1. Vbọzẹ ne ohioro na zẹdia mu eguọmwadia e Jehova?

OHIORO zẹdia mu ima ugbẹnso. Ohioro gha mu emwa eso, ẹi kpẹẹ vbe otọ, sokpan nọ ne emwa ọvbehe, ọ gha mu iran, ẹi rherhe fo. Ohioro sẹtin ye mu ima, ọ gha khọnrẹn ne emwa lẹga ima. Egbe emwi vbenian vbe sunu daa etẹn eso ni da sẹ iko ọgbọn. Eso rrọọ ne ẹgbẹe ọghe iran wa ru emwi kugbe, iran gha ghi kpa hin owa rre, ẹmwẹ ẹgbẹe ọghe iran ghi do gha da iran. Emwi ọvbehe nọ vbe ya ohioro mu emwa, ọre deghẹ ọmwa ne iran hoẹmwẹ ọnrẹn na wu sẹ iran rae. Erriọ ẹre ọ vbe ye ne etẹn ni da la odẹ ọghe ẹmwata, ne ẹgbẹe kevbe avbe ọse yangbe, ra ni miẹn ukpokpo vbe obọ iran.

2. De avbe inọta ne ima khian rhie ewanniẹn yi?

² E Jehova rẹn ima sẹ otọ ibiẹ. Ọ rẹnrẹn vbe ima ghaa rre uwu ohioro, ọ vbe mu egbe ne ọ ya ru iyobọ ne ima ya lae gberra. De vbene Jehova ya ru iyobọ ne ima hẹ? De vbene ima khian ya ru iyobọ ne egbe ima hẹ? Vbe ima khian vbe ya ru iyobọ ne etẹn ni rre iko ọghe ima, ni rre uwu ohioro? Gia ziro yan avbe inọta na?

3. De vbene Jehova ya rhie ẹre ma wẹẹ, irẹn mwẹ ọkanmwẹ daa Ẹlaija?

³ E Jehova mwẹ ẹmwẹ eguọmwadia ẹre hia vbe ekhọe. Ọ sikẹ dọmwadẹ ima, ọ vbe rẹn vbe iro gha han ima. (Psm 145:18, 19) Gia ghee vbene Jehova ya rhie ẹre ma wẹẹ, irẹn mwẹ ọkanmwẹ daa Ẹlaija. Ẹghẹ ne emwi ya wegbe vbe otọ Izrẹl, ẹre akhasẹ nii ya gha rrọọ. Te avbe eghian wa gha kpokpo eguọmwadia e Jehova vbe ẹghẹ nii, iran na vbe gha hoo ne iran gbe Ẹlaija rua. (1 Ọba 19:1, 2) Ọ gha kẹ, emwi ọvbehe nọ ghaa kpokpo Ẹlaija vbe orhiọn, ọre ne ọ na gha roro ẹre wẹẹ, irẹn ọkpa ẹre ọ ghi kẹ vbe uwu avbe akhasẹ e Jehova hia. (1 Ọba 19:10) E Jehova keghi zẹ emwi ru vbobọvbobọ ya ru iyobọ ne Ẹlaija. Ọ na gie odibosa ọkpa bu ẹre, ya tama rẹn wẹẹ, eguọmwadia  Osanobua nibun ọvbehe ye rrọọ!—1 Ọba 19:5, 18.

4. De vbene ebe Mak 10:29, 30 ya rhie ẹre ma hẹ wẹẹ, e Jehova mwẹ ọkanmwẹ daa emwa na yangbe?

⁴ E Jehova rẹnrẹn wẹẹ, ma gha kha wẹẹ irẹn ima khian ga, ẹi mwẹ ima ma sẹ emwi nibun rae. Iyobọ ne ima te miẹn vbe obọ ẹgbẹe kevbe avbe ọse nẹi ga e Jehova, sẹtin wii ima. Egbọre ọna ẹre ọ ghaa kpokpo e Pita vbe orhiọn, vbe ọ nọ e Jesu wẹẹ: “Ma ni sẹ emwi hia rae do gha lele ruẹ na, de emwi ne ọ ra sẹ ima obọ?” (Mat 19:27) E Jesu keghi gi erhuanegbe ẹre rẹn wẹẹ, etẹn ni rre uwu iko ẹre ọ khian ghi gha re ẹgbẹe ọghe iran. (Tie Mak 10:29, 30.) E Jehova ne Erha mwa nọ rre ẹrinmwi, yan rẹn wẹẹ, irẹn i khian sẹ ne ọre ọghẹe rae. (Psm 9:10) Gia ghee emwi eso ne u gha sẹtin ru, ne u mieke na miẹn iyobọ e Jehova, vbe u ghaa rre uwu ohioro.

5. De afiangbe ne ima khian miẹn, deghẹ ima na rhie aro tua odẹ ne Jehova ya ru iyobọ ne ima?

⁵ Rhie aro tua odẹ ne Jehova ya ru iyobọ nuẹn. (Psm 55:22) Ọna gha ru iyobọ nuẹn ya rẹn wẹẹ, e Jehova gu ruẹ rrọọ. Ọtẹn nokhuo ọkpa nọ re okhiọnkpa na tie ẹre Carol, * ne irẹn ọkpa rre odẹ ọghe ẹmwata na khare wẹẹ: “I gha ya yerre vbene Jehova he ya ru iyobọ mẹ, vbe ẹghẹ ne emwi ya wegbe mu mwẹ, I ghi wa rẹn wẹẹ, e Jehova gu mwẹ rrọọ, ẹi khian vbe gha mwẹ ẹghẹ ọkpa ne Jehova khian ya sẹ mwẹ rae.”

6. De vbene ebe 1 Pita 5:9, 10 khian ya rhie igiọdu ne etẹn ni rre uwu ohioro hẹ?

⁶ Muẹn roro vbene Jehova ya ru iyobọ ne etẹn ne ima gba ga, ni rre uwu ohioro. (Tie 1 Pita 5:9, 10.) Ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre Hiroshi, ne irẹn ọkpa re Osẹe Jehova vbe ẹgbẹe ọre vbe ọwara ukpo nibun gha dee, keghi kha wẹẹ: “I gha wa bẹghe emwi ne etẹn la gberra, I ghi wa rẹn wẹẹ, ai zẹdẹ miẹn ọmwa nọ fo na. Ne I na rẹn wẹẹ, te ima hia fẹẹrẹ wa hia vbene ẹtin ima sẹ ne ima ye gha ga e Jehova, agharhemiẹn wẹẹ emwi i khuẹrhẹ, ọ keghi rhie igiọdu ne ima, ne emwa rẹn i rre odẹ ọghe ẹmwata.”

7. De vbene erhunmwu khian ya ru iyobọ nuẹn hẹ?

⁷ Gha ru emwi nọ gha ya ruẹ sikẹ e Jehova.  Odẹ ọkpa ne u khian ya ru ọna, ọre ne u gha fannọ otọ ẹko ruẹ ma e Jehova. (1 Pit 5:7) E Massiel khare wẹẹ: “Ọkpa vbe usun emwi nọ he ru iyobọ mẹ, vbe I ghaa rre uwu ohioro, ọre ne I na tama e Jehova vbene emwi ye mwẹ hẹ vbe ekhọe.” Vbe ẹghẹ ne Massiel ya la odẹ ọghe ẹmwata, ọ na yevbe na miẹn wẹẹ, ẹi mwẹ ọmwa rhọkpa, rhunmwuda, ẹgbẹe ọre i ga e Jehova. E Massiel vbe kha wẹẹ: “Erha ne Erha ẹre Jehova gele khin mẹ, ẹi avbiẹ inugba ẹre I gu ẹre guan vbe ẹdẹ, I ghi wa fannọ otọ ẹko mwẹ hia ma rẹn.”

8. De vbene Baibol na tie kevbe na ru erria yan, khian ya ru iyobọ nuẹn hẹ?

⁸ Gha tie Ẹmwẹ Ọghe Osanobua vbe ẹghẹ hia, u ghi vbe gha ru erria yan ako eso ni rhie ẹre ma wẹẹ, e Jehova hoẹmwẹ ruẹ. Ọ mwẹ ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Bianca, ẹghẹ hia ẹre ẹgbẹe ọre ya gha ya unu rri ọre, ọtẹn na khare wẹẹ: “Ne I na gha tie Baibol kevbe okha ọghe eguọmwadia e Jehova, ni he werriẹ aro daa egbe ọlọghọmwa ne I vbe werriẹ aro daa, kevbe ne I na vbe gha ru erria yan rẹn, wa kakabọ ru iyobọ mẹ.” Etẹn eso keghi hia ne iran rẹn ako ọghe Evbagbẹn Nọhuanrẹn eso ye uhunmwu, nọ gha sẹtin rhie ifuẹko ne iran, vbe na ghee ebe Psalm 27:10 kevbe ebe Aizaia 41:10. Eso vbe do bẹghe ẹre wẹẹ, iran ghaa danmwehọ avbe errẹkọd na ya ehọ viọ ọghe ebe ọghomwa vbe iran ghaa mu egbe iko, ra errẹkọd ọghe ako e Baibol eso, ọ keghi ru iyobọ ne iran, vbe iran ghaa rre uwu ohioro.

9. De vbene iko na yo khian ya ru iyobọ nuẹn hẹ?

⁹ Hia ne u gha yo iko vbe ẹghẹ hia. Avbe ọta na ya guan vbe iko, gha wa rhie igiọdu nuẹn, u ghi vbe do rẹn etẹn sayọ. (Hib 10:24, 25) E Massiel na ka guan kaẹn ban keghi kha wẹẹ: “Agharhemiẹn wẹẹ, ọmwa ne ekhue mu ẹre I khin, I keghi ta mu olọ yan rẹn wẹẹ, I i khian gha gbe ẹdẹ iko re, I gha vbe gha zẹ ewanniẹn vbe I gha sẹ iko. Ọna keghi ru iyobọ mẹ ya gu obọ etẹn ni rre uwu iko.”

10. Vbọzẹ nọ na khẹke ne ima gu etẹn ru ọse?

¹⁰ Gu etẹn ru ọse. Gu etẹn ne u rẹnrẹn wẹẹ, u gha miẹn emwi ruẹ vbe obọ iran ru ọse, ọ gha khọnrẹn wẹẹ uwa i re ihegbe, ra ehe ughughan uwa ke rre. E Baibol ye ima ẹre rre wẹẹ “Avbe ọmaẹn mwẹ ẹwaẹn.” (Job 12:12) Eniwanrẹn gha vbe miẹn emwi ruẹ vbe obọ avbe igbama ni mudia ẹse. Agharhemiẹn wẹẹ Jonatan sẹ nọ gha biẹ e Devid, ọni ma da iran obọ yi, ne iran ghẹ khian ọse ne kankankan. (1 Sam 18:1) E Devid vbe Jonatan wa ru iyobọ ne egbe, ne iran ya sẹtin ga e Jehova, agharhemiẹn wẹẹ, iran werriẹ aro daa ọlọghọmwa ni wegbe. (1 Sam 23:16-18) Ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Irina, ne irẹn ọkpa ga e Jehova vbe ẹgbẹe ọre khare wẹẹ: “Etẹn  vbe uwu iko sẹtin do yevbe evbibiẹ ima, ra ma sẹtin do yevbe ivbi erha ivbi iye. E Jehova gha sẹtin loo iran ya ru iyobọ nọ khẹke ne ima.”

11. Vbọ khẹke ne u ru, deghẹ u hoo ne u gha mwẹ ọse ne uwa gba gu obọ egbe?

¹¹ Na do gu ọmwa ru ọse i re emwi nọ khuẹrhẹ, katekate deghẹ u na gha re ọmwa ne ekhue mu. Ọ mwẹ ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Ratna ne ekhue wa mu; ọtẹn na keghi la odẹ ọghe ẹmwata na, agharhemiẹn wẹẹ emwa ghaa zẹ ọre kpokpo. Ọ khare wẹẹ, “I keghi do bẹghe ẹre wẹẹ, I gele gualọ iyobọ ọghe etẹn ni rre uwu iko.” Na do ta enegbe ọmwa ma ọmwa, i re emwi nọ khuẹrhẹ, sokpan ma ghaa mu otọ ẹko ima ma ọmwa ọvbehe, ima vbe ọmwa nii sẹtin do khian ọse ne kankankan. Avbe ọse ruẹ hoo ne iran ru iyobọ nuẹn, sokpan iran i khian sẹtin ru vberriọ, deghẹ u ma tama iran vbene emwi ye ruẹ hẹ.

12. De vbene iwinna ikporhu khian ya ru iyobọ nuẹn hẹ, ne u ya gha mwẹ avbe ọse ni maan?

¹² Ọkpa vbe usun odẹ nọ ghi maan sẹ, ne ima gha ya gu etẹn ru ọse, ọre ne ima gha deba iran winna vbe ikporhu. E Carol na ka guan kaẹn sin khare wẹẹ: “Te I ghi gu obọ etẹn nikhuo nibun, rhunmwuda ne I na deba iran winna vbe ikporhu, kevbe iwinna ugamwẹ ọvbehe. Vbe ọwara ukpo nibun gha dee, te Jehova wa loo avbe ọse na ya ru iyobọ mẹ.” Ẹghẹ na loo ro ya gu etẹn ru ọse, i re ẹghẹ na mu rhia. E Jehova keghi loo avbe ọse vbenian ya ru iyobọ nuẹn, vbe u ghaa rre uwu ohioro ra uwu ọlọghọmwa ọvbehe.—Itan 17:17.

13. De emwi nọ khẹke ne dọmwadẹ ọghẹe vbe uwu iko ru?

¹³ Etẹn hia vbe uwu iko mwẹ emwi nọ khẹke ne iran ru, nọ gha ya ahoẹmwọmwa kevbe ọfumwegbe gha rre uwu iko, ẹghẹ nii, ọmwa rhọkpa i ghi ghee egbe ẹre orhunmwuyẹn. (Jọn 13:35) Ẹmwẹ ne ima ta kevbe emwi ne ima ru, gha sẹtin ru iyobọ ne ọmwa! Ọtẹn nokhuo ọkpa khare wẹẹ: “Vbe I da miẹn odẹ ẹmwata na, etẹn vbe uwu iko ẹre ọ ghi do gha re ẹgbẹe mwẹ. Iyobọ ne iran ru mẹ, ẹre ọ zẹe ighẹ I sẹtin khian Osẹe Jehova.” De emwi ne u gha ru, nọ gha ru iyobọ ne emwa ne ẹgbẹe ọghe iran i rre odẹ ọghe ẹmwata na, ne iran mieke na rẹn wẹẹ, ẹgbẹe ọkpa ima khin?

14. De vbene u khian ya gu emwa ọgbọn ru ọse hẹ?

¹⁴ Hia ne u si iran kẹ egbe. Emwi okaro ne ima gha sẹtin ru, ọre ne ima gha ya oyaya gbe ọbokhian ne emwa ọgbọn ni rrie iko. (Rom 15:7) Vbọrhirhighayehẹ, ẹi re ne ima wa gha tuẹ iran kẹkan, ọ khẹke ne ima gu iran ru ọse. Rhunmwuda ọni, ọ khẹke ne ima gha ya obọ esi mu iran, ma ghi vbe gha rhie ẹre ma wẹẹ, ma mwẹ ẹmwẹ iran vbe orhiọn. Ma ghi hia ne ima rẹn emwi ne iran la gberra, sokpan ọ ma khẹke ne ima khian gberra uwu. Ọ sẹtin gha lọghọ eso ne iran tama ima vbene emwi wa ye iran hẹ, rhunmwuda ọni, gha begbe ne u ghẹ do gha zọlọ iran ọta. Nọghayayerriọ, u ghi si iran kẹ egbe, u ghi fẹko ya ẹwaẹn nọ iran ọta, u ghi vbe rhie ehọ ne iran ta yi. Vbe igiemwi, u sẹtin nọ iran vbene iran ya miẹn odẹ ẹmwata na hẹ.

15. De vbene etẹn ni deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn khian ya ru iyobọ ne etẹn ni rre iko hẹ?

¹⁵ Etẹn hia ni rre uwu iko gha sẹtin gha mwẹ alaghodaro, deghẹ etẹn ni deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn, katekate avbe ediọn, na gha mwẹ ẹghẹ ne iran. E Melissa, ne iyẹe koko vbe odẹ ọghe ẹmwata khare wẹẹ: “I ma rẹn vbene I khian ya kpọnmwẹ etẹn nikpia ni wa gha ru iyobọ mẹ ke ẹghẹ gha dee, te iran wa rhie mwẹ zẹvbe ovbi iran. I ghaa gualọ ọmwa ne I khian ta enegbe mwẹ ma, I rẹnrẹn wẹẹ I gha miẹn ọmwa nọ gha rhie ehọ mẹ ta yi.” Ọ mwẹ ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre Mauricio, ne  iro han rẹn, vbe ẹghẹ ne ọtẹn nọ maa ẹre Baibol na kpa hin odẹ ẹmwata rre, ọ khare wẹẹ: “Emwi nọ ru iyobọ mẹ, ọre obọ ne ediọn ya gha mu mwẹ kevbe ne iran na gha mwẹ ẹghẹ mẹ. Ẹghẹ hia ẹre iran ya gha gu mwẹ guan. Iran vbe gha gu mwẹ winna vbe ikporhu, iran na vbe gha tama mwẹ emwi eso ne iran ruẹ re, vbe iran tie Baibol ne egbe iran. Erriọ iran vbe ya gha gu mwẹ ku iku isasegbe.” Ugamwẹ ọghe ẹghẹ hia, ẹre Melissa kevbe Mauricio ghi ye nian.

16-17. De odẹ eso ne ima gha ya sẹtin ru iyobọ ne etẹn?

¹⁶ Gha ru iyobọ nọ khẹke ne emwa. (Gal 6:10) Ọ mwẹ ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre Leo nọ ga zẹvbe arọndẹ na gie yo isi, ẹvbo ne ọ na ga wa rree ne otọ ẹvbo ne ẹgbẹe ọre ye. Ọ khare wẹẹ: “Iyobọ ne ima wa gualọ, ọre nọ wa rre vbe ẹghẹ na ya gualọ ọre zẹẹ. I ye yerre asẹ ọkpa ne I miẹn odekun, vbe I fi imọto khian, I ghi sẹtin domian sẹ owa, I na yevbe ọmwa na ya ukpokpo gbe. Vbe uwu ẹghẹ nii, ọdọ vbe amwẹ ọkpa na wẹẹ ne I do deba iran rri evbare vbe owa. I i khian ghi ye evbare ne I re vbe ẹdẹrriọ rre, sokpan emwi ne I i khian sẹtin mianmian ọre, odẹ ne iran ya gbe ehọ kotọ gha danmwehọ mwẹ! I ghi gu iran guan nẹ, orhiọn mwẹ na ghi sẹ otọ.”

¹⁷ Ẹghẹ ke ẹghẹ ne ima ya si egbe koko vbe asikoko nọkhua kevbe nekherhe, ọ keghi sẹ ima ọyẹnmwẹ vbe ima ghaa gu etẹn guan vbekpa emwi ne ima ruẹ re. Sokpan e Carol ne ima ka guan kaan sin khare wẹẹ, “Asikoko nọkhua kevbe nekherhe mobọ kọn mwẹ aro na yo.” Vbọzẹ ne ọ na kha vberriọ? Ọ wẹẹ: “Agharhemiẹn wẹẹ emwa iyisẹn ra arriaisẹn nibun ẹre ọ gbẹbu vbe asikoko nii, ọ ghi yevbe na miẹn wẹẹ imẹ ọkpa ẹre ọ rre evba. I gha wa bẹghe vbene etẹn ọvbehe kevbe ẹgbẹe ọghe iran ya tota kugbe hẹ, ohioro ghi wa mu mwẹ.” Etẹn eso vbe rrọọ ne ọdafẹn iran ra ọvbokhan iran da wu, ọ gha sẹ ẹghẹ ne iran khian ya yo asikoko, iran ọkpa ẹre ọ khian ghi gha khian. Ọna i khian gha khuẹrhẹ ne etẹn vbenian. U rẹn ọtẹn rhọkpa nọ werriẹ aro daa ọlọghọmwa vbenian ra? U sẹtin wẹẹ ne ọ deba uwẹ vbe ẹgbẹe ruẹ vbe asikoko nọ dee, ne uwa mieke na sọyẹnmwẹ ọnrẹn kugbe.

18. Vbọ gha de ọghe na gha mu ọghọ ye ọmwa egbe, de vbene ima khian ya lele ibude nọ rre ebe 2 Kọrinti 6:11-13 hẹ?

¹⁸ Gha mwẹ ẹghẹ ne etẹn. Gha tie etẹn ba  egbe, vbe u gha khian ya sọyẹnmwẹ egbe, katekate etẹn ni rre uwu ohioro. Ọ khẹke ne ima gha rhan obọ miẹn iran yi. (Tie 2 Kọrinti 6:11-13.) E Melissa ne ima ka guan kaan sin khare wẹẹ, “Ọ keghi wa sẹ ima ọyẹnmwẹ vbe etẹn gha tie ima gha die owa iran, ra vbe iran gha wẹẹ ne ima lele ẹgbẹe ọghe iran gha rrie ehe.” Ọmwa rhọkpa rre iko ruẹ ra, ne u gha sẹtin mu ọghọ ye ọre egbe vbenian ra?

19. De ẹghẹ nọ khẹke ne ima ya sikẹ etẹn sẹ?

¹⁹ Ẹghẹ eso rrọọ ne etẹn ya kakabọ gbọyẹmwẹ yọ, deghẹ ima na tie iran ne iran do deba ima sọyẹnmwẹ egbe. Ọ gha sẹ ẹghẹ ne emwa ni rre uwu agbọn ya do ugie ọghe iran, ọ sẹtin gha lọghọ etẹn ne iran ọkpa rre odẹ ọghe ẹmwata, ne iran ya gu ẹgbẹe ọghe iran mu obọ. Ọ wa vbe da etẹn eso ne ọmwa iran wu, ẹghẹ ke ẹghẹ nọ ya gba vbe ukpo ọvbehe ne ọmwa nii ya wu. Ẹghẹ ke ẹghẹ ne ima ya ya egbe rhorho etẹn vbenian, te ima rhie ẹre ma wẹẹ, ima hoẹmwẹ iran.—Fil 2:20.

20. De vbene ẹmwẹ ne Jesu tae vbe ebe Matiu 12:48-50 khian ya ru iyobọ ne ima hẹ, vbe ima ghaa rre uwu ohioro?

²⁰ Emwi bun nọ gha sẹtin ya ohioro mu ima. Sokpan ọ khẹke ne ima yerre wẹẹ, e Jehova rẹn emwi hia ne ima la gberra. Ọ mobọ loo etẹn ne ima gba ga ya ru iyobọ nọ khẹke ne ima. (Tie Matiu 12:48-50.) Odẹ ne ima khian ya rhie ẹre ma wẹẹ, ma gbọyẹmwẹ ye iyobọ ne Jehova ru ne ima, ọre ne ima gha hia vbene ẹtin ima sẹ, ne ima gha ru iyobọ ne etẹn ne ima gba ga. Ẹi mwẹ vbene emwi gha lọghọ ima sẹ hẹ, ọ khẹke ne ima gha mwẹ ọnrẹn vbe ekhọe wẹẹ, e Jehova i khian sẹ ima rae ẹdẹ!