1. De emwi ne Jehova ru ne dọmwadẹ ima?

E JEHOVA ẹre ọ si ima hia gha die otu ọghẹe. (Jọn 6:44) Ọni rhie ma wẹẹ, ọ mwẹ emwi ne Jehova bẹghe vbe egbuẹ, vbe uwu ẹbu ọkhọngborrie emwa ni rre agbọn na, nọ yae si ruẹ kẹ egbe, ọni ọre ekhọe ata ne u mwẹ. (1 Krọ 28:9) E Jehova rẹn ruẹ sẹ otọ ibiẹ, erriọ ẹre ọ vbe ya hoẹmwẹ ruẹ. Emwi nọ mu ọmwa orhiọn sẹ otọ ẹre ọna wa khin!

2. De vbene Jesu ya rhie ẹre ma wẹẹ, aro nọ ghaan ẹre Jehova ya ghee dọmwadẹ ohuan ọghẹe?

² Ekhọe hia ẹre Jehova ya hoẹmwẹ ruẹ, erriọ ẹre ọ vbe ya hoẹmwẹ etẹn hia ne uwa gba ga. Ne ima mieke na rẹn vbene Jehova hoẹmwẹ ima sẹ hẹ, e Jesu keghi ya e Jehova gie ọsuohuan. Adeghẹ ọmwa mwẹ ohuan iyisẹn, ọkpa na wii vbọ, de emwi ne ọ gha ru? “Te ọ gha sẹ ọkpa i rrọọ vbe iyisẹn ni dekẹe rae, ye ehe ne iran na rri irunmwu, nọ ya gualọ ohuan nọ wiri nii.” Ọ gha miẹn ohuan nii, te ọ khian gha mu ohu ra? Ẹn o, te ọ khian gha ghọghọ. De emwi ne ọna maa ima re? Aro nọ ghaan ẹre Jehova ya ghee dọmwadẹ ohuan ọghẹe. E Jesu khare wẹẹ: “Erha uwa ne ọ rre ẹrinmwi i hoo ne a miẹn ọkpa ne ọ wiri vbe uwu iran ne giẹrẹ na.”—Mat 18:12-14.

3. De emwi ne ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na?

³ Ma ma hoo ne ima ru emwi nọ gha gbe orhiọn ye etẹn ima iwu. De emwi ne ima gha ru, ne ima ghẹ mieke na ya emwa ọvbehe rhua owẹ? De emwi ne ima gha ru, deghẹ ọmwa na ru emwi nọ sọnnọ ima? Ako iruẹmwi na gha rhie ewanniẹn ye avbe inọta na. Sokpan gha re “iran ne giẹrẹ na” ne ebe Matiu uhunmwu ẹnrẹn 18 guan kaan? Gi ima ziro yan rẹn.

4. Gha re “iran ne giẹrẹ na”?

⁴ “Iran ne giẹrẹ na” keghi re erhuanegbe Jesu hia, ke ọmaẹn ke ẹghele. Ọ gha khọnrẹn ne iran khian ọmaẹn nẹ, “ibiẹka” ẹre iran ye khin, rhunmwuda iran mu egbe ne iran ya ruẹ emwi vbe obọ e Jesu. (Mat 18:3) Agharhemiẹn wẹẹ ehe ughughan ẹre iran ke rre, odẹ ughughan ẹre a ya koko iran, iran vbe mwẹ uyinmwẹ ughughan, te iran hia mu ẹtin yan e Kristi. Erriọ e Kristi vbe ya hoẹmwẹ iran.—Mat 18:6; Jọn 1:12.

5. Vbọ ye Jehova hẹ, vbe ọmwa gha si obalọ ye ọguọmwadia ẹre egbe?

⁵ Aro nọ ghaan ẹre Jehova ya ghee “iran ne giẹrẹ na.” Ma gha sẹtin ya aro ne Jehova ya ghee iran gie aro ne ima ya ghee ibiẹka. Te ẹmwẹ ibiẹka wa yẹẹ ima. Ekhọe hia ma ya gbogba ga iran, rhunmwuda ma rẹnrẹn wẹẹ, iran i mwẹ ẹtin ne egbe iran, iran i vbe mwẹ egbe ẹwaẹn ne eniwanrẹn mwẹ. Vbene ẹmwata, ọ keghi da ima vbe ima gha bẹghe ẹre wẹẹ, a ru ọmwa ọvbehe khọọ, katekate deghẹ ọ na gha re ovbi ọvbokhan kherhe. Erriọ ẹre Jehova vbe hoo ne ọ gbogba ga ima. Ẹko i rhiẹnrhiẹn ọnrẹn hiehie, vbe ọ gha bẹghe ẹre wẹẹ, ọmwa ọvbehe si obalọ ye ọguọmwadia ẹre egbe!—Aiz 63:9, NW; Mak 9:42.

6. Zẹvbe nọ rre ebe 1 Kọrinti 1:26-29, de aro ne emwa ni rre uwu agbọn ya ghee erhuanegbe Jesu?

⁶ De odẹ ọvbehe ne erhuanegbe ọghe Jesu ya yevbe “iran ne giẹrẹ na”? Ne ima ya rhie ewanniẹn ye inọta na, gi ima nọ ọta ọvbehe: De emwa ne agbọn na ghee gidi? Emwa ni fe, emwa na họn okhekhe ẹre kevbe emwa ni rre ọdakha. Sokpan nọ ne erhuanegbe Jesu, te agbọn ghee iran zẹvbe emwa “ne giẹrẹ” nẹi mwẹ esa ne iran ye. (Tie 1 Kọrinti 1:26-29.) Sokpan e Jehova i ghee iran vberriọ.

7. De aro ne Jehova hoo ne ima ya gha ghee etẹn ima?

⁷ Te Jehova wa hoẹmwẹ eguọmwadia ẹre hia, ọre te iran da la odẹ ọghe ẹmwata na, ra ọ kpẹẹ re ne iran ke gae. Aro nọ ghaan ẹre Jehova ya ghee etẹn hia fẹẹrẹ, aro vberriọ ẹre ọ vbe khẹke ne ima ya gha ghee iran. Ọ khẹke ne ima hoẹmwẹ etẹn hia ne ima gba ga, ẹi re ne ima gha hannọ ne ima khian hoẹmwẹ ọnrẹn vbọ. (1 Pit 2:17) Ọ khẹke ne ima ru emwi ke emwi ne ima gha sẹtin ru ya ru iyobọ ne iran. Adeghẹ ima na bẹghe ẹre wẹẹ, ma ru emwi nọ sọnnọ ọtẹn ima, ọ ma khẹke ne ima biabia ẹre rua, ne ima gha kha wẹẹ, ‘egbe balọ ẹre gbe, ọni vbe sẹ na mu ohu yi ra?’ Vbọzẹ ne ohu na rherhe mu etẹn eso? Etẹn eso i ghee egbe iran sẹ ọmwa, rhunmwuda vbene a ya koko iran. Eso da la odẹ ọghe ẹmwata na, rhunmwuda ọni, iran ma rẹn vbene a ya mu emwi wuo egbe hẹ. Vbe nọ rhirhi gha ye hẹ, ọ khẹke ne ima hia, ne ima gu ọmwa nii ru adọlọ. Sokpan ọ khẹke ne ọtẹn ne ohu rherhe mu rẹn wẹẹ, uyinmwẹ vberriọ i maan, rhunmwuda ọni, ọ khẹke ne ọ fi werriẹ. Ọ gha ru vberriọ, orhiọn rẹn ghi sẹ otọ, ọ ghi vbe gha gu emwa ọvbehe rrọọ vbe ọfunmwegbe.

8. De iziro nọ wa gbọzinian vbe ekhọe emwa ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ ọghe Jesu, ne erhuanegbe Jesu vbe gha mwẹ?

⁸ Vbọ ya e Jesu guan kaan “iran ne giẹrẹ na”? Erhuanegbe ẹre keghi nọ rẹn wẹẹ: “Gha ọ kpọlọ sẹ vbe Arriọba ẹrinmwi?” (Mat 18:1) Ivbi e Ju nibun ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nii, hoo ne emwa gha ghee iran gidi. Okpia ọkpa nọ rri egie ebe khare wẹẹ: “Te emwa wa gha hoo ne iran gha rre ukpo nọ yo, na gha họn usi iran rre, na gha ghee iran gidi kevbe na gha rhie ọghọ ne iran. Ena ẹre ọ wa ru ekpataki ne iran sẹ.”

9. De uyinmwẹ ne Jesu wẹẹ ne erhuanegbe ẹre mu fua?

⁹ E Jesu rẹnrẹn wẹẹ, te erhuanegbe ẹre khian loo ẹrhiọn yọ, ne iran mieke na sẹtin gbe ukhu ẹre rua ighẹ uyinmwẹ osuan nọ gu iran obọ ro  zẹvbe Ivbi e Ju. Ọ na khama iran wẹẹ: “Sokpan ne ọre ne ọ kpọlọ sẹ vbe uwu uwa, ọ kere ne ọ gha yevbe ne ọ ru ọvbokhan sẹ vbe ehia.” (Luk 22:26) Deghẹ ima na gha ghee emwa ọvbehe wẹẹ iran maan sẹ ima, te ima rhie ẹre ma wẹẹ, ma ẹre ọ “ru ọvbokhan sẹ.” (Fil 2:3) Ma ghaa ru vberriọ, ma i khian rherhe ru emwi nọ gha rhua emwa ọvbehe owẹ.

10. Vbọzẹ nọ na khẹke ne ima lele ibude ọghe Pọl?

¹⁰ Ọ mwẹ odẹ eso ne etẹn ne ima gba ga ya maan sẹ ima. Adeghẹ ima na gha rhie aro tua uyinmwẹ esi ne etẹn ima mwẹ, ọ gha ya ima rẹn wẹẹ, ọ gele mwẹ odẹ eso ne iran na maan sẹ ima. Ọ khẹke ne ima kọe ye orhiọn, ẹmwẹ ibude ne ukọ e Pọl rhie ne etẹn ni rre Kọrinti, ọ wẹẹ: “Gha ọ tama ruẹn yi ighẹ u maan sẹ emwa ọvbehe? Ẹre Osanobua ẹre ọ viọ emwi ne u mwẹ hia nuẹn? Adeghẹ erriọ nọ, de ne a ghi ghagha ta vbọ, vbene a miẹn wẹẹ ẹ i re te a ya ẹre ru ọmwa ẹse?” (1 Kọr 4:7) Ọ khẹke ne ima gha begbe, ne ima ghẹ gha ru emwi nọ gha ya emwa ọvbehe gha ghee ima gidi, ra ne ima gha roro ẹre wẹẹ, ma maan sẹ emwa ọvbehe. Gia kha wẹẹ, ọtẹn nokpia gua wa ya ọta guan, ra ọtẹn nokhuo mwẹ emwa nibun ne ọ gu ruẹ e Baibol, ọ ma khẹke ne iran rhie etian gie egbe iran, sokpan, e Jehova ẹre ọ khẹke ne iran rhie etian na.

11. De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe erre ne Jesu zẹ?

¹¹ Vbe Jesu ghi ya obọ sekhae ne erhuanegbe ẹre nẹ, ne iran ghẹ rhua emwa ọvbehe owẹ, ọ na zẹ erre ọghe ọba ọkpa kevbe ọguọmwadia ẹre. Ọguọmwadia nii kegha mwẹ ọba nii osa ọrhẹnrhẹn nẹi khian sẹtin hae, nene ọba keghi tohan rẹn, ọ na ya nẹẹn. Ọguọmwadia nii ghi miẹn ọguọmwadia ne ihua re, ne ọ mwẹ ọnrẹn igho kherhe, ọ ma tohan rẹn. Ọba nii ghi họn, ọ na fi ọguọmwadia nii, ne ọ ma tohan ọguọmwadia ne ihua re ye eghan. De emwi ne ọna maa ima re? E Jesu khare wẹẹ: “Erriọ zẹẹ, Erha mwẹ ne ọ rre ẹrinmwi ra ru uwa, adeghẹ dọmwadẹ ọghẹe vbe uwu uwa ma fan ekhọe rua yabọ ọtẹn ọnrẹn.”—Mat 18:21-35.

12. De vbene ima ya si obalọ ye emwa ọvbehe egbe hẹ, deghẹ ima ma na yabọ iran?

¹² Ọguọmwadia nii keghi si obalọ gie egbe ẹre kevbe emwa ọvbehe, rhunmwuda emwi ne ọ ru. Vbe okaro, ọ keghi ya obọ dan mu ọguọmwadia ne ihua re, ọ na “ya muẹn khui ye eghan, ne ọ gha rre evba ọ te do ha osa nii.” Nogieva, emwi ne ọ ru nii keghi da eguọmwadia nikẹre. E Jesu wẹẹ, “Eguọmwadia ne ihua ẹre ghi miẹn emwi ne ọ sunu, egbe keghi wọọ iran.” Erriọ ẹre ọ vbe ye, uyinmwẹ ima sẹtin si obalọ gie emwa ọvbehe. Adeghẹ ima ma na yabọ ọmwa nọ ru ima khọọ, de emwi nọ gha sẹtin sunu? Vbe ọkaro, deghẹ ima ma yabọ ọmwa nii, te ima si obalọ ye ọre egbe vberriọ, te ima vbe rhie ẹre ma wẹẹ, ma ma hoẹmwẹ ọnrẹn. Nogieva, ẹko i khian rhiẹnrhiẹn etẹn ni rre uwu iko, vbe iran gha rẹn wẹẹ, ima vbe ọtẹn nii mwẹ egbe ẹzọ.

13. De emwi ne u miẹn ruẹ vbe emwi nọ sunu daa arọndẹ ọkpa?

¹³ Ma gha yabọ etẹn ima, ma tobọ ima gha miẹn ere vbọ, emwa ọvbehe gha vbe miẹn ere vbọ. Erriọ wa gha ye ne ọtẹn ima nokhuo ọkpa na tie ẹre Crystal nọ re arọndẹ. Ọtẹn nokhuo ọkpa keghi ru emwi nọ sọnnọ ọnrẹn. E Crystal khare wẹẹ: “Ẹmwẹ ne ọtẹn nokhuo nii tama mwẹ wa da mwẹ sẹ ugboloko, ọ na yevbe na miẹn wẹẹ, te ọ ya abẹ so mwẹ. Ma ghaa rre ikporhu, I i zẹdẹ hoo na ghae ima eva kugbe ye ẹbu ọkpa. I ma ghi gha zọghae vbe iwinna ikporhu, I ma ghi vbe gha ghọghọ.” Emwi ne ọtẹn nii ru wa gele da e Crystal. Sokpan ọ ma rhie emwi nii ye ẹko, ọ ma vbe gha mu ọghe enegbe ẹre ọkpa roro. Nọghayayerriọ, ọ keghi  lele ibude ne ọ miẹn vbe ako iruẹmwi nọ mwẹ uhunmwuta nọ khare wẹẹ, “Forgive From Your Heart” vbe The Watchtower ọghe October15, 1999. Ọ keghi yabọ ọtẹn nii. E Crystal khare wẹẹ: “I do bẹghe ẹre nia wẹẹ, te ima hia fẹẹrẹ hia ne ima ban akpa nẹdẹ mu fua, ne ima mu ọghe ọgbọn yọ, kevbe wẹẹ, ẹdẹgbegbe ẹre Jehova ya yabọ ima. Te ọ wa yevbe na miẹn wẹẹ, te I si ihẹ nọkhua ne I te mu ye otọ. Te I ghi wa ghọghọ nia.”

14. Zẹvbe nọ rre ebe Matiu 18:21, 22, de emwi nọ ghaa lọghọ ukọ e Pita na ru vbe ugbẹnso? De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe ewanniẹn ne Jesu rhie ne Pita?

¹⁴ Ma rẹnrẹn wẹẹ, ọ khẹke ne ima gha yabọ. Sokpan ọna sẹtin gha lọghọ ima na ru. Ọ gha kẹ, ọ vbe gha yerriọ ne ukọ e Pita ugbẹnso. (Tie Matiu 18:21, 22.) De emwi nọ gha sẹtin ru iyobọ ne ima, ne ima gha mwẹ ekhọe ayabọ? Vbe okaro, ọ khẹke ne ima muẹn roro, odẹ ne Jehova ya yabọ ima. (Mat 18:32, 33) Agharhemiẹn wẹẹ, ọ ma te khẹke ne Jehova yabọ ima, ekhọe hia ẹre ọ ya ru vberriọ. (Psm 103:8-10) Nọnaghiyerriọ, “ọ vbe kei khekherriọ ne ima gha hoẹmwẹ egbe.” Emwi nẹi mwẹ a ma ru nọ. Te ọ wa khẹke ne ima gha yabọ etẹn ima. (1 Jọn 4:11) Nogieva, muẹn roro, ere ne ima gha miẹn deghẹ ima na gha yabọ. Uyinmwẹ ima sẹtin ya ọmwa ne ọ te ru ima khọọ fi werriẹ, akugbe ghi gha rre uwu iko, asikẹgbe ne ima gu e Jehova mwẹ ghi do wegbe sayọ, orhiọn ima ghi vbe sẹ otọ. (2 Kọr 2:7; Kọl 3:14) Nogieha, rinmwian Ọmwa nii ne ọ wẹẹ ne ima gha yabọ, ne ọ ru iyobọ nuẹn. Ghẹ gi Esu zagha akugbe ne uwẹ vbe etẹn sọyẹnmwẹ ọnrẹn vbe uwu iko. (Ẹfis 4:26, 27) Ma wa gualọ iyobọ e Jehova ne ima ghẹ mieke na de ye akobẹ Esu.

15. Zẹvbe nọ rre ebe Kọlose 3:13, vbọ khẹke ne ima ru deghẹ ọtẹn na ru emwi nọ sọnnọ ima?

¹⁵ Adeghẹ ọtẹn ru emwi eso nọ sọnnọ ruẹ, vbọ khẹke ne u ru? Hia vbe odẹ ke odẹ ne u gu ẹre ru adọlọ. Tama e Jehova vbene emwi gele  ye ruẹ hẹ vbe ekhọe. Rinmwiaẹn ne ọ ru iyobọ ne ọtẹn nọ ya ohu muẹn. U ghi vbe rinmwiaen ne ọ ru iyobọ nuẹn, ne u ya sẹtin rhie aro tua avbe akpa esi ne ọ yẹẹ ọre vbe egbe ọtẹn nii. (Luk 6:28) Adeghẹ u ma na sẹtin rhie emwi ne ọtẹn nii ru ruẹ re hin ekhọe rre, u ghi gualọ odẹ nọ maan sẹ ne u khian ya gu ọtẹn nii guan. Ọ gha maan sẹ deghẹ u na gha mwẹ ọnrẹn vbe ekhọe wẹẹ, ẹi re te ọtẹn nii wa hoo ne ọ ru emwi nọ gha ya ohu muẹn. (Mat 5:23, 24; 1 Kọr 13:7) U ghaa gu ẹre guan, ghẹ gha guan vbe na miẹn wẹẹ, te ọtẹn nii mema ru emwi nọ sọnnọ ruẹ. Sokpan deghẹ ọtẹn nii ma hoo ne ọ ru adọlọ ghi vbo? Ye gha mwẹ izinegbe vbe egbe ẹre. Ghẹ gi egbe ẹre wọọ ruẹ. (Tie Kọlose 3:13.) Sẹ ehia, ghẹ rhie emwi ne ọtẹn nii ru ruẹ re ye ẹko, rhunmwuda, ọni sẹtin ya ruẹ khian rree ne Jehova. Ghẹ gi emwi ke emwi ne ọmwa ọvbehe ru rhua ruẹ owẹ. U ghaa lele adia na, te u rhie ẹre ma wẹẹ, e Jehova ẹre u hoẹmwẹ ọnrẹn sẹ.—Psm 119:165.

16. De emwi nọ bi ye ima hia egbe? Vbọ khẹke ne dọmwadẹ ima gha ru?

¹⁶ Ukpamuyọmọ nọkhua nọ, ne ima na deba etẹn ga e Jehova kugbe zẹvbe “oghẹn ohuan ọkpa,” vbe ototọ adia ọghe “ọsuohuan ọkpa”! (Jọn 10:16) Ipapa 165 ọghe ebe ọghomwa na tie ẹre Organized to Do Jehovah’s Will khare wẹẹ: “Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, ma sọyẹnmwẹ akugbe nọ rre uwu iko, ọ khẹke ne dọmwadẹ ima hia, ne ima gha ru emwi nẹi khian zagha iko.” Rhunmwuda ọni, ọ khẹke “ne ima hia, ne ima gha ya aro ne Jehova ya ghee etẹn ima ghee iran.” E Jehova keghi ghee ima hia zẹvbe emwa “ne giẹrẹ” ni ghaan vbe aro ẹre. Aro vberriọ ẹre uwẹ vbe ya ghee etẹn ra? E Jehova bẹghe emwi hia ne u ru, ne u ya ru iyobọ ne etẹn ni rre uwu iko, ọ wa vbe gbọyẹmwẹ yọ.—Mat 10:42.

17. Vbọ ghi khẹke ne ima ru nia?

¹⁷ Ma hoẹmwẹ etẹn ne ima gba ga. Nọnaghiyerriọ, ọ ma khẹke ne ima “ru emwi ke emwi ne ọ gha ya [ọtẹn] rhua owẹ.” (Rom 14:13) Ma keghi rhie ẹre ma wẹẹ, etẹn ima maan sẹ ima, ma vbe mu egbe ne ima ya ya ekhọe hia yabọ iran. Ma i khian gi emwi ne emwa ọvbehe ru, ya ima rhua owẹ. Nọghayayerriọ, “gie ima gha rhie ekhọe ye ẹmwẹ emwi ne ọ gha rhie ọfumwegbe rre kevbe ne ọ gha rhie ẹtin ye egbe iwu.”—Rom 14:19.