Vbọzẹe Ne Ima Na Ya Emwi Ne Ima Mwẹ Ru Izọhẹ Gie Ọmwa Nọ Yan Emwi Hia?
“Osanobua mwa, ma rhie ekpọnmwẹ nuẹn, ma vbe rho eni ruẹn ne ọ mwẹ uyi.”—1 KRỌ 29:13.
1, 2. Vbọ rhiẹre ma wẹẹ e Jehova zẹ emwi obọ?
E JEHOVA keghi re Osa nọ zẹ emwi obọ. Obọ re ẹre emwi hia ne ima mwẹ ke rre. E Jehova ẹre ọ yan igoru, esiliva kevbe emwi ewe hia ni rre uhunmwu otagbọn. Ena ẹre irẹn ya gbaroghe arrọọ hia ni rre uhunmwu otagbọn. (Psm 104:13-15; Hag 2:8) Okha nibun vbe Baibol rhiẹre ma wẹẹ, e Jehova loo emwi ewe ne irẹn yi ya kpemehe emwi ikpakpa ne emwa rẹn vbe odẹ ọghe ọyunnuan.
2 Ọwara ukpo 40 ẹre Jehova ya kpemehe emana kevbe amẹ ne Ivbi Izrẹl vbe iran rre uwu ato. (Ẹks 16:35) Te Osanobua “viọ emwi ne iran gualọ ne iran,” Ọ ma gi iran susẹ emwi rhọkpa. (Neh 9:20, 21) E Jehova ẹre ọ vbe rhie ẹtin ne Ẹlaisia ne ọ ya ru iyobọ ne okhuo ọkpa nọ dẹgbẹe nọ ya ẹkoata gha ga Osanobua. Ofigbọn okhuo na, na gha muan yọ vbe odẹ ọghe ọyunnuan, sẹrriọ wẹẹ, ọ na sẹtin ha osa nọ rre ọre urhu, irẹn vbe ivbi ẹre na vbe miẹn igho ya gha gaga khian. (2 Ọba 4:1-7) E Jehova ẹre ọ yevbe rhie ẹtin ne Jesu ya kpemehe evbare kevbe igho vbe ẹghẹ nọ khẹke.—Mat 15:35-38; 17:27.
3. De emwi ne ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na?
3 E Jehova gha sẹtin ya emwi ke emwi ne irẹn yi ya ru iyobọ ne evbayi nikẹre vbe uhunmwu otagbọn. Ọrheyerriọ, ọ hoo ne ima gha ya emwi ewe ne ima mwẹ ru iyobọ ye iwinna ugamwẹ. (Ẹks 36:3-7; tie Itan 3:9.) Vbọzẹe ne Jehova na hoo ne ima ya emwi ewe ọghomwa gha ru izọhẹ gie irẹn? De vbene eguọmwadia Osanobua vbe ẹghẹ nẹdẹ ya gha ru iyobọ igho ye iwinna ugamwẹ e Jehova? De vbene otu e Jehova ya loo igho ne a ya ru izọhẹ vbe ẹdẹnẹrẹ? A gha zẹ ewanniẹn ye avbe inọta na vbe ako iruẹmwi na.
VBỌZẸE NE IMA NA RU IZỌHẸ GIE JEHOVA?
4. De akpa ne ima rhiema vbe ima ghaa ya emwi ne ima mwẹ ru iyobọ ye iwinna e Jehova?
4 Ma keghi ru izọhẹ gie Jehova rhunmwuda ima hoẹmwẹ ọnrẹn kevbe wẹẹ, ma vbe gbọyẹmwẹ ye ẹse ne ọ ru ne ima. Ma ghaa mu emwi hia ne Osanobua he ru ne ima roro, ma gha zẹ unu ga egbe, ẹi ye sẹ ima ya kpọnmwẹ ọnrẹn. Vbe Ọba e Devid guan kaẹn emwi hia ne a gha loo ya bọ Ọgua Osa, ọ keghi kha wẹẹ, obọ e Jehova ẹre emwi hia ne ima mwẹ ke rre kevbe wẹẹ, emwi ke emwi ne ima ya ru izọhẹ gie Jehova keghi re emwi nọ ke obọ re rre.—Tie 1 Krọnikol 29:11-14.
5. De vbene Baibol ya rhiẹre ma wẹẹ odẹ ọkpa kpataki ne a ya ga e Jehova ọre izọhẹ ne a ya ekhọe hia ru vbe ugamwẹ ọghẹe?
5 Ne a na zẹ emwi obọ keghi re odẹ ọvbehe ne ima ya ga e Jehova. Vbe umian ne ukọ e Jọn miẹn, ọ keghi họn vbe eguọmwadia e Jehova ni rre ẹrinmwi rho ẹre vbenian: “Nọyaẹnmwa kevbe Osanobua mwa! Wẹ sẹe ne ọ gha miẹn uyi kevbe ọghọ, kevbe ẹtin, rhunmwuda wẹ ọre ọ yi emwi hia. Zẹ vbene u hoo, ọre u ya rhie arrọọ ne iran kevbe ẹfe.” (Arhie 4:11) Vbene ẹmwata, e Jehova ẹre ọ khẹke ne ima gha rhie uyi kevbe ọghọ hia na. Ọ vbe khẹke ne ima ya emwi ewe nọ ghi maan sẹ ru iyobọ ye ugamwẹ ọghẹe. E Jehova keghi tama e Mozis, nọ tama Ivbi Izrẹl ne iran gha si egbe koko igbaha vbe ukpo. E Mozis na vbe gi iran rẹn wẹẹ ọ ma khẹke ne ọmwa rhọkpa fiabọ gha dee. Te ọ khẹke ne “dọmwadẹ ọghẹe rhie ọhẹ gha dee.” (Diut 16:16) Erriọ vbe ye vbe ẹdẹnẹrẹ, izọhẹ ne a ya ekhọe hia ru vbe ugamwẹ e Jehova keghi re odẹ ne kpataki ne a ya ga e Jehova.
6. De ere ne ima miẹn vbọ deghẹ ima zẹ emwi obọ? (Ghee efoto nọ rre omuhẹn.)
6 Ọ khẹke ne ima gha zẹ emwi obọ rhunmwuda emwi esi nọ, ẹi re ne ima gha ghee emwa ọvbehe obọ. (Tie Itan 29:21.) Vbene ọta ye, ọvbokhan sẹtin ru ẹse ne evbibiẹ ọre vbuwe igho kherhe kherhe ne iran rhie nẹẹn ne ọ ya de egbe yi. U miẹn vbene evbibiẹ ọmọ nii gha gbọyẹmwẹ ye ẹse vberriọ hẹ! Ọmokpia ra ọmokhuo nọ ye rre owa nọ ru iwinna arọndẹ sẹtin ru iyobọ igho ne evbibiẹ ọre. Evbibiẹ emọ nii i khian yaro ye ẹse vberriọ sokpan iran ghi ye miẹn ọnrẹn yi rhunmwuda iran rẹnrẹn wẹẹ, odẹ vbenian ẹre emọ ya rhiẹre ma wẹẹ, iran gbọyẹmwẹ ese ne evbibiẹ iran ru ne iran. Vbene a ghee evbibiẹ emọ nii, Jehova rẹn wẹẹ, ma ghaa zẹ emwi obọ, umamwẹ ọghe egbe ima nọ.
VBENE EGUỌMWADIA OSANOBUA YA RU IZỌHẸ VBE ẸGHẸ NẸDẸ
7, 8. De vbene eguọmwadia Osanobua ya rhie igiemwi esi yotọ hẹ, vbe nọ dekaan izọhẹ ne a ru (a) ye iwinna ne kpataki ne ọ rre otọ? (b) vbe a gha khian ru iyobọ ne etẹn vbe ehe ughughan?
7 E Baibol gi ima rẹn wẹẹ, te emwa Osanobua wa gha ya emwi ewe ne iran mwẹ ru izọhẹ vbe ẹghẹ nẹdẹ. Ọ mwẹ ẹghẹ eso ne iran ya ru izọhẹ ye iwinna kpataki ne ọ rre otọ. Vbe igiemwi, vbe Ivbi Izrẹl khian bọ owa ukpọn ile, e Mozis keghi tama iran ne iran ru izọhẹ. Erriọ e Devid vbe ru ẹre vbe ẹghẹ ne Ivbi Izrẹl khian ya bọ Ọgua Osa. (Ẹks 35:5; 1 Krọ 29:5-9) Vbe ẹghẹ ne Joas ya gha re Ọba Izrẹl, ọ keghi tama avbe ohẹn ne iran ya igho ne Ivbi Izrẹl ya ru izọhẹ ya dọlọ Ọgua Osa yi. (2 Ọba 12:4, 5) Vbe orre nokaro, iyẹn keghi sẹ etẹn obọ wẹẹ, obọ wa da etẹn ni rre Judia rhunmwuda ukhunmwu nọ ghaa fi vba. Etẹn nii, “keghi tae wẹẹ edọmwade ọghẹe vbe uwu iran, gha rhie vbene obọ ẹre sẹe ya ru iyobọ gie etẹn iran ni rre Judia.”—Iwinna 11:27-30.
8 Ọ vbe gha mwẹ ẹghẹ eso ne eguọmwadia e Jehova ya ya emwi ewe ne iran mwẹ ya ru iyobọ ne emwa ni su vbe otu e Jehova. Ẹghẹ ne Ivbi Izrẹl ya gha rre ototọ Uhi e Mozis, ẹgbẹe Livai ọkpa ẹre ọ ma rhie emwi rhọkpa vbe ukhu. Ẹgbẹe nikẹre kegha ru izọhẹ ọghe aghae ye ihe igbe ya ru iyobọ ne ẹgbẹe Livai nọ ghi ya ẹgbẹe Livai rhie aro tua iwinna nọ ghaa khian vbe owa ukpọn ile. (Nọm 18:21) Vbe ẹghẹ Jesu, erriọ ikhuo eso vbe gha “loo emwi ewe iran ya gha yi Jesu kevbe erhuanegbe ẹre obọ.”—Luk 8:1-3.
9. De odẹ eso ne eguọmwadia Osanobua ya gha miẹn emwi ne iran ya gha ru izọhẹ vbe ẹghẹ nẹdẹ?
9 Odẹ ughughan ẹre eguọmwadia Osanobua ya gha miẹn emwi ne iran ya gha ru izọhẹ vbe ẹghẹ nẹdẹ. Vbe igiemwi, vbe ẹghẹ ne Ivbi Izrẹl khian ya bọ owa ukpọn ile vbe uwu ato, ughaghe emwi ewe ni iran viọ ke igipt rre, ẹre iran ya ru izọhẹ. (Ẹks 3:21, 22; 35:22-24) Vbe orre nokaro, Ivbiotu e Kristi eso keghi khiẹnnẹ emwi ne iran mwẹ, vbene a ghee owa kevbe ugbo, vbe iyeke ọni, iran ghi viọ igho ne iran miẹn vbọ gie avbe ukọ. Igho na, ẹre avbe ukọ ghi ya ru iyobọ ne etẹn ni gele gualọ iyobọ. (Iwinna 4:34, 35) Eso vbe gha zẹ igho kọ, ne iran miẹn ya gha ru iyobọ ya iwinna ugamwẹ. (1 Kọr 16:2) Ọna rhiema wẹẹ, emwa ni fe kevbe ivbiogue—ẹre ọ ghaa ya emwi ne iran mwẹ ru izọhẹ ye iwinna ugamwẹ.—Luk 21:1-4.
VBENE EGUỌMWADIA OSANOBUA YA RU IZỌHẸ VBE ẸDẸNẸRẸ
10, 11. (a) De vbene ima gha ya ya egbe tae eguọmwadia e Jehova nẹdẹ ni wa gha zẹ emwi obọ? (b) Vbọ ye hẹ vbe ekhọe ruẹ ne u na mwẹ ọghae vbe izọhẹ ne a ru ya ru iyobọ ye iwinna Arriọba?
10 Vbe ẹdẹnẹrẹ, a sẹtin wẹẹ ne ima ru izọhẹ rhunmwuda iwinna kpataki ne a khian ru. A sẹtin miẹn wẹẹ, a khian bọ Ọgua Arriọba ọghe ọgbọn ne iko ne u ye khian gha loo. A sẹtin vbe miẹn wẹẹ, te a khian dọlọ Ọgua Arriọba ne uwa na do iko yi. Otu sẹtin vbe gha gualọ igho ne a khian ya dọlọ abotu nọ rre otọ ẹvbo ne u ye yi ra ehe ne ima na do asikoko ra te a khian ya igho nii ru iyobọ ne etẹn ne odekun ẹrhia sunu daa. Izọhẹ ne ima ru, ẹre a vbe ya ru iyobọ ne etẹn ni winna vbe igiogbe ọghomwa kevbe abotu ughughan ni rre uhunmwu otagbọn hia. A vbe loo izọhẹ ne ima ru ya ru iyobọ ne avbe arọndẹ ne a gie yo isi, arọndẹ ne kpataki kevbe avbe ọgbaroghe ọghe otako. Iko ne u ye sẹtin vbe gha mwẹ emwamwa ne a ya ru iyobọ ye iwinna Ọgua Arriọba kevbe Ọgua Asikoko ne a bọlọ vbe uhunmwu otagbọn hia. Izọhẹ na hia ne ima ru, ẹre ọ zẹe ighẹ etẹn nibun miẹn ehe nọ maan na ga e Jehova.
11 Ma hia fẹẹrẹ gha sẹtin gha mwẹ ọghae vbe izọhẹ ne a ru ya ru iyobọ ye iwinna ugamwẹ e Jehova vbe okiekie ẹdẹ na. Ma i gbẹn eni ima ye izọhẹ ne ima ru. Ma gha khian rhie igho ya ẹkpẹti okozẹ vbe Ọgua Arriọba ra deghẹ ima khian ru izọhẹ vbe jw.org, ma i gi emwa ọvbehe rẹn inu igho ne ima ya ru izọhẹ. Ma sẹtin gha roro wẹẹ igho kherhe ne ima ya ru izọhẹ i sẹ a ya ru emwi rhọkpa. Sokpan igho kherhe kherhe vberriọ ẹre a koko kugbe ya fian emwi gbua vbe otu e Jehova, ẹi wa re osugi igho ne emwa ya ru izọhẹ. Etẹn ima ne obọ ma sẹ ọre vbe ẹdẹnẹrẹ keghi ya egbe ta etẹn ni ghaa rre Masidonia, ni wa gha zẹ emwi obọ agharhemiẹn wẹẹ ivbiogue ẹre iran ghaa khin. Etẹn nii na gha rinmwian ne iran rhie ladian vbene obọ iran sẹ.—2 Kọr 8:1-4.
12. De vbene Ẹbu Nọ Su ya loo igho ne etẹn ya ru izọhẹ?
12 Ẹbu Nọ Su keghi ya ifuẹro loo igho ne etẹn ya ru izọhẹ. Te iran ka muẹn ye erhunmwu nẹ, iran ke ru emwamwa ọghe vbene a khian ya loo ẹre hẹ. (Mat 24:45) Vbene iran ya mwamwaẹn, erriọ iran ya loo ẹre ye emwi nọ khẹke. (Luk 14:28) Vbe ẹghẹ nẹdẹ, emwa ni vbe gha siẹnro igho ne a ya ru izọhẹ ye iwinna Osanobua keghi loo ẹre ye emwi nọ khẹke. Vbe igiemwi, Ẹzra ẹre viọ emwi ne Ọba Pesia ya ru izọhẹ gha die Jerusalẹm. A gha roro ẹre kugbe ighẹ igoru, esiliva kevbe emwi ọvbehe nọ ya ru izọhẹ, ọ gberra $100 million (U.S.) vbe ẹdẹnẹrẹ. Ẹzra rẹnrẹn wẹẹ e Jehova ẹre ọ yan izọhẹ nii, ọna ẹre ọ zẹe ne ọ na ru emwamwa ne a ya gbogba ga re rhunmwuda, te arrọọ ọghe iran ghaa rre ikpadede vbe iran la ẹvbo eghian die Jerusalẹm. (Ẹzra 8:24-34) Ukpo nibun ghi gberra nẹ, ukọ e Pọl keghi koko izọhẹ ne etẹn ya ru iyobọ gie etẹn ni rre Judia. Ọ keghi hia vbe odẹ ke odẹ ne a miẹn wẹẹ, emwa ne irẹn gie gha rrie Judia “ru emwi la odẹ nọ gbae, ẹi re vbe odaro Nọyaẹnmwa ọkpa, sokpan kevbe odaro emwa ne agbọn.” (Tie 2 Kọrinti 8:18-21.) Vbe ẹdẹnẹrẹ, igiemwi esi ọghe Ẹzra kevbe Pọl ẹre otu e Jehova lele vbe nọ dekaan ifuẹro ne a ya loo igho.
13. Vbọzẹe ne otu e Jehova na ru afiwerriẹ eso vbe ọ ma he kpẹ gbe na?
13 Ẹgbẹe sẹtin ru afiwerriẹ eso vbe odẹ ne iran ya loo igho. Iran sẹtin vbe fian ẹghẹ ne iran ya winna kanmwa, ne iran mieke na gha miẹn ẹghẹ ya gha ru ahoo ọghe Jehova sayọ. Erriọ otu e Jehova vbe ru afiwerriẹ nibun vbe ọ ma he kpẹ gbe na. Ugbẹnso, afiwerriẹ eso vberriọ wa kakabọ gbe igho. Rhunmuwda ọni, Ẹbu Nọ Su keghi ru emwamwa ọvbehe nọ dekaan vbene a khian ya gha loo igho hẹ. Iran keghi fian iwinna eso kanmwa nọ ghi vbe ya igho ne otu loo fian kanmwa. Ọna keghi kie ẹkpotọ yọ, ne otu ya gha loo igho ne etẹn ya ru izọhẹ vbe odẹ nọ ghi maan sẹ.
AFIANGBE NE IMA MIẸN VBE IZỌHẸ NE IMA RU
Izọhẹ ne uwa ru keghi ru iyobọ ye iwinna Arriọba ne ọ khian vbe uhunmwu otagbọn hia (Ghee okhuẹn 14-16)
14-16. (a) De emwi eso ne a he fiangbua rhunmwuda izọhẹ ne ima ru? (b) De ere ne uwẹ he miẹn rhunmwuda avbe ikpemehe na?
14 Eguọmwadia e Jehova nibun ni kpẹre nẹ vbe otu na keghi kha wẹẹ, iran ma he miẹn ẹghẹ ne evbare orhiọn he ya kpọ sẹ vbenian ẹdẹ. Gia ya unu kaẹn eso vbọ: jw.org, JW Broadcasting kevbe New World Translation of the Holy Scriptures na zedu ẹre ladian vbe urhuẹvbo nibun. Vbe 2014/2015, a keghi do asikoko ọghe uhunmwu otagbọn nọ mwẹ uhunmwuta nọ khare wẹẹ “Gha Mu Arriọba Osanobua Ye Okaro!” Ọgbẹlẹzẹ ni kpọlọ sẹ vbe uhunmwu otagbọn hia ẹre a na do asikoko na vbe okpẹvbo 14. Ọyẹnmwẹ nọ ghaa sẹ etẹn ni yo i gia gie.
15 Etẹn nibun wa gbọyẹmwẹ ye afiangbe ne iran miẹn vbe otu e Jehova. Vbe nọ dekaan JW Broadcasting ne otu kpemehe ẹre, ọdọ vbe amwẹ ọkpa ni ga vbe otọ ẹvbo ọkpa vbe Asia keghi kha wẹẹ: “Ẹvbo ne kherhe ẹre ima na ru iwinna ugamwẹ ọghe ẹghẹ hia. Ugbẹnso, ma ghi yevbe emwa ni khian fua rhunmwuda ma i họn iyẹn rhọkpa vbekpae iwinna nọ khian vbe otu e Jehova. Sokpan ma ghi suẹn gha ghee vidio ughughan ni ladian vbe JW Broadcasting, ma keghi yerre wẹẹ, ọkpa ma khin vbe otu e Jehova vbe uhunmwu otagbọn hia. Erriọ JW Broadcasting vbe ya gbe etẹn ni rre ehe ne ima ye otiti. Ẹghẹ hia ẹre iran ya tae wẹẹ emwamwa na nọ rre uki uki, keghi si iran kẹ Ẹbu Nọ Su sayọ. Te ọyẹnmwẹ ghi wa sẹ iran ẹsẹsẹmwẹse.”
16 Iwinna Ọgua Arriọba ne a bọlọ kevbe ne a dọlọ yi wa khian vbe obọ vbe uhunmwu otagbọn hia. Te ọ ghi rrie Ọgua Arriọba 2,500 ne a winna yan nia. Etẹn ni rre iko ọkpa vbe Honduras ghi suẹn gha loo Ọgua Arriọba ọghe iran nẹ, iran keghi kha wẹẹ: “Ọ wa sẹ ima ọyẹnmwẹ ne ima na re ọkpa vbe usun eguọmwadia Osanobua ni rre uhunmwu otagbọn hia. Ma gbọyẹmwẹ ye iyobọ ne etẹn hia ru nọ ghi zẹ wẹẹ ima mwẹ Ọgua Arriọba vbe ẹvbo ima.” Erriọ etẹn nibun vbe ya gbọyẹmwẹ ye afiangbe kevbe iyobọ ne iran he miẹn vbe otu e Jehova. Eso mwẹ e Baibol kevbe ebe ne otu gbẹnnẹ ladian vbe urhuẹvbo iran, eso miẹn iyobọ vbe odekun erria sunu daa iran vbene eso na gbọyẹmwẹ ye vbene ikporhu na kpe vbe ehe ne emwa bi la ya biẹ ọmọ esi hẹ vbe ẹdogbo ne iran ye.
17. De emwi nọ rhiẹre ma wẹẹ e Jehova ẹre ọ yi ima ike?
17 Ọ keghi lọghọ ne emwa ne ẹi re Osẹe Jehova yayi wẹẹ, izọhẹ nọ ke ekhọe rre ẹre ima ya ru iwinna ọyunnuan vbenian. Okpia ọkpa nọ mwẹ ukpo nọ yo vbe isiwinna nọkpọlọ ghi khian lẹga abotu ọghe ima vbe otọ ẹvbo ọkpa, ọ keghi kpa re odin vbe ọ bẹghe etẹn ni winna, emasini ne a ya printi ebe kevbe vbe ọ ghi do rẹn wẹẹ, izọhẹ nọ ke ekhọe rre ẹre a ya winna iwinna ọyunnuan vberriọ vbe ne ai na da tie emwa rhọkpa ne iran do ru iyobọ igho. Ọ na wẹẹ irẹn ma yayi wẹẹ, izọhẹ ne ọ ke ekhọe rre ẹre ima ya winna iwinna ọyunnuan vbenian. Vbene ẹmwata, ma rẹnrẹn wẹẹ, vbe ẹi re Jehova nọ yi ima ike ma i ghẹ sẹtin fian emwi rhọkpa gbua.—Job 42:2.
AFIANGBE NA MIẸN VBE IZỌHẸ NE IMA RU GIE E JEHOVA
18. (a) De afiangbe ne ima lae miẹn vbe ima ghaa ya emwi ewe ọghe ima ru iyobọ ye iwinna Arriọba? (b) De emwi nọ gha ya ivbi ima kevbe emwa ọgbọn gha mwẹ ọghae vbe iwinna na?
18 Uyi ẹre Jehova yae mu yi ima egbe ne ima na mwẹ ọghae vbe iwinna nọ khian vbe otu ọghẹe vbe ẹdẹnẹrẹ. Irẹn yan rẹn wẹẹ, ma ghaa ru iyobọ ye iwinna Arriọba, irẹn gha fiangbe ima. (Mal 3:10) E Jehova ẹre ọ vbe tae wẹẹ ọmwa ne ọ zẹ emwi obọ gha miẹn adogbannọ. (Tie Itan 11:24, 25.) Ọmwa ne ọ zẹ emwi obọ keghi sọyẹnmwẹ rhunmwuda e Baibol khare wẹẹ “Ne a gha rhie ne emwa ọvbehe ọre ọghọ ye sẹ ne a gha ghe emwa ọvbehe obo.” (Iwinna 20:35) Igiemwi esi ọghe ima gha ru iyobọ ne ivbi ima kevbe emwa ọgbọn ya rẹn wẹẹ, te ọ khẹke ne iran gha mwẹ ọghae vbe iwinna Arriọba nọ khian vbe obọ nia. Iran gha ru vberriọ, iran gha miẹn afiangbe nibun.
19. De igiọdu ne u miẹn vbe ako iruẹmwi na?
19 Obọ e Jehova ẹre emwi hia ne ima mwẹ ke rre. Ma ghaa ya emwi ewe ne ima mwẹ ru izọhẹ gie ẹre, te ima rhiẹre ma wẹẹ ma hoẹmwẹ ọnrẹn kevbe wẹẹ, ma gbọyẹmwẹ ye emwi hia ne ọ ru ne ima. (1 Krọ 29:17) Ẹghẹ ne Ivbi Izrẹl ya ru izọhẹ ye ubọmwẹ ọghe Ọgua Osa, iran “keghi ya ekhọe obọ iran viọ emwi gie Nọyaẹnmwa, iran keghi ghọghọ wẹ emwi nẹ a viọ rre bun sẹ vberriọ.” (1 Krọ 29:9) Gi ima hia gha ya ekhọe ọyẹnmwẹ ru izọhẹ gie Jehova rhunmwuda obọ re ẹre emwi hia ne ima mwẹ ke rre.
