1. De inọta ne Ọba e Devid nọ rẹn, ne ima gha sẹtin vbe nọ?

AI MIẸN ọmwa nẹi hoo ne ẹkun sẹ ọre otọ. Sokpan ugbẹnso, emwi eso keghi kpokpo ima vbe orhiọn. Rhunmwuda ọni, ma sẹtin gha nọ egbe ọta ne Ọba e Devid nọ e Jehova re, nọ na wẹẹ: “Inu ẹghẹ, akhiẹ gha ye vuọn ekhọe mwẹ la, vbe avan kevbe asọn?”—Psm 13:2.

2. De emwi ne ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na?

² Ọmwa i khian sẹtin gha rre agbọn na, nọ wẹẹ irẹn i si osi. Ọrheyerriọ, emwi eso rrọọ ne ima gha sẹtin ru, ne ima ghẹ do gha si osi gberra egbe. Vbe ako iruẹmwi na, ma gha ziro yan emwi eso nọ ya ima si osi. Iyeke ọni, ma ghi ziro yan emwi ehan nọ gha ru iyobọ ne ima ya ko udu rre, vbe ima ghaa rre uwu ibavbaro.

3. De emwi eso nọ gha sẹtin ya ima gha si osi? Ma gha sẹtin ru ẹre, ne emwi vbenian ghẹ ghi sunu ra?

³ Emwi eso rrọọ nọ ya ima si osi, ne ima i sẹtin sọfurre yi. Vbe igiemwi, ma i sẹtin ru ẹre, ne igho evbare, igho ukpọn ra igho owa ghẹ ghi khian aghanghan. Ẹghẹ hia ẹre ima ya werriẹ aro daa edanmwẹ ọghe uyinmwẹ alamoghẹ ra na gha fi ibeleku vbe isiwinna ra owebe; ma i khian sẹtin ru ẹre ne edanmwẹ vberriọ ghẹ rre. Ma i khian vbe sẹtin da obọ re yi, uyinmwẹ ọkhọ nọ sunu vbe ẹdogbo ne ima ye. Evbọzẹe ne ima na werriẹ aro daa avbe isievẹn na ọre wẹẹ, emwa i ya ilele ọghe Baibol  ru emwi vbe agbọn ne ima sẹ fi na. Deba ọni, Esu nọ re ọmwa nọ kha yan agbọn na, rẹnrẹn wẹẹ, “orhikhan agbọn” na gha sẹtin mu idobo ye emwa egbe, ne iran ghẹ ga e Jehova. (Mat 13:22; 1 Jọn 5:19) Ẹi khabe ne agbọn na, na vuọn ne emwi ughughan nọ si osi ye emwa egbe!

4. De emwi nọ gha sẹtin sunu daa ima vbe ima ghaa si osi gberra egbe?

⁴ Osi sẹtin si ima sẹrriọ wẹẹ, ma i ghi rẹn emwi nọ khẹke ya ru. Vbe igiemwi, ma sẹtin gha si osi wẹẹ, ma i khian miẹn igho loo somwa. Ma ghaa mwẹ iwinna ne ima ru, ma sẹtin vbe gha si osi wẹẹ, emianmwẹ sẹtin rre vbe ẹdẹ ọkpa, ẹghẹ nii, ma i ghi sẹtin ru iwinna nii. Ọmwa sẹtin vbe gha roro ẹre wẹẹ, ‘A ghi rẹn deghẹ I gha sẹtin da imudiase ọghomwẹ yi, vbe I gha werriẹ aro daa edanmwẹ?’ Vbe nẹi khian ghi kpẹẹ gbe, Esu vbe emwa ni rre ototọ ẹre gha werriẹ aro nọ khọọ daa eguọmwadia Osanobua. Rhunmwuda ọni, ma sẹtin gha roro ẹre deghẹ ima gha miẹn uhunmwu vbọ. Ọ de emwi nọ rhiae deghẹ ima na gha mu ena hia roro ra?

5. Vbe Jesu a yae kha nọ na wẹẹ, ne ima ghẹ ghi si osi?

⁵ Ma rẹnrẹn wẹẹ Jesu tama erhuanegbe ẹre, ne iran ghẹ ghi si osi. (Mat 6:25) Te Jesu ghi ya ọna kha wẹẹ, ne ima ghẹ zẹdẹ si osi hiehie ra? Ẹn o! Yerre wẹẹ, e Jehova ma gha mu ohu eguọmwadia ọghẹe eso nẹdẹ, rhunmwuda ne iran na gha si osi. * (1 Ọba 19:4; Psm 6:3) Te Jesu ya ẹmwẹ nọ tae rhie igiọdu ne ima. Ọ ma hoo ne ima gha si osi gberra egbe, sẹrriọ wẹẹ, ugamwẹ ne ima rhie ne Osanobua ghi do gha yẹkẹ. Vbọ khian ghi ru iyobọ ne ima, ne ima ghẹ gha si osi gberra egbe?—Ya ghee ẹkpẹti nọ khare wẹẹ, “ Vbene A Ya Ru Ẹre Hẹ.”

6. De emwi nọ gha sẹtin fu ima ẹko rre, zẹvbe nọ rre ebe Filipai 4:6, 7?

⁶ (1) Gha na erhunmwu vbe ẹghẹ hia. Ma ghaa mwẹ emwi nọ kpokpo ima vbe orhiọn, ma gha sẹtin na erhunmwu gie Jehova nọ fu ima ẹko rre. (1 Pit 5:7) E Jehova gha wa họn erhunmwu ima. Ọ ghi ya ima gha mwẹ “ọfunmwegbe . . . ne ọ gberra ne ọmwa ne agbọn gha sẹtin rẹn otọ ẹre.” (Tie Filipai 4:6, 7.) Orhiọn nọhuanrẹn ẹre Jehova loo ya rhie ọfunmwegbe na ne ima.—Gal 5:22.

7. Vbọ khẹke ne ima kọ ye ekhọe vbe ima ghaa na erhunmwu?

⁷ U ghaa na erhunmwu gie Jehova, ọ khẹke ne u gha fannọ otọ ẹko ruẹ ma rẹn. Sunu yọ taara, ọlọghọmwa ne u la gberra kevbe vbene ọ ye ruẹ hẹ vbe ekhọe. Adeghẹ ọlọghọmwa na gha sẹtin sọfurre yi nọ, u ghi rinmwiaẹn nọ rhie ẹwaẹn nuẹn ya rẹn emwi nọ khẹke ne u ru, kevbe ẹtin ne u khian ya ru ẹre. Adeghẹ ọlọghọmwa ne u i khian sẹtin sọfurre yi nọ, rinmwian e Jehova nọ ru iyobọ nuẹn, ne u ghẹ ghi si osi yọ gberra egbe. U ghaa sunu yọ taara, emwi ne u hoo ne Jehova ru nuẹn, ẹre u khian na gele rẹn, vbe Jehova gha họn erhunmwu ruẹ. Adeghẹ ọ kpẹẹ re ne u ke na erhunmwu, sokpan e Jehova ma wa họn erhunmwu ruẹ vbobọvbobọ, ghẹ gi egbe wọọ ruẹ. Ye gha na erhunmwu vbekpa re, rhunmwuda, ọni ọre emwi ne Jehova hoo ne u gha ru.—Luk 11:8-10.

8. Vbọ khẹke ne ima gha rhie ba erhunmwu ọghe ima?

⁸ U ghaa na erhunmwu gie Jehova vbekpa ọlọghọmwa ne u ye, u ghi vbe gha kpọnmwẹ ọnrẹn ye ẹse nọ ru nuẹn. Ọ khẹke ne ima gha rhie aro tua ẹse hia ne Jehova he ru ne ima, uhiẹn vbe ima ghaa rre uwu ọlọghọmwa. Emwi ghaa baa su ima vbe ugbẹnso, ma i ghi  rẹn ẹmwẹ nọ khẹke ya ta vbe ima ghaa na erhunmwu. Ọ ghaa yerriọ, ọ khẹke ne ima yerre wẹẹ, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ‘Baba, lahọ ru iyobọ mẹ’ kẹkan ẹre ima sẹtin ta, e Jehova gha họn erhunmwu nii.—2 Krọ 18:31; Rom 8:26.

9. Vbọ khian ya ima gha mwẹ agbẹkunsotọ?

⁹ (2) Mu ẹtin yan e Jehova; ghẹ gha loo ẹwaẹn obọ ruẹ. Vbe ẹghẹ ọghe akhasẹ Aizaia, Ivbi e Juda na gha si osi wẹẹ, Ivbi Asiria khian do gu iran khọn. Rhunmwuda ohanmumwẹ, iran na ya gualọ iyobọ vbe obọ Ivbi Igipt ni ga ẹbọ. (Aiz 30:1, 2) E Jehova na tama iran wẹẹ, obọ gha vba iran, rhunmwuda emwi ne iran ru na. (Aiz 30:7, 12, 13) E Jehova keghi loo akhasẹ Aizaia ya tama iran emwi ne iran gha ru, deghẹ iran hoo ne iran gha mwẹ agbẹkunsotọ. E Jehova na wẹẹ: “Uwa hẹko mu ẹtin yan mwẹ. Ẹghẹ nii, wa gha wegbe, wa ghi vbe gha re ne ẹkun sẹ ọre otọ.”—Aiz 30:15.

10. De ẹghẹ eso ne ima khian ya rhie ẹre ma wẹẹ, ma mu ẹtin yan e Jehova?

¹⁰ Vbe ima khian ya rhie ẹre ma wẹẹ, ma mu ẹtin yan e Jehova? Gia ziro yan igiemwi eso. Gia kha wẹẹ, u miẹn iwinna ne u khian na gha miẹn igho ọrhẹnrhẹn, sokpan u i khian ghi gha miẹn ẹghẹ nọ somwa ya gha ru ọghe Jehova. Gia vbe kha wẹẹ, ọ mwẹ ọmwa vbe isiwinna ruẹ nẹi re Osẹe Jehova, nọ hoo ne uwa eva gha si egbe obọ. Gia ba vbe kha wẹẹ, ọmwa vbuwe ẹgbẹe ruẹ ya obọ sekhae nuẹn wẹẹ, u ma na sẹ e Jehova rae, ẹi ghi kaan ruẹ kaan irẹn. U ghaa werriẹ aro daa isievẹn vbenian, na do sẹtin ru azẹ nọ khẹke ghi do gha lọghọ, vbọrhirhighayehẹ, e Jehova gha rhie adia nọ khẹke nuẹn. (Mat 6:33; 10:37; 1 Kọr 7:39) Sokpan inọta nọ ghi rrọọ ọre wẹẹ, Uwẹ mu egbe ne u ya miẹn adia nii yi ra?

11. De igiemwi ọghe emwa vbuwe Baibol ni gha ru iyobọ ne ima ya ko udu rre, vbe emwa ghaa zẹ ima kpokpo?

¹¹ (3) Ya egbe taa igiemwi esi; gha ya ọghe dan waan ne egbe. E Baibol guan kaẹn okha ọghe emwa nibun ni mu ẹtin yan e Jehova, kevbe ere ne iran miẹn vbọ. Zẹvbe ne u ya tie avbe okha na, gha muẹn roro, emwi nọ ru iyobọ ne iran ya ko udu rre vbuwe ibavbaro. Vbe igiemwi, vbe ẹghẹ ne ekọtu ọghe Ivbi e Ju ya tama avbe ukọ ne iran ghẹ ghi kporhu, iran ma gi ohan mu iran. Nọghayayerriọ, iran keghi ya udinmwẹ tama iran wẹẹ: “Ne Osa khare ọre ima ra ya ru emwi ighẹ ẹi re ne emwa ne agbọn khare.” (Iwinna 5:29) Uhiẹn vbe iran gbe avbe ukọ asan nẹ, ohan ma ye mu iran. Vbọzẹe? Rhunmwuda, iran rẹnrẹn wẹẹ, e Jehova rre iran iyeke kevbe wẹẹ, iran ya ẹko rhiẹnrhiẹn ọnrẹn. Rhunmwuda ọni, iran na ye gha kporhu iyẹn nọ maan. (Iwinna 5:40-42) Vbe ẹghẹ na khian vbe ya gbe Stivin rua, afianma ma gha fiaẹn, ọ na fẹko ko udu rre, sẹrriọ wẹẹ, “ugbaro ẹre [na] wa yevbe ugbaro odibosa.” (Iwinna 6:12-15) Vbọzẹe? Rhunmwuda, ọ rẹnrẹn wẹẹ, irẹn ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova nẹ.

12. Zẹvbe nọ rre ebe 1 Pita 3:14 kevbe 4:14, vbọzẹe ne ima gha na sẹtin gha sọyẹnmwẹ vbe emwa ghaa zẹ ima kpokpo?

¹² Vbe nai na gbawawẹ, avbe ukọ wa rẹn wẹẹ e Jehova rre iran iyeke. Te Jehova rhie ẹtin ne iran ya gha ru emwi ọyunnuan. (Iwinna 5:12-16; 6:8) Sokpan, ma i mwẹ ẹtin vberriọ vbe ẹdẹnẹrẹ. Ọrheyerriọ, e Baibol gi ima rẹn wẹẹ, deghẹ ima na gha rri oya rhunmwuda imudiase ọghe ima, ọ khẹke ne ima gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova hoẹmwẹ ima, ọ gha vbe ya orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe ru iyobọ ne ima. (Tie 1 Pita 3:14; 4:14.) Nọnaghiyerriọ, ne ima gha te ya gha si osi ye emwi ne ima gha ru, vbe ima gha werriẹ aro daa ukpokpo vbe odaro, ọ khẹke ne ima rhie aro tua emwi ne ima gha sẹtin ru nia, nọ gha ya ima gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha ru iyobọ ne ima,  kevbe wẹẹ, ọ gha sẹtin miẹn ima fan. Jesu tama erhuanegbe ẹre wẹẹ: “I gha rhie ẹmwẹ kevbe ẹwaẹn ne uwa, sẹrriọ wẹẹ, eghian uwa ọkpa nọ gha sẹtin mu aro daa uwa ne ọ muan ẹmwẹ ne uwa tae, ẹi rrọọ.” Te erhuanegbe Jesu wa mu ẹtin yan ẹmwẹ na, erriọ vbe khẹke ne ima ru ẹre zẹẹ. Jesu vbe kha wẹẹ: “Wa mu uhunmwu kọe, rhunmwuda evba ọre imiẹnfan uwa ye.” (Luk 21:12-19) Yerre wẹẹ, e Jehova i mianmian emwi rhọkpa vbekpa eguọmwadia ọghẹe ni da imudiase ọghe iran yi ya sẹ ẹdẹ uwu, uhiẹn ya sẹ egbe emwi nọ ghi kanmwa sẹ. Nọnaghiyerriọ, ọ gha huẹn iran kpaegbe.

13. De emwi ne ima gha miẹn ruẹ vbe igiemwi ọghe emwa ni ma mu ẹtin yan e Jehova?

¹³ Ma ghaa tie okha ọghe emwa ni ma mu ẹtin yan e Jehova, ọ khẹke ne ima ya igiemwi ọghe iran waan ne egbe. Vbe igiemwi, vbe asẹ ọkpa ne ivbiyokuo ọrhẹnrhẹn ya mu okuo rrie Juda, Ọba Asa keghi mu ẹtin yan e Jehova, e Jehova na vbe ru iyobọ nẹẹn ya khọnmiotọ. (2 Krọ 14:9-12) Sokpan, vbene ẹghẹ ya khian, ivbiyokuo ọghe Baasia ne ọba Izrẹl na vbe mu okuo rre; sokpan ivbiyokuo na, ma bun sẹ vbe ivbiyokuo ni ka mu okuo rre. Ne Asa gha te ya mu ẹtin yan e Jehova vbene ọ ka ru ẹre, ọ na ya hae osa ne Ivbi e Siria, ne iran do gu ẹre khọn okuo. (2 Krọ 16:1-3) Uhiẹn, vbe ẹghẹ ne obọ emianmwẹ ya gha da Asa, vbọ ghi bu ẹghẹ nọ khian ya wu, ọ ma vbe gualọ iyobọ vbe obọ e Jehova.—2 Krọ 16:12.

14. Vbe ima miẹn ruẹ vbe abakuru ọghe Asa?

¹⁴ Vbe Asa da rri ọba, ọ na mu ẹtin yan e Jehova ne Osa ọghẹe. Sokpan vbe ẹdẹ ghi rrie ota, ọ na do gha ya ẹwaẹn obọ re ru emwi. Vbe okaro, ọ na yevbe na miẹn wẹẹ, emwi ẹwaẹn ẹre Asa ru, nọ na ya gualọ iyobọ vbe obọ Ivbi e Siria, rhunmwuda iran na do gha mwẹ ọfunmwegbe. Sokpan, ovbi ẹghẹ kherhe, ẹre ọfunmwegbe nii ya vbe otọ. E Jehova keghi loo akhasẹ ọghẹe ya tama rẹn wẹẹ: “Rhunmwuda ne u na mu ẹtin yan ọba ọghe Siria, ne u gha te ya mu ẹtin yan e Jehova ne Osa ruẹ, ivbiyokuo ọba ọghe Siria wio fua nẹ vbe obọ ruẹ.” (2 Krọ 16:7, NW ) Ọ khẹke ne ima gha begbe, ne ima ghẹ do gha ya ẹwaẹn obọ ima ru emwi, ne ima gha te ya gha gualọ adia ọghe Jehova vbuwe Baibol. Ọ gha khọnrẹn wẹẹ, emwi eso de rre, nọ na khẹke ne ima zẹ emwi ru vbe ẹgiẹgiẹ, te ọ ye khẹke ne ima gualọ adia ọghe Jehova; ọ gha ru iyobọ ne ima ya musọe.

15. De emwi ne ima gha sẹtin ru, vbe ima ghaa tie Baibol?

¹⁵ (4) Hia ne u rẹn ako e Baibol eso ye uhunmwu. U gha miẹn ako e Baibol eso, nọ ya ruẹ rẹn wẹẹ, ere rrọọ deghẹ ọmwa na mu ẹtin yan e Jehova, u ghi hia ne u rẹn ako vberriọ ye uhunmwu. Vbua khian ya ru ọna hẹ? U sẹtin gha tie ẹre ladian, ra u ghi gbẹnnẹ ọnrẹn yotọ, ne u mieke na gha ru erria yan rẹn vbe ẹghẹ hia. E Jehova keghi tama e Jọsua nọ gha tie ebe Uhi ne egbe ẹre vbe ẹghẹ hia, nọ vbe gha ru erria yan rẹn, nọ mieke na gha mwẹ ẹwaẹn. Ọna ẹre ọ khian ru iyobọ nẹẹn ya gha mwẹ udinmwẹ, nọ mieke na sẹtin su emwa Osanobua. (Jọs 1:8, 9) Ako Evbagbẹn Nọhuanrẹn nibun rrọọ, nọ gha mu ima orhiọn sotọ, ọ gha khọnrẹn ne ima gha werriẹ aro daa ọlọghọmwa nọ gha te sẹtin ya ima gha si osi.—Psm 27:1-3; Itan 3:25, 26.

16. De vbene Jehova ya loo etẹn ne ima gba ga ya fu ima ẹko rre?

¹⁶ (5) Gha gu emwa Osanobua muobọ. E Jehova keghi loo etẹn ne ima gba ga ya fu ima ẹko rre, iran vbe ru iyobọ ne ima ya mu ẹtin yan rẹn. Ma gha yo iko, ọta na ya guan kevbe ewanniẹn ne etẹn zẹ keghi rhie igiọdu ne ima. Erriọ ima vbe ya rhie igiọdu ne egbe, vbe ima  ghaa gu egbe guan. (Hib 10:24, 25) Ma gha vbe tama etẹn vbekpa emwi nọ kpokpo ima vbe orhiọn, iran ghi vbe rhie igiọdu ne ima. Ẹmwẹ nọ rhiẹnrhiẹn ne iran khian tama ima gha sẹtin mu ima orhiọn sotọ.—Itan 12:25.

17. Zẹvbe nọ rre ebe Hibru 6:19, de vbene emwi ne ima yaro yi khian ya ru iyobọ ne ima ya deziẹn, vbe ima ghaa rre uwu ọlọghọmwa?

¹⁷ (6) Rhie aro tua emwi ne u yaro yi. Avbe afiangbe ne ima yaro yi keghi yevbe “okpo ne ọ da owa yi,” nọ ya ima deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn, vbe ima ghaa rre uwu ọlọghọmwa. (Tie Hibru 6:19.) Gha muẹn roro, agbọn ne Jehova mwamwa khẹ ima, nai khian na gha miẹn emwi rhọkpa nọ gha mu ima ekhọe rhia. (Aiz 65:17) Ya ekhọe zomwa rẹn, vbene ọ khian gha ye hẹ vbe u ghaa rre agbọn ọgbọn nii, ne emwi rhọkpa i na kpokpo ọmwa orhiọn. (Mai 4:4) U ghaa tama emwa ọvbehe vbekpa emwi ne u yaro yi, ọ gha ru iyobọ nuẹn ya gha rhie aro tua re vbe ẹghẹ hia. U gha ya ekhọe hia rhiegbe ye iwinna ikporhu, u gha sẹtin gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, emwi ne u yaro yi gha sẹ ruẹ obọ.—Hib 6:11.

18. De emwi eso ne ima gha werriẹ aro daa, zẹvbe ne ima ya bu ufomwẹ ọghe agbọn na? Vbọ khian ru iyobọ ne ima?

¹⁸ Zẹvbe ne ima ya bu ufomwẹ agbọn na, ẹi mwẹ ima ma werriẹ aro daa ọlọghọmwa ughughan nọ gha sẹtin ya ima gha si osi. Evbagbẹn Nọhuanrẹn ọghe ukpo 2021 ya ima rẹn wẹẹ, ma gha sẹtin ko udu rre vbe ima ghaa werriẹ aro daa avbe ọlọghọmwa na, deghẹ ima na mu ẹtin yan e Jehova. Vbene ukpo 2021 na te fo, gi ima gha lele ibude ne Jehova rhie ne ima, nọ na wẹẹ: “Uwa hẹko mu ẹtin yan mwẹ. Ẹghẹ nii, wa gha wegbe, wa ghi vbe gha re ne ẹkun sẹ ọre otọ.”—Aiz 30:15.