U Ka Rẹn Ra?
E papyrus ẹre a ya gha ru avbe okọ na ghaa miẹn vbe ẹghẹ nẹdẹ ra?
Irunmwi na tie ẹre papyrus
EMWA nibun wa rẹn wẹẹ, irunmwu na tie ẹre papyrus ẹre a ya gha ru avbe ebe ne Ivbi Igipt nẹdẹ ghaa loo ya gbẹnnẹ emwi. Ivbi e Grik kevbe Ivbi e Rom vbe gha loo ebe na ya e papyrus ru. * Sokpan emwa nibun ma rẹn wẹẹ, vbọ gberra ebe na gbẹnnẹ emwi yi, a vbe gha loo e papyrus ya ru avbe ọkọ ẹzẹ.
Okọ eva ne tuẹin tuẹin na ya e papyrus ru, na miẹn vbe uwu idin okuta vbe otọ Igipt
Vbe odẹ ukpo 2,500 nọ gberra, vbe akhasẹ ighẹ Aizaia ghi guan kaan emwa ni rre ikinkin ne ẹzẹ Etiopia ye, ọ na wẹẹ, “okọ ne a ya irunmwu [ra “papyrus,” NW] do” ẹre “avbe ukọ ẹvbo” ọghe iran la re. Vbe ukpo nibun ghi gberra, akhasẹ ighẹ e Jeremaia keghi tae yotọ wẹẹ, Ivbi e Medis kevbe Ivbi e Pẹsia gha mu okuo la e Babilọn, iran ghi giẹn “avbe okọ ọghe papyrus” ọghe Ivbi e Babilọn rua, ne iran ghẹ mieke na sẹtin lẹẹ fe.—Aiz 18:1, 2; Jer 51:32, NW.
Osanobua ẹre ọ dia emwa ni gbẹn e Baibol, rhunmwuda ọni, ọ ma kpa ima odin wẹẹ, avbe umẹwaẹn ni gualọ emwi arre khian, miẹn emwi eso ni sosẹ yọ wẹẹ, a ghaa loo e papyrus ya ru avbe okọ vbe ẹghẹ nẹdẹ. (2 Tim 3:16) Iran miẹn emwi nibun ni so igiẹ yọ wẹẹ, Ivbi e Igipt ghaa loo e papyrus ya kun avbe okọ ọghe iran.
DE VBENE IRAN YA GHA RU AVBE OKỌ ỌGHE PAPYRUS HẸ?
Vbe avbe idin okuta nibun ni rre otọ Igipt, a miẹn isama eso na vinnọ lele egbe ekẹn, ni gie vbene emwa ya gha fian e papyrus ya kun okọ hẹ. Ikpia eso gha ya fian e papyrus na, iran ghi gbalọ iran ikun ikun; iran ghi si avbe ikun e papyrus ughughan ne iran gbalọe, iran ghi dọlegbe do gbalọ ehia kugbe zẹvbe ọkpa. Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, erhan papyrus ye wẹnrẹn vbe odukhunmwu, sokpan ototọ ẹre mwẹ ẹmi, a gha ghi do gbalọ ehia kugbe, ọ ghi wa wegbe kankankan. Ebe ọkpa na tie ẹre A Companion to Ancient Egypt khare wẹẹ, utanmwẹ ọghe avbe okọ na ya e papyrus ru gberra ibata 55, ẹkpotọ nọkhua wa vbe rre uwu ẹre.
Isama na vinnọ ye egbe ekẹn nọ gie vbene Ivbi Igipt ya gha loo e papyrus ya kun okọ hẹ
VBỌZẸE NE EMWA NA GHA LOO E PAPYRUS YA RU OKỌ?
E papyrus ma zẹdẹ gha lọghọ na miẹn vbe iya ne ẹzẹ e Nail lẹẹ la. Deba ọni, avbe okọ ọghe papyrus ma mobọ lọghọ gbe na ru. Uhiẹn, vbe emwa ghi suẹn gha loo erhan ya ru okọ nikhua nẹ, ọ khọ wẹẹ, avbe ọgbẹhẹn kevbe avbe ohuẹ ye gha loo e payrus na, ya ru avbe okọ nekherhe.
Vbe ọwara ukpo nibun ẹre emwa ya gha loo avbe okọ na ya e papyrus ru. Ọgbẹnbe ọghe Ivbi e Grik ọkpa na tie ẹre Plutarch nọ ghaa rrọọ vbe ẹghẹ ọghe avbe ukọ khare wẹẹ, emwa ye gha loo avbe okọ ọghe papyrus vbe ẹghẹ ọghe irẹn.
^ okhuẹn 3 Avbe eke ne amẹ ye kevbe avbe ẹzẹ nẹi mobọ lẹẹ ẹre a na miẹn papyrus. E papyrus na gha sẹtin taan sẹ ibata 16 vbọ gha waan fo, a gha ya emwi mwa ukpọlọmwẹ ọghe erhan rẹn lẹga, ọ setin sẹ ukhiọnmwẹ ibata 1.
