1-2. De ọlọghọmwa ne etẹn nibun werriẹ aro daa?

UKỌ E PỌL keghi tama e Timoti nọ rhie egbe ye iwinna ikporhu; ibude nii vbe kaan ima vbe ẹdẹnẹrẹ. (2 Tim 4:5) Ma wa hia ne ima gha lele ẹre, sokpan, ẹi khuẹrhẹ ugbẹnso. Nọ ne etẹn ima nibun, ohan i gi iran ladian vbe ikporhu. (2 Tim 4:2) Vbe igiemwi, ẹi khuẹrhẹ ne etẹn ima ni rre otọ ne a na mu awua ye iwinna ima. Te etẹn ima na ye kporhu, agharhemiẹn wẹẹ iran rẹn wẹẹ, a gha sẹtin mu iran ye eghan!

² Eguọmwadia e Jehova wa werriẹ aro daa ọlọghọmwa ughughan nọ gha sẹtin gbe iran orhiọn mu otọ. Vbe igiemwi, te eso winna wiẹn egbua, ne iran mieke na sẹtin kpemehe ne ẹgbẹe ọghe iran. Iran te wa hoo ne iran ru sayọ vbe iwinna ikporhu, sokpan, ọ ghaa rre ufomwẹ uzọla egbe ghi wa wọọ iran. Eso rrọọ nẹi ghi sẹtin rhie egbe ye iwinna ikporhu, vbene iran ka ru ẹre, rhunmwuda emianmwẹ ne iran gu vẹn, ra rhunmwuda iran khian ọmaẹn nẹ; eso kue vbe rrọọ nẹi ghi sẹtin zẹ obọ zẹ owẹ. Vbene eso na roro ẹre wẹẹ, iran i mwẹ esa ne iran ye. Ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Mary, * nọ ke Middle East rre, khare wẹẹ: “Ugbẹnso iro ghi wa han mwẹ rhunmwuda ne I na roro ẹre wẹẹ, I i mwẹ esa ne I ye, I ke sẹtin rhie iziro na hin ekhọe rre, ọ ghi ba kua. Ọ ghi gha da mwẹ wẹẹ, ọna wa miẹn mwẹ ẹghẹ kevbe ẹrhiọn nọ khẹke ni loo ye ikporhu.”

3. De emwi ne ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na?

³ Ẹi mwẹ vbene ọlọghọmwa ọghe ima khian wegbe sẹ hẹ, e Jehova gha rhie ẹtin ne ima, ne ima ye gha ga irẹn vbene ẹtin ima sẹ. Ma ke ziro yan odẹ eso ne Jehova khian ya ru iyobọ ne ima, gia ka ziro yan vbene ọ ya ru iyobọ ne Pọl vbe Timoti hẹ, ne iran mieke na rhie egbe ye iwinna ikporhu ọghe iran, agharhemiẹn wẹẹ iran werriẹ aro daa ọlọghọmwa.

4. De ọlọghọmwa ne Pọl werriẹ aro daa?

⁴ E Pọl wa werriẹ aro daa ọlọghọmwa nibun. A ya ikan gbe ẹre, a filo okuta gbe ẹre, a na vbe muẹn ye eghan; te Pọl wa gha gualọ iyobọ ọghe Jehova. (2 Kọr 11:23-25) E Pọl na vbe kha wẹẹ, ẹghẹ eso vbe gha rrọọ ne orhiọn ya gbe ye irẹn iwu. (Rom 7:18, 19, 24) Ọ vbe werriẹ aro daa ọlọghọmwa nọ yevbe igban nọ solo ọmwa vbe uwu egbe, ọ na gha hoo ne Osanobua wa rhie ẹre hin irẹn egbe rre.—2 Kọr 12:7, 8.

5. De emwi eso ne Pọl fiangbua agharhemiẹn wẹẹ, ọ werriẹ aro daa ọlọghọmwa ughughan?

⁵ E Jehova keghi rhie ẹtin ne Pọl, ne ọ ya musọe vbe iwinna ikporhu ọghẹe, agharhemiẹn wẹẹ, ọ werriẹ aro daa ọlọghọmwa ughughan. E Pọl wa fian emwi nibun gbua. Vbe igiemwi, vbe ẹghẹ ne Ivbi e Rom ya khui ẹre ye owa ẹre zẹvbe oleghan, ọ keghi loo ẹkpotọ nii ya kporhu ma avbe ọkaolotu Ivbi e Ju eso; ọ gha kẹ, ọ vbe kporhu ma avbe ukọ arriọba. (Iwinna 28:17; Fil 4:21, 22) Erriọ vbe ya kporhu ma Avbe Ivbiyokuo Ni Khẹ Ẹguae kevbe emwa hia ni rre do tuẹ ọre. (Iwinna 28:30, 31; Fil 1:13) Vbe uwu ẹghẹ na, ẹre Osanobua ya loo e Pọl ya gbẹnnẹ elẹta gie Ivbiotu e Kristi ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nii; avbe elẹta na, wa vbe ru iyobọ ne ima vbe ẹdẹnẹrẹ. Deba ọni, igiemwi ọghe Pọl wa ru iyobọ ne etẹn ni ghaa rre Rom, ne iran ya gha “kporhu ẹmwẹ nii vbe ne ai na fian afianma.” (Fil 1:14) Agharhemiẹn wẹẹ, ẹi re ẹghẹ hia ẹre Pọl ya sẹtin rhie egbe ye iwinna ikporhu vbene ọ gualọ, ọ keghi ru vbene ẹtin ẹnrẹn sẹ. Ọ na kue kha wẹẹ, “emwi hia ni sunu vbe egbe mwẹ, wa ru iyobọ ye alaghodaro iyẹn ne ọ maan.”—Fil 1:12.

6. Zẹvbe nọ rre ebe 2 Kọrinti 12:9, 10, vbọ ru iyobọ ne Pọl ya musọe vbe iwinna ikporhu?

⁶ E Pọl rẹnrẹn wẹẹ, ẹi re ẹtin obọ irẹn, ẹre irẹn ya ru emwi hia ne irẹn ru vbe ugamwẹ e Jehova. Ọ wẹẹ Osanobua ẹre ọ rhie ẹtin ne irẹn, vbe ẹghẹ ne irẹn ma na “wo vbe egbe.” (Tie 2 Kọrinti 12:9, 10.) E Jehova keghi ya orhiọn nọhuanrẹn ru iyobọ ne Pọl ya musọe vbe iwinna ikporhu, agharhemiẹn wẹẹ, ọ miẹn ukpokpo, a muẹn ye eghan, ọ vbe werriẹ aro daa isievẹn nibun ọvbehe.

7. De isievẹn eso ne Timoti werriẹ aro daa vbe iwinna ikporhu ọghẹe?

⁷ E Timoti nọ vbe lele Pọl mu khian yo ehe ughughan ya gha kporhu, wa vbe mu ẹtin yan e Jehova. E Pọl vbe gie Timoti gha rrie iko ughughan, ne ọ ya rhie igiọdu ne etẹn. (1 Kọr 4:17)  Egbọre, e Timoti ghaa roro ẹre wẹẹ, irẹn ma gbegba. Egbọre, ọni ẹre ọ si ẹre ne Pọl na tama rẹn wẹẹ: “Ghẹ gie ọmwa rhọkpa ye aro tila ruẹ rua rhunmwuda ighẹ ọvbokhan ẹre u khin.” (1 Tim 4:12) Vbe uwu ẹghẹ na, e Timoti vbe gha werriẹ aro da ọlọghọmwa nọ yevbe igban nọ solo ọmwa vbe uwu egbe. E Pọl wẹẹ, te Timoti ghaa “huẹhuẹ vbe ẹghẹ hia.” (1 Tim 5:23) Sokpan, e Timoti rẹnrẹn wẹẹ, e Jehova gha loo orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe ya ru iyobọ ne irẹn, ne irẹn sẹtin musọe vbe iwinna ikporhu kevbe ne irẹn sẹtin ru iyobọ nọ khẹke ne etẹn.—2 Tim 1:7.

8. De vbene Jehova ya rhie ẹtin ne emwa rẹn vbe ẹdẹnẹrẹ?

⁸ Vbe ẹdẹnẹrẹ, e Jehova keghi rhie “ẹtin nọ sẹ ehia” ne emwa rẹn, ne iran mieke na sẹtin mudia ẹse. (2 Kọr 4:7) Gia ziro yan emwi enẹ ne Jehova kpemehe ẹre nọ gha ru iyobọ ne ima ya mudia ẹse, ọni ọre erhunmwu, e Baibol, etẹn na gba ga kevbe iwinna ikporhu.

9. De vbene erhunmwu khian ya ru iyobọ ne ima hẹ?

⁹ Vbene erhunmwu ya ru iyobọ ne ima hẹ. Vbe ebe Ẹfisọs 6:18, e Pọl keghi rhie igiọdu ne ima, ne ima “gha na erhunmwu vbe ẹghẹ hia.” Osanobua gha wa họn erhunmwu ima, ọ ghi vbe rhie ẹtin ne ima gualọ ne ima. E Jonnie, nọ rre Bolivia, wa miẹn iyobọ ọghe Jehova vbe ọ werriẹ aro daa ọlọghọmwa ughughan. Ẹghẹ ọkpa ẹre emianmwẹ ya dekun erhae vbe iyẹe, kẹ kevbe ọvbokhan rẹn. E Jonnie ọkpa ẹre ọ ghi gha lẹẹ ukpukpẹ. Vbe uwu ẹghẹ na, ẹre iyẹe ya wu. Ọ wa rhie ẹghẹ, erhae kevbe ọvbokhan rẹn ke do fe vbe emianmwẹ nii. E Jonnie ghi guan kaan emwi nọ sunu vbe ẹghẹ nii, ọ na wẹẹ, “Vbe uwu ẹghẹ ne I ya gha rre ọlọghọmwa na, emwi nọ ru iyobọ mẹ, ọre ne I na gha tama e Jehova vbene emwi wa ye mwẹ hẹ vbe ekhọe.” E Jehova keghi rhie ẹtin ne Jonnie ya zin egbe. Ọ mwẹ ọdiọn ọkpa na tie ẹre Ronald, nọ rre Bolivia, ne iyẹe ghaa mwẹ e kansa. Vbe ọ ghi rre uki ọkpa ne emianmwẹ na dekun ẹnrẹn, ọ na wu. Vbọ ru iyobọ ne ọtẹn na? Ọ khare wẹẹ: “I na wa gha tama e Jehova vbe erhunmwu vbene emwi ye mwẹ hẹ. I rẹnrẹn wẹẹ e Jehova rẹn mwẹ sẹ vbene emwa ọvbehe ya rẹn mwẹ, uhiẹn ọ kue rẹn mwẹ sẹ vbene I rẹn egbe mwẹ.” Ugbẹnso, ọlọghọmwa ne ima ye ghi wa vuọn sẹ ima urhu, ma i ghi vbe rẹn emwi ne ima khian tama e Jehova vbe erhunmwu. Ọrheyerriọ, e Jehova ye hoo ne ima na erhunmwu gie irẹn, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ima ma sẹtin tama rẹn vbene emwi ye ima hẹ.—Rom 8:26, 27.

10. Zẹvbe nọ rre ebe Hibru 4:12, vbọzẹe ne Baibol na tie kevbe na ru erria yan na ru ekpataki?

¹⁰ Vbene Baibol ya ru iyobọ ne ima hẹ. Ebe Nọhuanrẹn ne Pọl ghaa tie, keghi rhie ẹtin kevbe ifuẹko nẹẹn; Ebe Nọhuanrẹn gha vbe sẹtin ru iyobọ ne ima. (Rom 15:4) Ma ghaa tie ẹre, ma na vbe gha ru erria yan rẹn, e Jehova ghi loo orhiọn nọhuanrẹn ya ru iyobọ ne ima ya rẹn vbene emwi ne ima tiere, khian ya ru iyobọ ne ima hẹ. (Tie Hibru 4:12.) E Ronald na ka guan kaẹn sin khare wẹẹ: “I ghọghọ wẹẹ, I sẹtin gha tie ako eso vbe Baibol I ke lovbiẹ. Erriọ ẹre I vbe ya ru erria yan avbe akpa ne Jehova mwẹ, kevbe obọ esi ne ọ ya mu eguọmwadia ẹre. Ọna ẹre ọ ghi rhie ẹtin yọ mwẹ iwu.”

11. De vbene Baibol ya ru iyobọ ne ọtẹn nokhuo ọkpa hẹ?

¹¹ Ma ghaa ru erria yan emwi ne ima tie vbe Ebe Nọhuanrẹn, ọ gha ru iyobọ ne ima ya sẹtin gha ya aro nọ khẹke ghee ọlọghọmwa ọghe ima. Gia ghee vbene Baibol ya ru iyobọ ne ọtẹn ọkpa nọ ọdafẹn ọnrẹn wu. Ọdiọn ọkpa keghi tama rẹn wẹẹ, ọ gha wa miẹn emwi nibun ruẹ vbe ọ gha tie ebe Job. Ọtẹn na ghi tie ebe Job, ọ na wa gha mu ohu wẹẹ, e Job kue ne iziro dan la ẹre ekhọe. Ọ na ghi gha gu e Job gui vbe uwu ekhọe wẹẹ: “Job! Vbọzẹe ne a na miẹn  wẹẹ, ọlọghọmwa ne u ye ọkpa ẹre u mu roro?” Sokpan ọ na do bẹghe ẹre wẹẹ, egbe iziro ne Job ghaa mwẹ ẹre irẹn vbe mwẹ. Ọna keghi ru iyobọ nẹẹn, ya sẹtin fi iziro ọghẹe werriẹ, kevbe nọ sẹtin zin egbe obalọ ne uwu ọdafẹn ọnrẹn si ye ọre egbe.

12. De vbene Jehova ya loo etẹn ya ru iyobọ ne ima hẹ?

¹² Vbene etẹn ne ima gba ga ya ru iyobọ ne ima hẹ. E Jehova vbe loo etẹn ne ima gba ga ya ru iyobọ ne ima. E Pọl keghi tama etẹn ni rre Rom wẹẹ, irẹn hoo ne irẹn miẹn iran, ne iran “gba ru iyobọ ne egbe.” (Rom 1:11, 12) E Mary na ka guan kaẹn sin wa hoo ne ọ gha gu etẹn mu obọ, ọ wẹẹ: “E Jehova keghi loo avbe etẹn ni ma rẹn vbekpa ọlọghọmwa ne I gu vẹn vbe uwu egbe, ya ru iyobọ mẹ. Ugbẹnso, iran ghi ta emwi nọ gha rhie igiọdu mẹ, ra iran ghi gbẹn emwi ye ekadi rhie gu mwẹ, ọ ghi yevbe na miẹn wẹẹ, iran wa rẹn emwi ne I wa gualọ zẹẹ. Ọ vbe ru iyobọ mẹ ya fannọ otọ ẹko mwẹ ma etẹn nikhuo ọvbehe, ni vbe la egbe ọlọghọmwa vberriọ gberra nẹ, iran ghi vbe tama mwẹ emwi nọ ru iyobọ ne iran. Erriọ ediọn vbe ya ru iyobọ mẹ ya rẹn wẹẹ, aro nọ ghaan ẹre etẹn ni rre iko ya ghee mwẹ.”

13. De vbene ima gha ya sẹtin rhie igiọdu ne egbe hẹ, vbe ima gha yo iko?

¹³ Iko keghi re ọkpa vbe ehe nọ ghi maan sẹ ne ima gha na sẹtin rhie igiọdu ne egbe. Ẹghẹ ke ẹghẹ ne u ya yo iko, hia ne u rhie igiọdu ne etẹn, u ghi gi iran rẹn wẹẹ, u hoẹmwẹ iran kevbe wẹẹ, u gbọyẹmwẹ ye iwinna esi ne iran ru. Vbe igiemwi, vbe ẹdẹ ọkpa, a te miẹn wẹẹ iko suẹn rẹn, ọdiọn ọkpa na tie ẹre Peter keghi tama ọtẹn nokhuo ọkpa, ne ọdafẹn ọnrẹn i ga e Jehova wẹẹ, “Ẹghẹ ke ẹghẹ ne I ya miẹn ruẹ vbe iko, ẹko ghi wa gha rhiẹnrhiẹn mwẹ. Ai miẹn ẹghẹ ne u i ya viọ ivbuẹ ehan lele egbe rrie iko. Iran gha wa vbe sẹ iko, iran ghi vbe zẹ ewanniẹn.” Vbe ọtẹn nokhuo na ghi họn ẹmwẹ na, amẹ eve na rrọọ kua vbe aro ẹre, ọ na ghi tama ọdiọn nii wẹẹ: “Ọ yevbe na miẹn wẹẹ, Osanobua ẹre ọ gie ruẹ bu mwẹ rre, ne u do rhie ifuẹko mẹ.”

14. De vbene iwinna ikporhu ya ru iyobọ ne ima hẹ?

¹⁴ Vbene iwinna ikporhu ya ru iyobọ ne ima hẹ. Ẹghẹ ke ẹghẹ ne ima ya kporhu ma emwa ọvbehe, orhiọn ghi la ima iwu, ọre te iran danmwehọ ima, ra iran ma danmwehọ. (Itan 11:25) Ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Stacy keghi bẹghe ẹre wẹẹ, iwinna ikporhu ne ima ru wa rhie igiọdu ne ima. Vbe ẹghẹ na ya kan orhunmwu ọkpa vbe ẹgbẹe ọre fua vbe iko, ẹko ma zẹdẹ rhiẹnrhiẹn ọnrẹn hiehie, ọ na gha roro ẹre wẹẹ, irẹn gha te sẹtin hia sayọ, ne irẹn ru iyobọ nẹẹn. Ọni ọkpa ẹre ọtẹn nokhuo na ghi gha mu roro. Vbọ ghi ru iyobọ nẹẹn? Iwinna ikporhu! Zẹvbe ne ọ ya gha rhie egbe ye iwinna ikporhu, ọ na do bẹghe ẹre wẹẹ, emwa nibun rrọọ vbe ẹdogbo ne irẹn na kporhu ni gualọ iyobọ ọghe irẹn. Ọtẹn na khare wẹẹ: “Vbe uwu ẹghẹ nii, e Jehova keghi ru iyobọ mẹ ya gha mwẹ ọmwa ne I gu ruẹ e Baibol, ọmwa na, na wa gha mwẹ alaghodaro. Ọna wa gele rhie igiọdu mẹ. Emwi nọ wa mobọ ru iyobọ mẹ, ọre ne I na rhie egbe ye iwinna ikporhu.”

15. De emwi ne u miẹn ruẹ vbe ẹmwẹ ne Mary tae?

¹⁵ Rhunmwuda vbene emwi ye hẹ ne etẹn ima eso, iran sẹtin do gha roro ẹre wẹẹ, iran i ghi sẹtin rhie egbe ye iwinna ikporhu vbene iran ka ru ẹre. Adeghẹ u na gha mwẹ egbe iziro vbenian, ghẹ mianmian wẹẹ, e Jehova gha wa gbọyẹmwẹ yọ deghẹ u na ru vbene ẹtin ruẹ sẹ. E Mary na ka guan kaẹn sin, ghi kpa gha rhie ehe ne a na zẹ urhuẹvbo ọvbehe, ọ na gha roro ẹre wẹẹ, irẹn i mwẹ esa ne irẹn ye. Ọ khare wẹẹ, “Vbe I da sẹ evba, I ma sẹtin gha zẹ ewanniẹn ọghe agbọn vbe iko, ugbẹnso e Baibol ọkpa ẹre I sẹtin gha tie. I gha vbe sẹ ikporhu, asobọrrie ọkpa ẹre I sẹtin gha rhie ne emwa.” Ọtẹn na gha wa bẹghe etẹn ọvbehe ni gua zẹ urhuẹvbo nii, orhiọn ghi wa gbe ye ọre iwu. Sokpan  vbene ẹghẹ ya khian, ọ keghi fi iziro nii werriẹ. Ọ na do bẹghe ẹre wẹẹ, irẹn mwẹ esa ne irẹn ye ne Jehova, agharhemiẹn wẹẹ, ẹi gua zẹ urhuẹvbo nii ẹse. Ọtẹn ima na khare wẹẹ, “Ẹmwẹ nẹi lọghọ na rẹn otọ ẹre, ẹre ọ rre uwu e Baibol; ẹmwẹ ne khuẹrhẹ na, ẹre ọ fi arrọọ ọghe emwa werriẹ.”

16. Vbọ khian ru iyobọ ne etẹn nẹi sẹtin kpa hin owa rre?

¹⁶ E Jehova rẹnrẹn wẹẹ, etẹn eso nẹi sẹtin kpa hin owa rre, te hoo ne iran rhie egbe ye iwinna ikporhu, ọ wa vbe gbọyẹmwẹ ye ekhọe ọghe a hoo na ru, ne iran mwẹ. Deghẹ ima na gha rre egbe ihe vbenian, e Jehova gha sẹtin kie ẹkpotọ ne ima, ne ima ya kporhu ma emwa ni gbaroghe ima. Ma gha ya iwinna ne ima ru nia, taa emwi ne ima ghaa ru vbe ẹghẹ nọ gberra, ọ sẹtin gbe orhiọn ye ima iwu. Sokpan deghẹ ima na rhie aro tua odẹ ne Jehova ya ru iyobọ ne ima, ma ghi sẹtin zin egbe edanmwẹ ne ima rhirhi gha werriẹ aro daa, vbene ima na ye sọyẹnmwẹ.

17. Zẹvbe nọ rre ebe Asan-Ibo 11:6, vbọzẹe nọ na khẹke ne ima ye rhie egbe ye iwinna ikporhu, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ọ ma wa biẹ ọmọ esi vbobọvbobọ?

¹⁷ Zẹvbe ne ima ya kporhu, ma keghi kọ ikpẹ ọghe ẹmwata ye ekhọe ọghe emwa ughughan, sokpan ima ma rẹn nọ khian zọ vbọ. (Tie Asan-Ibo 11:6.) Vbe igiemwi, ọ mwẹ ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Barbara, ọtẹn ima na gberra ukpo 80 nẹ; ẹghẹ hia ẹre ọ ya loo etẹlifon kevbe elẹta na gbẹn ya kporhu. Ọ ghi gbẹn elẹta vbe ẹdẹ ọkpa, ọ na rhie The Watchtower ọghe March 1, 2014 ba re; ọkpa vbe usun uhunmwuta nọ rre ebe nii ọre “What God Has Done for You.” Ọ ma rẹn wẹẹ, ọdọ vbe amwẹ ne irẹn gbẹn elẹta na gie, Osẹe Jehova ẹre iran ka khin. Iran na wa gha tie ebe nii yangbe yangbe. Ne okpia na wa gha ghee ẹre wẹẹ, e Jehova ẹre ọ gu irẹn guan na. Ọdọ vbe amwẹ na, na ghi suẹn gha yo iko. Agharhemiẹn wẹẹ, ọ gberra ukpo 27 ne iran ghi ya sẹ e Jehova rae, iran na ghi dọlegbe khian Osẹe Jehova. U miẹn vbene ẹko rhiẹnrhiẹn e Barbara hẹ, vbe ọ bẹghe vbene elẹta ọkpa ne ọ gbẹn ya biẹ ọmọ esi!

18. Vbọ khẹke ne ima ru, ne ima mieke na miẹn ẹtin nọ ke obọ Osanobua rre?

¹⁸ E Jehova keghi kpemehe emwi ughughan nọ gha rhie ẹtin ne ima. Usun avbe ikpemehe na ọre erhunmwu, e Baibol, etẹn ne ima gba ga kevbe iwinna ikporhu; ma ghaa loo avbe ikpemehe na, te ima rhie ẹre ma wẹẹ, ma mu ẹtin yan e Jehova kevbe wẹẹ, ma rẹn wẹẹ, ọ mu egbe ne ọ ya ru iyobọ ne ima. Nọnaghiyerriọ, gi ima ye mu ẹtin yan Erha mwa nọ rre ẹrinmwi ne ọ hoo ne ọ “rhie ẹtin ne iran, ne ekhọe ẹre mudia ẹse vbe ehe nọ ye.”—2 Krọ 16:9.