1, 2. (a) De ive ne eguọmwadia e Jehova yaro yi? (b) Vbọ ru iyobọ ne ima ya rhie aro tua ne ive? (Ghee efoto nọ rre omuhẹn.)

ZẸVBE na ghee Pọl, Ivbiotu e Kristi ne a hannọ zẹ keghi mwẹ ayayẹro ọghe “utiemwẹ ne Osanobua la ekpa Jesu Kristi tie” iran gha rrie ẹrinmwi. (Fil. 3:14) Iran yaro ye ẹghẹ ne iran khian ya deba Jesu Kristi gha kha vbe Arriọba Osanobua kevbe ẹghẹ ne iran khian ya ya emwa nagbọn khian emwa ni gbae. (Arhie. 20:6) Ayayẹro ne iran ni rrie ẹrinmwi mwẹ keghi ọghe ọyunnuan. Sokpan, oghẹn ne gbii mwẹ ayayẹro nọ lughaẹn. Iran yaro ye arrọọ ọghe etẹbitẹ vbe uhunmwu otagbọn. Ọna keghi wa ya iran sọyẹnmwẹ!—2 Pit. 3:13.

² E Pọl wa gha hoo ne Ivbiotu e Kristi mudia gbain vbe odẹ ọghe orhiọn ne ive nii mieke na sẹ iran obọ, rhunmwuda ọni, ọ keghi tama iran wẹẹ: ‘Wa rhie aro tua emwi ni rre odọ.’ (Kọl. 3:2) Te ọ khẹke nọ gha rre iran orhiọn vbe ẹghẹ hia ighẹ ayayẹro ọghe arrọọ vbe ẹrinmwi. (Kọl. 1:4, 5) Vbene ẹmwata, eguọmwadia e Jehova ghaa ru erria yan afiangbe ni dee vbe odaro, deghẹ erinmwi iran yaro yi ra agbọn na, ọ keghi ru  iyobọ ne iran ya rhie aro tua ne ive.—1 Kọr. 9:24.

3. Vbọzẹe ne Pọl na ya obọ sekhae ne Ivbiotu e Kristi?

³ E Pọl vbe ya obọ sekhae ne Ivbiotu e Kristi vbekpae emwi eso ni gha sẹtin ya ne ive la iran ban. Vbe igiemwi, ọ keghi rhie ibude ne etẹn ni rre Kọlose vbekpae Ivbiotu e Kristi okeke. Iran kegha roro ẹre wẹẹ, iran gha miẹn ilekhue ọghe Osanobua vbene iran na mu Uhi e Mozis karo. Sokpan e Jesu ẹre ọ te khẹke ne iran mu ẹtin yan. (Kọl. 2:16-18) E Pọl vbe guan kaẹn emwi eso ni gha sẹtin ye ne ive la ima ban vbe ẹdẹnẹrẹ. Ọ ya unu kaẹn emwi ne ima gha ru vbe ima gha werriẹ aro daa edanmwẹ ọghe alama oghẹ, deghẹ ima vbe etẹn ne a gba ga mwẹ egbe ẹzọ kevbe deghẹ ọlọghọmwa rre uwu ẹgbẹe. Ibude na, wa ye mwẹ esa nọ ye ne ima vbe ẹdẹnẹrẹ. Nia, gima ziro yan adia eso ne Pọl rhie ne etẹn ni rre Kọlose.

4. Vbọzẹe ne ọ na khẹke ne ima gha begbe vbe nọ dekaan uyinmwẹ alama oghẹ?

⁴ E Pọl ghi rhie ibude ne etẹn ne a hannọ zẹẹ nẹ vbekpae ayayẹro nọ hiunsi ne iran mwẹ, ọ keghi kha wẹẹ: “Wa ghi gbẹe rua ighẹ orriarria emwi agbọn na, ne ọ rre uwu uwa, avbe oghẹ, ohọhọ, ufifimwẹ, aro ne ọ viẹn ye emwi kevbe arovbẹmwẹ.” (Kọl. 3:5) Edanmwẹ alama oghẹ wegbe sẹrriọ wẹẹ, deghẹ ima ma yegbe, ọ sẹtin ye ne ive la ima ban. Ọ mwẹ ọtẹn nokpia ọkpa ne a kan fua vbe iko rhunmwuda uyinmwẹ alama oghẹ. Vbe a ghi rhie ẹre werriegbe nẹ, ọ keghi kha wẹẹ: “Edanmwẹ ọghe alama oghẹ wegbe sẹrriọ wẹẹ, I ru aighẹru nẹ, aro ke do gbannọ mwẹ.”

5. De emwi nọ khẹke ne ima ru, vbe ima gha werriẹ aro da edanmwẹ alama oghẹ?

⁵ Ẹghẹ ne ọ wa khẹke ne ima ya gha begbe ọre vbe ima gha werriẹ aro daa edanmwẹ nọ gha sẹtin ya ima rhaa uhi e Jehova. Vbe igiemwi, ẹghẹ ne okpia vbe okhuo wa ya suẹn gha si egbe obọ, ẹre ọ khẹke ne iran ya vin uwu ne egbe iran vbe nọ dekaan obọ ne a ya kaẹn egbe kevbe unu ne a mu soso egbe. Ọ ma vbe khẹke ne iran eva ọkpa gha rre ehe nọ de ivbiẹ vbe ẹghẹ hia. (Itan 22:3) Edanmwẹ ọghe alama oghẹ sẹtin vbe rhiegbe ma deghẹ iwinna ima mu ima yo ehe ughughan nọ ghi ya ima gbe ikpẹdẹ eso ma ke vbe sẹ owa, ra deghẹ ima gu ọmwa ne ẹi re arowa ima ra amwẹ ima winna vbe isiwinna ọkpa. (Itan 2:10-12, 16) U ghaa rre iwinna vberriọ, ọ khẹke nu gi emwa rẹn wẹẹ, Osẹe Jehova ẹre u khin, u vbe gha yin zẹvbe ọmwa nọ rẹn enegbe. U ghi yerre wẹẹ, ne a gha gbe ọkiẹkiẹ nọ ma khian rẹn sẹtin zẹ ẹbe. Ma sẹtin vbe de ye edanmwẹ ọghe alama oghẹ vbe iro gha haan ima. Ma ghaa rre ihe vberriọ, ọ sẹtin ya ima gha gualọ egbakhian sẹrriọ wẹẹ, ọmwa ke ọmwa ne ima ghi miẹn ra nọ ghi rhirhi gu ima guan, ma ghi miẹn ọnrẹn yi. Adeghẹ u na miẹn edanmwẹ vberriọ, u ghi na erhunmwu gie Jehova nọ ru iyobọ nuẹn, u sẹtin vbe muẹn ma etẹn eso vbe iko ne iran ru iyobọ nuẹn, nu mieke na sẹtin dobọ mu ne ive.—Tie Psalm 34:18; Itan 13:20.

6. De emwi nọ khẹke ne ima kọ ye orhiọn vbe nọ dekaan ughe ne a ghee?

⁶ Ne ima mieke na sẹtin gbẹe rua ighẹ orriarria alama oghẹ, te ọ khẹke ne ima gha begbe vbekpae ughe ne ima ghee. Ughe nibun ne ima miẹn ghee vbe ẹkpẹti ughe vbe ẹdẹnẹrẹ, keghi ye ima re rre vbene emwi vbe gha ye hẹ vbe Sọdom kevbe Gomorra. (Jud 7) Te alama oghẹ ghi wa kpọ kua vbe ughe ne a ghee vbe vidio vbe ẹdẹnẹrẹ. Iran ni ru emwamwa avbe ughe na, keghi ruẹ vbe ne a miẹn wẹẹ, uyinmwẹ alama oghẹ ma de emwi nọ rhiae kevbe wẹẹ, ẹi si ẹbe. Ọ ma zẹdẹ khẹke ne ima fi egbua vbe nọ dekaan egbe ughe vberriọ. Te ọ khẹke ne ima gha  gbaẹngbe ne ughe ke ughe nọ gha sẹtin ye ne ive la ima ban.—Itan 4:23.

7. De ọlọghọmwa eso nọ gha sẹtin rhiegbe ma vbuwe iko?

⁷ Afiangbe nọkhua nọ, ne ima na rre otu ọghe Jehova. Ẹmwẹ Osanobua ne ima tie vbe iko kevbe iyobọ ne ima ru ne egbe keghi ru iyobọ ne ima ya rhie aro daa ne ive. Vbọrhirhighayehẹ, ugbẹnso, etẹn sẹtin muan egbe ẹmwẹ, ọna sẹtin si ẹzọ ra ighaegbe ye uwu iko. Deghẹ a ma rherhe ru adọlọ, etẹn sẹtin ya eghian gha so egbe.—Tie 1 Pita 3:8, 9.

8, 9. (a) De akpa eso ni gha ru iyobọ ne ima ya dobọ mu ene ive? (b) De emwi nọ gha ru iyobọ ne ima ya gha rrọọ vbuwẹ ọfunmwegbe vbe ọtẹn ne a gba ga gha ru emwi nọ sọnnọ ima?

⁸ De emwi nọ ghi khẹke ne ima ru, ne ohu etẹn nọ mu ima ghẹ ya afiangbe ọghe Osanobua la ima ban? E Pọl keghi rhie adia na ne etẹn vbe Kọlose vbe ọ khare wẹẹ: “Emwa Osanobua ọre uwa khin, ọ hoẹmwẹ uwa, ọ keghi vbe hannọ uwa zẹ ne ọ ya ru ọghẹe, rhunmwuda ọnii, wa gha mwẹ ekhọe agiẹngiẹn, itohan, imuegberriotọ, ọmẹhẹ, ufumwẹ kevbe izinegbe. Wa gha ye egbe obọ, wa gha yabọ egbe, deghẹ ọmwakọmwa kevbe ogieva ẹre gba muan egbe ẹmwẹ, wa ghi gha yabọ egbe, zẹ vbene Kristi vbe yabọ uwa. Wa ghi rhie ba ena hia, ahoẹmwọmwa ne ọ re ọza ne ọ gba emwi hia kugbe vbe akugbe ne ọ gbae.”—Kọl. 3:12-14.

⁹ Ahoẹmwọmwa kevbe itohan ẹre ọ ya ima yabọ emwa ọvbehe. Vbe igiemwi, ọtẹn ne a gba ga gha ru emwi ra ọ taa ẹmwẹ nọ sọnnọ ima, ọ khẹke ne ima vbe yerre, ẹghẹ ne ima tobọ ima vbe ya ru emwi nọ sọnnọ emwa ọvbehe. Ima ma gbọyẹmwẹ ye ahoẹmwọmwa kevbe itohan ne iran rhiema vbe iran yabọ ima ra? (Tie Asan-Ibo 7:21, 22.) Ma wa vbe gbọyẹmwẹ yọ, ne Kristi ne a si ima kugbe vbe ugamwẹ ẹmwata. (Kọl. 3:15) Osanobua ọkpa ẹre ima ga, ikporhu iyẹn nọ maan ọkpa ẹre ima vbe kpe kevbe wẹẹ, ọlọghọmwa ne ima nibun werriẹ aro daa, ma vbe lughaẹn ne egbe. Ma ghaa ya ekhọe hia yabọ egbe rhunmwuda ahoẹmwọmwa kevbe itohan ne ima mwẹ daa egbe, akugbe ghi gha rre uwu ẹbu etẹn, ọna ghi vbe ru iyobọ ne ima ya rhie aro tua ne ive.

10, 11. (a) Vbọzẹe nọ ma na khẹke ne ima gha gbọvo emwa ọvbehe? (b) De emwi ne ima gha ru ne igbọvo ghẹ ya afiangbe ne Osanobua ve la ima ban?

¹⁰ Igiemwi ọghe a ye obọ sekhae ni rre Baibol rhiẹre ma wẹẹ igbọvo sẹtin ya ne ive la ima ban. Vbe igiemwi, igbọvo ẹre ọ si ẹre ne Keni na gbe Ebẹl rua. Igbọvo ẹre ọ vbe si ẹre ne Kora, Datan kevbe Abiram na gha gbodan ye asẹ ne Mozis mwẹ. Igbọvo ẹre ọ yevbe si ẹre ne Ọba e Sọl na gha zẹ e Devid kpokpo sẹrriọ wẹẹ, ọ te gbẹe rua. Ẹi khabe ne Baibol na kha wẹẹ: ‘Ehe ke ehe ne igbọvo kevbe imuaẹmwẹ ye, evba ẹre a na miẹn olighi kevbe emwi dan hia.’—Jems 3:16.

¹¹ Adeghẹ ima mwẹ ahoẹmwọmwa kevbe itohan nọ sẹ otọ ẹko daa emwa ọvbehe, ma i khian gha gbọvo iran. Ẹmwẹ Osanobua keghi kha wẹẹ: “Te ahoẹmwọmwa zinegbe emwi, ọ vbe mwẹ itohan, oya ọmwa i dae.” (1 Kọr. 13:4) Ne igbọvo ghẹ mieke na gbọzinia vbe ekhọe ima, te ima gha hia ne ima gha ghee emwi zẹ vbene Jehova ghee ẹre, ma vbe gha ghee etẹn ima hia vbe uhunmwu otagbọn hia zẹvbe etẹn vbuwe ẹgbẹe. Ekhọe vbenian gha ru iyobọ ne ima ya lele adia na: “Adeghẹ a vbe tian ọkpa vbọ, ni dekẹe hia ghi gu ẹre ghọghọ.” (1 Kọr. 12:16-18, 26) Ọna rhiema wẹẹ, te ọ khẹke ne ima gha ghọghọ vbe etẹn ima ghaa mwẹ alaghodaro, ẹi re ne ima gha gbọvo iran. E Jonatan ne ọvbi Ọba e Sọl keghi rhie igiemwi esi  yotọ. Ọ ma gbọvo e Devid hiehie vbe Jehova zẹẹ ọre ye ukpo Ọba. Ọ keghi ye Devid ike. (1 Sam. 23:16-18) Ma mwẹ ekhọe ahoẹmwọmwa kevbe itohan zẹvbe na ghee Jonatan ra?

12. De ibude nọ rre Baibol nọ gha ru iyobọ ne ẹgbẹe ne ive nii ghẹ la iran ban?

¹² Emwa hia vbuwe ẹgbẹe ghaa ya ilele ọghe Baibol ru emwi, ọfunmwegbe kevbe oghọghọ ghi gha rre uwu ẹgbẹe. Ọna gha ru iyobọ ne iran ya dobọ mu ene ive. E Pọl keghi rhie ibude na ne etẹn vbe Kọlose: “Wa ne ikhuo, wa gha họn ẹmwẹ ne ọdafẹn uwa, rhunmwuda, emwi ne ọ khẹke nọ, ne uwa gha ru zẹvbe emwa ni ya Kristi yi. Wa ne ikpia, wa gha hoẹmwẹ amwẹ uwa, wa ghẹ gha khọ mu iran. Wa ne emọ, te ọ khẹke uwa, zẹvbe emwa ni ya Kristi yi, ne uwa gha họn ẹmwẹ ne avbe evbibiẹ uwa vbe ẹghẹ hia, rhunmwuda, ọnii ọre ọ yẹẹ Osanobua. Wa ne evbibiẹ emọ, wa ghẹ gha ye ukpẹ gbe ivbi uwa ne egbe ghẹ ya wọọ iran.” (Kọl. 3:18-21) Ibude na wa ye mwẹ esa nọ ye ne ẹgbẹe vbe ẹdẹnẹrẹ.

13. De emwi ne ọtẹn nokhuo gha ru ne ọdafẹn ọnrẹn mieke na deba re vbe ugamwẹ ẹmwata?

¹³ A sẹtin miẹn wẹẹ ọtẹn nokhuo nọ rọnmwẹ okpia ne ẹi ga e Jehova ẹre u khin. De emwi nọ khẹke ne u ru deghẹ ẹi ya obọ esi mu ruẹ? Imuaẹmwẹ gha sọfurre ye  ọlọghọmwa vberriọ ra? Adeghẹ uwẹ ẹre ọ deyan rẹn vbe uwa gha muaẹmwẹ, uwẹ yayi wẹẹ uyinmwẹ vberriọ gha yae do ga e Jehova ra? Ọ gha lọghọ. Sokpan u ghaa gbe uhunmwu kotọ ne ọdafọn, ọfunmwegbe ghi gha rre uwu ẹgbẹe, uyinmwẹ ruẹ gha rhie urhomwẹ ne Jehova, ọdafọn sẹtin vbe do deba ruẹ vbe ugamwẹ ẹmwata; ẹghẹ nii, uwa eveva ghi sẹtin dobọ mu ene ive.—Tie 1 Pita 3:1, 2.

14. De emwi nọ khẹke ne ọtẹn nokpia ru deghẹ amwẹ ọnrẹn ne ei ga e Jehova i rhie ọghọ nẹẹn?

¹⁴ Adeghẹ ọtẹn nokpia rhie okhuo ne ẹi ga e Jehova, de emwi nọ khẹke nọ ru deghẹ okhuo nii i mwẹ ọghọ? Ẹi re te ọ khẹke nọ ya obọ nọ tọn mu okhuo nii, nọ mieke na rẹn wẹẹ irẹn ọre uhunmwuta ẹgbẹe? Hiehie! Osanobua hoo ne avbe ọdọ gha ya obọ esi mu amwẹ iran zẹ vbene Jesu ru ẹre. (Ẹfis. 5:23) Ahoẹmwọmwa kevbe izinegbe ẹre Jesu ya su iko ọghe Ivbiotu e Kristi. (Luk 9:46-48) Avbe ọdọ ghaa ya egbe ta Jesu, amwẹ iran ne ẹi ga e Jehova sẹtin do deba iran vbe ugamwẹ ẹmwata.

15. De odẹ ne ọtẹn nokpia ya rhiẹre ma wẹẹ irẹn hoẹmwẹ ọvbokhan rẹn?

¹⁵ E Baibol keghi rhie adia na ne ikpia: “Wa ne ikpia, wa gha hoẹmwẹ amwẹ uwa, wa ghẹ gha khọ mu iran.” (Kọl. 3:19) Okpia nọ rhie ehọ ne ọvbokhan rẹn taa yi vbe iran ghaa ziro keghi rhiẹre ma wẹẹ irẹn hoẹmwẹ ọnrẹn kevbe wẹẹ, ẹmwẹ nọ taa mwẹ esa nọ ye. (1 Pit. 3:7) Agharhemiẹn wẹẹ, ẹi re ẹmwẹ hia ne okhuo taa ẹre okpia ya ru emwi, ọ khẹke ne ikpia gha mu ẹmwẹ ma amwẹ iran, ne emwi hia mieke na gha khian hẹnnẹhẹnnẹ vbuwe ẹgbẹe. (Itan 15:22) Okpia nọ rẹn enegbe i ya unu nọ amwẹ ọnrẹn, nọ gha rhie ọghọ ne irẹn, sokpan, uyinmwẹ ọnrẹn ẹre ọ khian ya amwẹ ọnrẹn gha rhie ọghọ nẹẹn. Okpia gha hoẹmwẹ ọvbokhan rẹn kevbe ivbi ẹre, iran gha ya oghọghọ ga e Jehova. Odẹ vbenian, iran ghi sẹtin dobọ mu ne ive.

16, 17. Zẹvbe igbama, de emwi nọ gha ru iyobọ nuẹn, ne u ghẹ gha mu ohu evbibiọ?

¹⁶ Adeghẹ ehọnrre ẹre u khin, u sẹtin gha roro ẹre wẹẹ evbibiọ ma rẹn emwi ne u la gberra ra iran i gu ruẹ zobọ zowẹ. Ohu sẹtin mu ruẹ sẹrriọ wẹẹ, ugamwẹ e Jehova do khan ruẹ. Sokpan, u gha sẹ e Jehova rae, u ghi do bẹghe ẹre wẹẹ, ọmwa rhọkpa i rrọọ nọ hoẹmwẹ ruẹ sẹ etẹn vbuwe iko kevbe evbibiọ ni ga e Jehova.

¹⁷ Ọ khẹke ne u rẹn wẹẹ, deghẹ evbibiọ i rhie adia nuẹn, ọni rhiema wẹẹ iran ma hoẹmwẹ ruẹ. (Hib. 12:8) A sẹtin miẹn wẹẹ odẹ ne iran ya gbuẹ hin ọkhọ rre ẹre ọ ya ohu muẹn. Vbọrhirhighayehẹ, ghẹ gi ọna gha mu ruẹ ohu. Hia ne u rẹn evbọzẹe ne iran na rhie adia nuẹn vberriọ. Ghẹ gha zẹ ẹmwẹ wanniẹn iran, ra ne u gha taa ẹmwẹ ekpọ ma iran. E Baibol khare wẹẹ: “Ọmọ nọ rẹn enegbe i talọ ẹghẹ hia; ọmwa ne ọ hẹko zinegbe, ọmwa nọ ghee umọdia emwi ẹre nọ.” (Itan 17:27) Hia ne u do gha re ọmwa nọ ya imuegberriotọ miẹn adia yi, ne u mieke na miẹn emwi ruẹ vbọ, vbene u i na rhie aro tua odẹ ne a ya rhie adia ra ibude nii nuẹn. (Itan 1:8) Afiangbe nọkhua nọ deghẹ evbibiọ ga e Jehova vbe odẹ ọghe ẹmwata. Iran gha ru iyobọ nuẹn, ne ive ọghe arrọọ ghẹ la ruẹ ban.

18. Vbọzẹe ne u na ya ekhọe yan rẹn wẹẹ u gha rhie aro tua nene ive?

¹⁸ Ive nọ hiunsi ẹre ima yaro yi, deghẹ oghẹn ne a hannọ zẹe ni rrie ẹrinmwi ẹre ima khin ra oghẹn ne gbii ni khian yin agbọn ọgbọn vbe etẹbitẹ. Ayi ọghomwa ẹre ọ ru eyan na, nọnaghiyerriọ, ẹi mwẹ ọ ma muẹn sẹ. Vbe nọ dekaan e Paradais vbe uhunmwu otagbọn na, e Jehova keghi kha wẹẹ: ‘Irẹnmwi Enọyaẹnmwa gha vuọn otọe nii zẹ vbene amẹ vuọn olokun.’ (Aiz. 11:9) Te ima gha rhiegba ye iwinna ugamwẹ rhunmwuda, ọ na i re ive ne a ya rhẹghẹrẹ hiehie. Te ima gha rhie aro daa avbe eyan ọghe Jehova, ne ive arrọọ ghẹ mieke na la ima ban!