1. De ọlọghọmwa eso ne eguọmwadia e Jehova werriẹ aro daa?

Ọ MWẸ ọlọghọmwa ne uwẹ werriẹ aro daa ra? Egbọre ọtẹn vbe uwu iko ru emwi nọ sọnnọ ruẹ. (Jems 3:2) A sẹtin vbe miẹn wẹẹ, emwa ne uwa gba winna, ra ne uwa gba rre owebe ya ruẹ gbogiẹ, rhunmwuda ne u na re Osẹe Jehova. (1 Pit 4:3, 4) Emwa vbe uwu ẹgbẹe ruẹ, sẹtin vbe gha hoo ne iran da ruẹ obọ yi, ne u ghẹ ghi yo iko, ra ne u ghẹ ghi kporhu. (Mat 10:35, 36) Adeghẹ ọlọghọmwa ne u werriẹ aro daa na vuọn sẹ ruẹ urhu, ọ sẹtin ya ruẹ do gha roro ẹre wẹẹ, u sẹ e Jehova rae ẹre ọ maan sẹ. Sokpan gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, u ghaa werriẹ aro daa ọlọghọmwa nọ rhirhi gha khin, e Jehova gha rhie ẹwaẹn kevbe ẹtin nuẹn, ne u ya sẹtin zin egbe ẹre.

2. Zẹvbe nọ rre ebe Rom 15:4, de vbene Baibol gha ya sẹtin ru iyobọ ne ima, deghe ima na gha tie ẹre?

² E Jehova ẹre ọ dia emwa ya gbẹnnẹ okha ọghe emwa eso ni ma gba ye uwu e Baibol, kevbe vbene iran ya zin egbe ọlọghọmwa ne iran la gberra. Vbọzẹe? Rhunmwuda ọ hoo ne ima miẹn emwi ruẹ vbọ. Ọna ẹre Jehova loo ukọ e Pọl ya gbẹn yotọ vbe ebe Rom 15:4. (Tie ẹre.) Ma ghaa tie avbe okha na, ọ gha sẹtin fu ima ẹko rre, ọ ghi vbe ya ima gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, emwi hia gha dunna. Sokpan ma ghaa hoo ne ima miẹn ere vbe Baibol ne ima tie, ma i khian wa gha tie ẹre kẹkan, nọghayayerriọ, ma ghi gi emwi ne ima tie mu ima ekhọe, ma ghi vbe gi ẹre dia iziro ọghe ima. Nia gia kha wẹẹ, ma gualọ adia nọ gha ru iyobọ ne ima ya la ọlọghọmwa eso gberra, vbọ khẹke ne ima ru? Ma gha sẹtin ru emwi enẹ na: (1) Na erhunmwu, (2) Ya ekhọe zomwa emwi ne u tiere, (3) Ru erria yan rẹn, kevbe (4) Rhie emwi ne u ruẹ re ye uyinmwẹ. Gi ima ziro yan vbene ima khian ya ru emwi enẹ na hẹ. * Ma gha vbe ziro yan  vbene emwi enẹ na khian ya ru iyobọ ne ima ya miẹn emwi ruẹ, vbe ima ghaa tie okha ọghe Ọba e Devid kevbe uko e Pọl.

3. U ke suẹn gha tie Baibol, vbọ khẹke ne u ru? Vbọzẹe?

³ (1) Na erhunmwu. U ke suẹn gha tie Baibol, rinmwian e Jehova ne ọ ru iyobọ nuẹn, ne u ya miẹn ere vbe ako ne u khian tie. Vbe igiemwi, deghẹ ọ mwẹ ọlọghọmwa eso ne u la gberra, rinmwian e Jehova ne ọ ru iyobọ nuẹn ya miẹn adia eso vbe ako ne u khian tie, nọ gha ru iyobọ nuẹn ya rẹn emwi nọ khẹke ne u ru.—Fil 4:6, 7; Jems 1:5.

4. Vbọ khẹke ne u ru, deghẹ u hoo ne u miẹn ere vbe Baibol ne u tie?

⁴ (2) Ya ekhọe zomwa rẹn emwi ne u tiere. Te Jehova yi ima, ne ima sẹtin gha ya ekhọe ima zomwa emwi. U ghaa hoo ne u miẹn ere vbe Baibol ne u tie, hia ne u ya ekhọe zomwa emwi nọ sunu vbe ako ne u tie, u ghi vbe mu egbuẹ ye ihe ọmwa ne u tie vbekpa re. Hia ne u ya aro ekhọe ruẹ bẹghe emwi ne ọ bẹghe, u ghi vbe hia ne u rẹn vbene emwi ghaa ye ẹre hẹ.

5. A gha wẹẹ ọmwa ru erria yan emwi ne ọ tie, vba yae kha? Vba ya ru ẹre hẹ?

⁵ (3) Ru erria yan rẹn. Ọmwa ghaa ru erria yan emwi nọ tie, ọni rhie ma wẹẹ, ọ mu emwi nọ tie nii roro, ọ ghi vbe gha roro ẹre, vbene emwi nọ tie ya dekaẹn irẹn hẹ. Ẹghẹ nii, ọ ghi rẹn eke ne ẹmwẹ nii rrie, ọ ghi vbe ru iyobọ nẹẹn ya rẹn otọ ẹre sayọ. Ma ghaa tie Baibol vbene ima i na ru erria yan rẹn, ma ghi yevbe na ghee tailor nọ giagia ukpọn yotọ, sokpan ọ ma ghi se ẹre kugbe. Sokpan ma ghaa ru erria yan emwi ne ima tie, ọ ghi yevbe na miẹn wẹẹ, te ima ghi se nene ukpọn ne ima giagiae kugbe. Avbe inọta na gha ru iyobọ nuẹn ya sẹtin ru erria yan emwi ne u tie: ‘De emwi ne ọmwa ne I tie vbekpa re ru, ne ọ ru iyobọ nẹẹn? De vbene Jehova ya ru iyobọ nẹẹn? De vbene emwi ne I ruẹ re vbe okha na, khian ya ru iyobọ mẹ ya zin egbe edanmwẹ ne I la gberra?’

6. Vbọzẹe nọ na khẹke ne ima gha rhie emwi ne ima ruẹ ye uyinmwẹ?

⁶ (4) Rhie emwi ne u ruẹ re ye uyinmwẹ. Jesu khare wẹẹ, deghẹ ima i rhie emwi ne ima ruẹ ye uyinmwẹ, te ima yevbe okpia nii nọ bọ owa yan ekhae. Te okpia nii winna kua kẹkan. Vbe ima gu kha vberriọ? Rhunmwuda, okpẹhoho kevbe okpamẹ gha dekun owa nii, ọ ghi rẹnkhuan. (Mat 7:24-27) Erriọ vbe ye, deghẹ ima na na erhunmwu ma ke tie Baibol, ma na gha ya ekhọe zomwa emwi ne ima tie, ma na vbe gha ru erria yan rẹn, sokpan ima ma rhie emwi ne ima ruẹ ye uyinmwẹ, te ima wa mu ẹghẹ nii rhia. Edanmwẹ gha ghi rre ma i sẹtin zin ọnrẹn, rhunmwuda amuẹtinyan ọghe ima ma wegbe sẹ. Sokpan deghẹ ima na gha rhie emwi ne ima ruẹ ye uyinmwẹ, ma ghi sẹtin gha ru azẹ nọ maan, orhiọn ima ghi sotọ, ma ghi vbe gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe. (Aiz 48:17, 18) Nia gi ima ziro yan vbene emwi enẹ na, khian ya ru iyobọ ne ima ya miẹn emwi ruẹ vbe okha ọghe Ọba e Devid.

7. De okha ọghe ọmwa ne ima khian ghi ziro yan?

⁷ Ọse ruẹ ra ọmwa vbe uwu ẹgbẹe he ru ruẹ emwi nọ da ruẹ sẹ ugboloko ẹdẹ ra? Ọ gha yerriọ, u gha wa miẹn emwi ruẹ vbe emwi ne Ọba e Devid ru, vbe ẹghẹ ne ovbi ẹre ighẹ Absalọm, na gha hia ne ọ miẹn ẹre ukpo ọba.—2 Sam 15:5-14, 31; 18:6-14.

8. Vbọ khẹke ne u ru, ne u mieke na miẹn iyobọ ọghe Jehova?

⁸ (1) Na erhunmwu. Vbene u na mwẹ okha na vbe ekhọe, tama e Jehova obalọ ne u ye, rhunmwuda obọ dan ne ọmwa ya mu ruẹ. (Psm 6:6-9) Wa tama rẹn vbene ọ ye ruẹ hẹ vbe ekhọe. Vbe iyeke ọni, u ghi rinmwiaẹn ne ọ ru iyobọ nuẹn ya miẹn adia ni gha ru iyobọ nuẹn ya sẹtin zin egbe.

9. Vbọ sunu dae Devid vbe Absalọm?

⁹ (2) Ya ekhọe zomwa rẹn emwi ne u tiere. Mu  okha na roro, ne u ya ekhọe zomwa rẹn vbene ọ ghaa ye Ọba e Devid hẹ. Ọwara ukpo nibun ẹre ovbi Devid ighẹ Absalọm ya gha hia ne ọ fi emwa ekhọe werriẹ, ne iran mieke na ya egbe ba irẹn. (2 Sam 15:7) Vbọ ghi sẹ ẹghẹ, Absalọm keghi gie emwa la otọ Izrẹl hia, ne iran ya tama emwa, ne iran miẹn irẹn yi zẹvbe ọba iran. Uhiẹn, ọ na vbe rhie Ahitofẹl nọ re ọsie Devid ne kankankan, nọ vbe re ọbude ẹre kpe ifuẹn. Ẹre Absalọm na ghi ya egbe ẹre khian ọba, ọ na wẹẹ ne iran ya mu e Devid, ne iran gbe ẹre rua. Ọ gha kẹ, obọ emianmwẹ wa gha da e Devid kua vbe ẹghẹ na kha na. (Psm 41:1-9) Vbe Devid ghi họn vbekpa uma na, ọ na lẹẹ hin Jerusalẹm rre. Vbe okiekie, ivbiyokuo Absalọm kevbe ọghe Devid na dekun egbe. Obọ ivbiyokuo e Devid keghi ke ukhunmwu. Evba ẹre Absalọm lae.

10. De emwi ne Ọba e Devid gha te ru vbe ọ rre ọlọghọmwa?

¹⁰ Nia, muẹn roro vbene ọ ghaa ye Devid hẹ vbe ena hia sunu. E Devid hoẹmwẹ Absalọm, erriọ vbe ya mu ẹtin yan Ahitofẹl. Sokpan iran eva keghi yae dẹ. Emwi ne iran ru na wa dae sẹ ugboloko, ẹi vbe re ọni ọkpa, iran na vbe gha hia ne iran gbe ẹre rua. Ọna gha te ya e Devid gha kinnegbe, ne ọ gha roro ẹre wẹẹ, avbe ọsiọre nikẹre vbe ya egbe ba Absalọm. Ọna gha te vbe yae gha mu ọghe enegbe ẹre ọkpa roro, ne irẹn ọkpa wa gha rhie uhunmwu lẹre khian. Ọna gha te vbe sẹtin ya iro han rẹn. Sokpan e Devid ma kue ne ena rhọkpa sunu daa re. Nọghayayerriọ, ọ keghi zin ọnrẹn. Vbọ ru iyobọ nẹẹn?

11. De emwi ne Devid ru vbe ọ rre uwu ibavbaro?

¹¹ (3) Ru erria yan rẹn. De emwi ne u miẹn ruẹ vbe okha na? Rhie ewanniẹn ye inọta na, “De emwi ne Devid ru nọ ru iyobọ nẹẹn?” E Devid ma gha haa yo haa rre, nọ gha dekun emwi ru. Ọ ma gha la ẹdẹ ye emwi nọ khẹke ne ọ ru, ra ne ọ gi ohan muẹn sẹrriọ wẹẹ, ọ ma ghi rẹn emwi ya ru. Nọghayayerriọ, ọ keghi na erhunmwu ne Jehova ru iyobọ nẹẹn. Ọ na vbe nọ iyobọ vbe obọ avbe ọse. Ọ gha ru azẹ, ọ ghi wa rhie obọ lelẹe vbobọvbobọ. Agharhemiẹn wẹẹ emwi na ru ẹre dae sẹ ugboloko, egbe ma kan ẹnrẹn, ne ọ do yae ye emwa ọvbehe egbe. Ọ na ye mu ẹtin yan e Jehova kevbe avbe ọsiọre.

12. De vbene Jehova ya ru iyobọ ne Devid hẹ?

¹² De vbene Jehova ya ru iyobọ ne Devid hẹ? U gha ya ru ezanzan yan okha na sayọ, u gha bẹghe ẹre wẹẹ, te Jehova ru iyobọ ne Devid ne ọ ya sẹtin zin egbe ọlọghọmwa ne ọ werriẹ aro daa. (Psm 3:1-8) E Jehova keghi fiangbe azẹ ne Devid ru. E Jehova vbe gha ye avbe ọsie Devid ike, zẹvbe ne iran ya gha gbogba ga e Devid.

13. Vbua khian ya ya egbe tae Devid hẹ, vbe ọmwa gha ru uwẹ emwi nọ da ruẹ sẹ ugboloko? (Matiu 18:15-17)

¹³ (4) Rhie emwi ne u ruẹ re ye uyinmwẹ. Nọ egbuẹ wẹẹ, ‘De odẹ ne I gha ya sẹtin ya egbe taa e Devid?’ Ọlọghọmwa eso ghaa de rre, ọ khẹke ne u wa rhie obọ lelẹe vbobọvbobọ. Deghẹ ọmwa na ru emwi nọ sọnnọ ruẹ, u sẹtin lele adia nọ rre ebe Matiu uhuẹnrẹn 18 ya sọfurre yọ. (Tie Matiu 18:15-17.) Ghẹ ya ibalegbe ru emwi rhọkpa. Nọghayayerriọ, na erhunmwu gie Jehova nọ ru iyobọ nuẹn ya ko udu rre, kevbe nọ vbe rhie ẹwaẹn nuẹn ya rẹn emwi nọ khẹke ne u ru. Ghẹ gha lẹẹ ne avbe ọse, iran ghaa hoo ne iran ru iyobọ nuẹn, u ghi miẹn ọnrẹn yi. (Itan 17:17) Sẹ ehia, gha lele adia nọ ke obọ e Jehova rre.—Itan 3:5, 6.

14. De ọlọghọmwa eso ne u gha werriẹ aro daa, nọ gha ya ruẹ rhie aro tua emwi nọ rre ebe 2 Timoti 1:12-16; 4:6-11, 17-22?

¹⁴ Ẹgbẹe ruẹ kpokpo ruẹ rhunmwuda ne u na ga e Jehova ra? Otọ ẹvbo ne arriọba na mu awua ye iwinna ima, ra ne iran na dobọ iwinna ugamwẹ eso ne ima ru yi, ẹre uwẹ ye ra? Deghẹ erriọ nọ, u gha wa miẹn ere vbọ, deghẹ u na tie ebe 2 Timoti 1:12-16 kevbe 4:6-11, 17-22. * E Pọl  ẹre ọ gbẹn ako ọghe Evbagbẹn Nọhuanrẹn na, vbe ẹghẹ ne ọ na gha rre eghan.

15. De emwi eso ne u gha sẹtin nọ e Jehova re?

¹⁵ (1) Na erhunmwu. U ke tie avbe ako na, tama e Jehova ọlọghọmwa ne u la gberra, kevbe vbene ọ ye ruẹ hẹ. Wa tama rẹn vbene ọ ya rrọọ ruẹ ekhọe. Vbe iyeke ọni, u ghi rinmwian e Jehova ne ọ ru iyobọ nuẹn, ne u ya miẹn adia eso vbe okha ọghe Pọl, nọ gha ru iyobọ nuẹn ya rẹn emwi nọ khẹke ne u ru.

16. De emwi nọ sunu dae Pọl?

¹⁶ (2) Ya ekhọe zomwan emwi ne u tiere. Mu egbuẹ ye ihe Pọl. Ọ rre eghan vbe Rom, a vbe gba ogiọrọ ye ọre obọ. Ọna i re ẹghẹ okaro ne Pọl ya rre eghan, sokpan vbe ẹghẹ na nia, te a khian ghi gbe ẹre rua. Etẹn eso ne irẹn te tie ẹre ọse, keghi fi iyeke gbe ẹre. Na kha na, orhiọn i zẹdẹ i rre Pọl iwu.—2 Tim 1:15.

17. De emwi ne Pọl gha te ru vbe ọ rre ibavbaro?

¹⁷ E Pọl gha te suẹn gha gbe I ma rẹn wẹẹ, akpawẹ irẹn ma rhie egbe ye iwinna ikporhu iyẹn nọ maan, iran i ghẹ te mu irẹn khui. Ọ gha te vbe gha mu ohu etẹn ni rre ikinkin ọghe Esia ni fi iyeke gbe irẹn, ra ne ọ gha ya aro dan ghee avbe ọsiọre nikẹre. Sokpan e Pọl ma ru ena rhọkpa. Vbọ yae gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, emwi hia gha dunna?

18. De emwi ne Pọl ru vbe ọ rre ibavbaro?

¹⁸ (3) Ru erria yan rẹn. Rhie ewanniẹn ye inọta na, “De emwi ne Pọl ru nọ iyobọ nẹẹn? Agharhemiẹn wẹẹ e Pọl rẹnrẹn wẹẹ irẹn gha wu, ọ ma mianmian emwi nọ ru ekpataki sẹ, ọni ọre na rhie uyi gie Jehova. Ọ na vbe gha roro vbene irẹn khian ya rhie igiọdu ne emwa ọvbehe hẹ. Ọ kegha na erhunmwu gie Jehova vbe ẹghẹ hia, ne ọ ya rhie ẹre ma wẹẹ, ọ mu ẹtin yan rẹn. (2 Tim 1:3) Ne Pọl gha te ya gha mu ohu emwa ni fi iyeke gbe ẹre, ọ keghi gbọyẹmwẹ ye iyobọ ọghe avbe ọse ni ru iyobọ nẹẹn, vbe emwi lọghọ. Erriọ vbe gha tie Evbagbẹn Nọhuanrẹn vbe ẹghẹ hia. (2 Tim 3:16, 17; 4:13) Sẹ ehia, ọ kegha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova kevbe Jesu hoẹmwẹ irẹn. Iran i khian yangbe irẹn, kevbe wẹẹ, iran gha vbe san irẹn ẹse.

19. De vbene Jehova ya ru iyobọ ne Pọl hẹ?

¹⁹ E Jehova ka gi e Pọl rẹn wẹẹ, ọ gha miẹn ukpokpo zẹvbe Ovbiotu e Kristi. (Iwinna 21:11-13) De odẹ ne Jehova ya ru iyobọ ne Pọl? E Jehova họn erhunmwu e Pọl, ọ na vbe rhie ẹtin nẹẹn. (2 Tim 4:17) E Jehova keghi gi e Pọl rẹn wẹe, irẹn gha san rẹn ẹse ye ẹrhiọn nọ loo ro vbe ugamwẹ ọghe irẹn. E Jehova vbe loo avbe ọse ya ru iyobọ nọ khẹke ne Pọl.

20. Zẹvbe nọ rre ebe Rom 8:38, 39, de vbene u gha ya sẹtin ya egbe tae Pọl?

²⁰ (4) Rhie emwi ne u ruẹ re ye uyinmwẹ. Nọ egbuẹ wẹẹ, ‘De odẹ ne I gha ya sẹtin ya egbe tae Pọl?’ Ọ khẹke ne ima kọe ye orhiọn wẹẹ, ima hia fẹẹrẹ gha vbe miẹn ukpokpo vbene Pọl miẹn ukpokpo. (Mak 10:29, 30) Ma ghaa hoo ne ima sẹtin mudia gbain vbe ima gha werriẹ aro daa ukpokpo, ọ khẹke ne ima gha na erhunmwu vbe ẹghẹ hia, ma ghi vbe gha tie Baibol vbe ẹghẹ hia. Ọ khẹke ne ima kọe ye orhiọn wẹẹ, emwi nọ ru ekpataki sẹ, ọre ne ima ru emwi nọ gha rhie uyi gie Jehova. Uwa gi ima gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova i khian yangbe ima ẹdẹ, emwi rhọkpa i khian vbe sẹtin mu idobọ yọ, nẹ ghẹ hoẹmwẹ ima.—Tie Rom 8:38, 39; Hib 13:5, 6.

21. Vbọ ru iyobọ ne Aya kevbe Hector ya lae gberra, ọlọghọmwa ne iran werriẹ aro daa?

²¹ Igiemwi ọghe emwa ne okha ọghe iran rre Baibol, gha sẹtin ru iyobọ ne ima ya zin egbe ọlọghọmwa, ne ima rhirhi werriẹ aro daa. Vbe igiemwi, arọndẹ ọkpa vbe Japan na tie ẹre Aya khare wẹẹ, okha ọghe Jona ẹre ọ ru iyobọ ne irẹn, ne ohan ghẹ ghi mu irẹn vbe irẹn ghaa rre ikporhu. Igbama okpia ọkpa na tie ẹre Hector vbe Indonesia, ne evbibiẹ ọre i ga e Jehova khare  wẹẹ, igiemwi ọghe Rut ẹre ọ ru iyobọ ne irẹn ya do rẹn e Jehova.

22. Vbọ khẹke ne u ru, deghẹ u hoo ne u gele miẹn ere vbe avbe ikueta ọghe emwa ne okha ọghe iran rre Baibol, kevbe avbe okha ni rre uhunmwuta na tie ẹre imitate their faith?

²² De eke ne u khian na miẹn igiemwi ọghe emwa nẹdẹ ne okha ọghe iran rre Baibol, nọ gha ru iyobọ nuẹn? Avbe vidio ọghomwa, ikueta na ya ehọ viọ, kevbe uhunmwuta nọ rre Jw.org nọ khare wẹẹ “Imitate Their Faith,” gha ru iyobọ nuẹn ya rẹn otọ avbe okha ni rre Baibol, vbe na miẹn wẹẹ, sirra ruẹ ẹre ọ na sunu. * A te miẹn wẹẹ u ghee avbe vidio na, ra u ke suẹn gha danmwehọ avbe ikueta na, ra u ke suẹn gha tie avbe okha na, rinmwian e Jehova nọ ru iyobọ nuẹn ya miẹn emwi ruẹ vbọ. Mu egbuẹ ye ihe ọmwa ne okha nii dekaan. Muẹn roro emwi ne eguọmwadia e Jehova na ru, kevbe odẹ ne Jehova ya ru iyobọ ne iran ya zin egbe ọlọghọmwa ne iran ghaa ye. Rhie emwi ke emwi ne u ruẹ re vbọ ye uyinmwẹ. Gha kpọnmwẹ e Jehova ye iyobọ ne ọ ru nuẹn. Loo ẹkpotọ nọ rhirhi kie ya ru iyobọ ne emwa ọvbehe, u ghi vbe gha rhie igiọdu ne iran, odẹ vbenian ẹre u khian ya rhie ẹre ma wẹẹ, u gbọyẹmwẹ ye iyobọ ne Jehova ru nuẹn.

23. Zẹvbe nọ rre ebe Aizaia 41:10, 13, de emwi ne Jehova wẹẹ irẹn gha ru ne ima?

²³ Emwi i zẹdẹ khuẹrhẹ vbe agbọn Esu ne ima ye na, ọ wegbe sẹrriọ wẹẹ, ugbẹnso ima i ghi rẹn emwi nọ khẹke ya ru. (2 Tim 3:1) Sokpan ọ ma khẹke ne ima gha fian afianma ra ne ohan gha mu ima. E Jehova rẹn emwi ne ima la gberra. Irẹn yan rẹn wẹẹ, irẹn i khian sẹ ima rae vbe ima ghaa rre ibavbaro, ọ wẹẹ irẹn gha ya oberhọmwa ọghẹe nọ wegbe da ima yi. (Tie Aizaia 41:10, 13.) Ma mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gu ima rrọọ. Ma vbe mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, adia ni rre Baibol, gha ru iyobọ ne ima ya zin egbe ọlọghọmwa nọ rhirhi gha khin.