1-2. Zẹvbe nọ rre Matiu 5:11, NW, vbọ khẹke ne ima gha ru vbe ima ghaa werriẹ aro daa edanmwẹ?

JESU tama erhuanegbe ẹre wẹẹ, te iran khian gha mwẹ oghọghọ nọ sẹ otọ ẹko. Sokpan ọ vbe kha wẹẹ, emwa ni hoẹmwẹ irẹn gha miẹn edanmwẹ nibun. (Mat 10:22, 23; Luk 6:20-23) Ọ wa sẹ ima ọyẹnmwẹ ne ima na re erhuanegbe Kristi. Sokpan vbọ ye ima hẹ, deghẹ emwa ima vbuwe ẹgbẹe ra arriọba na gha zẹ ima kpokpo, ra deghẹ emwa ne ima gba winna ra ne ima gba yo owebe na gha kpikpi ima ne ima gha mwẹ obọ vbe uyinmwẹ dan? Ma ghaa mu ena hia roro, osi sẹtin gha si ima.

² Emwa nibun ma yayi wẹẹ, ọmwa nọ werriẹ aro daa ukpokpo gha sẹtin gha sọyẹnmwẹ. Sokpan ọni ọre emwi ne Baibol wẹẹ ne ima gha ru. Vbe igiemwi, e Jems gi ima rẹn wẹẹ, ne ima gha te ya gha gbe ọsumẹ segbe vbe ima ghaa rre uwu ọlọghọmwa, ọ khẹke ne ima gha sọyẹnmwẹ. (Jems 1:2, NW, 12) Jesu tobọre vbe kha wẹẹ, ne ima gha sọyẹnmwẹ uhiẹn vbe emwa ghaa zẹ ima kpokpo. (Tie Matiu 5:11, NW.) Vbọ khian ya ima gha sọyẹnmwẹ, vbe ima ghaa rre uwu ọlọghọmwa? Ibude ni rre elẹta ne Jems gbẹn gie etẹn ni ghaa rrọọ vbe orre nokaro gha wa ru iyobọ ne ima. Nia, gi ima ka ziro yan avbe isievẹn ne etẹn nii werriẹ aro daa.

3. Vbọ sunu vbe Jems da khian ọrhuanegbe Jesu?

³ Vbe ọtiẹn Jesu ighẹ e Jems da khian ọrhuanegbe Jesu, a keghi suẹn gha zẹ Ivbiotu e Kristi ni ghaa rre Jerusalẹm kpokpo. (Iwinna 1:14; 5:17, 18) Vbe a ghi gbe Stivin rua, Ivbiotu e Kristi nibun na lẹẹ hin e Jerusalẹm rre, iran “keghi zagha lele iwewe Judia kevbe Sameria hia,” eso na kue lẹẹ gha rrie Saiprọs kevbe Antiọk, agharhemiẹn wẹẹ ẹvbo eva na, kakabọ rree ne Jerusalẹm. (Iwinna 7:58–8:1; 11:19) Ọ ma gha khuẹrhẹ ne iran vbe ẹghẹ nii. Ọrheyerriọ, iran na ye gha kporhu vbe ehe ne iran rhirhi sẹ, iko nibun na do gha rre  ikinkin ne arriọba e Rom kha yan. (1 Pit 1:1) Sokpan isievẹn ọvbehe ni wegbe ye gha rrọọ ne iran werriẹ aro daa.

4. De isievẹn ọvbehe ne etẹn ni ghaa rrọọ vbe orre nokaro werriẹ aro daa?

⁴ Ivbiotu e Kristi ni ghaa rrọọ vbe orre nokaro wa werriẹ aro daa isievẹn nibun. Vbe igiemwi, vbe odẹ ukpo 50 C.E., Ọgbaisi ọghe Rom na tie ẹre Klọdiọs na wẹẹ ne Ivbi e Ju hia kpa hin e Rom rre. Rhunmwuda ọni, Ivbi e Ju ni re Ivbiotu e Kristi na ghi kpa sẹ owa iran rae gha rrie ehe ọvbehe. (Iwinna 18:1-3) Vbe ukọ e Pọl ghi guan kaẹn isievẹn ne etẹn werriẹ aro daa vbe elẹta nọ gbẹn vbe odẹ ukpo 61 C.E., ọ na wẹẹ, a zan iran vbe idagbo, a mu iran ye eghan, a vbe fu iran emwi viọ. (Hib 10:32-34) Etẹn vbe werriẹ aro daa isievẹn ne emwa ọvbehe vbe gha werriẹ aro daa, vbe na ghee emianmwẹ kevbe ogue.—Rom 15:26; Fil 2:25-27.

5. De avbe inọta ne ima khian ziro yan?

⁵ Vbe ẹghẹ ne Jems ya gbẹn elẹta ọghẹe vbene ọ te sẹ 62 C.E., te ọ wa rẹn ọlọghọmwa ughughan ne etẹn ghaa werriẹ aro daa. E Jehova ẹre ọ dia e Jems ya gbẹn ẹmwẹ ibude gie etẹn ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nii, ne iran mieke na gha sọyẹnmwẹ, uhiẹn vbe iran rre uwu ibavbaro. Gia ziro yan elẹta ne Jems gbẹn, ne ima rhie ewanniẹn ye avbe inọta na: De aro ọyẹnmwẹ ne Jems ghaa guan kaẹn? De emwi nọ gha sẹtin ya Ovbiotu e Kristi khian nẹi ghi sọyẹnmwẹ? De vbene ẹwaẹn, amuẹtinyan kevbe udinmwẹ khian ya ru iyobọ ne ima ya gha sọyẹnmwẹ, vbe ima ghaa werriẹ aro daa ọlọghọmwa nọ rhirhi gha khin?

6. Zẹvbe nọ rre Luk 6:22, 23, vbọ ya ima sọyẹnmwẹ vbe ẹghẹ edanmwẹ?

⁶ Emwa sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, deghẹ egbe na rran iran, iran na fe ya obọ mu iso kevbe deghẹ ọfunmwegbe na gha rre ẹgbẹe ọghe iran, ẹre iran khian na sẹtin gha sọyẹnmwẹ. Sokpan  ọyẹnmwẹ ne Jems ghaa guan kaẹn, keghi re ọkpa vbuwe avbe akpa ne orhiọn nọhuanrẹn ya ọmwa mwẹ; ọyẹnmwẹ na ma hẹnhẹn egbe yan emwi nọ sunu vbe arrọọ ọghe ima, ọ maan ra ọ khọọ. (Gal 5:22) Ovbiotu e Kristi gha rẹn wẹẹ, irẹn ru emwi nọ ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova kevbe wẹẹ, irẹn lele igiemwi ọghe Jesu, ọ keghi yae sọyẹnmwẹ. (Tie Luk 6:22, 23; Kọl 1:10, 11) A gha sẹtin ya ọyẹnmwẹ na, gie erhẹn nọ baa vbuwe urhukpa ebo; ọ gha khọnrẹn ne amẹ gha rhọọ ra ne ẹhoho gha hoho, ẹi dọyọ, rhunmwuda ọgọ nọ degue ẹre. Erriọ vbe ye, ọ gha khọnrẹn ne ima gha khuọnmwi, ra ima ma miẹn igho loo somwa, ra emwa ima vbuwe ẹgbẹe ra emwa ọvbehe ta ima ọtagiẹ, ra iran zẹ ima kpokpo, te ima ye sọyẹnmwẹ. Uhiẹn, ẹghẹ ne emwa ya zẹ ima kpokpo ne iran mieke na gbe orhiọn ye ima iwu, ẹre ima na sọyẹnmwẹ sẹ. Ukpokpo ne ima werriẹ aro daa rhunmwuda amuẹtinyan ọghe ima, so igiẹ yọ wẹẹ, ma ẹre ọ gele re Ivbiotu e Kristi ọghe ẹmwata. (Mat 10:22; 24:9; Jọn 15:20) Ẹi khabe ne Jems na kha wẹẹ: “Wa gi ẹre gha sẹ uwa ọyẹnmwẹ etẹn mwẹ, vbe uwa ghaa werriẹ aro daa edanmwẹ ughughan.”—Jems 1:2, NW.

7-8. De iyobọ ne edanmwẹ ye ne amuẹtinyan ọghe ima?

⁷ E Jems vbe ya unu kaẹn emwi ọvbehe nọ zẹe ighẹ Ivbiotu e Kristi mu egbe ne iran ya werriẹ aro daa edanmwẹ nọ wegbe. Ọ khare wẹẹ: “Uwa gha sẹtin ya egbe miẹn edanmwẹ vberriọ, emwi ne a lae miẹn ọrọre ẹbo izinegbe.” (Jems 1:3) Te edanmwẹ yevbe erhẹn ne ogiogun ya ranran ematọn nọ khian ya ru agbada. Agbada nii gha ladian nẹ vbuwe erhẹn, ọ na vbe worua nẹ, ọ ghi do kakabọ wegbe. Erriọ vbe ye, ma gha sẹtin la edanmwẹ gberra, amuẹtinyan ọghe ima ghi do kakabọ wegbe. Ẹi khabe ne Jems na wẹẹ: “Wa ghi gia miẹn wẹẹ, te uwa wa mwẹ izinegbe nii sẹ ota, . . . ne uwa miẹn ehe na gha re nọ fo na.” (Jems 1:4) Ma gha bẹghe ẹre wẹẹ te edanmwẹ ne ima werriẹ aro daa ya amuẹtinyan ọghe ima wegbe sayọ, ọ gha ru iyobọ ne ima ya sẹtin zin egbe vbene ima na ye sọyẹnmwẹ.

⁸ Vbe elẹta ne Jems gbẹn, ọ keghi ya unu kaẹn isievẹn eso nọ gha sẹtin ya ima khian nẹi ghi sọyẹnmwẹ. De avbe isievẹn nọ sunu yi? Vbe ima khian ya sẹtin la iran gberra hẹ?

9. Vbọzẹe ne ima na gualọ ẹwaẹn?

⁹ Isievẹn: Emwi gha sunsun ye ima aro. Ma ghaa rre uwu ibavbaro, ma keghi hoo ne ima ru emwi nọ gha ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova, nọ gha rhie igiọdu ne etẹn, kevbe nọ gha ru iyobọ ne ima ya sẹtin da imudiase ọghe ima yi. (Jer 10:23, NW ) Sokpan ma keghi gualọ ẹwaẹn, ne ima mieke na rẹn emwi ne ima gha ru kevbe ẹmwẹ ne ima gha ta, vbe emwa ghaa gbe ima odan. Adeghẹ ima ma rẹn owẹ nọ khẹke ne ima zẹ, orhiọn sẹtin gbe ye ima iwu, ẹghẹ nii, ma ghi do khian ọmwa nẹi ghi sọyẹnmwẹ.

10. De emwi ne ebe Jems 1:5 wẹẹ ne ima gha ru, ne ima mieke na gha mwẹ ẹwaẹn?

¹⁰ Evbọ gha ru iyobọ ne ima: Rinmwian e Jehova  nọ rhie ẹwaẹn nuẹn. Ma ghaa hoo ne ima sẹtin zin egbe edanmwẹ ne ima werriẹ aro daa vbene ima na ye sọyẹnmwẹ, ọ khẹke ne ima rinmwian e Jehova, nọ rhie ẹwaẹn ne ima ya sẹtin ru azẹ nọ maan. (Tie Jems 1:5.) Sokpan vbọ khẹke ne ima ru deghẹ e Jehova ma wa họn erhunmwu ima vbobọvbobọ? E Jems wẹẹ, ne ima ‘ye gha’ nọ Osanobua. E Jehova i mu ohu yọ deghẹ ima na nọ rẹn inugba nọ khin nọ rhie ẹwaẹn ne ima. Ẹi vbe yae gbe ima okan. Ma gha rinmwian e Jehova nọ rhie ẹwaẹn ne ima ya sẹtin zin egbe edanmwẹ ne ima werriẹ aro daa, ọ ghi rhie ẹre ne ima “ọwọrhọwọrhọ.” (Psm 25:12, 13) Ọ rẹn ọlọghọmwa ne ima la gberra, ọ wa vbe dae, erriọ ẹre ọ vbe ya mu egbe nọ ya ru iyobọ ne ima. Ọna wa ya ima sọyẹnmwẹ! Sokpan, de vbene Jehova ghi ya rhie ẹwaẹn ne ima?

11. De emwi ọvbehe ne ima gha ru, ne ima mieke na gha mwẹ ẹwaẹn?

¹¹ E Jehova keghi loo e Baibol ya rhie ẹwaẹn ne ima. (Itan 2:6) Nọnaghiyerriọ, ma ghaa hoo ne ima gha mwẹ ẹwaẹn, ọ khẹke ne ima gha tie Baibol ne egbe ima kevbe avbe ebe ne otu gbẹnnẹ ladian. Sokpan ẹi re na wa gha tie ẹre kẹkan, ọ vbe khẹke ne ima yae gha ru emwi vbe arrọọ ọghe ima. E Jems khare wẹẹ: “Wa ghẹ . . . gha ya ehọ viọ ẹmwẹ ọnrẹn kẹkan. Sokpan wa yae gha ru emwi.” (Jems 1:22) Ma ghaa ya emwi ne ima tie ru emwi, ọ gha ru iyobọ ne ima ya gha gu emwa ọvbehe rrọọ vbe ọfunmwegbe, ma ghi vbe gha mwẹ ekhọe itohan kevbe amuroro. (Jems 3:17) Avbe akpa na, gha ru iyobọ ne ima ya sẹtin zin egbe ọlọghọmwa ne ima rhirhi werriẹ aro daa, vbene ima na ye sọyẹnmwẹ.

12. Vbọzẹe nọ na khẹke ne ima kakabọ rẹn e Baibol?

¹² Te Ẹmwẹ Osanobua yevbe ughegbe, nọ ru iyobọ ne ima ya rẹn ako nọ khẹke ne ima winna yan, kevbe vbene ima khian ya winna yan rẹn hẹ. (Jems 1:23-25) Vbe igiemwi, deghẹ ọmwa ne ohu rherhe mu ẹre ima khin, ma gha tie ako eso vbe Baibol, ma sẹtin do bẹghe ẹre wẹẹ, ọ khẹke ne ima gha gbe ibiẹ rrie. E Jehova gha sẹtin ru iyobọ ne  ima ya gha mwẹ ekhọe ọmẹhẹ vbe emwi eso gha ya ohu mu ima ra emwa gha ru emwi nọ sọnnọ ima. Ma ghaa mwẹ ekhọe ọmẹhẹ, ma i khian ya vbene egbe ya tọlọ ima tọlọ ọre. Nọghayayerriọ, ma ghi mu ukpa mu uwerhẹn ghee emwi nọ sunu, ẹghẹ nii, ma ghi sẹtin ru azẹ nọ khẹke. (Jems 3:13) U miẹn vbene ọ ru ekpataki hẹ ne ima kakabọ rẹn e Baibol!

13. Vbọzẹe nọ na khẹke ne ima gha ruẹ vbekpa emwa ne okha ọghe iran rre Baibol?

¹³ Ugbẹnso, abakuru ne ima ru gha ghi zẹ ẹbe nẹ, ẹre aro na do gha gbannọ ima, ẹghẹ nii, ma ghi do yae waan ne egbe. Sokpan ọ ma khẹke ne ima ka gi emwi nọ wegbe sunu daa ima nẹ, ma ke do gha mwẹ ẹwaẹn. Nọghayayerriọ, te ọ khẹke ne ima gha ya egbe taa igiemwi esi ọghe emwa ọvbehe, ma ghi vbe ya abakuru ọghe emwa ọvbehe waan ne egbe. Ọna ẹre ọ zẹe ne Jems na rhie igiọdu ne ima, ne ima gha ya egbe taa igiemwi esi ọghe emwa ne okha ọghe iran rre Baibol, emwa vbe na ghee Ebraham, Rehab, Job, kevbe Ẹlaija. (Jems 2:21-26; 5:10, 11, 17, 18) Te eguọmwadia e Jehova na, wa zin egbe edanmwẹ nọ gha te ya iran khian nẹi ghi sọyẹnmwẹ. Igiemwi ọghe iran ya ima rẹn wẹẹ, e Jehova gha vbe ru iyobọ ne ima ya sẹtin zin egbe edanmwẹ ne ima rhirhi werriẹ aro daa.

14-15. Vbọzẹe nọ na khẹke ne ima wa rhie obọ lelẹe vbe ima ghaa gbe awawẹ?

¹⁴ Isievẹn: Deghẹ ọ mwẹ emwi eso ne ima ye gbe awawẹ yi. Ugbẹnso, emwi eso ne Baibol tae sẹtin gha lọghọ ima na rẹn otọ re. A sẹtin vbe miẹn wẹẹ, e Jehova ma wa họn erhunmwu ima vbe odẹ ne ima te yaro yi. Ọna sẹtin do ya ima gha gbe awawẹ. Sokpan deghẹ ima ma wa rhie obọ lelẹe, amuẹtinyan ọghe ima sẹtin do worua, ẹghẹ nii, ma ghi khian rree ne Jehova. (Jems 1:7, 8) Ọ sẹtin vbe ya ima khian nẹi ghi mwẹ ayayẹro.

¹⁵ Ukọ e Pọl keghi ya ayayẹro ọghomwa gie adẹn ematọn na ya mu okọ mudia. (Hib 6:19) Adẹn ematọn na, ẹre ọ ya okọ deziẹn vbuwe ẹzẹ vbe okpẹhoho ghaa la, ne okọ nii ghẹ mieke na ya de gbe okuta. Sokpan adẹn ematọn na, i khian sẹtin ru iwinna rẹn, deghẹ ọgiọrọ na ya dee ẹre ginna okọ na fian. Ọgiọrọ gha mọtọn, ẹi ghi wegbe, ẹghẹ nii, ọ ghi rherhe fian. Erriọ vbe ye, ma ghaa gbe awawẹ, ima ma na vbe rherhe rhie obọ lelẹe, ọ sẹtin gbe amuẹtinyan ọghe ima mu otọ. Ọmwa nọ ka gbe awawẹ gha miẹn edanmwẹ, amuẹtinyan ọghẹe ghi wa worua fo, ẹghẹ nii, ẹi khian ghi gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha mu eyan rẹn sẹ. Amuẹtinyan ọghe ima gha wii ima, ayayẹro ọghe ima rrie. E Jems khare wẹẹ, “ọmwa ne ọ ba iro eva, te ọ yevbe ihu okun ne ẹhoho mu yo mu rre.” (Jems 1:6) Ọ gha lọghọ, ọmwa vbenian ke sẹtin gha sọyẹnmwẹ!

16. Vbọ khẹke ne ima ru, vbe ima ghaa gbe awawẹ?

¹⁶ Evbọ gha ru iyobọ ne ima: U ghaa gbe awawẹ, rhie obọ lelẹe vbobọvbobọ; gha ru emwi nọ gha ya amuẹtinyan ọghuẹ wegbe sayọ. Ghẹ gha bi iro eveva. Vbe ẹghẹ ọghe akhasẹ Ẹlaija, emwa ọghe Jehova kegha bi iro eveva. Ẹlaija na ghi tama iran wẹẹ: “Vbọ khian sikan mu uwa unu kpẹẹ sẹ hẹ yi, ne uwa ya ta obọ ne uwa ye vbọ? Adeghẹ e Nọyaẹnmwa ọrọre Osanobua, wa gae, adeghẹ e Bal ọrọre Osanobua, wa gae!” (1 Ọba 18:21) Erriọ vbe ye vbe ẹdẹnẹrẹ. Ọ khẹke ne ima gha ru ezanzan ne egbe ima, ne ima mieke na gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova ọre Osa ọghe ẹmwata, irẹn ẹre ọ yan ẹmwẹ nọ rre uwu e Baibol, kevbe wẹẹ, Avbe Osẹe Jehova ọre emwa ne irẹn loo vbe ẹdẹnẹrẹ. (1 Tẹs 5:21) Ma ghaa ru ọna, ma i khian ghi gha gbe awawẹ, amuẹtinyan ọghe ima ghi vbe do wegbe. Adeghẹ ima gualọ emwa ni khian ru iyobọ ne ima, ne ima ghẹ ghi gha gbe awawẹ, ma sẹtin bu ediọn. Ma ghaa hoo ne ima ye gha sọyẹnmwẹ vbe ugamwẹ e Jehova, te ima gha zẹ emwi ru vbobọvbobọ!

17. Vbọ khian sunu deghẹ orhiọn na gbe ye ima iwu?

¹⁷ Isievẹn: Orhiọn gha gbe ye ọmwa iwu. E Baibol khare wẹẹ: “U gha ye gha vburriẹ vbe ẹghẹ asobọyegbe, evburriẹ ne evburriẹ ọre u gele wa khin.” (Itan 24:10) A gha sẹtin loo ẹmwẹ Hibru na ke zedu “evburriẹ” ladian ginna ọmwa ne orhiọn gbe  ye ọre iwu. Deghẹ orhiọn na gbe ye ọmwa iwu, ọ gha lọghọ ọ ke sẹtin gha sọyẹnmwẹ.

18. Vbe a ya izinegbe kha?

¹⁸ Evbọ gha ru iyobọ ne ima: Mu ẹtin yan e Jehova, nọ rhie udinmwẹ nuẹn ya sẹtin zin egbe. Ma ghaa mwẹ udinmwẹ, ẹre ima khian na sẹtin zin egbe edanmwẹ. (Jems 5:11) A gha sẹtin loo ẹmwẹ ne Jems loo ro vbe ọ guan kaẹn emwa ni “zin egbe,” ginna ọmwa nọ mudia kpasi. Te ọ yevbe ovbiyokuo nọ mwẹ udinmwẹ nọ mudia kpasi, nọ ma lẹẹ agharhemiẹn wẹẹ eghian viọ aro igbinna daa re.

19. Vbe ima miẹn ruẹ vbe igiemwi ọghe ukọ e Pọl?

¹⁹ Ukọ e Pọl wa rhie igiemwi esi yotọ vbe nọ dekaẹn udinmwẹ kevbe izinegbe. Ẹghẹ eso vbe gha rrọọ ne orhiọn ya gbe ye ọre iwu. Sokpan te ọ ye sẹtin zin egbe rhunmwuda nọ na mu ẹtin yan e Jehova wẹẹ, ọ gha ru iyobọ ne irẹn. (2 Kọr 12:8-10; Fil 4:13) Erriọ vbe ye, ma gha sẹtin gha mwẹ izinegbe kevbe udinmwẹ, deghẹ ima na gha mu egbe rriotọ, ma na vbe rẹn wẹẹ, e Jehova ọkpa ẹre ọ khian sẹtin ru iyobọ ne ima ya musọe.—Jems 4:10.

20-21. Vbọ khẹke ne ima kọ ye orhiọn?

²⁰ Gi ima kọe ye orhiọn wẹẹ, e Jehova i ya edanmwẹ rri ima oya. E Jems khare wẹẹ, ọmwa ghaa rre uwu edanmwẹ, “wẹẹ nọ ghẹ gha kha wẹẹ, ‘Obọ Osanobua edanmwẹ na ke rre.’ Rhunmwuda ai sẹtin ye ọkhọ danmwẹ Osanobua ghe, irẹn tobọ ẹre i vbe danmwẹ ọmwa rhọkpa ghe.” (Jems 1:13) Ma gha ke ọna ye orhiọn, ọ gha ya ima sikẹ e Jehova sayọ.—Jems 4:8.

²¹ E Jehova “i fi werriẹ.” (Jems 1:17) Ọ ru iyobọ ne etẹn ni ghaa rrọọ vbe orre nokaro ya zin egbe edanmwẹ ne iran ghaa werriẹ aro daa, ọ gha vbe ru iyobọ ne dọmwadẹ ima vbe ẹdẹnẹrẹ. Ya ekhọe hia rinmwian e Jehova nọ ru iyobọ nuẹn ya gha mwẹ ẹwaẹn, amuẹtinyan kevbe udinmwẹ. Ọ gha họn erhunmwu ruẹ. Ẹghẹ nii, u gha sẹtin gha sọyẹnmwẹ vbe u ghaa werriẹ aro daa edanmwẹ!