waan na, sẹtin la ako ọmọ. Ọ gha laọ, ekẹn ọmọ nọ te waan dee ghi rhia, rhunmwuda afiwerriẹ nọ ghi rre evba. Ọ gha sunu vbenian, ọni rhiema wẹẹ, te a kpannọ ẹko nii. Vbọrhirhighayehe, emwi vbenian i rherhe sunu. Ọ vbe zẹdia sunu daa ikhuo ni minọ ikpẹ ukhunmwu re, ne iran ghẹ mieke na gha hanmwa.

Nọnaghiyerriọ, ọmwa rhọkpa i wa sẹtin ya obọ sudu tae wẹẹ, okhuo i ghi sẹtin hanmwa deghẹ ọ na gha loo evba ziẹn ye uviẹn nọ rrie ako ọmọ ọghe oze ra ọghe “hormone.” Vbọrhirhighayehẹ, ọ lọghọ okhuo ke do gha hanmwa deghẹ ọ na loo obẹlẹ rhọkpa ne a guan kaẹn sin.

Ivbiotu e Kristi ni ru orọnmwẹ nẹ ni hoo ne iran loo obẹlẹ rhọkpa ne a he guan kaẹn sin, sẹtin muẹn ma ọbo ebo nọ gbegba, nọ mieke na rhie ibude nọ khẹke ne iran. Ọdọ vbe amwẹ ẹre ọ khian tobọ iran ru azẹ ne egbe iran. Ọ ma khẹke ne iran kue ne ọbo ebo ra ọmwa ọvbehe tama iran emwi ne iran gha ru. (Rom 14:12; Gal. 6:4, 5) Atamuolọyan ne ọdọ vbe amwẹ gha tobọ iran ru nọ. Te ọ khẹke ne azẹ ke azẹ ne iran ru, gha ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova, ọ vbe ya iran gha mwẹ ekhọe ọguọmwaziro nọ hianrẹn vbe odaro ọre.—Yae taa 1 Timoti 1:18, 19; 2 Timoti 1:3.