1. De emwi nọ khẹke ne dọmwadẹ emwa zẹ ne egbe ẹre vbe ẹdẹnẹrẹ?

 VBE ẹdẹnẹrẹ, te ọ wa khẹke ne emwa zẹ ne egbe iran, obọ ne iran ye vbọ. Deghẹ obọ ọghe Jehova nọ mwẹ asẹ na ya khaemwisẹ ẹre iran ye, ra obọ ọghe Esu ne oghian e Jehova ẹre iran ye. Ọmwa i sẹtin kha wẹẹ, irẹn i mwẹ obọ ne irẹn ye vbọ. Ne emwa rhirhi zẹ ne egbe iran, ẹre ọ khian tae deghẹ arrọọ ọghe etẹbitẹ gha sẹ iran obọ. (Mat 25:​31-33, 46) Vbe ẹghẹ “orueghe nọkhua,” a gha yi iran ama zẹvbe emwa ni khian miẹn fan ra emwa ni khian guọghua.​—Arhie 7:14; 14:​9-11; Ẹzik 9:​4, 6.

2. (a) De emwi ne ebe Hibru 10:​35-39 wẹẹ ne ima gha ru? (b) De vbene ebe Arhie Maan khian ya ru iyobọ ne ima hẹ?

² Tie Hibru 10:​35-39. Deghẹ u zẹ ne egbuẹ wẹẹ, ọdakha ọghe Jehova ẹre u khian gha ye ẹre ike, emwi nọ maan ẹre u ru. Nian, te uwẹ ghi vbe hoo ne u ru iyobọ ne emwa ọvbehe ya ru vberriọ. Nọnaghiyerriọ, u gha sẹtin loo emwi nọ rre ebe Arhie Maan ya ru iyobọ ne iran. Ebe Arhie Maan gi ima rẹn emwi nọ khian rruan emwa ni gbodan ghee Jehova, kevbe avbe afiangbe ne emwa ni ya ekhọe hia ye Arriọba Osanobua ike khian sọyẹnmwẹ ọnrẹn. Te ọ wa khẹke ne ima gha tie ebe na, rhunmwuda, ọ gha ru iyobọ ne ima, ne ima ghẹ mieke na sẹ e Jehova rae. Deba ọni, ọ khẹke ne ima gha ya emwi ne ima ruẹ ẹre, ya ru iyobọ ne emwa ọvbehe, ne iran mieke na zẹ ne egbe iran wẹẹ, e Jehova ẹre iran khian ya ẹdagbọn iran ga.

3. De emwi ne ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na?

³ Vbe ako iruẹmwi na, ma gha ziro yan avbe inọta na: De emwi nọ khian sunu daa emwa ni ye ọdakha ọghe Osanobua ike? De emwi nọ khian vbe sunu daa emwa ni rre obọ ọghe aranmwẹ oha nọ baa nii, ne ebe Arhie Maan guan kaẹn?

4. De ẹbu emwa ne Jọn bẹghe ni deba e Jesu gha rre ẹrinmwi?

⁴ Vbe umian ne ukọ ighẹ Jọn miẹn, ọ keghi bẹghe ẹbu eva ni ye ọdakha ọghe Jehova ike, a na ya arrọọ ọghe etẹbitẹ san iran ẹse. Ẹbu nokaro kegha re orhunmwu 144,000. (Arhie 7:4) Uhunmwu otagbọn na, ẹre a ke hannọ iran zẹ, ne iran ya deba e Jesu vbe ẹrinmwi gha kha yan agbọn na. (Arhie 5:​9, 10; 14:​3, 4) Vbe umian ne Jọn miẹn nii, ọ keghi bẹghe iran, vbe iran mudia ke Jesu vbe uhunmwu Oke Zaiọn vbe ẹrinmwi.​—Arhie 14:1.

5. De emwi nọ gha rherhe sunu daa orhunmwu 144,000 ni dekẹ?

⁵ Ke ẹghẹ ọghe avbe ukọ ọghe Jesu gha dee, ẹre a ke hannọ emwa ni khian gha rre usun orhunmwu 144,000. (Luk 12:32; Rom 8:17) Sokpan, a keghi tama e Jọn wẹẹ, ibozẹghẹ vbe uwu iran na, ẹre ọ khian ghi kẹ vbe uhunmwu otagbọn vbe ẹdẹ okiekie ẹdẹ. Vbene orueghe nọkhua te suẹn, a gha yi “ama” nokiekie ya iran “ni dekẹ” uharo, na ya rhie ẹre ma wẹẹ, e Jehova miẹn iran yi. (Arhie 7:​2, 3; 12:17) Vbe ẹghẹ orueghe nọkhua, a gha viọ iran ni dekẹ na gha rrie ẹrinmwi, ne iran ya deba orhunmwu 144,000 nikẹre, ni ya ekhọe hia ga e Jehova ya sẹ ẹdẹ uwu. Iran ghi deba e Jesu gha khaemwisẹ vbe Arriọba Osanobua.​—Mat 24:31; Arhie 5:​9, 10.

6-7. (a) De ẹbu emwa ọvbehe ne Jọn bẹghe, kevbe wẹẹ de emwi ne Baibol tama ima vbekpa iran? (b) Vbọzẹ nọ na khẹke ne etẹn na hannọ zẹ ni dekẹ kevbe “oghẹn ne gbii,” gha bẹghe egbe iran vbe umian nọ rre ebe Arhie Maan uhunmwu ẹnrẹn 7?

⁶ Iyeke vbe Jọn ghi bẹghe ẹbu emwa ni khian gha rrie ẹrinmwi, ọ na vbe bẹghe “oghẹn ne gbii.” Te ẹbu na wa lughaẹn ne orhunmwu 144,000 ne Jọn ka bẹghe, rhunmwuda ai sẹtin ka iran. (Arhie 7:​9, 10) De emwi ne Baibol tae vbekpa iran? E Jọn khare wẹẹ: “Ena ọrọre emwa ni sẹtin la orueghe nọkhua nii fo, vbe hẹnnẹdẹn. Iran họ ukpọn iran, iran keghi ya esagiẹn Oteghe Ohuan nii ya iran khian ni fua.” (Arhie 7:14) Uhunmwu otagbọn na ẹre “oghẹn ne gbii,” ni khian miẹn uhunmwu vbe orueghe nọkhua khian gha ye, iran ghi vbe sọyẹnmwẹ afiangbe nibun.​—Psm 37:​9-11, 27-29; Itan 2:​21, 22; Arhie 7:​16, 17.

⁷ Deghẹ ẹrinmwi ma rrie ra uhunmwu otagbọn na ma khian gha ye, ọ khẹke ne ima gha bẹghe egbe ima vbe umian ne ebe Arhie Maan uhunmwu ẹnrẹn 7 guan kaẹn. Vbọzẹ? Rhunmwuda ẹghẹ nii gha rhiẹnrhiẹn gbe! Ọyẹnmwẹ nọ khian gha sẹ ima i gia gie, rhunmwuda ne ima na ye odakha ọghe Jehova ike. De emwi ọvbehe ne ebe Arhie Maan tama ima vbekpa orueghe nọkhua?​—Mat 24:21.

8. De vbene orueghe nọkhua khian ya suẹn, kevbe wẹẹ de emwi ne emwa nibun khian ru?

⁸ Zẹvbe ne ima ruẹ ọre vbe ako iruẹmwi nọ lae, arriọba agbọn na gha rherhe werriẹ aro nọ khọọ dae Babilọn Nọkhua, nọ mudia ye ihe ugamwẹ ohoghe hia fẹẹrẹ. (Arhie 17:​16, 17) Ẹghẹ ne ọna khian ya sunu ẹre orueghe nọkhua khian ya suẹn. Sokpan ọna gha ya emwa nibun do suẹn gha ga e Jehova vbe ẹghẹ nii ra? Ẹn o. Ebe Arhie Maan uhunmwu ẹnrẹn 6, gi ima rẹn wẹẹ, ne emwa nẹi ga e Jehova gha te ya lẹ bu e Jehova vbe ẹghẹ nọ wegbe na, iran ghi ya lẹ gbinna arriọba emwa nagbọn kevbe otu okpe ẹki okpe ere, ne ebe Arhie Maan ya gie oke. Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, iran i khian ye Arriọba Osanobua ike, ọni rhie ma wẹẹ eghian ọghe Osanobua ẹre iran khin.​—Luk 11:23; Arhie 6:​15-17.

9. De vbene eguọmwadia e Jehova khian ya lughaẹn ne emwa nẹi gae, vbe ẹghẹ orueghe nọkhua, de emwi nọ khian ghi sunu?

⁹ Vbene ẹmwata, te eguọmwadia e Jehova  khian wa lughaẹn ne emwa nẹi gae, vbe ẹghẹ orueghe nọkhua. Iran ọkpa ẹre ọ khian ye gha ga e Jehova vbe ẹghẹ nii. Emwi ọkpa i khian vbe ya iran ya egbe bae “aranmwẹ oha nii.” (Arhie 13:​14-17) Rhunmwuda ne iran na rhikhan mu e Jehova, avbe eghian ọghe Jehova ghi gha mu ohu iran. Rhunmwuda ọna, agbẹnvbo ughughan ghi si uhunmwu koko, iran ghi werriẹ aro nọ khọọ daa eguọmwadia e Jehova ni rre ehe hia vbe uhunmwu otagbọn. Ọna ẹre Baibol ghaa guan kaẹn vbọ khare wẹẹ, e Gọg ọghe Magọg gha werriẹ aro nọ khọọ daa emwa ọghe Osanobua.​—Ẹzik 38:​14-16.

10. Zẹvbe nọ rre ebe Arhie Maan 19:​19-21, de emwi ne Jehova khian ru, vbe Gọg ọghe Magọg gha werriẹ aro nọ khọọ daa emwa rẹn?

¹⁰ De emwi ne Jehova khian ghi ru, vbe Gọg ọghe Magọg gha werriẹ aro nọ khọọ daa emwa rẹn? E Jehova khare wẹẹ: “Ohu gha kakabọ mu mwẹ.” (Ẹzik 38:​18, 21-23) Ebe Arhie Maan uhunmwu ẹnrẹn 19 gi ima rẹn emwi ọvbehe nọ ghi sunu. E Jehova keghi gie Ovbi ẹre nọ do gbinna ne emwa rẹn kevbe nọ vbe khọnmiotọ yan avbe eghian ọghe iran. E Jesu kevbe “ivbiyokuo ni rre ẹrinmwi,” nọ re avbe odibosa kevbe orhunmwu 144,000 na hannọ zẹ, ẹre ọ khian khọn okuo na. (Arhie 17:14; 19:​11-15) De emwi nọ khian sunu vbe okuo na? A gha ya emwa hia kevbe otu ughughan ni gbodan ghee Jehova khian otọ nọ gbe ẹvbi!​—Tie Arhie Maan 19:​19-21.

11. De emwi ne kpataki ne ebe Arhie Maan guan kaẹn?

¹¹ Muẹn roro vbene emwi khian gha ye hẹ ne eguọmwadia Osanobua, ni khian miẹn uhunmwu vbe okuo ne Osanobua khian ya guọghọ eghian ọghẹe! Iran i khian sẹtin ghọghọ! Agharhemiẹn wẹẹ te oghọghọ khian wa gha rre ẹrinmwi, vbe a gha guọghọ e Babilọn Nọkhua nẹ, oghọghọ nọ sẹ ẹre ye rre odaro. (Arhie 19:​1-3) Ọni ọre emwi ne kpataki ne ebe Arhie Maan guan kaẹn, nọ re “ugie orọnmwẹ ọghe Oteghe Ohuan.”​—Arhie 19:​6-9.

12. Zẹvbe nọ rre ebe Arhie Maan 21:​1, 2, de ẹghẹ na khian ya do ugie orọnmwẹ ọghe Oteghe Ohuan nii?

¹² De ẹghẹ na khian ya ru ugie orọnmwẹ na? Vbene okuo Amagẹdọn te suẹn, etẹn hia ni re orhunmwu 144,000 a gha rre ẹrinmwi nẹ, sokpan ẹi re ẹghẹ na ẹre a khian ya do ugie orọnmwẹ ọghe Oteghe Ohuan. (Tie Arhie Maan 21:​1, 2.) A gha ghi guọghọ eghian ọghe Osanobua hia rua nẹ vbe okuo Amagẹdọn, ẹre a khian na do ugie orọnmwẹ oghe Oteghe Ohuan nii.​—Psm 45:​3, 4, 13-17.

13. Vbọ khian sunu, vbe a gha ghi do ugie orọnmwẹ ọghe Oteghe Ohuan nẹ?

¹³ Vbọ khian sunu, vbe a gha ghi do ugie orọnmwẹ ọghe Oteghe Ohuan nẹ? Zẹvbe ne orọnmwẹ ku okpia vbe okhuo kugbe, erriọ ugie orọnmwẹ ọghe Oteghe Ohuan khian vbe ku e Jesu Kristi ne Ọba, kevbe orhunmwu 144,000 ni re “ovbiọha” kugbe. Ugie orọnmwẹ ne kpataki na, ẹre a khian ya muẹn gbọ, Arriọba ọghe ọgbọn nọ khian kha yan uhunmwu otagbọn na vbe ukpo 1,000.​—Arhie 20:6.

14-15. De vbene ebe Arhie Maan uhunmwu ẹnrẹn 21 ya gie orhunmwu 144,000? (Ghee efoto nọ rre odaro ebe na.)

¹⁴ Ebe Arhie Maan uhunmwu ẹnrẹn 21, keghi gie orhunmwu 144,000 zẹvbe ẹvbo nọ kakabọ mose, na tie ẹre “Jerusalẹm ọghe ọgbọn.” (Arhie 21:​2, 9) Okuta 12 na gbẹnnẹ “eni avbe ukọ iweva ọghe nene Oteghe Ohuan yi,” ẹre a gbe ẹyotọ ọghe ẹvbo nii yan. Vbọzẹ ne ọna gha na gbe Jọn otiti? Rhunmwuda ọ bẹghe eni ẹnrẹn vbe ọkpa vbe avbe okuta nii. Uyi nọkhua ẹre a wa mu ye Jọn egbe!​—Arhie 21:​10-14; Ẹfis 2:20.

 ¹⁵ Ai sẹtin ya ẹvbo na gie ọvbehe. Igoru na ma gua, ẹre a ya so ukpo nọ rre ẹvbo na, a na ya okuta ẹrọnmwọ ru onurho iweva ni rrọọ, a na vbe ya okuta ẹrọnmwọ ya gbe ẹyotọ ekẹn na gbe lẹga ẹvbo na, erriọ a vbe ya mwa emwi hia vbene ọ khẹke. (Arhie 21:​15-21) Sokpan ọ mwẹ emwi ọkpa ne Jọn ma bẹghe! Ọ khare wẹẹ: “I ma bẹghe ọgua Osa vbe ẹvbo nii, rhunmwuda e Jehova ne Osanobua ne Oghodua kevbe Oteghe Ohuan, ọre ọgua Osa nọ rrọọ. Ẹvbo nii i mwẹ emwi nọ ya owẹn ra uki ru, rhunmwuda, uyi ọghe Osanobua ọre ukpa nọ ba yan ẹvbo nii. Oteghe Ohuan nii ẹre ọ vbe re ukpa nọ rrọọ.” (Arhie 21:​22, 23) Te iran na ni khian gha re Jerusalẹm ọghe ọgbọn, khian gha bẹghe Jehova ghee mwẹ ghee ruẹ. (Hib 7:27; Arhie 22:​3, 4) Nọnaghiyerriọ, e Jehova kevbe Jesu ọre ọgua Osa ọghe ẹvbo nii.

16. De avbe afiangbe ne emwa nagbọn khian sọyẹnmwẹ ọnrẹn, vbe Ukpo Arriaisẹn Ọkpa ne Arriọba Osanobua khian ya kha?

¹⁶ Te ọ wa gbe etẹn na hannọ zẹ otiti, vbe iran gha muẹn roro vbene ẹvbo na ye hẹ. Ọ vbe khẹke ne emwa ni khian yin uhunmwu otagbọn na vbe etẹbitẹ gha mu ọna roro. Vbe Ukpo Arriaisẹn Ọkpa ne Arriọba Osanobua khian ya kha, emwa ni khian yin uhunmwu otagbọn na, gha miẹn afiangbe nibun vbe obọ e Jesu kevbe etẹn na hannọ zẹ nọ re Jerusalẹm ọghe ọgbọn. E Jọn keghi kha wẹẹ, avbe afiangbe na lẹ vbe na ghee “ẹzẹ amẹ ọghe arrọọ.” “Erhan ọghe arrọọ” kegha rre obọ eveva ọghe ẹzẹ nii, kevbe wẹẹ, avbe erhan na keghi mwẹ “ebe na ya mu avbe agbẹnvbo egbe rran.” (Arhie 22:​1, 2) Emwa hia ni khian gha rrọọ vbe ẹghẹ nii, gha sọyẹnmwẹ avbe afiangbe na. Kherhe kherhe ẹre emwa hia ni họn ẹmwẹ ne Osanobua, khian ya do khian emwa ni gbae. Ẹghẹ nii, ai ghi miẹn emianmwẹ, ai ghi miẹn obalọ, ai ghi vbe miẹn emwi rhọkpa nọ khian gha si eve ye ima egbe.​—Arhie 21:​3-5.

17. Zẹvbe nọ rre ebe Arhie Maan 20:​11-13, de emwa ni khian miẹn afiangbe vbe Ukpo Arriaisẹn Ọkpa ne Arriọba Osanobua khian ya kha?

¹⁷ De emwa ne avbe afiangbe ne wọrhọwọrhọ na khian sẹ ọre obọ? Emwa okaro ni khian miẹn afiangbe na, ọre emwa ni khian miẹn uhunmwu vbe okuo Amagẹdọn, kevbe emọ na gha biẹlẹ vbe agbọn ọgbọn. Sokpan ebe Arhie Maan uhunmwu ẹnrẹn 20 vbe tama ima wẹẹ, a gha huẹn emwa ni wulo kpaegbe. (Tie Arhie Maan 20:​11-13.) “Emwa esi” nọ re eguọmwadia e Jehova ni wulo vbe ẹghẹ nọ gberra, “kevbe emwa ni ma ru emwi esi,” nọ re emwa ne  ẹkpotọ ma kie na ya ruẹ vbekpa e Jehova, gha vbe rhiọ kpaegbe. (Iwinna 24:15; Jọn 5:​28, 29) Te ọna ghi rhie ma wẹẹ, emwa hia fẹẹrẹ ni wulo ẹre ọ khian rhiọ kpaegbe vbe Ukpo Arriaisẹn nii ra? Ẹn o. Emwa ni zẹ utun vbe ehọ, ne ẹkpotọ te kie na, ne iran ya ga e Jehova, sokpan ni ma ru vberriọ, i khian rhiọ kpaegbe. Ẹkpotọ te kie ne iran, sokpan iran keghi ya iyeke abọ muẹn fua, rhunmwuda ọni ai mwẹ emwi na ya iran ru vbe Paradais.​—Mat 25:46; 2 Tẹs 1:9; Arhie 17:8; 20:15.

18. De vbene emwi khian gha ye hẹ vbe uhunmwu otagbọn, vbe ukpo 1,000 gha ghi fo nẹ?

¹⁸ Ukpo 1,000 gha ghi gba nẹ, emwa hia fẹẹrẹ ni rre uhunmwu otagbọn, ghi do khian emwa ni gbae. Ẹghẹ nii, ai ghi miẹn ọmwa rhọkpa nọ khian ghi gha rri oya, rhunmwuda orukhọ na re vbe ukhu vbe obọ Adam. (Rom 5:12) Ihẹn nọ te rre ima egbe rhunmwuda orukhọ ne ima re vbe ukhu vbe obọ Adam, i khian ghi gha rrọọ. Ọna rhie ma wẹẹ, emwa hia ni rre otagbọn ghi do “rhiọ kpaegbe” zẹvbe emwa ni gbae, vbe ukpo 1,000 nii gha ghi fo nẹ.​—Arhie 20:5.

19. Vbọzẹ nọ na khẹke na dọlegbe danmwẹ ima ghee, vbe ukpo arriaisẹn ọkpa gha ghi fo nẹ?

¹⁹ Ma rẹnrẹn wẹẹ, Esu te hia nọ ya e Jesu ru emwi nẹi ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova, sokpan e Jesu ma de ye edanmwẹ ọnrẹn. Emwa nagbọn gha ghi khian emwa ni gba nẹ, iran gha sẹtin mudia ẹse ra, deghẹ a na werriegbe kie ẹkpotọ ne Setan ya danmwẹ iran ghee ra? A gha ghi fan e Setan nẹ vbe uvun nẹi mwẹ otọ, vbe ukpo 1,000 gha ghi fo nẹ, dọmwadẹ ima ẹre ọ khian ghi rhie ẹre ma, deghẹ ima gele mwẹ ẹkoata daa e Jehova. (Arhie 20:7) Emwa ni mudia ẹse vbe ẹghẹ edanmwẹ nokiekie nii, ẹre ọ khian gha rrọọ vbe etẹbitẹ, iran ghi do gha re emwa na gele fan vbe imu. (Rom 8:21) Te a khian guọghọ emwa ni sọtẹ ba e Setan kevbe avbe ugbogiorinmwi ọghẹe, ai ghi vbe dọlegbe miẹn iran.​—Arhie 20:​8-10.

20. Vbọ ye hẹ vbe ekhọe ruẹ, ighẹ emwi hia ne ima he ziro yan sin vbe ebe Arhie Maan?

²⁰ Vbọ ye hẹ vbe ekhọe ruẹ, ighẹ emwi hia ne ima he ziro yan sin vbe ebe Arhie Maan? Ẹi mwẹ u ma gha sọyẹnmwẹ, ne u na rẹn wẹẹ, usun avbe ẹmwẹ akhasẹ na, gha sẹ vbe egbuẹ! Ẹre te ọ khẹke ne ọna ya ruẹ kporhu ma emwa, ne iran do deba ima vbe ugamwẹ ẹmwata ra? (Arhie 22:17) Ma guan kaẹn emwi nibun nẹ nọ khian sunu vbe odaro, nọ wa gbe ima otiti. Vbe na ghee Jọn, ma gha vbe sẹtin kha wẹẹ: “Isẹ! Gha dee Nọyaẹnmwa e Jesu.”​—Arhie 22:20.