1. De emwi ne Jehova he ru nuẹn?

VBUA ya khian Osẹe Jehova hẹ? Ọ gha kẹ, evbibiẹ ruẹ, ọmwa ne uwa gba winna, ra ne uwa gba rre owebe ẹre ọ kporhu “iyẹn nọ maan” ma ruẹ; a sẹtin vbe miẹn wẹẹ, te a kporhu sẹ owa ruẹ. (Mak 13:10) Vbe iyeke ọni, ọmwa na suẹn gha ya e Baibol maa ruẹ emwi. U ghi zẹ ruẹ emwi, u na do hoẹmwẹ e Jehova, u na vbe do bẹghe ẹre wẹẹ e Jehova hoẹmwẹ ruẹ. E Jehova keghi si ruẹ la odẹ ọghe ẹmwata, nia te uwẹ ghi vbe ya aro ye arrọọ ọghe etebitẹ. (Jọn 6:44) Vbene ẹmwata, u wa gbọyẹmwẹ ye odẹ ne Jehova ya gie ọmwa bu ruẹ gha dee, ne ọ do ma ruẹ odẹ ẹmwata, kevbe ne ọ na miẹn ruẹ yi zẹvbe ọguọmwadia ẹre.

2. De emwi ne ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na?

² Ugbẹnvbe ima ghi rẹn odẹ ẹmwata nẹ, te ima ghi vbe gie ẹre ma emwa ọvbehe ne iran do deba ima. Ikporhu na kpee ke owa ya sẹ owa sẹtin gha khuẹrhẹ ne ima, sokpan ọ gha de ọghe ne a suẹn gha gu emwa ruẹ e Baibol, ọ ghi gha baa kua. Egbe emwi vbenian sunu daa ruẹ ra? Adeghẹ erriọ nọ, ako iruẹmwi na gha wa ru iyobọ nuẹn. Ma gha guan kaan emwi eso ni gua ima kpa ya ru iyobọ ne emwa ya khian erhuanegbe Kristi. Ma gha vbe ziro yan emwi eso ni gha ru iyobọ ne ima, ne emwi rhọkpa ghẹ si ima ghee iyeke, vbọ gha de ọghe na suẹn gha gu emwa ruẹ e Baibol. Sokpan, gia ka ziro yan evbọzẹe nọ na khẹke ne ima gha kporhu ma emwa kevbe ne ima gha maa iran emwi.

3. Vbọ ya ima kporhu?

³ Vbe Jesu rre agbọn na, ọ keghi waa iwinna eva ne erhuanegbe ẹre. Vbe okaro, ọ na tama iran ne iran kporhu iyẹn nọ  maan ọghe Arriọba, ọ na vbe maa iran re, vbene iran khian ya ru ẹre hẹ. (Mat 10:7; Luk 8:1) Vbe igiemwi, ọ keghi gi iran rẹn emwi ne iran gha ru deghẹ emwa na danmwehọ iran, ra deghẹ iran ma danmwehọ. (Luk 9:2-5) Ọ vbe tae yotọ wẹẹ, “A gha kporhu iyẹn nọ maan ọghe Arriọba na la otọ agbọn hia . . . zẹ vbe osẹe ghe emwa hia.” (Mat 24:14; Iwinna 1:8) Ọre te emwa danmwehọ ra iran ma danmwehọ, Jesu wẹẹ ne erhuanegbe ẹre tama emwa vbekpa Arriọba Osanobua kevbe emwi nọ khian fiangbua.

4. Zẹvbe nọ rre ebe Matiu 28:18-20, NW, de emwi ọvbehe nọ khẹke ne ima ru vbọ gberra iwinna ikporhu?

⁴ Iwinna nogieva ne Jesu mu ne erhuanegbe ẹre, ọre ne iran gha maa emwa emwi, ne iran mieke na gha ru emwi hia ne irẹn yi ẹre iyi ne iran. Sokpan, Ivbiotu e Kristi ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nii ọkpa, ẹre Jesu wẹẹ ne ọ ru iwinna na ra? Ẹn o, Jesu wẹẹ te erhuanegbe ẹre khian ru iwinna na, “rhinrin ya sẹ ufomwẹ agbọn.” (Tie Matiu 28:18-20, NW.) Ọ gha kẹ, ẹghẹ ne Jesu ya rhie egbe ma erhuanegbe ẹre ni gberra 500, ẹre ọ ya mu iwinna na ne erhuanegbe ẹre hia. (1 Kọr 15:6) Vbe umian ne Jesu mu ma e Jọn, ọ keghi gi ma rẹn wẹẹ, irẹn hoo ne erhuanegbe ẹre ru iyobọ ne emwa ya do rẹn e Jehova.—Arhie 22:17.

5. De igiemwi ne Pọl loo ro vbe ebe 1 Kọrinti 3:6-9, ya gie vbene iwinna ikporhu ya dekaẹn iwinna imamwaemwi hẹ?

⁵ Ukọ e Pọl keghi ya iwinna ikporhu, gie iwinna ugbo, ọni rhie ma wẹẹ, ẹi re na wa gha kọ emwi okọ ọkpa ẹre ima khian gha ru. Ọ keghi tama etẹn ni ghaa rre Kọrinti wẹẹ: “Mẹ kọ emwiokọ, Apọlọs keghi gbe amẹ khakhae . . . Wa ọrọre ugbo Osanobua.” (Tie 1 Kọrinti 3:6-9.) Zẹvbe emwa ni winna vbe “ugbo Osanobua,” ẹghẹ ke ẹghẹ ne ima ya kporhu ma emwa, te ima kọ emwi okọ. Ma ghaa maa iran emwi te ima gbe amẹ khakhae. (Jọn 4:35) Vbọrhirhighayehẹ, ma rẹnrẹn wẹẹ Osanobua ẹre ọ yae waan.

6. De iwinna nọ bi ye ima egbe zẹvbe emwa ni maa emwa emwi?

⁶ “Emwa ni gele hoo ne iran gha mwẹ arrọọ ọghe etẹbitẹ,” ẹre ima gualọ. (Iwinna 13:48, NW) Ne emwa vbenian mieke na khian erhuanegbe Kristi, te ima gha ru iyobọ ne iran, ne iran ya (1) rẹn otọ emwi ne iran ruẹ, (2) ne iran yaeyi, kevbe (3) ne iran rhie ẹre ye uyinmwẹ. (Jọn 17:3; Kọl 2:6, 7; 1 Tẹs 2:13) Etẹn hia ni rre iko gha sẹtin ru iyobọ ne ọmwa na gu ruẹ e Baibol deghẹ iran na gha rhie ẹre ma wẹẹ iran hoẹmwẹ ọnrẹn, iran ghi vbe gha gbe ọbokhian nẹẹn vbe ọ gha rrie iko. (Jọn 13:35) Ọtẹn ne ọ maa ẹre emwi, gha vbe loo ẹghẹ kevbe ẹrhiọn ya ru iyobọ nẹẹn, ne ọ ya sẹtin gbe ukhu ẹre rua, avbe imamwaemwi ohoghe ra ilele ni ma gu e Baibol ro ni gbọzinian vbe ekhọe ọghẹe. (2 Kọr 10:4, 5) Na do ru iyobọ ne ọmwa ya ru afiwerriẹ vbenian, ne ọ mieke na sẹtin dinmwiamẹ, ẹi re iwinna ẹdẹ ọkpa. Ẹrhiọn ne ima loo ro ne ima ya ru iyobọ ne ọmwa vbenian i re na mu rhia.

7. Vbọzẹ ne ima na kporhu, kevbe ne ima na ru iyobọ ne emwa ya khian erhuanegbe Kristi?

⁷ Vbọzẹ ne ima na kporhu, ne ima na vbe ru iyobọ ne emwa ya khian erhuanegbe Kristi? Nokaro, rhunmwuda, ma hoẹmwẹ e Jehova. U ghaa hia vbe odẹ ke odẹ ne u gha kporhu ma emwa, u na vbe gha ya emwa khian erhuanegbe Kristi, te u rhie ẹre ma wẹẹ, u hoẹmwẹ Osanobua. (1 Jọn 5:3) Muẹn roro: Ahoẹmwọmwa ne u mwẹ ne Jehova, ẹre ọ ya ruẹ suẹn gha kporhu ke owa ya sẹ owa. Egbọre ọ ma gha khuẹrhẹ nuẹn. Ọ gha kẹ, osi vbe gha si ruẹ vbe u sẹ owa nokaro ne u khian na kporhu. Sokpan u na ye ru vberriọ, rhunmwuda u rẹnrẹn wẹẹ Jesu hoo ne u ru iwinna na. Ọ gha kẹ, vbene ẹghẹ ya khian, iwinna ikporhu ma ghi gha lọghọ ruẹ  gbe. E Baibol na gu ọmwa ruẹ vbe vbo? Ọ ya osi si ruẹ ra? Ọ sẹtin gha yerriọ. Sokpan, u gha rinmwian e Jehova ne ọ ru iyobọ nuẹn ya gha mwẹ udinmwẹ ne u mieke na sẹtin gha gu ọmwa ruẹ e Baibol, ọ gha họn erhunmwu ruẹ; ẹghẹ nii, u ghi do gha hoo ne u ru iyobọ ne emwa ya khian erhuanegbe Kristi.

8. Zẹvbe nọ rre ebe Mak 6:34, de emwi nọ khian gua ima kpa ya gha maa emwa emwi?

⁸ Nogieva, ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ ne ogieva ima, ẹre ọ gua ima kpa ya maa iran avbe ẹmwata ni rre Baibol. Ọ mwẹ asẹ ọkpa ne egbe ya wọọ e Jesu vbe erhuanegbe ẹre, vbe iran ghi zẹ kporhu. Iran na gha gualọ eke ne iran khian na hẹwẹ, sokpan ẹbu emwa keghi gualọ iran rre. E Jesu keghi tohan iran, ọ na ghi “suẹn gha maa iran emwi nibun.” (Tie Mak 6:34.) Agharhemiẹn wẹẹ egbe wọọ re, ọ na ye maa iran emwi. Vbọzẹ? E Jesu rẹn vbene emwi ye iran hẹ, ọ na vbe yae roro egbe ghee. Ọ bẹghe usẹ nọ ghaa sẹ iran, ọ vbe rẹn wẹẹ iran gualọ ifuẹko, rhunmwuda ọni, ọ na gha hoo ne ọ ru iyobọ ne iran. Erriọ emwa nibun ni rrọọ vbe ẹdẹnẹrẹ vbe ye, iran vbe gualọ ifuẹko. Ghẹ gie vbene ugbaro ọghe iran ye hẹ mu ruẹ rẹrẹ. Te iran yevbe ohuan ne ọ bibi odẹ nẹi mwẹ ne ọ su ẹre. Ukọ e Pọl keghi gie emwa vbenian zẹvbe emwa ni ma rẹn Osanobua kevbe nẹi mwẹ ayayẹro. (Ẹfis 2:12) “Odẹ nọ su rrie ọfuan” ẹre iran la khian! (Mat 7:13) Ma gha bẹghe vbene ohanmwẹ orhiọn ya gbe emwa ni rre ẹdogbo ne ima na kporhu, ahoẹmwọmwa kevbe ẹnina ghi gua ima kpa ya ru iyobọ ne iran. Odẹ nọ ghi maan sẹ ne ima khian ya ru iyobọ ne iran, ọre ne ima gha ya e Baibol maa iran emwi.

9. Zẹvbe nọ rre ebe Filipai 2:13, de vbene Jehova khian ya ru iyobọ nuẹn hẹ?

⁹ U sẹtin gha si egbe ne u ya suẹn gha gu ọmwa ruẹ e Baibol, rhunmwuda u rẹnrẹn wẹẹ, ẹi re ovbi ẹghẹ kherhe ẹre a loo vbe a ghaa mu egbe iruẹmwi yotọ kevbe a ghaa maa ọmwa emwi. Adeghẹ erriọ ẹre nọ, tama e Jehova vbene ọ gele ye ruẹ hẹ. Rinmwiaẹn ne ọ rhie ekhọe ọghe a hoo na ru nuẹn, ne u ghẹ mieke na gha si egbe vbe ọ gha de ọghe na gu ọmwa ruẹ e Baibol. (Tie Filipai 2:13.) Ukọ e Jọn gi ima rẹn wẹẹ, Osanobua gha họn erhunmwu nọ gua iho ọghẹe ro. (1 Jọn 5:14, 15) Rhunmwuda ọni, gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha rhie a gua kpa nuẹn, ne u mieke na sẹtin gha ya e Baibol maa emwa emwi.

10-11. De emwi eso nọ gha sẹtin ya ọmwa gha si egbe, vbe ọ gha de ọghe na gu ọmwa ruẹ e Baibol?

¹⁰ Ma rẹnrẹn wẹẹ, ọ khẹke ne ima gha ya e Baibol maa emwa emwi. Sokpan, ẹi khuẹrhẹ ne ima ugbẹnso, ne ima ya rhie egbe ye iwinna na zẹvbe ne ima gualọe yi. Gia ziro yan emwi eso nọ yae lọghọ ima kevbe emwi nọ gha sẹtin ru iyobọ ne ima.

¹¹ Egbọre ima i sẹtin ru iwinna na vbene ima gualọe yi. Vbe igiemwi, etẹn eso khian ọmaẹn nẹ, vbene eso na mwẹ emianmwẹ ne iran gu vẹn. Egbe isievẹn vberriọ ẹre uwẹ werriẹ aro daa ra? Adeghẹ erriọ nọ, emwi eso ne ima miẹn ruẹ vbe ẹghẹ corona virus, gha wa ru iyobọ nuẹn. Ma do bẹghe ẹre wẹẹ, ma gha sẹtin loo efoni kevbe ekọmputa ya gha gu emwa ruẹ e Baibol! Ọna rhie ma wẹẹ, u gha sẹtin suẹn gha gu ọmwa ruẹ e Baibol, vbene u i na zẹdẹ kpa hin owa rre. Emwi ọvbehe vbe rrọọ ne ima miẹn ruẹ. Emwa eso te hoo ne iran ruẹ e Baibol, sokpan iran i miẹn obọ vbe ẹghẹ ne ima ya hoo ne ima gu iran ruẹ emwi. A sẹtin miẹn wẹẹ, owiẹ fioro ra ogiasọn ẹre iran ya miẹn obọ. U gha sẹtin gu iran ruẹ emwi vbe egbe ẹghẹ na ra? Ogiasọn ẹre Jesu ya maa e Nikodimọs emwi, rhunmwuda ẹghẹ na, ẹre Nikodimọs hoo ne a ya maa irẹn emwi.—Jọn 3:1, 2.

12. De emwi eso nọ gha ru iyobọ ne ima ya guẹ sayọ, vbe odẹ ne ima ya gu emwa ruẹ e Baibol?

¹² Ma sẹtin gha roro ẹre wẹẹ ma i sẹtin gu  ọmwa ruẹ e Baibol. Egbọre ma ghee ẹre wẹẹ, te ọ khẹke ne ima kakabọ gha mwẹ irẹnmwi nẹ, ra ne ima ka guẹ vbene a ya maa emwa emwi nẹ, ma ke suẹn gha gu ọmwa ruẹ e Baibol. U ghaa ghee ẹre vberriọ, emwi eha na khian ya unu kaan na gha sẹtin ru iyobọ nuẹn: Okaro, e Jehova rẹn wẹẹ u gha sẹtin ru iwinna na. (2 Kọr 3:5) Nogieva, e Jesu na ‘rhie asẹ hia ni rre ẹrinmwi kevbe agbọn na na,’ ẹre ọ wẹẹ ne u ya maa emwa emwi. (Mat 28:18) Nogieha, emwa ọvbehe gha sẹtin ru iyobọ nuẹn. Emwi ne Erhae maa re, ẹre Jesu vbe gha maa emwa re; u gha vbe sẹtin ya egbe taa e Jesu. (Jọn 8:28; 12:49) Deba ọni, u sẹtin tama ọtẹn nọ siẹnro ẹbu ne uwa koko yo ikporhu, ne ọ ru iyobọ nuẹn ya suẹn gha gu ọmwa ruẹ e Baibol, u sẹtin vbe nọ iyobọ vbe obọ arọndẹ ra ọtẹn ọvbehe vbe uwu iko nọ fuẹro. Emwi ọkpa nọ gha ru iyobọ nuẹn ya gha mwẹ udinmwẹ, ọre ne u gha deba etẹn vbenian, vbe iran ghaa gu ọmwa ruẹ e Baibol.

13. Vbọzẹ nọ na khẹke ne ima mu egbe ne ima ya gha loo obẹlẹ ọgbọn?

¹³ Ọ sẹtin gha lọghọ ima, ne ima loo obẹlẹ ọgbọn kevbe emadogua ọgbọn. Odẹ ne ima ya gu emwa ruẹ e Baibol fi werriẹ nẹ. Ebe ne ima ghi mobọ loo nia ọre Sọyẹnmwẹ Arrọọ Vbe Etẹbitẹ! Odẹ ne ima ya loo ebe na ya maa emwa emwi, kevbe odẹ ne ima ya mu egbe yotọ khẹ iruẹmwi, wa vbe lughaẹn ne vbene ima ka ya ru ẹre dee yi. Okhuẹn ne ima tie vbe dọmwadẹ iruẹmwi i ghi bun; te ima ghi vbe miẹn ẹghẹ nọ somwa, ya gu ọmwa ne ima maa re emwi ziro. Te ima ghi vbe kakabọ loo avbe vidio kevbe ebe ọghomwa ni rre wẹbsait ọghe ima kevbe JW Library^® vbe ima ghaa maa emwa emwi. Adeghẹ u ma rẹn vbene a ya loo avbe emadogua na hẹ, u sẹtin tama ọtẹn ne ọ fiẹnro ẹre ne ọ ru iyobọ nuẹn. Emwi nọ gu ima egbe ro, ẹre ima ne emwa nagbọn mobọ hoo ne ima gha ru. Ẹi khuẹrhẹ ne ima suẹn gha ru emwi ne ima ma he ka ru ẹdẹ. E Jehova gha ru iyobọ nuẹn, ne u mieke na sẹtin gha loo obẹlẹ ọgbọn na, ya maa emwa emwi kevbe ne u gha sọyẹnmwẹ ọnrẹn; etẹn gha vbe ru iyobọ nuẹn. Arọndẹ ọkpa ghi guan kaẹn obẹlẹ ọgbọn na, ọ na wẹẹ, “Ke ọmwa na maa re emwi, ke ne ọ maa ọmwa re, wa sọyẹnmwẹ ọnrẹn.”

14. Vbọ khẹke ne ima kọ ye orhiọn, vbe ima ghaa kporhu ma emwa nẹi hoo ne iran danmwehọ? De igiọdu ne ima miẹn vbe ebe 1 Kọrinti 3:6, 7?

¹⁴ Ma sẹtin gha rre ẹdogbo nai na kẹ miẹn emwa na gu ruẹ e Baibol. Emwa eso rrọọ nẹi hoo ne iran danmwehọ ima, uhiẹn eso kue vbe gbodan ghee ikporhu ọghe ima. Deghẹ egbe ẹdogbo vberriọ ẹre ima na kporhu, vbọ khian ru iyobọ ne ima, ne egbe ghẹ wọọ ima? Yerre wẹẹ, emwi sẹtin fi werriẹ vbe udemwurri vbe agbọn dan ne ima ye na, nọ gha sẹtin ya emwa nẹi ka danmwehọ, suẹn gha danmwehọ. (Mat 5:3) Emwa eso nẹi te miẹn ima ebe suẹn gha ruẹ e Baibol nẹ. Ma vbe rẹn wẹẹ, e Jehova ẹre ọ yan iwinna emwiorhọ ne ima ru. (Mat 9:38) Ọ hoo ne ima ye gha kọ emwiokọ kevbe ne ima gha gbe amẹ khakhae, sokpan irẹn ẹre ọ khian yae zọ. (1 Kọr 3:6, 7) Adeghẹ u i mwẹ ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol nia, ghẹ gi orhiọn gbe yọ ruẹ iwu, rhunmwuda, ẹi re inu emwa ne u gu ruẹ e Baibol, ẹre ọ khian ya e Jehova fiangbuẹ, sokpan ẹrhiọn ne u loo ro, ẹre ọ ghee! *

15. Vbọ ye Jehova hẹ vbe ekhọe, vbe ọmwa gha wẹẹ ne a do gha gu ẹre ruẹ e Baibol, kevbe ọ na vbe gha rhie emwi ne ọ ruẹ ye uyinmwẹ?

¹⁵ Ẹko keghi rhiẹnrhiẹn e Jehova vbe ọmwa gha do rẹn ẹmwata, kevbe deghẹ ọmwa nii na vbe gha tama emwa ọvbehe vbekpa emwi ne  ọ ruẹ. (Itan 23:15, 16) Ẹi mwẹ ọ ma gha sẹ e Jehova ọyẹnmwẹ, vbe ọ gha bẹghe iwinna ne ima ru vbe ẹdẹnẹrẹ! Vbe igiemwi, agharhemiẹn wẹẹ COVID-19 lighi ehe hia rua vbe ukpo ugamwẹ ọghe 2020, orhunmwu 7,705,765 ẹre ima gu ruẹ e Baibol, vbene orhunmwu 241,994 na dinmwiamẹ. Te emwa ọgbọn na khian vbe gha ya emwa khian erhuanegbe Kristi. (Luk 6:40) Vbene ẹmwata, te ima ya e Jehova sọyẹnmwẹ, zẹvbe ne ima ya ya emwa khian erhuanegbe Kristi.

16. De okhuo nọ khẹke ne u fian ne egbuẹ?

¹⁶ Na do ru iyobọ ne emwa ya khian erhuanegbe Kristi i re iwinna ne kherhe, sokpan vbe ẹtin e Jehova, ma gha sẹtin ru iyobọ ne emwa ya do hoẹmwẹ Erha mwa nọ rre ẹrinmwi. Hia ne u gha mwẹ emwa ne u gu ruẹ e Baibol, ọ gha khọnrẹn nọ gha re orhunmwu ọkpa. Ọ gha wa biẹ ọmọ esi, deghẹ ima na gha nọ emwa ne ima kporhu ma, deghẹ iran hoo ne iran ruẹ e Baibol. Wa gi ima gha mwẹ ọnrẹn vbe orhiọn wẹẹ, e Jehova gha fiangbe ima ye ẹrhiọn ne ima loo.

17. Vbọ khian gha ye ima hẹ, deghẹ ima na sẹtin gha gu emwa ruẹ e Baibol?

¹⁷ U miẹn ukpamuyọmọ ne ima mwẹ, ne ima na kporhu ma emwa kevbe ne ima na maa iran emwi! Iwinna na wa ya ima sọyẹnmwẹ. Ukọ e Pọl ne ọ ru iyobọ ne emwa nibun vbe Tẹsalonaika ya khian erhuanegbe Kristi, keghi ta vbene iwinna na ye irẹn hẹ vbe ekhọe, ọ wẹẹ: “Ọmwa ọvbehe ne ọre idaehọ kevbe oghọghọ ima i rrọọ gberra uwa, kevbe emwi ne ima gha ya ghan vbe odaro Nọyaẹnmwa Jesu Kristi, ighẹ ma ru rho obọ nẹ, vbe ẹghẹ ne ọ gha ya rre. Vbe ẹmwata, uwa ọrọre emwi ne ima ya ghan kevbe ọyẹnmwẹ ne ọ sẹ mwa.” (1 Tẹs 2:19, 20; Iwinna 17:1-4) Erriọ ẹre ọ vbe ye etẹn nibun vbe ẹdẹnẹrẹ. Ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Stéphanie, ne irẹn vbe ọdafẹn ọnrẹn ru iyobọ ne emwa nibun ya khian erhuanegbe Kristi keghi kha wẹẹ, “A gha sẹtin ru iyobọ ne ọmwa ya khian ọguọmwadia e Jehova, ọyẹnmwẹ nọ sẹ ọmwa i gia gie.”