1-2. Emwi gha fi werriẹ vbe ẹdagbọn ima, de aro ne ima khian ghi ya gha ghee ilele eso ni rre Baibol? Rhan otọ re.

 VBE ẹdẹ orọnmwẹ, ọdafẹn ọha kevbe ọha ghi wa ye mose mose. Ẹdẹrriọ, ọdiọn ghi ya ọta ọghe orọnmwẹ rhie ibude ne iran. Ako e Baibol ne ọdiọn nii gha tie ma iran, i re ako ne iran ma he tie ẹdẹ. Sokpan, ke ẹdẹ orọnmwẹ ọghe iran kpa, avbe ako Evbagbẹn Nọhuanrẹn nọ tiere, ghi wa kakabọ do ru ekpataki ne iran, rhunmwuda, te iran khian ghi gha lele ilele ni rrọọ, zẹvbe ọdọ vbe amwẹ.

² Erriọ vbe ye, vbe ọdọ vbe amwẹ ghaa mwẹ emọ nẹ. Avbe ako e Baibol ne iran ka rẹn, ni guan kaẹn vbene a ya koko emọ hẹ, ghi do kakabọ gha yẹẹ iran, rhunmwuda, te iran ghi vbe mwẹ emọ ne iran koko. Emọ na koko i re iwinna nekherhe! Vbene ẹmwata, emwi gha fi werriẹ vbe ẹdagbọn ima, ako Evbagbẹn Nọhuanrẹn eso ne ima ka rẹn, ghi do kakabọ gha yẹẹ ima. Ọna ẹre ọ zẹẹ ne ima ne eguọmwadia e Jehova na tie Baibol, ma ghi vbe ru erria yan rẹn. Erriọ e Jehova wẹẹ ne avbe Ọba Izrẹl gha ru ẹre, vbe ẹdagbọn iran hia.​—Diut 17:19.

3. Vbe ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na?

³ Evbibiẹ emọ, uyi nọkhua ẹre Jehova mu ye uwa egbe, nọ na wẹẹ ne uwa gha maa ivbi uwa emwi vbekpa irẹn. Sokpan, ẹi re te uwa khian wa gha maa ivbi uwa emwi kẹkan vbekpa Osanobua. Te uwa gha ru iyobọ ne iran, ne iran do ya ekhọe hia hoẹmwẹ Osanobua. Vbua khian ya ru iyobọ ne ivbuẹ hẹ, ne iran do hoẹmwẹ e Jehova? Vbe ako iruẹmwi na, ma gha ziro  yan emwi enẹ, ni gha ru iyobọ ne uwa ne evbibiẹ emọ. (2 Tim 3:16) Ma gha vbe guan kaẹn vbene evbibiẹ emọ eso ni lele adia ni rre Baibol ya miẹn ere vbọ hẹ.

4. De ilele nọ gha ru iyobọ ne evbibiẹ emọ, ne iran mieke na sẹtin ru iyobọ ne ivbi iran ya do hoẹmwẹ e Jehova? (Jems 1:5)

⁴ Ilele 1: Nọ e Jehova nọ rhie adia nuẹn. Gha nọ e Jehova nọ rhie ẹwaẹn nuẹn, ne u sẹtin ru iyobọ ne ivbuẹ ya do sikẹ ọre. (Tie Jems 1:5.) Ibude nọ ke obọ e Jehova rre, ẹre ọ maan sẹ. Emwi bun nọ ya ima kha vberriọ, sokpan, ma gha ya unu kaẹn eva vbọ. Nokaro, e Jehova ọre Erha ima; irẹn ẹre ọ rẹn odẹ nọ maan sẹ na ya koko emọ. (Psm 36:9) Nogieva, ma gha rhie ibude nọ ke obọ ọre rre, te ima wa miẹn ere vbọ.​—Aiz 48:17.

5. (a) De emwi ne otu e Jehova kpemehe ẹre nọ ru iyobọ ne evbibiẹ emọ? (b) Zẹvbe nọ rre vidio nii, vbua miẹn ruẹ vbe odẹ ne Ọtẹn Nokpia Amorim kevbe ọvbokhan rẹn ya koko ivbi iran?

⁵ Ne evbibiẹ emọ mieke na sẹtin gha koko ivbi iran, ne iran do hoẹmwẹ e Jehova, e Jehova keghi loo otu ọghẹe ya kpemehe emwi ughughan ni rhan otọ e Baibol. (Mat 24:45) Vbe igiemwi, uwa gha miẹn ibude eso ni gha ru iyobọ ne uwa, vbe uhunmwuta na: “Help for the Family,” na ghaa print ladian vbe Awake! vbe ukpo eso ni gberra. Ehia wa rre wẹbsait ọghe ima nian. E vidio nibun wa vbe rre jw.org ni gha ru iyobọ ne uwa ne evbibiẹ emọ, ya gha koko ivbi uwa, vbe odẹ ne Jehova gualọe yi. *​—Itan 2:​4-6.

6. De emwi ne Joe vbe ọvbokhan rẹn ta vbekpa ibude ne iran miẹn vbe otu e Jehova?

⁶ Evbibiẹ emọ nibun wa gbọyẹmwẹ ye iyobọ ne Jehova ya otu ọghẹe ru ne iran. Ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre Joe, nọ mwẹ emọ khare wẹẹ: “Ẹi re iwinna nekherhe na sẹtin koko emọ eha vbe odẹ ọghe ẹmwata. Ẹghẹ hia ẹre imẹ vbe ọvbokhan mwẹ ya gha na erhunmwu ne Jehova ru iyobọ ne ima. Uhunmwuta eso ne otu gbẹnnẹ ladian, ra e vidio eso ni ladian, keghi wa rre vbe ẹghẹ ne ima ya gualọe zẹẹ. Ọna wa ru iyobọ ne ima. Ibude nọ ke obọ e Jehova rre, ẹre ọ wa mu ima khian.” E Joe vbe ọvbokhan rẹn, na ghi bẹghe ẹre wẹẹ, ebe kevbe vidio ughughan ne otu e Jehova  kpemehe ẹre, wa ru iyobọ ne ivbi iran ya sikẹ e Jehova.

7. Vbọzẹ nọ na khẹke ne evbibiẹ emọ gha hia ne iran rhie igiemwi esi yotọ ne ivbi iran? (Rom 2:21)

⁷ Ilele 2: Rhie igiemwi esi yotọ ne ivbuẹ. Aro emọ wa sotọ vbe egbe evbibiẹ iran. Emwi ne emọ bẹghe ighẹ evbibiẹ iran ru, ẹre iran mobọ ru. Sokpan, ai miẹn evbibiẹ emọ nọ fo na. (Rom 3:23) Ọrheyerriọ, te evbibiẹ emọ gha hia vbe odẹ ke odẹ, ne iran rhie igiemwi esi yotọ ne ivbi iran. (Tie Rom 2:21.) Erha ọmọ ọkpa keghi kha wẹẹ: “Te emọ yevbe na ghee ihiọn nọ rhọọ amẹ.” Emwi ne emọ bẹghe ighẹ emwa ru, ẹre iran vbe ru. Ọ na vbe rhie tẹ wẹẹ: “Te iran wa tama ima vbe uyinmwẹ ima gha lughaẹn ne emwi ne ima maa iran re.” Nọnaghiyerriọ, deghẹ ima hoo ne ivbi ima hoẹmwẹ e Jehova, ọ khẹke ne iran gha bẹghe ẹre wẹẹ ima gele hoẹmwẹ e Jehova.

8-9. Vbe ima miẹn ruẹ vbe okha ọghe Andrew kevbe Emma?

⁸ Odẹ bun ne evbibiẹ emọ gha ya sẹtin maa ivbi iran emwi vbekpa e Jehova. Ọmokpia ọkpa nọ rre ukpo 17, na tie ẹre Andrew keghi kha wẹẹ: “Evbibiẹ mwẹ wa maa mwẹ re wẹẹ, erhunmwu na na, wa ru ekpataki. Te erha mwẹ wa gu mwẹ na erhunmwu vbe asọn I ke lovbiẹ, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, I ka tobọ mwẹ na erhunmwu nẹ. Ẹghẹ hia, ẹre evbibiẹ ima ya gha tama ima wẹẹ: ‘Uwa gha gu e Jehova guan vbe ẹghẹ hia, ẹi mwẹ ọ bun gbe.’ Rhunmwuda ọni, te erhunmwu ghi wa ru ekpataki vbe arrọọ mwẹ. I ghaa na erhunmwu gie Jehova, orhiọn mwẹ ghi wa sotọ, rhunmwuda, te I ghi ghee ẹre, zẹvbe Erha nọ hoẹmwẹ mwẹ.” Evbibiẹ emọ, wa ghẹ mianmian wẹẹ, ivbi uwa gha bẹghe ẹre wẹẹ, uwa gele hoẹmwẹ e Jehova, iran tobọ iran ghi vbe hoẹmwẹ e Jehova.

⁹ Gi ima vbe guan kaẹn Ọtẹn Nokhuo Emma. Erhae ghi ru osa gba erhan gba irri nẹ, ọ na bizugbe ẹgbẹe ọre. Iye Emma, ẹre ọ ghi gha mu osa nii hae. Emma keghi kha wẹẹ: “Ẹghẹ nibun wa gha rrọọ ne iye mwẹ ma ya gha mwẹ igho, sokpan, ọ ye gha guan kaẹn vbene Jehova ya gbaroghe eguọmwadia re hẹ. Iye mwẹ wa gele ya ọna yi. Te ọ wa gha ya emwi nọ maa mwẹ re, ru emwi vbe arrọọ ọghẹe.” Vbe ima miẹn ruẹ vbe okha na? Evbibiẹ emọ gha sẹtin rhie igiemwi esi yotọ uhiẹn vbe emwi ghaa lọghọ.​—Gal 6:9.

10. De ẹghẹ ne evbibiẹ emọ vbe otọ Izrẹl ya mobọ gha maa ivbi iran emwi vbekpa e Jehova? (Diuteronomi 6:​6, 7)

¹⁰ Ilele 3: Gha gu ivbuẹ guan vbe ẹghẹ hia. E Jehova keghi tama Ivbi Izrẹl nẹdẹ, ne iran gha maa ivbi iran emwi vbekpa irẹn vbe ẹghẹ hia. (Tie Diuteronomi 6:​6, 7.) Vbe ẹghẹ nii, te ẹkpotọ wa kie ne evbibiẹ emọ ya gha maa ivbi iran emwi vbekpa e Jehova vbe ẹdẹgbegbe. Vbe igiemwi, emọ ikpia vbe otọ Izrẹl ẹre ọ lele erha iran ye ugbo; iran sẹtin gu erha iran kọ emwi okọ, iran sẹtin vbe gu ẹre viọ emwi orhọ gha die owa. Emọ ikhuo ni rrọọ, ẹre ọ mobọ deba iye iran winna vbe owa. Iran sẹtin gu iye iran do okhuae, iran sẹtin vbe gu ẹre se ukpọn. Evbibiẹ emọ kevbe emọ ghaa winna kugbe vbenian, iran ghi miẹn ẹghẹ ya gha ziro. Iran sẹtin guan kaẹn vbene Jehova maan hẹ kevbe odẹ nọ ya ru iyobọ ne ẹgbẹe iran.

11. De ẹghẹ ne ẹkpotọ ya kie ne evbibiẹ emọ vbe ẹdẹnẹrẹ, ne iran ya gu ivbi iran guan?

¹¹ Emwi i ghi ye vbe nọ ka ye. Vbe otọ ẹvbo nibun, evbibiẹ emọ kevbe emọ i mobọ miẹn ẹghẹ ya ru emwi kugbe. Evbibiẹ emọ sẹtin gha rrie iwinna, ivbi iran ghi gha rrie owebe. Rhunmwuda ọni, te evbibiẹ emọ gha zẹ ẹghẹ kọ, ne iran ya gha gu ivbi iran guan. (Ẹfis 5:​15, 16; Fil 1:10) Ẹkpotọ vbenian keghi kie vbe iruẹmwi ẹgbẹe. Ọmokpia ọkpa na tie ẹre  Alexander khare wẹẹ: “Erha mwẹ i ya emwamwa ọghe iruẹmwi ẹgbẹe rhẹghẹrẹ hiehie, ẹi vbe kue ne emwi rhọkpa mu idobo yọ. Iruẹmwi ẹgbẹe gha ghi fo nẹ, ma ghi wa gha na iyẹn.”

12. Vbọ khẹke ne uhunmwuta ẹgbẹe kọ ye ekhọe vbe ẹghẹ iruẹmwi ẹgbẹe?

¹² Deghẹ uhunmwuta ẹgbẹe ẹre u khin, de emwi ne u gha ru, ne ivbuẹ mieke na gha sọyẹnmwẹ iruẹmwi ẹgbẹe? U sẹtin suẹn gha gu iran ruẹ ebe ọgbọn ọghomwa, na tie ẹre Sọyẹnmwẹ Arrọọ Vbe Etẹbitẹ! U ghaa ya ebe na maa ivbuẹ emwi, ẹkpotọ ghi kie nuẹn ya gha gu ivbuẹ guan vbe ẹghẹ hia. U ghaa hoo ne ivbuẹ gha tama ruẹ, vbene emwi ye iran hẹ kevbe emwi nọ kpokpo iran orhiọn, ẹi re ẹghẹ iruẹmwi ẹgbẹe ẹre u khian ya gha gu iran gui, ra ne u gha zaan iran. Ghẹ vbe gha gui, vbe ivbuẹ gha ta ẹmwẹ eso, nọ ma gu ilele ni rre Baibol ro. Ne u gha te ya ru vberriọ, tian iran yọ, ne iran na ta emwi nọ rre iran ekhọe ladian. U ghi vbe rhie igiọdu ne iran, ne iran gha ru vberriọ. U gha rẹn emwi nọ rre ivbuẹ ekhọe, ẹre u khian na gele sẹtin ru iyobọ ne iran.

13. De ẹkpotọ ọvbehe ne evbibiẹ emọ gha sẹtin loo ya maa ivbi iran emwi vbekpa e Jehova?

¹³ Evbibiẹ emọ, uwa gha loo ẹkpotọ nọ rhirhi kie vbe ẹdẹgbegbe, ya gha maa ivbi uwa emwi vbekpa e Jehova. Ẹi re ẹghẹ ne uwa zẹ kọ ọkpa, ne uwa ya ruẹ emwi, ẹre uwa khian ya gha maa ivbi uwa emwi vbekpa e Jehova. Ọtẹn nokhuo na tie ẹre Lisa, nọ mwẹ emọ keghi kha wẹẹ: “Emwi hia nọ lẹga ima, ẹre ima ya gha maa ivbi ima emwi vbekpa e Jehova. Vbe igiemwi, ekita ima gha ru emwi nọ rhie ivbi ima ogiẹ, ma ghi yae maa iran re wẹẹ, e Jehova nọ yi ekita na, keghi re Osa nọ sọyẹnmwẹ, irẹn ẹre ọ ru ẹre, ne ima sẹtin gha sọyẹnmwẹ, kevbe ne emwi gha rhie ima ogiẹ.”

14. Vbọzẹ nọ na khẹke ne evbibiẹ emọ ru iyobọ ne ivbi iran ya zẹ ọse ni maan? (Itan 13:20)

¹⁴ Ilele 4: Ru Iyobọ ne ivbuẹ ya zẹ ọse ni maan. E Baibol gi ima rẹn wẹẹ, avbe ọse ima, sẹtin ya ima gha re emwa esi, iran sẹtin vbe mu uyinmwẹ ima rhia. (Tie Itan 13:20.) Evbibiẹ emọ, uwa rẹn emwa ne ivbi uwa gu mu obọ ra? Uwa he miẹn iran ẹdẹ ra? Vbe uwa khian ya sẹtin ru iyobọ ne ivbi uwa hẹ, ne  iran sẹtin gha zẹ avbe ọse ni hoẹmwẹ e Jehova? (1 Kọr 15:33) Uwa gha sẹtin ru iyobọ ne iran, deghẹ uwa na gha tie emwa ni deziẹn vbe ugamwẹ e Jehova rrie owa uwa, ne ivbi uwa mieke na gu obọ iran.​—Psm 119:63.

15. De vbene evbibiẹ emọ gha ya sẹtin ru iyobọ ne ivbi iran, ya gha zẹ ọse ni maan?

¹⁵ Gia guan kaẹn Ọtẹn Nokpia Tony nọ mwẹ emọ. Ọ gi ima rẹn odẹ ne irẹn vbe ọvbokhan rẹn, ya ru iyobọ ne ivbi iran ya gha zẹ ọse ni maan. Ọ keghi kha wẹẹ: “Vbe ọwara ukpo nibun, te ima wa gha tie etẹn nibun rrie owa ima; ke ikpia ke ikhuo, ke ọmaẹn ke ẹghele. Ma ghi koko rri evbare, iran ghi vbe deba ima vbe iruẹmwi ẹgbẹe. Emwamwa na, wa ru iyobọ ne ima ya sikẹ emwa ni hoẹmwẹ e Jehova kevbe ni sọyẹnmwẹ ugamwẹ e Jehova. Usun emwa ni he dia owa ima ya, ọre avbe ọgbaroghe ọghe otako, arọndẹ na gie yo isi, kevbe etẹn ọvbehe. Okha ughughan ne iran ghaa ta, iwinna ne iran he ru vbe ugamwẹ e Jehova kevbe izọghae ne iran mwẹ, wa kakabọ ru iyobọ ne ivbi ima ya sikẹ e Jehova.” Evbibiẹ emọ, uwa hia vbe odẹ ke odẹ, ne uwa ru iyobọ ne ivbi uwa ya zẹ ọse ni maan.

16. Vbọ khẹke ne evbibiẹ emọ kọ ye orhiọn, deghẹ ovbi iran na wẹẹ irẹn i ghi ga e Jehova?

¹⁶ Adeghẹ a na ghi miẹn wẹẹ, vbene u te hia sẹ ne u ru iyobọ ne ivbuẹ, ọkpa vbọ na ye zẹ owẹ ihan vbo? Ọ ghaa yerriọ, ghẹ gha roro ẹre wẹẹ, uwẹ, ẹre ọ ma koko ọmọ nii ẹse. E Jehova rhie asẹ na ya zẹ ne egbe ọmwa ne emwa hia, ya sẹ egbe ovbuẹ. Asẹ nii, ẹre ọmọ nii ya zẹ ne egbe ẹre. Ovbuẹ gha ghi wẹẹ irẹn i ghi ga e Jehova, gha mwẹ ọnrẹn vbe orhiọn wẹẹ, ẹdẹ ọkpa khẹ ẹdẹ ọkpa, ọ gha werriegbe bu e Jehova gha dee. Ghẹ mianmian erre ọghe ọmọ nọ fuẹn ukhu. (Luk 15:​11-19, 22-24) Ọmokpia nii wa kakabọ ru emwi dan, sokpan vbe okiekie, ọ na fi werriẹ. Emwa eso sẹtin gha kha wẹẹ, “Okha kẹkan ẹre ọni khin, ovbi mwẹ gha gele sẹtin bu e Jehova gha dee ra?” Ọ gha sẹtin. Okha ọghe Elie, ẹre ọ so igiẹ ye ọna.

17. De igiọdu ne u miẹn vbe okha ọghe Elie?

¹⁷ Elie ghi guan kaẹn evbibiẹ ọre, ọ keghi kha wẹẹ: “Iran wa gele ru iyobọ mẹ ne I ya hoẹmwẹ e Jehova kevbe ne I gha lele adia ni rre Baibol. Vbe I ghi rre odẹ ukpo 15, I na  suẹn gha ru emwi dan.” Elie na gha lẹre ru emwi ni sọnnọ e Jehova. Evbibiẹ ọre te hia ne iran ru iyobọ nẹẹn, ọ na fi ehọ ye amẹ. Ọ ghi kpa hin owa rre nẹ, ẹkpotọ na ghi kie nẹẹn ya gha ru emwi nọ khọn rẹn. Ọrheyerriọ, ọ mwẹ ẹghẹ eso nọ ya gha gu ọsiọre ziro vbe Baibol. Elie na kha wẹẹ: “Zẹvbe ne I ya gu ọse mwẹ guan vbekpa e Jehova, I na ghi do gha muẹn ẹmwẹ e Jehova roro vbe ẹghẹ hia. Kherhe kherhe, imamwaemwi ẹmwata ni rre Baibol, ne evbibiẹ mwẹ ghaa hia ne iran kọ yọ mwẹ orhiọn, na ghi do gbọzinian.” Ọ ghi sẹ ẹghẹ, Elie na werriegbe bu e Jehova gha dee. * Ọyẹnmwẹ nọ ghaa sẹ evbibiẹ ọre i gia gie, rhunmwuda, iran loo ẹrhiọn ya ru iyobọ ne ovbi iran, ya do hoẹmwẹ e Jehova, ke egbe ọvbokhan gha dee!​—2 Tim 3:​14, 15.

18. Vbọ ye hẹ vbe ekhọe ruẹ, vbe u ghaa bẹghe evbibiẹ emọ, ni hia vbe odẹ ke odẹ, ne iran ru iyobọ ne ivbi iran ya hoẹmwẹ e Jehova?

¹⁸ Evbibiẹ emọ, uyi nọkhua ẹre Jehova mu ye uwa egbe, nọ na wẹẹ ne uwa ru iyobọ ne ivbi uwa ya do gha ga irẹn. (Psm 78:​4-6) Ọna i re iwinna nekherhe! Ima wa tian uwa, ne uwa na hia vbe odẹ ke odẹ, ne uwa ru iyobọ ne ivbi uwa! Ọ gha wa ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova, deghẹ uwa na ye gha hia vbene ẹtin uwa sẹ, ne uwa ru iyobọ ne ivbi uwa ya do hoẹmwẹ e Jehova kevbe ne iran gha họn ẹmwẹ nẹẹn.​—Ẹfis 6:4.